Þjóðólfur - 13.11.1903, Blaðsíða 2

182
gangi, pappír og prentun1) eins og i.
bindi, en prófarkalestri virðist helzt vera
ábótavant. Þó höfum vér óvtða rekizt
á mjög meinlegar prentvillur, en þær mega
helzt engar vera í slíkri bók. — I bindi
þessu eru margir gamlir kunningjar, mörg
þjóðfræg ljóð, sem orðin eru uppáhalds-
eign þjóðar vorrar t. d. Þjóðhátlðarkvæði
skáldsins, Vlg Snorra Sturlusonar, Guð-
brandur Hólabiskup, Eggert Ólafsson,
Eyjafjörður, ljóðin úr Skuggasveini o. m.
fl. Hér er og mesti aragrúi af nýjum
kvæðum, sumum áður prentuðum hingað
og þangað, en sumum áður óprentuðum,
og er snilldarmark séra Matthíasar víðast
hvar þekkjanlegt, þótt kvæðin séu auðvit-
að misjöfn að gæðum, því að ekki má
ætlast til þess í svo miklu safni, að a 111
sé gull. Af nýjum eða nýrri kvæðum hin-
um stærri skara fram úr söngljóð um Hóla-
stipti hið forna, ort 1900, og ekki sízt
kvæðið um Skagafjörð, ort 1890, ef til
vill eitthvert hið allra snjallasta og til-
þrifamesta kvæði skáldsins 1 þeirri grein,
þar sem brugðið er upp eins og í skugg-
sjá stórfelldri sýningu af héraðinu í sam-
bandi við sögu þess að fornu. Að prenta
til sýnis einstakar vísur úr þessu kvæði
er óþarft, því að það má kallast listaverk
frá upphafi til enda. Smáu kvæðin sum
eru og ágæt. Kvæðið um Bólu-Hjálmar
er kjarnyrt og kraptmikið ort í Hjálmars
anda. Síðast 1 bindinu eru þýðingar á
kvæðum eptir ýms erlend skáld: Holger
Drachmann, (Lars Krúse o. fl.), E. Aare-
strup, Aðalbert von Chamisso (Kvennaljóð),
A. Tennyson, Edgar Poe (Hrafninn),
Matthew Arnold, Shelley og Longfellow
(Mansalsljóð). Flestar þýðingar þessar
eru snilldarlega gerðar, enda er séra Matt-
híasi mjög sýnt um, að ná skáldlegri feg-
urð og krapti frumkvæðanna, án þess að
binda sig um of við orðin. Sumar þýð-
ingarnar verða enda smellnari hjá honum,
en sjálf frumkvæðin. — Annars var það
ekki tilgangurinn með þessum fáu línum,
að rita nokkurn ítarlegan dóm um þetta
kvæðasafn. Séra Matthíasi verður hvorki
lypt hærra með lofi, en honum hefur áð-
ur lypt verið, og hann verður heldur aldr-
ei úr þessu níddur með lasti niður úr
því sæti, er hann skipar hjá þjóð vorri,
sem öndvegisskáld hennar, að öðrum ó-
löstuðum. — Hr. Östlund á þakkir skilið
fyrir þessa útgáfu af skáldritum séra Matt-
híasar, því að hún er og verður útgefand-
anum til sóma, jafnvönduð sem hún er
að frágangi yfirleitt. Það hefði líka ver-
ið hneyksli, að láta séra Matthías koma
1 tötrum fyrir almenningssjónir.
Svartfjallasynir. Sögur frá Montenegro,
eptir H. Angell. Helgi Valtýsson þýddi,
185 bls. 8vo- Prentsmiðja SeyðisQarðar
1903.
