Þjóðólfur - 14.08.1903, Blaðsíða 3

Ásg. Torfasyni iooo kr. til að afla sér verk-
legra æfinga í efnarannsóknum erlendis).
Laun 2 yfir matsmanna á fiski í Rvík og
ísafirði eru lækkuð úr 2400 niður í 1600 kr.
Ennfremur er veitt f. á. 10,000 kr. til drátt-
brautarfélagsins í Rvík til að kaupa frá
Englandi og koma upp „Patentslip", 15000
kr. til skipakvíar við Eyjafjörð til vetrar-
legu fyrir þilskip, 2000 kr. til D. Thomsen
til þess að útvega frá útlöndum motorvagn
og reyna hann á akvegunum hér, og síð. á.
4700 kr. til stórskipabryggju í Stykkishólmi.
— Úr viðlagasjóði er veitt heimild til
þessara lánveitinga: allt að 30 þús. kr. til
stofnunar mjólkurbúum, allt að 6 þús. kr.
til bæjarhúsbyggingar á búnaðarskólanum
á Eiðum, allt að 8 þús. kr. til Jóhannesar
snikkara Reykdal til að koma á fót tré-
smíðaverkstofu í Hafnarfirði, allt að 20
þús kr. til Erl. Þórðarsonar, Guðna Jóns-
sonar og Guðm. Jónssonar á Reykjafossi
f Ölfusi til þess að halda áfram tóvinnu-
vélum þar, allt að 50. þús kr. til verksmiðju-
félagsins á Ákureyri til þess að koma á
fót klæðaverksmiðju, allt að 10 þús. kr. til
Ólafs Hjaltesteð til þess að koma upp
vélasmiðju í Rvík, allt að 20 þús. kr. til
kaupm. J. P. T. Bryde, P. J. Thorsteins-
son og Ágústs Flygenring til þess að koma
upp dráttbraut í Hafnarfirði, allt að 30
þús. kr. til sjávarbænda og hlutafélaga, er
sjómenn eiga meira en helming hlutaíjár-
ins í, til þess að byggja þilskip eða kaupa
frá útlöndum, allt að 15 þús. kr. til þurra-
búðarmanna utan kaupstaða til jarðræktar
og húsabóta, allt að 40 þús. kr. til bygg-
ingar skipakvíar við Eyjafjörð til vetrar-
legu fyrir þilskip.
Tekjuhallinn er nú áætlaður eptir frv.
419,230 kr. 41 a., en eptir stjórnarfrv. 218,-
555 kr. 41 a.
Fjárlögin voru til 1. umr. í e. d. á mið-
vikudaginn. I fjárlaganefndina voru kosn-
ir með hlutfallskosningu: Eiríkur Briem,
Kristján Jónsson, Jón Jakobsson, Guðjón
Guðlaugsson og Valtýr Guðmundsson.
Landsdómup.
Frv. um landsdóm er komið fram í n. d.
Flutningsmenn þess eru: H. Hafstein,
Lárus H. Bjarnason og Hermann Jónas-
son. Það hljóðar svo :
1. gr. Landsdómur skal stofnaður á ís-
landi. Samkomustaður hans er að jafn-
aði í Reykjavík.
2. gr. Landsdómur rannsakar og dæm-
ir mál þau, er alþingi lætur höfða á hend-
ur ráðherranum, út af embættisrekstri hans,
eða á móti landritaranum út af embættis-
rekstri hans, er hann gegnir ráðherrastörfum
á eigin ábyrgð.
3. gr. Forstjóri landsyfirréttarins er for-
seti landsdómsins. Að öðru leyti erdóm-
urinn skipaður þar til kjörnum mönnum.
Kosningum í dóminn skal í fyrsta skipti
hagað svo, að hver sýslunefnd og bæjar-
stjórn í landinu kýs svo marga innanhér-
aðs- og innanbæjarmenn, sem hér segir:
Sýslunefndin í Vestur-Skaptafelfssýslu kýs
2, í Rangárvallasýslu 4, í Vestmannacyja-
sýslu 1, í Árnessýslu 6, 1 Gullbr,- og Kjós-
arsýslu 4, 1 Borgarfjarðarsýslu 2, í Mýra-
sýslu 2, 1 Snæfellsness- og Hnappadals-
sýslu 3, í Dalasýslu 2, í Austur-Barða-
strandarsýslu 1, í Vestur-Barðastr.sýslu 2,
í Vestur-ísafjarðarsýslu 2, í Norður-ísafj.-
sýslu 3, í Strandasýslu 2, í Húnavatnssýslu
4, í Skagafjarðarsýslu 4, í Eyjafjarðarsýslu
4, í Suður-Þingeyjarsýslu 4, í Norður-Þing-
eyjarsýslu í, 1 Norður-Múlasýslu 3, í Suð-
ur-Múlasýslu 4, í Austur-Skaptafellssýslu 1.
