Þjóðólfur - 26.02.1904, Side 2

34
sé ætlaður til djúpplægingar; þetta hafði
eg tekið fram 1 grein minni um plógana
en þrátt fyrir þetta stóð hann nú samt
einna næst til þess að vera notandi á þúf-
ur, þó eg ekki gæti álitið hann hentugan
til þess.
Hann hefur sagt til hvers Root Ground
plóginn ætti að nota; allra góðra þakka
vert, við vissum það reyndar fyr, en þetta
er nú samt alt gott og blessað.
En svo segir hann, að það sé reyndar
dágott að plægja með Ólafsdalsplógnum
en helzt vill hann láta Jón Jakobsson
skurka með honum upp á loptinu í Lands-
bankanum.
Jón Jónatansson.
Reknetaféiagið við Faxaflóa
hélt aðalfund 15. þ. m. Fundarstjóri var
Tryggvi Gunnarsson bankastj., sem er for-
maður félagsins; hann skýrði frá helztif
atriðum úr reikningunum um leið og hann
lagði þá fram.
Félagið hafði þetta reikningsár, eins og
að undanförnu, lítið þilskip — 25 smá-
lestir — til síldveiða frá miðjum maí til
miðs ágústs. 7 menn voru á bátnum.
Kaup þeirra og »premía« var 1623 kr. fyrir
utan fæði, en alls var kostnaðurinn með
veiðarfærum 3621 kr.
Aflinn var 290 tunnur af sfld, sem seldist
öll til beitu á fiskiskipin fyrir 6,940 kr.
Hagnaður á síld frá f. á. var 114 kr., svo á-
góðinn varð árið 1903 alls 3,433 kr,
Þar af var skipið endurbætt fyrir 924 kr.,
borgað af verði þess 985 kr., greiddur
reikningshalli frá fyrra ári 488 kr. og lagt
í varasjóð 1036 kr.
Skipstjóranum var veitt þóknun fyrir
dugnað við veiðina og góða hirðing á
veiðarfærum 50 kr., og Jóh. Nordahl 30
kr. fyrir eptirlit með síldinni, því talsvert
af henni var fryst í bráð.
Samkvæmt lögum fél. gekk Tryggvi
Gunnarsson úr stjórninni, en var endur-
kosinn í einu hljóði. Sömuleiðis var
Sturla kaupmaður Jónsson endurkosinn
varamaður í stjórnina.
Hagnaðurinn á þessu litla þilskipi á
stuttum tíma sýnir, að síldveiðar eru fram-
tíðargróðavon landsmanna. Þótt hinn beini
gróði félagsins þ. á., 3433 kr. sé mik-
íll, þá er óbeini hagnaðurinn margfalt
meiri, því öll síldin var seld í beitu til
þilskipanna hér við Faxaflóa, og má 6-
hætt fullyrða, að fyrir þessar 290 'tunnur
af síld hefur komið á land margir tugir
þúsunda af fiski, sem annars ekki hefðu
komið. Sem dæmi þess má telja, að einn
skipstjórinn hér hleypti frá Vestfjörðum
til Reykjavfkur á miðri vorvertíð f. á.
vegna beitu og aflaleysis, og hafði þá
fengið nálægt 7000 fiska, en var svo hepp-
ínn, að síldarbáturinn kom þá inn á höfn
með nýveidda sfld, sem hann tók nokkr-
ar tunnur af, og aflaði á þær á litlum
tíma 23,000 fiska til vertíðarloka, en hin
skipin, sem ekki náðu í síld, komu flest
með mjög rýran afla eptir vorvertíðina.
Um það leyti fékkst engin sild á Vest-
fjörðum eða austanlands.
Reknetafélagið er eitt hinna mörgu
nauðsynjafyrirtækja hér í bæ, er Tryggvi
Gunnarsson bankastjóri hefur komið á
fót. Hann stofnaði það f júní 1899 í
þeim tilgangi, að útvega fiskiskipunum
sfid til beitu, og því hefur verið haldið
fram til þessa; ekkert af síld hefur verið
selt til útlanda. En nú í vetur hafa
nokkrir duglegir skipstjórar hér keypt
skip, sem þeir ætla að halda út f sumar
til reknetaveiða, og ætla að salta síldina
til sölu í útlöndum. — En það hrós má
þó Reknetafélagið eiga, að það byrjaði
fyrst allra reknetaveiðar hér við land, og
á það þakkir skilið fyrir það. Vonandi
er að segja megi um það, að »mjór er
mikils vísir«. Þegar verð á fiski lækkar
eða afli bregst, svo þorskveiðar geta ekki
borið hinn mikla kostnað, sem á þeim
hvíla, þá er mjög llklegt, að margir af
skipseigendum snúi sér að slldarveiðum
með reknetum.