Bók þessi, sem hr. Östlund einnig hef-
ur gefið út, er góð bók og eiguleg. Höf.,
sem er norskur maður, hefur ferðazt um
Montenegro (Svartfjallaland) og orðið mjög
hrifinn af íbúum þess. Lýsir hann frels-
isást og ættjarðarást þjóðarinnar með eld-
heitum orðum, og dáist mjög að þolgæði
hennar og hreysti. Saga Svartfellinga er
og sannkölluð frægðarsaga, einhver hin
glæsilegasta í allri mannkynssögunni. Svo
að segja hvert blað í henni ber vott um
dæmafáa hreysti, óbilandi kjark og brenn-
heita föðurlandsást, þessara fámennu fá-
tæku Svartfjallasona, sem aldrei hafa bug-
azt látið, við hversu mikið ofurefli, sem
eiga var, heldur ávallt varið frelsi sitt og
fósturjarðarinnar svo harðfengilega, að
þeim hefur aldrei orðið á kné komið, að
land þeirra, sem að eins er hluti ís-
lands að stærð, hart og hrjóstrugt, hefur
aldrei komizt undir erlend yfirráð og er
1) í einni örk (26. örkinni) í því eintaki,
er vér höfum, er þó prentunin dálítið gölluð.
sjálfu sér ráðandi enn þann dag í dag.
En saga Svartfellinga er blóði rituð. Þeir
hafa geta haldið frelsi sínu að eins með
því, að fórna blóði hinna beztu og hraust-
ustu drengja á altari ættjarðarástarinnar.
Það er hressandi og fjörgandi að lesa bók
þessa, en höf. hefur ekki alstaðar haft
nógu mikið vald yfir efninu, heldur miklu
fremur hefur efnið baft vald yfir honurn,
og verður frásögnin því opt sundurlaus
og í molum með óþarflega mörgum end-
urtekningum á hinu sama. Það er eins
og höf. hafi í ákafanum og eldmóðinum
gleymt að lesa handritið yfir, áður en
það var prentað. Þetta spillir að vísu
nokkuð gildi bókarinnar, en góðfús les-
ari fyrirgefur höf., þótt hann sé nokkuð
brokkgengur í frásögninni, af því að hann
sjálfur er svo einstaklega hrifinn af efn-
inu, og hrífur lesarann með sér.
Þýðingin er víða ekki svo vönduð sem
skyldi, og sumstaðar röng, af því að þýð-
andinn hefur misskilið frummálið, eða
kann ekki nógu vel íslenzku til að þýða
rétt. Á bls. 96 stendur: »Mörg af kvæð-
um þessum eiga(!) að vera frábærlega fög-
ur«. Sambandið sýnir, að þessi setning
er algerlega misskilin. Hér er »skal være«
þýtt með »eiga að vera«, sem er málleysa
eptir íslenzkri málvenju. Setningin rétt
þýdd ætti að vera : »Mörg kvæða þess-
ara eru sögð« o. s. frv. eða »Sagt er, að
mörg kvæða þessara séu« o. s. frv. Al-
veg samskonar meinloka kemur og fyrir
á öðrum stað í bókinni. En þrátt fyrir
ýmsa smávegis agnúa á niðurskipun efn-
isins hjá höf. og misfellur á þýðingunni
er bökin góð bók, og ættu sem flestir
landar vorir að lesa hana, og lesa hana
með athygli, því að hún er frá upphafi
til enda lofsöngur karlmennskunnar, hug-
prýðinnar, þolgæðisins, nægjuseminnar og
síðast en ekki sízt frelsisins og ættjarðar-
ástarinnar. Lestur slíkra bóka spillireng-
um manni. Geta má þess, að allmargar
dágóðar myndir eru 1 bókinni og mynd
höf. framan við hana.
Nýja stjórnin
kvað eiga að taka til starfa hér á landi
1. febrúar næstkomandi, því að staðfest-
ing stjórnarskrárbreytingarinnar var birt
í B.deild Stjórnartíðindanna 9. þ. m., sam-
kvæmt skipun frá ráðgjafanum, en frá
birtingu hennar þar eiga að líða 12 vik-
ur, þangað til hún gengur í gildi. Naum-
ast getur þó alit orðið komið í fastar
skorður svo snemma, því að stjórnarbreyt-
ingin útheimtir mikinn og margháttaðan
undirbúning. Meðal annars verður að
breyta landshöfðingjahúsinu í stjórnarskrif-
stofur, og mun það taka alllangan tíma.
Landshöfðinginn kvað ætla að flytja úr
húsinu seint í þ. m. í hið nýbyggða hús
sitt í Þingholtsstræti.
Bruni.
Aðfaranóttina 19. f. m. kviknaði eldur
í heytópt á prestssetrinu Hvammi 1 Lax-
árdal, og læsti sig í fjósið, sem var áfast
við heytóptina. Þá er komið var á fætur
í birtingu um morginn, var allt í björtu
báli og fjósið fallið, en kýrnarallar
dauðar undir þekjunni. Fórust þar 6
nautgripir: 5, er presturinn séra Björn L.