Bæjarstjórnin í Reykjavík kýs 6, á ísafirði
2, á Akureyri 2 og á Seyðisfirði 1.
Af þessum samtals 72 mönnum nefnir
hvert hinna fjögurra amtsráða 3 úr tölu
þeirra, er sýslunefndir amtsins og kaup-
staður hafa kosið; síðan nefnir alþingi á
131
fyrsta sameinaða fundi sínum aðra 12
menn frá, og verða þá eptir 4 tyiftir. Þá
lætur forseti sameinaðs þings taka með
hlutkésti tvær tylftir af þeim fjórum tylft-
um, er eptir verða og eiga þær setu ílands-
dóminum, þó þannig, að ákærði skal ryðja
12 úr dómi, svo að aldrei dæmi meira en
ein tylft auk forseta. Hinir 24 skulu vera
til vara, til þess að ganga í dóminn, ef
einhver aðaldómendanna deyr, missir kjör-
gengi eða forfallast á annan löglegan hátt.
Dómurinn kýs sér skrifara úr sínum
flokki.
4. gr. Enginn getur orðið fyrir kjöri f
landsdóminn, sem:
a, er yngri en 40 ára eða eldri en 60
ára.
b, á sæti á alþingi;
e, hefur verið dæmdur fyrir verknað,
sem er svfvirðilegur að almenningsá-
liti;
d, hefur misst fjárráð;
e, hefur þegið af sveit og eigi annað-
hvort endurgoldið styrkinn eða fengið
eptirgjöf á honum ;
f, er öðrum háður sem hjú;
g, er þegn annars ríkis eða í þjónustu
þess;
h, á heima í öðru landi.
5. gr. Nú á forseti landsyfirdómsins sæti
á alþingi, og gengur þá 1. yfirdómari í
hans stað. Sé svo og ástatt um 1. yfir-
dómara, gengur 2. yfirdómari í hans stað.
Eigi allir dómarár landsyfirdómsins sæti
á alþingi, kýs dómurinn sér forseta úr
sínum flokki og gengst forseti landsyfir-
dómsins fyrir kosningunni. Síðan tekur
hinn kosni forseti með hlutkesti einn úr
varamönnunum í sinn stað.
6. gr. Nú deyr einhver hinna kosnu
dómenda, missir kjörgengi eða forfallast
á annan hátt, þannig, að hann getur ekki
setið í dómnum lengur, og tekur þá for-
seti dómsins með hlutkesti jafnmarga menn
af varamönnunum og úr gengu, og eiga
þeir eptir það sæti í dómnum sem dóm-
endur. Forfallist dómandi eptir að ákærði
hefur lutt dóminn, tekur forseti helmingi I
fleiri úr varamönnunum en úr gengu, enda I
ryður þá ákærði helmingnum af þeim, sem
teknir voru. — Hlutkesti skal jafnan fara
fram í viðurvist að minnsta kosti þriggja
af dómendum landsdómsins.
7. gr. Dómendur skipa dóminn meðan
þeir fullnægja kjörgengisskilyrðum, en
varamenn, 24 að tölu, skulu kosnir 6. hvert
ár. Skal haga kosningunni samkvæmt 3.
gr., að öðru leyti en því, að þá tekur for-
seti dómsins varamennina með hlutkesti
úr þeim 4 tylftum, sem eptir verða er al-
þing hefir nefnt 12 frá.
8. gr. Dómendum bera sömu fæðispen-
ingar og alþingismönnum, og endurgjald
fyrir ferðakostnað eptir reikningi, sem
dómurinn sjálfur úrskurðar. Allur dóms-
kostnaður greiðist úr landssjóði.
9. gr. Ákvörðun alþingis um málshöfð-
un gegn ráðherranum eða landritaranum
skal gerð með þingsályktun, og skulu
kæruatriðin vera nákvæmlega tiltekin í
þingsályktuninni, enda sé sókn málsins
bundin við þau. Jafnframt útnefnir þing-
ið mann til að sækja málið af sinni hendi.
10. gr. Sóknari sendir forseta lands-
dómsins síðan tafarlaust þingsályktunina
í frumriti og staðfestu eptirriti. Forseti
sendir ákærða eptirritið með áritaðri á-
skorun um að ryðja dóminn, enda syðji
ákærði dóminn tafarlaust. Geri ákærði
það ekki, tekur forseti með hlutkesti jafn-
marga úr dómnum og ákærði mátti ryðja.
