Þjóðólfur - 06.11.1903, Blaðsíða 2

177
anlegt, að frambjóðendaQöldinn yrði svo
mikill, að hver hreppur eða því sem næst,
kæmu með sinn kandídat. En í smáum
kjördæmum væri það mjög sennilegt. Það
er ekkert vandaverk fyrir allvel þokkaðan
mann, að fá meðmæli 12 kjósenda 1 kjör-
dæminu. Hann má taka þá alla í sínu
sveitarfélagi, því að í lögunum eru engar
ákvarðanir um það. Hefði það verið á-
kveðið, að þingmannsefnið yrði að fá
meðmæli að minnsta kosti 2 kjósenda úr
hverjum hrepp kjördæmisins, þá hefði ef
til vill fremur tekið að vandast málið.
Það hefði verið miklu meiri trygging gegn
hvatvíslegum og óskynsamlegum framboð-
um, sem að eins eru gerð til dreifingar.
En það hefði líka getað alveg útilokað
efnilegt þirgmannsefni frá því að geta
boðið sig fram, því að eptir því sem
hrepparígurinn og samtökin eru orðin
hér á landi, þá er ekki óhugsandi að þing-
mannsefni yrði öldungis ókleyft að fá
meðmæli nokkurs kjósanda í sumum hrepp-
um, enda þótt hann hefði fylgi mikils
meiri hluta kjördæmisins. (Niðurl. næst).
S j ó n 1 e i k a r.
Leikfélag Reykjavíkur lék í fyrsta
skipti á þessum vetri á sunnudagskveldið
var. Það voru tveir smáleikir danskir, er
byrjað var á: Hermannagletturnar
eptir Hostrup, og A p i n n eptir frú J. L.
Heiberg, og hefur hvorttveggja verið leik-
ið hér aður. Leikir þessir eru í sama
sniði og flestir gamanleikar danskir voru
um miðbik 19. aldar, ýmist í bundinni eða
óbundinni ræðu eptir frakkneskri fyrir-
mynd (Vaudeviller). Þessi óeðlilegi skáld-
skapur, þar sem hver leikandi mælir ljóð
af munni fram hvernig sem á stendur, er
nú að mestu úr gildi genginn í leikritum
síðustu tíma, En þessir „söngleikar" verða
hálf leiðinlegir, ef söngurinn er ekki góð-
ur. En í því efni er „Leikfélaginu" tölu-
vert ábótavant. Þó söng Árni Eiríksson
ekki ólaglega sumt í „Hermannaglettun-
um“, og söngúr Óla í „Apanum" („Ef
minnist eg á æskuár“) tókst mjög vel
hjá honum, var sunginn af mikilli til-
finningu, eins og vera átti. Ungfrú Guð-
rún Indriðadóttir hefur laglega og mjúka
söngrödd, en hefði gjarnan mátt syngja
nokkru hærra stundum. Ef til vill hefur
hún verið feimin, og því ekki beitt sér.
Sama má liklega segja um einn nýjá leik-
andann (Gísla Jónssön), sem kvað hafa
allgóða rödd, en ekki bar mikið á því
í þetta sinn. Yfirleitt var leikttr hans
mjög viðvaningslegur, sérstaklega i „Ap-
anum“, en hann getur lagazt við æfing-
una. Eptir þeim kröfum, sem hér er far-
ið að gera til leikenda, veitir honum held-
ur ekki af að taka sér fram, ef hann áað
halda sér framvegis á leiksviðinu en auð-
vitað er þessa byrjun lítt að marka, og
verður ekki af henni dæmt til fulls, hvern-
ig leikandinn reynist í stærri hlutverkum,
er hann væntanlega fær að reyna sig á.