Blöndal átti (3 mjólkandi kýr, kvíga að
fyrsta kálfi og naut), og 1 kýr, er hús-
maður þar á bænum átti. I bréfi ds. 26.
f. m. segir svo: »Kýrnar lágu dauðar á
básunum í sömu stellingum og þær höfðu
lagzt um kveldið, og virðist það benda
á, að þær hafi ekki kvalizt mjög mikið.
Fjósið mun hafa fyllst af reyk, undireins
og kviknaði í heyinu, og kýrnar þá að
líkindum kafnað fljótlega. Stormur hvass
var á landnorðan á mánudaginn, og var því
erfitt að fást við að slökkva. Menn komu
af næstu bæjum til hjálpar, og tókstloks
að slökkva eldinn eptir 2—3 kl.tfma.
Hér um bil einu kýrfóðri af nýtilegu heyi
varð bjargað, borið burt áður en eldur
komst í það, og svo voru týndir úr bruna-
heyinu um 20 hestar, sem ef til vill verða
fóður handa hrossum og kindum. En í
fjósheyinu, sem brann, voru alls um 160
hestar, því nær allt taða«.
Nágrannar og sóknarbændur séra Björns
kvað þegar hafa hlaupið vel undir bagga
með honum, bæði með samskotum og
öðrum stuðningi, enda er hann mjög vel
látinn af sóknarmönnum sfnum. Má vænta,
að honum verði bætt tjón þetta að miklu
eða mestu Ieyti.
Lög frá alþingl
staðfest af konungi 3. f. m. auk þeirra,
sem getið var í 44. bl. Þjóðólfs.
13. Lög um kosning fjögurra nýrra þing-
manna.
14. Lög um verðlaun fyrir útflutt smjör.
15. Lög um skiptingu Gullbringu- og
Kjósarsýslu í tvö sýslufélög.
16. Lög um lóðasölu f Reykjavík.
17. Viðaukalög við lög 14. des. 1877
um tekjuskatt (gjald af hvalveiða-
mönnum).
Útskálaprestakall
er veitt afkonungi 26. sept. séra Kristni
Daníelssyni á Söndum, samkvæmt kosn-
ingu safnaðarins.
f Jón Þorkelsson
cand. jur. andaðist hér á Landakots-
spítalanum að kveldi 6. þ. m., réttum
mánuði eptir að hann kvæntist (9. okt.)
frk. Eiizabetu Steffensen. Hann var að
eins 32 ára gamall, fæddur á Mosfelli í
Mosfellssveit 13. maí 1871, sonurÞorkels
prests Bjaruasonar, síðar á Reynivöllum
(t 1902) og Sigrlðar Þorkelsdóttur, sem
nú á tæpu hálfu öðru ári, hefur orðið að
sjá á bak manni sínum og 2 uppkomnum
sonum. — Jón heit. var útskrifaður úr
skóla 1893, en tók embættispróf í lögum
við háskólann 1901, þjónaði Isafjarðar-
sýslu fyrir Hannes Hafstein meðan hann
sat á þingi 1901, og þangað til hann kom
úr utanför sinni um haustið. Var síðan
við málfærslu í Reykjavík. Hann var
efnismaður, drengur góður og vel látinn.
Skipstrand og slysfarir.
Úr Stykkishólmi er skrifað 1. þ. m.
Mánudaginn 19. okt. rak kútter nokkur
»Guðrún« frá Dýrafirði upp af Gunnars-
staðalegu í Hvammsfirði og brotnaði í
spón. Hafði verið send héðan með út-
lendar vörur þangað og til að sækja kjöt.
Þess er getandi, að Hvammsfjarðar-
hafnsögumaðurinn, Jóhann bóndi Jónasson
í Öxney, maður á áttræðisaldri, stóð 7
kl.tíma á þilfarinu í miðjum brimgarðin-
um, og sakaði ekki annað, en að honum
versnaði dálítið kvefið, sem hann hafði
áður. Hann var einn á skipinu, þegar
það slitnaði upp. Þeir láta annað eins
vera ungu mennirnir.