Síðan kallar forseti dómendur saman með
hæfilegum fresti, þó eigi lengri en 3 mán-
aða, og gefur jafnframt út stefnu á hend-
ur ákærða með sama fresti, en sóknari
lætur birta ákærða stefnuna. Stefnan skal
rituð á frumrit þingsályktunarinnar.
Loks skipar forseti ákærða verjanda, og
skal taka til þess mann, sem á heima á
íslandi. Rétt er, að ákærði tilnefni mann-
inn, ef hann vill.
11. gr. Sókn og vöm fer fram munn-
lega og í heyranda hljóði.
12. gr. Dómurinn á ekki þátt í því, að
leiða vitni eða leita upplýsinga um kæru-
atriðin á annan hátt. Það er skylda sókn-
arans að leita allra sannana, þar á meðal
útskriptar úr gerðabók ríkisráðsins um til-
lögur ákærða, og svaramanns að færa fram
allt það, er sýkna má ákærða eða mýkja
málstað hans, enda er ákærða frjálst að
gæta hagsmuna sinna ásamt verjanda.
Kona ákærða, foreldrar hans og tengda-
foreldrar og fjarskyldari eða fjartengdari
beint upp á við, börn hans og barnaböm
og fjarskyldari beint niður á við, systkin
og jafntengdar persónur, verða ekki krafð-
ar vitnisburðar um kæruatriðin. Að öðru
leyti gilda hinar almennu reglur um vitni
og vitnaleiðslu.
13. gr. Sé hætt við því, að ákærði hyggi
á undankomu, getur dómurinn úrskurðað
honum gæzluvarðhald, en ekki má skerða
frelsi ákærða frekar en brýn nauðsyn kref-
ur.
14. gr. Þurfi að leita upplýsinga um
kæruatriðin utan Reykjavíkur, tilnefnir
dómarinn annaðhvort sérstakan dómara
eða dómnefnd til þess, eða felur einum
eða fleiri mönnum úr sínum flokki að
standa fyrir rannsókninni. Jafnframt get-
ur forseti sett menn í stað sækjanda og
verjanda. Þegar svo á stendur, sem hér
er gert ráð fyrir, fer sókn og vörn fram
skriflega, enda löggildi forseti bók í því
skyni.
15. gr. Dómurinn fellir niður málið, ef
sóknari heldur því ekki viðstöðulaust á-
fram. Dragi svaramaður ákærða eða á-
kærði málið um skör fram, setur dómar-
inn þeim hæfilegan frest. Noti þeír ekki
frestinn, sem skyldi, tekur dómurinn mál-
ið upp til dóms.
16. gr. Dómur í málinu skal ganga inn-
an 3 sólarhringa frá því að sókn og vörn
var úti, enda sé svaramanni og ákærða
gefinn kostur á að tala síðast.
Ákærða verður ekki gerð refsing né
heldur verða skaðabætur lagðar á hann
nema */3 hl. dómenda séu á eitt sáttir.
I dómnum skal ákveða sóknara og svara-
manni ríflega þóknun fyrir málfærsluna.
Þóknun svaramanns má eigi vera minni
en sóknarans. Að öðru leyti fer um máls-
kostnaðargreiðslu eptir almennum reglum.
Dómurinn skal vera byggður á for-
sendum, en án fullnægingarfrests.
Sóknari annast um birtingu og fulln-
ustu dómsins á vanalegan hátt.
Lög frá alþingi:
17. Lög um viðauka við lög 14. des. 1877
um tekjuskatt.
Þeir, sem reka hvalveiðar, skulu greiða
tekjuskatt af atvinnu, svo sem aðrir at-
vinnurekendur, sem tekjuskattskyldir eru
samkvæmt lögum 14. des. 1877.
18. Lög um heimild til lóðarsölu fyrir
Reykjavikurkaupstað.
1. gr. Þá er beðið er nm útmælingu á
lóð undir hús í landareign bæjarins, hvort
heldur er á verzlunarlóðinni eða. utan
hennar, getur bæjarstjórn heimtað endur-
gjald fyrir lóðina, og skal bæjarstjórn á-
kveða verð hverrar lóðar eptir tillögu
byggingarnefndar.
2. gr. Nú kaupir einhver af bænum
lóð undir hús, og skal þá hús reist á lóð-
inni áður en 2 ár eru liðin frá því, er
kaupin fóru fram, ella fellur lóðin aptur
til bæjarins endurgjaldslaust; þó skal kaup-
andi fá endurgoldin eptir óvilhallra manna
mati þau verk, er hann hefur unnið til
umbóta á lóðinni.
19. Lög um kosningu fjögurra nýrra ping-
manna.