Hinsvegar eru litlar líkur til, að Sigurður
Jónsson kennari geti nokkurn tíma orðið
viðunanlegur leikandi. Honum virðist vera
mjög ósýnt um þá list, nema að minnsta
kosti á mjög takmörkuðu sviði. Hefur
honum að eins einu sinni tekizt vel, er
hann lék ribbaldann og misindismanninn
í „Hinni týndu Paradís", en aldrei ella,
og ætti hann því ekki að taka að sér
nema eitthvert svipað viðfangsefni því,
sem hann hafði í Paradísinni.— Frk. Guð-
rún Indriðadóttir leikur ekki óliðlega, og
sómir sér allvel á leiksviði, en gæti verið
nokkru djarfari í framgöngu. Hún er líka
ný af nálinni og stendur væntanlega til
bóta. Frk. Gunnþórunn mun ekki til fulls
hafa getað notið sín í þetta sinn vegna
iasleika (tannpínu). Jómfrú Sörensen varð
því hjá henni ekki jafn aðsúgsmikil eins
og hún hefði átt-að vera, en mjög góð
tilþrif voru víða í þeim leik. Kristján
Þorgrímsson gerir þjóninn (Mads) í Her-
mannaglettunum nokkuð skrípalegan, og
þykir fólki mikið gaman að honum vegna
þess. Jón Jónsson leikur vel að vanda,
bæði sænska þjóninn og Brown, enda er
það síðartalda allþakklátt hlutverk með
allri vitleysunni, er vellur úr þessum
Brown. Einna bezt og eðlilegast 1 þess-
um tveim leikum er Óli í „Apanum" leik-
inn (Árni Eiríksson), og öllu betur að sínu
leyti en Barding málfærslumaður í „Glett-
unum", er sami leikandi leikur, því að
hann gerir karlinn heldur um of gassaleg-
an og greylegan. En Óli er hinsvegaral-
veg rétt tekinn, og því yfirleitt mjög Vel
leikinn.
Innan skamms ætlar „Leikfélagið" að
taka fyrir önnur og veigameiri viðfangs-
efni, en þessi, enda er því það vorkunn
arlaust nú, þá er Árni, Jón og Stefanía
starfa nú með. En hins vegar er Helgi
Helgason verzlunarmaður hættur, ogerað
sumu leyti eptirsjá í honum, því að hann
lék opt vel.
Hælanagið.
ísafold hefur á síðari árum ofsótt Hann-
es Hafstein sýslumann á allar lundir, —
eins og marga aðra mæta menn úr heima-
stjórnarflokknum.
Hún hefur aldrei getað fyrirgefið H.
Hafstein það, að flokksmenn hans báru
bezt traust til hans og sendu hann eptir
þing 1901 til þess að túlka fyrir hinu nýja
ráðaneyti í Kaupmannahöfn óskir sínar
og þjóðarinnar um sem rlflegasta breyt-
ing í frjálslynda. átt á stjórnarskrá vorri.
Fyrir þetta traust og þessa hylli, sem
H. Hafstein hefur haft og hefur hjá flokks-
mönnum sínum, fyrir lipurð þá og hygg-
indi, sem hann sýndi í för þessari, fyrir
þær góðu viðtökur, sem ráðaneytið veitti
málsflutningi hans og allir Danir, sem
unna framförum og menning hinnar ís-
lenzku þjóðar, — fyrír þann árangur, sem
af ferð þessari varð, að ísland hefur bor-
ið gæfu til, að kveða niður valtýska draug-
inn og fá setta á stofn alltryggilega heima-
stjórn — fyrir allt þetta hatar Isafold
Hannes Hafstein og ofsækir hann.
Hún veit það, ísaf., að hann er einn
af atkvæðamestu og vitrustu sonum þessa
lands, auk þess hinn vandaðasti maður
og bezti drengur, er þjóðin einnig ann
og virðir sem eitt af beztu skáldum sín-
um, — það eru því nægar ástæður til
fyrir hana, til þess að hata hann og of-
sækja.
Ritstjóri »Reykjavíkur« gaf ísafold í
sumar rækilega og maklega ráðningu fyr-
ir ofsóknir hennar, og hefur hún því nú um
tíma setið dálítið á strák sínum, en nú í
67. tölubl. hefur einn af geltendum blaðs-
ins reynt að narta í hælana á Hannesi
Hafstein út úr því, að hann skyldi dirf-
ast, að fara með síðasta póstskipi til
Khafnar án þess að tilkynna blaðinu það,
hvernig á ferðum sínum stæði.
Allmargir munu líta svo á, að H. Haf-
stein þurfi ekki endilega að standa Isa-
fold reikningsskap á ferðum sínum; og
einnig hitt virðist býsna afsakanlegt, þótt
einhverjir af vinum H. Hafsteins hafi haft
gaman af að auka dálítið kurrinn í her-
búðum Valtýinga út af sigling hans, með
því að benda þeim á, að sú ályktun væri
ekkert ósennileg, að ferðin væri gerð ept-
ir bendingu frá ráðherra Islands. Það
lægi meira að segja ógnar beint við að
álykta þannig, enda þótt H. Hafstein hefði
ekkert verið að »útbásúnera« það.
Sn or ri.