Daginn eptir (20. okt.) týndist Flateyjar-
pósturinn á leið úr Flatey, 5 karlmenn og
1 gipt kona, sem fór sér til skemmtunar
með póstinum. Allt fólkið var úr Stykkis-
hólmi og 3 karlmennirnir kvæntir, þar á
meðal formaðurinn, Jóhann Jónasson hús-
maður hér, og allir fjölskyldumenn, 5.
maðurinn unglingur. Dýrt burðargjald
undir 2 bréf, sem pósturinn hafði, þegar
hann fór héðan. Þessi póstur á að leggj-
ast niður. Flateyingar geta fengið bréfin
sín með Brjánslækjarpóstinum, eða þeir
geta sótt þau hingað sjálfir, eða það verð-
ur að færa kaupið úr 60 kr. upp 1 100
kr. og stytta viðstöðuna í Flatey, færa
hana úr 24 tímum niður í 12. Með því
kai|þi sem nú er, er ekki hægt að fá
nógu valið lið eða skip til jafnhættulegr-
ar ferðar, og viðstöðutíminn veldur stund-
um því, að póstinum legast dögunum
saman«.
Mannalát.
Hinn 2. þ. m. andaðist að Arnþórsholti
í Lundareykjadal ekkjan Guðrún Guð-
mundsdóttir, systir Þorláks f. alþm.
frá Fífuhvammi og þeirra systkina, sjötug
að aldri. Hún bjó mjög lengi í Heiðar-
bæ í Þingvallasveit. Var fyrst gipt Þor-
steini Þorsteinssyni frá Stýflisdal Einars-
sonar, og bjuggu þau fyrst 2 ár í Hvamm-
koti (Fífuhvammi), en fluttu svo að Heið-
arbæ. Einn son þeirra hjóna er Tómas
bóndi 1 Arnþórsholti. Eptir lát Þorsteins
giptist Guðrún Jóni Ólafssyni í Heiðarbæ.
Hann drukknaði í Þingvallavatni vorið
1876. Synir þeirra eru Kristgeir bóndi
á Gilstreymi 1 Lundareykjadal og Þor-
steinn vinnumaður í Brautarholti. I 3.
sinn giptist Guðrún heit. Guðbirni Svein-
bjarnarsyni frá Oddsstöðum, og bjuggu
þau alllengi í Heiðarbæ, unz Guðbjörn
fór til Ameríku fyrir nokkrum árum.
Hætti þá Guðrún heit. búskap og flutti
tii barna sinna. Hún var myndarkona í
hvívetna og tápmikil.
„Hólar“ og „Vesta“
fóru héðan til útlanda nú í vikunni,
»Hólar« 10. þ. m. og »Vesta« í gær. —
„Sk&lholt"
kom loks í morgun, 12 dögum á eptir
áætlun. Hafði tafizt lengst við Norður-
land og á Breiðafirði, fór frá Patreksfirði
6. þ. m. — »Kong Inge« var inni á
Hvammsfirði, er »Skálholt« vissi síðast,
en þá samt á suðurleið.
Nýkomnar
margar t egundir af
NÆRFATNAÐI
úr skozkri alull; mjög hlýr og góður
fyrir g i g t v e i k a .
SKINNHANZKA R fyrir kvenn-
fólk og karla úr völdum skinntegund-
um, sem ekki springa.
MILLUMSKYRTUR hvítar og mislit-
ar með gæða-verði.
FLIBBAR og BRJÓST, allar
stærðir.
Mikið af fínmn, Ijósum SLAUFUM
og HUMBUGUM. Bindingsslipsi
að eins 0,50 stk.
Vetrapllúfup, ekta skinn með
silkifóðri. HATTAR og HÚFUR
o. m. fl.
Mikið af fínum Yetrarfrakkaefnum
— Alfataefnum — Buxnaefnum o. fl.
Guðm. Sigurðsson.
klæðskeri.
Frímerki.
íslenzk frímerki, brúkuð og óbrúk-
uð, afbrigði í frímerkjanöbbum, mis-
prentanir o. s. frv., eru keypt. Segja
verður til mn verðið.
Harry Ruben, Ny Halmtorv 40.
Köbenhavn.
Bruun & Andresens
og vasaklútailmefni — nýjasta tízku-
ilmefni — ættu allir að kaupa.
Vel skotna fálka
kaupir Júlíus J'órgensen Hotel
ísland.