Þeir 4 nýju þingmenn, sem ætlazt er til,
að bætt verði við, eptir stjórnarskrárfrv.,
skulu kosnir: 1 af Reykjavíkurkaupstað,
1 af ísafjarðarkaupstað, 1 af Akureyrar-
kaupstað og 1 af Seyðisfjarðarkaupstað.
20. Lög um viðauka við lög 8. nóv. 1895
um hagfrœðisskýrslur.
1. gr. Hvert það félag, er hér á landi
rekur þá starfsemi, að taka að sér lífsá-
byrgð eða slysaábyrgð, og teljast þar til
sjúkrasjóðir,. eða að vátryggja gegn elds-
voða eða öðru tjóni, skal senda lands-
höfðingja fyrir 1. dag aprílmánaðar hvers
árs ágrip af reikningum sínum fyrir síð-
astliðið reikningsár, og eptir nákvæmri
fyrirmynd, er landshöfðingi fyrirskipar,
stutta yfirlitsskýrslu yfir allar ábyrgðir, er
það hefur tekið að sér hér á landi og í
gildi eru við lok sama reikningsárs, sér-
staklega fyrir hverja tegund ábyrgðar, sem
félagið tekur að sér, og ennfremur yfir
áætluð iðgjöld og tillög á síðastliðnu reikn-
ingsári fyrir ábyrgðir félagsins hér á landi,
yfir inngoldin iðgjöld og tillög, útborgað-
ar ábyrgðir og greiddan sjúkrastyrk hérá
landi á sama tímabili. Ákvæði greinar
þessarar ná þó eigi til útlendra vátrygg-
ingarfélaga, að því leyti, sem þau tryggja
fyrir sætjóni.
I 2—4. gr. frv. eru settar nánari reglur
um þetta.
21. Lög um vörumerki.
1. gr. Hver sá, er hér á landi rekur
yerksmiðjuiðnað eða handiðn, jarðrækt,
málmnám, verzlun eða aðra atvinnu, hef-
ur rétt til að nota nafn sitt eða firma eða
nafn á fasteign sinni sem vörumerki, en
getur jafnframt samkvæmt lögum þessum
meö skrásetningu öðlast einkarétt til að
hafa sérstakt vörumerki til að greina vör-
ur sínar frá vörum annara í viðskipum
manna á milli. Þessi réttur nær til allra
vörutegunda, hafi hann eigi með skrásetn-
ingunni verið bundinn við ákveðnar vöru-
tegundir.
Hinar aðrar greinar laganna gefa ná-
kvæmari reglur fyrir vörumerkjunum.
22. Lög um breyting d lögum nr. 8 um
vegi frá ij. apríl 1894.
Sýslunefndum veitist vald til þess, að
áskildu samþykki amtsráðs, að hækka fyr-
ir eitt ár í senn sýsluvegagjaldið sam-
kvæmt 11. gr. laga um vegi frá 13. apríl
1894 úr 1 kr. 25 aur. upp 1 allt að 2 kr.
25 a. fyrir hvern verkfæran mann.
Hreppsnefndum veítist sama vald, að
áskildu samþykki sýslunefndar, að því er
snertir hækkun á hreppavegagjaldi sam-
kvæmt 17. gr. nefndra laga.
23. Lög um eptirlit með mannflutningum
til útlanda.
1. gr. Hvert það skip, sem flytur far-
þega írá Islandi til útlanda á óæðra far-
rúmi, skal vera háð eptirliti lögreglustjórn-
arinnar, en „óæðra" er farrúmið, ef það
er lakara en 2. farþegarúm á millilanda-
skipum þeim, er landsstjórnin notar. Skal
það að minnsta kosti fullnægja skilyrðum
| þeim, sem sett erú í 10—12. gr. laga um
| tilsjón með útflutningum frá 14. janúar
1876.
2. gr. Skipstjóri má ekki taka við far-
þegum í óæðra farrúmi, fyr en lögreglu-
stjóri á þeim stað, sem skipið kemur fyrst
á, til að taka sllka farþega, hefur gefið
skriflegt leyfi til þess, og skal 1 því leyfi
tiltaka, hve marga farþega megi taka i
farrúmið, enda hafi lögreglustjóri áður
sannreynt á þann hátt, er 7. gr. nefndra
laga frá 14. janúar 1876 tiltekur, að far-
rúmið fullnægi skilyrðum þeim, sem sett
eru að framan.
Skipstjóra ber að heimta af þeim, sem
selja farbréf til flutnings á óæðra farrúmi,
tvlritaða skrá yfir alla þá, sem þeir hafa
selt farbréf þessi. Skráin skal vera gerð
eptir fyrirmynd, sem landshöfðingi semur,
og skal sá, er farbréfin seldi, rita neðan á
hana æru- og samvizkuvottorð um, að