Reknetafélagið er hlutafélag, þannig,
að hver féiagsmaður fær jafnmarga hluti
úr aflanum, sem hann á mörg hlutabréf.
Fiestir hafa þá síld, sem þeim skiptist, í
beitu á þilskip sín, en nokkrir selja sfna
síld á önnur skip, opt með talsverðum
hagnaði. Þessvegna eru ekki ákveðnir
vextir af hlutabréfunum á aðalfundum fé-
lagsins, heldur kemur ágóðinn fram í
1 meiri afla á skipunum og ábatasamri
sölu á síldinni, og sá óbeini gróðí er opt
mikill.
Við hliðina á þessu félagi er íshúsið
ómissandi; það tekur við síldinni, þegar
hún kemur á land, frystir hana oggeym-
ir, þangað til fiskiskipin koma og eigend-
ur þurfa að nota hana. Undanfarna vetur
hefur talsvert verið geymt í húsinu til
beitu yfir vetrarvertíðina, en öll síldin
sem veiddist næstl. sumar, var þá öll
brúkuð, af því engin síld fékkst á Vest-
fjörðum, svo nú er engin sfld í íshúsinu;
hafa því margir skipaeigendur hér pantað
frosna síld frá Noregi, sem von er á að
komi seinast 1 þessum mánuði.
Nýja húsið
í Hafnarstræti, er Guðjón úrsmiður Sig-
urðsson hefur látið reisa, er stærsta og
veglegasta húsið í prívatmannseign hér í
bæ, allt úr steinsteypu, þríloptað. Hefur
heyrzt að það muni kosta um 70,000 kr.
er það er fullgert að öllu leyti, en svo
er ekki enn. Er nú verið að prýða að
innan ráðherrabústaðinn á miðloptinu (1.
sal.). Þá íbúð hefur ráðherrann H. Haf-
stein leigt, og ætlar að flytja þangað um
miðjan apríl næstk. Húsið er nfi. allt
leigt, þótt ekki sé fullbúið enn. Á efsta
lopti (2. sa!) leigir Chr. Zimsen konsúll,
en herbergi þau á neðsta gólfi (stofunni)
er að Pósthússtræti vita, hefur nýi bank-
inn Ieigt, en hvenær hann byrjar starf-
semi sína veit enginn enn. Önnur her-
bergi á neðsta lopti og kjallarann hefur Th.
Thorsteinsson konsúll og kaupm. leigt fyr-
ir 1200 kr. á ári. Hefur hann vínsölu-
deild í kjallaranum, en vefnaðarvörudeild
í búðinni, og er útsala þar nýbyrjuð. Er
búð sú mjög smekklega prýdd, og öllu
þar inni mjög snyrtilega fyrir komið, svip-
að því er sjá má í fínum búðum erlend-
is. Og kvennfólkið segir, að verðið á
vörunum þarsé afbragð, og er í 7. himni
yfir öllu stássinu, svo að sagt er, að Thom-
sen með öllum sínum deildum þurfi að
fara að gá að sér og líta til veðurs í vest-
urátt, svo hann geti rifað seglin í tíma
og verði ekki sigldur í kaf, því að ann-
ar náungi, fremur örðtigur viðfangs, situr
1 Edinborg, lítt uppnæmur fyrir einum,
og til alls búinn. Er mælt að »strfðið
sé nú byrjað«, í Hafnarstræti og að »Edin-
borg« og »Nýju Liverpool« hafi þar fyrst
lent saman. Segja menn þó að í fyrstu
muní »Nýja LiverpooU, er menn bera
saman við Japan, hafa ætlað sér að at-
huga Rússann, er þanið hefur sig yfir
miklar lendur þar eystra, og þykir orðinn
nokkuð uppivöðslumikill, og vænta menn
því, að Englendingar (=Edinborg) gerist
sambandsmenn Japans gegn Rússanura,
því að flestir óska Japan sigurs í þessum
ófriði, sem nú kvað vera hafinn gegn rúss-
neska veldinu og harma lítt, þótt það
hreppi dálítinn skell.
