Þjóðólfur - 03.03.1905, Blaðsíða 2

39
tók þá út stýrinianninn og einn háseta
og aðra árina, er þeir höfðu í bátnurn,
svo nú höfðu þeir 6, er eptir voru ekki
nema eina ár, og rak þá þannig 5—6
mílur undan landi, unz botnvörpuskip
enskt varð þeirra vart ög bjargaði þeim.
Kvað sjást að eins á siglutoppinn um
fjöru. Af þessu skipi fórust því 7 menn.
Annað botnvörpuskip hefur og farizt
fyrir nokkru undir Krísuvíkurbergi, eins
og lar.slega hefur verið getið um í Þjóð-
ólfi áður. Lfklega hefur öll skipshöfnin
af því skipi farizt, þótt hugsast geti, að
henni hafi verið bjargað. Grindvikingar
kvað hafa fundið allmikið rekald af skipi
þessu. Hafa þá strandað 4 botnvörpuskip
hér við land á rúmum mánuði, nú eptir
nýárið.
Gufuskipið »Scandia«, hlaðið kolum
og timbri til Björns kaupmanns Guð-
mundsson hér í bænum, strandaði við
Garðskaga rétt hjá vitanum kl. 8 að kveldi
2i. f. m. Hafði skipið fengið mjöglanga
og illa ferð frá Noregi, og mun skipstjóri
hafa verið orðinn villtur, enda niðmyrkur
á, svo að vitinn sást ekki, fyr en um sein-
an. Fór skipið rétt að segja upp í land-
steinana, svo að skipverjar gátu næstum
gengið úr því þurrum fótum. Um leið
Og skipið hjó niðri, fékk einn hásetinn
hjartaslag og dó þegar, en ekki vita menn
með vissu, nema hann hafi orðið fyrir
einhverjum meiðslum jafnframt. Honum
hafði verið bjargað nauðulega af strandi
við Orkneyjar fyrir skömmu og hafði orð-
ið fyrir mjög mikluin hrakningum þá, en
undir eins og hann kom til Noregs réðst
hann á »Scandia«, er var ferðbúin hingað.
Og þeirri ferð lauk svona.
Nóttina eptir strandið var ofsarok og
brim svo núkið, að morguninn eptir var
»Scandia« moiuð sundur^- siglutrén brotin,
komin langt á land upp, og allt timbrið í
hrúgum fyrirofan sjávarmál, en kolin sokk-
in til botns. — »Scandia« hafði alllengi ver-
ið í förum hingað til lands á öllum tfmum
árs fyrir timburverzlun Frederiksen í Man-
dal, útgerðarmanns og eiganda Faxaflóa-
gufubátsins »Reykjavíkur«.
Þinymannskosning
1 Akureyrarkaupstað í stað Pals heit.
Briems á að fara fram 15. maí næstk.
Kkki hefur heyrzt, að aðrir mundu vera
þar í kjöri en Magnús Kristjánsson kaupm.,
er bauð sig fram gegn amtmanni síðast,
og þarf þá engin atkvæðagreiðsla að fara
fram, verði hann einn f boði. Magnús
er sagður eindreginn mótflokkstnaður Val-
týinga, og kvað afneita öllu fargani
þeirra gagnvart stjórninni.
Osannindum hnekkt
Herra ritstjóri!
Með því að ferð mín til Noregs hefur
verið sett í samband við komu hinna
norsku fiskimanna, og fleiri blöð hér í
bænum hafa gert þetta að umtalsefni, vil
eg biðja yður að birta svolátandi yfirlýs-
ingu sem leiðrétting við áminnstar blaða-
greinar.
Með bréfi dagsettu 12. okt. f. á. fór
eg þess á leit við hið háa stjórnarráð,
að mér veittist 500 kr. styrkur af fé þvf,
sem veitt er 1 lögum 19. des. 1903 til
þess að greiða fyrir innflutningi útlend-
inga til Islands, og vildi eg fyrir þessa
upphæð ferðast um norðanverðan Noreg,
og halda fyrirlestra um Island og á ann-
an hátt útbreiða þekkingu á landinu á
meðal Norðmanna í þeim tilgangi, að
'nvetja fólk til þess, að flytja búferlum
hingað til lands.
Stjórnarráðið svarar mér með bréfi
dags. 19. okt. s, á., og veitir mér á-
minnsta upphæð, með því skilyrði, að eg
fari um norðanverðan Noreg og dvelji
þar um 3 mánaða tíma, og útbreiði þekk-
ingu á landinu, atvinnuvegum þess og
framtfðarskilyrðum m. m.