Húsbruni
varð enn á Akureyri (Oddeyri). Þar
brann til kaldra kona 9. f. m. verzlunar-
hús og íbúðarhús Árna kaupmanns Pét-
urssonar um hábjartan dag og varð engu
bjargað úr húsunum nema verzlunarbók-
unum. Enginn veit hvernig eldurinn hef-
ur komið upp. Allt var vátryggt. Með
naumindum tókst að verja næstu hús. Eins
og menn vita eru engin slökkviáhöld á
Akureyri, og er undarlegt, að menn skuli
geta fengið hús sín vátryggð þar með slíku
fyrirkomulagi. Þessir tíðu brunar á Ak-
ureyri fara að gerast nokkuð ískyggilegir.
I »GjalIarhorni« stingur einn höf. upp á
því í gamni, að hann ætli að stofnanýtt
eldsvoðaábyrgðarfélag fyrir Akureyrarkaup-
stað, og segir að fyrsta greinin í lögum
þess eigi að vera svolátandi: »Fyrir hvert
það hús, sem ekki verður brunnið áður
en 20 ár eru liðin, greiðir félagið fullt
ábyrgðargjald, þó því að eins, að sömu
slökkviáhöld verði framvegis notuð, sem
nú eru til í kaupstaðnum«. Þykist höf.
viss um, að þetta verði gróðavegur.
Prestkosnin g
er um garð gengin í Gaulverjabæ. Kos-
inn var séra Einar Pálsson á Hálsi 1
Fnjóskadal með öllum atkvæðum þeirra,
er fund sóttu (78) nema einu. Aðeins 13
kjósendur sóttu ekki fundinn.
Heyhlaða brann
nýlega hjá Birni bónda Ásmundssyni á
Svarfhóli í Stafholtstungum. Voru í henni
um 1000 hestar af heyi, og brann það
allt nema 4—5 kýrfóður. Er þetta mik-
ill skaði og tilfinnanlegur um þetta leyti
árs.
Hengdur maSur
fannst hér á sunnudagsmorguninn 1. þ.
m. í túnhliði vestanvert við Tjörnina
sunnanverða. Hann hét Daníel Jón-
a s s o n , vinnumaður vitavarðarins á
Reykjanesi. Hafði hann hengt sig í mitt-
isólinni. Lenti hér í slarki næstliðna viku
í miður góðum félagsskap, og hefur lík-
lega orðið hálfsturlaður út úr öllu saman.
I fyrstu var gizkað á, að hann mundi hafa
verið sviptur Iífi af mannavöldum, en ekk-
ert hefur vitnazt um það við rannsókn,
er gerð hefur verið, og er því sennilegt,
að sá kvittur sé á engu byggður.
„Hólar“
komu hingað norðan um land og aust-
an að kveldi 3. þ. m. Höfðu farið vest-
ur á Skagaströnd og Blönduós að sækja
kjöt o. fl. Farþegar hingað voru að sögn
rúm 400, og hafði vistin verið ill á skip-
inu fyrir allan þann sæg, eins og eðlilegt
er. Það er engin mynd á því,,að »hið
sameinaða« skuli ekki hafa stærra skip
en »Hóla« til mannflutninga, tvær síðustu
ferðirnar að austan á haustin, og í eina
ferð héðan að vorinu, þá er kaupafólk
flest fer. Þá er fjöldi farþega verður að
hafast við á þiljum uppi sakir rúmleysis
niðri, er lífi og heilsu manna hætta búin,
ef skipið hreppir illviðri og sjógang, eins
og gera má ráð fyrir á haustdegi. Lífið
niðri í lestinni í svona miklum þrengslum,
er heldur ekkert sældarlíf eða sérlega
heilsusamlegt, þá er fólkinu er hrúgað
saman eins og síld í tunnu. Þetta óhaf-
andi fyrirkomulag þyrfti gagngerðra end-
urbóta við. Með skipinu kom að norðan
séra Sigurbjörn Á. Gíslason. Frá Kefla-
vík kom Þórður Thoroddsen héraðslækn-
ir með allt sitt fólk, og ætlar hann að
dvelja hér í bænum vetrarlangt að minnsta
kosti. Embætti hans gegnir Þorvaldur
Pálsson læknaskólakandídat.
GufuskiplO „Breifond“
kom í fyrra kveld frá Skotlandi eptir
6 daga ferð með ýmsar vörur til Edin-
borgarverzlunarinnar (kol, olíu o. fl.). Kvað
ekki hafa haft nein útlend blöð meðferðis.