Þilskipln
héðan úr bænum eru nú að búa sigút
til aflafanga og munu flest þeirra leggja
af stað 1. marz. Er það allálitlegur floti,
sem nú er kominn hér á höfnina, en þó
verður 15—16 skipum færra nú en í fyrra,
og er það töluverður apturkippur. Mestu
munar það, að Edinborgarverzlunin er nú
hætt við útgerð þá, er hún hefur haft
undanfarin ár, fyrir reikning spanskra
fiskikaupmanna að mestu eða öllu leyti,
en þeir vildu ekki halda útgerð þessari
lengur áfram.
„Scotland“
ókomið enn, orðið fulla viku á eptir
áætlun, og sumir því orðnir langeygðir
eptir farþegum og fréttum frá útlöndum.
I gær kornu hingað á höfnina reyndar
tvö ensk botnvörpuskip, en höfðu ekki
meðferðis yngri blöð en frá 9. þ. m. Ept-
ir þeim er þetta hið helzta fréttnæmt
Frá utlöndum. Vissar fregnir um
friðslit milltim Rússa og Japana ekki
komnar til Evrópu 9. þ. m., að eins óstað-
festar lausafregnir um, að Japanar hafi sent
herlið inn í Kóreu, tekið nokkur rússnesk
herskip o. s. frv. En hitt er hér um bil
vfst, að ófriðurinn hefur hafizt þá dagana,
því að sendiherra Japana 1 Pétursborg
ætlaði að fara þaðan 10. þ. m., og sendi-
herra Rússa í Tokio ætlaði að leggja af
stað þaðan heim til Rússlands 12. þ. m., og
er með því öllu »diplómatisku«-sambandi
millum þessara ríkja slitið, en slík satn-
bandsslit frá beggja hálfu, eru jafnan á-
reiðanleg merki þess, að styrjöld sé þegar
hafin eða öldungis óhjákvæmileg. Um
leið og Kurino, japanski sendiherrann 1
Pétursborg, tilkynnti Lamsdorf utanríkis-
ráðherra burtför sína, skýrði hann honum
frá, hversvegna þolinmæði Japana væri
nú á þrotum, og að þeir gætu ekki látið
það viðgangast, að sjálfstæði Koreu yrði
hnekkt, því að þá væri Japan hætt. Á
kaupmannasamkundum víðsvegar f Evrópu
var allmikil ókyrrð og ótti, þá er tréttist,
áð friðslitin væru óhjákvæmileg. Frakkar
eiga t. d. mikla peninga í lánum á Rúss-
landi, og eru ekkert glaðir yfir horfunum.
— Allmikil ókyrrð og viðsjár í Peking
út af því, að rússneskt herlið væri komið
til Kalgan, smábæjar eins, hundrað mílur
í útnorður frá Peking. Evrópumenn í Kína
orðnir hræddir um sig, og óttast, að hryðju-
verkin frá 1900 muni endurnýjuð. — Mælt
er, að Rússar láti í veðri vaka, að ef Eng-
lendingar ætli að skipta sér af ófriðnum
og hjálpa Japönum, þá muni þeir (o: Rúss-
ar) senda herlið yfir fjalllendið Pamir til
Indlands. Um 400,000 hermenn hafa
Rússar þar austur frá eða á leiðinni, og
eptir Síberíujárnbrautinni geta þeir flutt
100,000 menn þangað austur á einum
mánuði. En Japanar hafa skip nokkru
fleiri alls. Kvað það hafa verið í
blaði ensku frá 10.—11. þ. m., að Japanar
hefðu tekið eða eyðilagt 11 skip fyrir
Rússum, og eru það því líklega allir
tundurbátar þeir, er þeir höfðu í Port
Arthur, því að þeir voru 11 að tölu. En
sönnur á frétt þessari vitum vér ekki,
höfum ekki séð þetta blað. En það er
talið áreiðanlegt, að ófriðurinn hafi
hafizt um 8. — 9. þ. m., ogaðjap-
anar hafi byrjað á því, að ónýta með
torpedobátum 3 herskip Rússa.
Stórkostlegur eldsvoði varð 7.—8. þ.
m. í Baltemore, höfuðborginni í fylkinu
Maryland í Norður-Amerfku, stærsti bruni,
sem orðið hefur í Ameríku, miklu stærri
en Chicagobruninn 1871. í Baltimore eru
700,000 íbúa. Yar borgin að brenna, er
síðast fréttist. Reynt var að stöðva eld-
inn með því að sprengja óbrunnin hús í
lopt upp með dynamiti, til þess að gera
auð svæði, en það hjálpaði ekki, og slökkvi-
liðið gat við ekkert ráðið.