Eptir að eg hafði framkvæmt þetta, ept-
ir því sem eg gat bezt og áleit réttast,
fór eg áleiðis heim og hitti þá í Kaup-
mannahöfn nokkra útgerðarmenn frá
Reykjavík og Hafnarfirði, sem allir hafa
verið nafngreindir áður í blöðunum, og
talaðist þá til, að hásetaráðningastjóri
Monsen í Bergen mundi geta útvegað
nokkra fiskimenn, ef þyrfti, og varð það
svo ákveðið, að hann skyldi útvega 50
sjómenn, sem Thor E. Tulinius skyldi
flytja upp til Islands, og varð það svo
eptir ósk Tuliniusar og þessara áminnstu
útgerðarmanna, að eg skyidi fylgja þeim
á skipinu upp til Islands.
Hvernig eg hafi leyst af hendi ferð
mína um norðanverðan Noreg, mun eg
gefa stjórnarráðinu skýrslu um, eins og
ákveðið er í erindisbréfi mínu, og hef eg
þess fulla von, og er sannfærður um, að
hvorki landsstjórn sú, eða landið í heild
sinni, þurfi að bera neinn kinnroða fyrir
þessa för mína.
Hvað viðvíkur hinum norsku fiskimönn-
um, sem hr. Monsen heftir útvegað, þá
er því ekki að leyna, að misjafn sauður
er opt í mörgu fé, en verði fleiri eða
færri af þessum mönnum til gagns og
nota fyrir þá menn í hvers þjónustu þeir
eru, þá álít eg mikið unnið, og hver
sannur Islendingur verður að játa, að
mikið fé liggur ónotað, sem landið á í
eigu sinni, og margt skarð er ólyllt enn
af þeim vinnukrapti, sem keyptur hefur
verið fyrir útlent fé út úr landinu til
Ameríku og víðar, þótt vér fengjum ann-
an vinnukrapt ( staðinn, og hverjum hugs-
andi ntanni hlýtur að vera það Ijóst, að
það er ánægjulegra, að sjá útlendinga í
þjónustu framtakssamra meðbræðra okk-
ar, en vita af þessum sömu mönnum
raka saman fé við strendur landsins, og
fara með það til annara landa.
Rvík 2. marz 1905.
Matth. Þórðarson
Einkennileg frammistaða.
Öll framkoma dr. Valtýs Guðmunds-
sonar í Tivoli-sýningarmálinu hefur að
allra dómi og eptir því, sem vér höfum
áreiðanlegar fregnir af, verið mjög óhreiti-
skilin og tvöfeldnisleg. Hann var og er
meðlimur aðalnefndarinnar, en þó hefur
hann gert sitt til, að vekja óhug gegn sýn-
ingunni. Þegar svo nefndinni bárust mót-
mæli frá stúdentum gegn sýningunni, sagði
hann í nefndinni, að ekki væri takandi
neitt mark á, hvað þessir ungu menn
segðu. Um framkomu hans á hinum síð-
asta fundi aðalnefndarinnar, er hún réð
af að halda sýningunni áfram, hefur Þjóð-
ólfi verið gefinn kostur á að sjá skýrslu
frá einum merkum dönskum meðlimi að-
alnefndarinnar og skal hér sett ágrip af
henni.
Dr. Valtýr hafði fyrst látið uppi, að
hann vildi hætta við sýninguna, en ef
henni samt sem áður yrði haldið áfram,
rnundi hann segja sig úr nefndinni. Apt-
ur höfðu þeir próf. Finnur Jónsson og
Tulinius kaupmaður sagt, að þeir mundu
verða kyrir. Þegar svo formaður nefnd-
arinnar lýsti yfir því, að dr. Valtýr ætl-
aði því miður að ganga úr, stóð doktor-
inn upp og kvaðst aldrei hafa sagt, að
hann ætlaði sér að fara. Nei! Hann
ætlaði sér að minnsta kosti að bíða og
hlusta á umræður og sjá, hvað úr yrði,
en síðan mundi hann setja fram sína
skoðun og segja af eða á, hvort hann
yrði kyr í nefndinni eða ekki. Formað-
ur og ýmsir aðrirþökkuðu Finni Jónssyni
og Tulinius fyrir það, að þeir höfðu lýst
því yfir, að þeir yrðu kyrrir í nefndinni.