,Vesta‘ kom í nótt kl. 3. Farþegar
með henni ekki margir. *Skálholt“ kvað
ekki vera væntanlegt fyr en á sunnudag
f fyrsta lagi.
Höfðingleg gjöf.
W. T. Thostrup stórkaupm. í Kaupm,-
höfn, er áður var eigandi verzlunar þeirr-
ar á Seyðisfirði, er Þórarinn kaupm. Guð-
mundsson á nú, hefur gefið Seyðisfjarðar-
kaupstað 10,000 krónur, og er það rausn-
arlega gert.
Víxilfölsun.
Maðurinn, sem uppvís varð að því um
daginn að hafa falsað 200 kr. víxil í lands-
bankanum (sbr. síðasta blað), hefur nú orð-
ið uppvís að því, að hafa falsað annan
víxil jafnstóran hálfum mánuði áður, og
fengið hann útborgaðan í bankanum.
Eitthvert skriOdýrið
hans Warburgs er að engjast sundur og
saman f sfðustu ísaf. út af því, að Þjóðólfur
síðast pikkaði ofurlítið í þessi grey, og fræddi
þau á því, að það væri hæpið, að þau fengju
nokkuð fyrir snúð sinn, því að Warburg væri
ekki lengur við nýja bankann riðixin. Þetta
hefur skriðdýrunum þótt þungar búsifjar, og
eitt þeirra hefur því skriðið í myrkrinu und-
ir hinar forugu flfkur ísafoidar, og teygir sig
þar sundur og saman eins og snakkur, þeg-
ar hann er að sjúga hana mömmu sína, eins
og sagt er í þjóðsögunum. Og þarna ælir
þessi veslingur úr sér mestu ógerðarspýju,
er á að lenda á ábyrgðarmanni Þjóðólfs, en
fer algerlega fyrir ofan garð og neðan, af
þvf að þetta Warburgs-skriðdýr vantar allt
nema viljann til að gelta. Það getur að
eins velt sér á hrygginn.og mænt hungruð-
um vonaraugum til Warburgs. En þótt War-
burg geti nú ekkei t líknað, þá er þýðingar-
lítið að láta fólskuna yfir þeim vonbrigðum
bitna á' Þjóðóifi. Hann getur ekkert að því
gert, þótt W. sé nú kominn „út úr spilinu'*.
En náttúrlega er þetta skrambi leiðinlegt
fyrir skriðdýrin hans, sem otðin voiu svo
vongóð. En úr því að þau geta ekki bor-
ið harm sinn betur en þetta, þá getur vel
verið, að Þjóðólfur geri það að gamni sínu,
að stinga þau ofurlítið við og við, svo að
fólkið geti haft skemmtun af að horfa á,
hvernig þau engjast sundur og saman við
þann sársauka, eins og ánamaðkar. Það er
svo broslegt, að sjá skepnur þessar sprikla
á nálaroddunum, og geta ekki unnið nein-
um mein. En það getux samt vel verið,
að það sé ekki gustuk að kveija þessa
vesalinga. Ræfill sá, sem ,ísafold hefur léð
húsaskjól, virðist að minnsta kosti ekki fær
um að þola meira.
Bak og fyrir.
Skyldi það vera rétt til getið, eins og sum-
ir gizka á, að hið nafnkunna háðkvæði Hann-
esar Hafsteins — lofkvæðið til heimskunn-
ar — hljóti að vera ort um ísafold? Mér
virðist það mjög líklegt, þvf að heimskan
hefur stöðugt setið þar á „tignartróni", harla
fyrirferðarmikil, frá því að eg fyrst man
eptir. Forvitmn.
Háðkvæði Hannesar um heimskuna getur
átt mæta vel við ísafold, og mér er nær
að halda, að það sé ort með sérstakri hlið-
sjón af þeirri vizku(I), sem venjulega hefur
birzt í því blaði frá upphafi. Það hefur
jafnan burðazt með tvo poka: heimskuna
í fyrir en róginn í bak, en heimskan
ver % þó optast snöggt um þyngri, svo
þung, að blaðgreyið steypist hvað eptir ann-
að á hrammana ofan í saurinn, og getur þá
ekki reist sig við aptur, nema þyngdur sé
bakpokinn til muna í bili, er fljótast verður
gert með því, að þurka óþverrann af sér á
náunganum, sem fram hjá gengur.
Gæti góður teiknari gert skrítna mynd af
þessu. Sagax.