„Ver01agsskrápmáli0“
alkunna úr Snæfellsnessýslu er nú loks
dæmt í landsyfirrétti fyrir skömmu, og
urðu úrslitin þau, að hinir ákærðu Stefán
hreppstjóri Guðmundsson á Borg í Mikl-
holtshreppi og Óli bóndi Jónsson á Stakk-
hamri hafa verið sýknaðir af ákærum
réttvísinnar, en eiga að greiða einhvern
málskostnað. Þetta er þvf ekkert annað
en staðfesting á dómi Lárusar sýslumanns,
er yfirréttinum þótti svo athugaverður í
fyrra vetur, að hann vísaði málinu heim
til ítarlegri rannsóknar, og mæltist til, að
annar dómari væri látinn rannsaka það,
eins og gert var. Og eptir allan gaura-
ganginn varð svo niðurstaðan hin sama,
er Lárus sýslumaður hafði komizt að. Það
sést nú, að þessi einkennilegi heimvfsun-
arúrskurður yfirréttarins, er Þjóðólfur gat
um í fyrra vetur, hefur verið óþarfur og
ófyrirsynju, eins og þá var tekið fram, en
eins og kunnugt er, urðu þeir assessorarn-
ir Jón og Kristján svo gramir yfir því, að
minnzt var opinberlega á úrskurð þenn-
an, að þeir hlupu í mál við ábyrgðarmann
þessa blaðs, og þá er Jón þóttist hafa lft-
ið upp úr því krafsinu hér heima, bað
hann Alberti auðmjúklega að veita sér gjaf-
sókn í þessu »humbugi« fyrir hæstarétti(I!)
og það gerði Alberti óðara, þvf að hon-
um mun hafa fundizt, að hann þyrfti að
smella einhverjum plástri á assessorinn —
Landvarnarsendiherrann fræga — til upp-
bótar fyrir viðtökurnar næstl. vor. En dá-
litið er það hlægilegt, þá er gremjan yfir
pólitiskum hrakförum lýsir sér í því, að
vera að betla um gjafsóknir á hendur
pólitiskum mótstöðumönnum sínum fyrir
litlar eða engar sakir, ekki að eins fyrir
dómstólunum hér heima, heldur einnig
erlendis. Það er sannarlega tími til kom-
inn, að afnema slfkt gjafsóknahneyksli
með lögum.
Dánargjöf
súj er Bjarni skipstj. Jóhannsson í
Stykkishólmi gaf því kauptúni á dánar-
degi, hefur við skiptin á búinu, sem nú
er lokið, orðið rúml. 10,400 kr. Auk
þess fékk ekknasjóðurinn »Ægir« 2500
kr. og vitinn á Elliðaey 1000 kr.
Veitt prestakall.
Desjarmýri í Borgarfirði eystra er veitt
séra Einari Þórðarsyni í Hofteigi.
Lausn frá prestskap
hefur séra Jón Magnússon á Ríp feng-
ið frá næstu fardögum.
1 kjöri
um Mýrdalsþing eru: séra Helgi Hjálm-
arsson á Helgastöðum, séra Jes Gíslason
í Eyvindarhólum og séra Þorsteinn Bene-
diktsson í Bjarnanesi. Auk þeirra sótti
Jón Brandsson cand. theol.
Hvað verzlunin EDINBORG
hefur gert árið 1903.
Hún hefúr selt landsmönnum góðar
og ódýrar útlendar vörur fyrir rúmar
525,000 krónur.
Hún hefur keypt af landsmönnum
fisk og aðrar innlendar vörur fyrir um
1,143,000 kr., og borgað f pening-
um út í hönd.
Hún hefur veitt landsmönnum at-
vinnu við verzlun og fiskiveiðar, og
borgað hana út í peningum, alls um
1 2 1 ,500 krónur.
Hún hefur goldið til landsjóðs
og í sveitarútsvar alls á árinu um
33,500 kr.
Verzlunin hefur aðalstöðvar sínar í
Reykjavík, en útibú á ísafirði, Akra-
nesi og Keflavík.
Aðalfundur
í Alþýðulestrarfélagi Reykjavíkur
verður haldinn mánudaginn 29. febrúar
kl. 6 á Sigríðarstöðum.