Þá stóð upp einn nefndarmanna og skor-
aði á dr. Valtý að vera kyrran líka. »Eg
vil ekki segja«, segir bréfritarinn, »að
þessi áskorun mætti góðum undirtektum
í nefndinni, því að allir vissu, að það
var dr, Valtýr, sem hafði róið undir hjá
stúdentum. En þá stendur hann upp og
segir : »Eg hef aldrei sagt, að eg ætlaði
að fara. Eg verð náttúrlega kyr!!« Allir
voru steinhissa ! Þá kom fyrir skrítið at-
vik. Einn af nefndarmönnum, sem hafði
gengið frá og ekki vissi, hvað fram hafði
farið, kemur inn í þessari svipan og segir:
»Mér þykir mjög leitt, að dr. Valtýr Guð-
mundsson skuli fara ur nefndinni, en eg
kann að meta ástæður hans fyrir því;
hann sagði mér þær í gærkveldi«. Við
fórum öll að hlæja og sögðum: »Nei!
hann verðtir kyr«. »Verður hann kyr?«
sagði nefndarmaðurinn og settist niður á
stól í fátinu, sem á hann kom. Annar
af nefndarmönnum hvíslaði þá að mér :
»Á dauða mínum átti eg von, en ekki
þessu! Þetta er »það stífasta«, sem eg
nokkurn tíma hef heyrt«. En dr. Valtýr
litaðist um brosandi og kvaðst mundi
gera það gagnr, sem hann gæti, þótt lítið
væri«.
Sannarlega dálftið einkennileg frammi-
staða.
Mannalát.
Hinn 4. f. m. andaðist eptir langvinn-
an sjúkdóm Matthildur Ólafsdótt-
ir, kona Halldórs umboðsmanns Jóns-
sonar í Vfk í Mýrdal. Var húnfæddn.
október 1851 á Hörgslandi á Síðu, og
var faðir hennar Ólafur spftalahöldur, ^r
þá bjó á Hörgslandi, en síðan lengi á
Höfðabrekku, umboðsmaður og alþingis-
maður (*j* 1894) Pálsson prófasts í Hörgs-
dal og Matthildar Teitsdóttur fyrri konu
Páls prófasts. En kona Ólafs og móðir
Matthildar var Sigurlaug (*j* 1866) dóttir
Jóns hospítalshaldara á Hörgslandi (J-
1868) Jónssonar og Þorbjargar Bergsdótt-
ur hins gamla prests að Kirkjubæjar-
klaustri (-j- 1852) Jónssonar. Matthildur
giptist 1880 áðurnefndum manni sínum,
Halldóri umboðsmanni syni Jóns ttmboðs-
manns og dannebrogsmanns í Vík Jóns-
sonar kammerráðs á Leirá Árnasonar.
Lifa 4 börn þeirra hjóna : Guðlaug, Jón,
Ólafur og Sigurlaug. Matthildur var um
allt ágætiskona og ættarsómi, enda heim-
ili þeirra hjóna fyrirmynd í öliu góðu,
nytsamlegu og sómasamlegu.
Þrem dögum síðar, hinn 7. f. m. and-
aðist Önnur merk kona í Mýrdal Elsa
DórotheaEinarsdóttir, kona Sverr-
is bónda Magnússonar á Sólheimum, á
64. aldursári (f. 7. sept. 1841).
Maður varð útl
seint í janúar miHum Steingrímsfjarðar
og Reykhólasveitar. Hann hét Ragnar
Jónsson vinnumaður frá Hólmavlk.
„Perwie“, skip Thorefélagsins, kom
hingað frá útlöndum að morgni 24. f. m.
og með því Matthíás Þórðarson skipstj.,
er ferðazt hafði nokkurn tíma um Noreg
og haldið þar fyrirlestra í þeim tilgangi,
að hvetja Norðmenn til að búsetja sig
hér á landi. Hafði hann til þessarar ferð-
arstyrk nokkurn í samræmi við fjárveitingu
slðasta alþingis, Með »Perwie« komu og
49 norskir sjómenn, er 4 útgerðarmenn
hér höfðu pantað á þilskip sín, nfl. : G.
Zoéga og Th. Thorsteinsson í Rvík, Á-
gúst Flygenring í Hafnarfirði og O. Olav-
sen í Keflavík. Sú ráðning var landstjórn-
inni óviðkomandi, þótt sum málgögn hér
hafi verið að fleipra um hið gagnstæða, til
að reyna að gera stjórninni einhvern óleik,
því að þau vissu, að sjómenn hér litu
óhýrum augum til þessara Norðmanna,
sem engin ástæða var þó til. Og nú átti
að nota tækifærið til að spana sjómenn-
ina gegn stjórninni. En sú tilraun hefur
alveg farið í hundana.
Þess skal getið, að gert hefur verið
mikið úr því í sumum blöðum (t. d. Isaf.),
að nokkrir þessara norsku sjómanna urðu
allmjög drukknir fyrsta daginn, er þeir voru
hér í landi, og blaðið (Isaf.) notar tæki-
færið til að kalla þá »skrfl« o. fl. virð-
ingarnöfnum, eins og þess er vonogvísa,
þegar almúgamenn eiga hlut að máli. Isl.
sjómönnum mundi finnast fátt um, efþeir
væru titlaðir svo, þótt einhverjum félög-
um þeirra yrði á að taka sér heldur mik-
ið í staupinu. Ennfremur munu Islend-
ingar hafa átt nokkurn þátt f því, að
sumir þessara norsku sjómanna gerðust
nokkuð æstir og aðsúgsmiklir. Það er
mikill munur á því, hvort leitazt er við
að æsa eða spekja drukkna menn. Síðan
fyrsta daginn hefur allt verið með kyrrð
og spekt, og þessir norsku sjómenn ekki
látið neitt á sér bera.
Þilskipaflotlnn
er nú að leggja út þessa dagana, og
mun skipafjöldinn vera nú með rffasta
móti.
„Kong Tryggve“
fór til Vestfjarða 24. f. m. Með hon-
um fóru til Isafjarðar: Jón Laxdal verzl-
unarstjóri og frú hans, er hingað komu
með »Lauru« snemma í f. m., Jón Auð-
unn Jónsson fiskimatsmaður og Jón Guð-
mundsson kaupm. í Eyrardal. Til Pat-
reksfjarðar fór hinn setti sýslumaður
Barðstrendinga, Sigurður Eggerz.
Mikið hagræði
getur að því orðið fyrir ísl. kaupmenn
o. fl., að eiga kost á þvf að sjá hér í
bænum bæði verðskrár og sýnishorn af
vörum, er til Islands flytjast, eins og þeir
Garðar Gíslason og félagi hans í Leith,
ætla að hafa eptirleiðis ti! sýnis hjá Gísla
kauptn. Helgasyni, samkv. því sem aug-
lýst er hér f blaðinu. Er því alllíklegt
að.þetta verði til þess að efla enn frek-
ar en orðið er hin beinu verzlunarvið-
skipti milli Islands og Englands, sem nú
fara vaxandi á ári hverju, og þykja eink-
ar hagfelld. Þeir sem skipt hafa við þá
Garðar Gíslason & Co. láta mjög vel
yfir þvf.
Meðalalin verðlagsskrárinnar, er gild-
ir frá 16. maí 1905 til jafnlengdar 1906, er
þessi í sýslum og kaupstöðum landsins:
Austur-Skaptafellssýsla................46 a.
Vestur-Skaptafellssýsla...............42 —
Vestmannaeyjasýsla.....................50 —
Rangárvailasýsla......................47 —
Árnessýsla.............................49 —
Gullbringu- og Kjósarsýsla og Reykja-
víkurkaupslaður......................58 —
Borgarfjárðarsýsla....................56 —
Mýrasýsla ............................57 —
Snæfellsness- og Hnappadalssýsla . 53 —
Dalasýsla.............................54 —
Barðastrandarsýsla....................60 —
Isafjarðarsýsla og Isafjarðarkaupst. , 60 —
Strandasýsla..........................52 —
Húnavatnssýsla........................46 —
Skagafjarðarsýsla.....................52 —
Eyjafjarðarsýsla og Akureyrarkaupst. 52 —
Þingeyjarsýsla........................53 —
Norður-Múlasýsla og Seyðisfj.kaupst. 59 —
Suður-Múlasýsla.......................63 —
Veðuráttufftr í Rvík í febrúar 1905.
Medalhiti á nóttu -H 4-5 c.
- hádegi . -f- 1.9 n
Mestur hiti - hádegi . + 5 „ (21-)
Minnstur — — 10 (11-)
Mestur — - nóttu . + 4 (14.)
Minnstur — - — -f- 11 „ (IO.).
Framan af mánuðinum við há-átt með tals-
verðum kulda, en dró fljótt úr og var frost-
vægur um miðjan mánuðinn og hægviðri;
en um tíma á útsunnan (SV) með éljum;
síðustu dagana á norðan með talsverðu
frosti.
Vs—’ 05.
J. Jónassen.