Þjóðólfur - 24.03.1905, Blaðsíða 2

54
Kara.
1. Sig'nrfö r.
Renna gandar, létt sem loptsins andar.
Lindur standa þétt til hvorrar handar;
vel er fylkt og förin glæst til strandar. —
Svalt er kveldið; sveipa feldinn,
Svanni, vel að fótum þínum.
Byrgðu svo, að brjóstum mtnum
blessaðan kollinn, þar við eldinn.
Söngvar hljóma, göngin enduróma.
Allar róma tungur vorsins blóma;
loptið fyllist sólarsöng og ljóma.
Kara, máttu kenna sláttinn ?
Krapt og stríð í hjarta mínu ?
Bergmál hlýtt, frá hjarta þínu,
heyri’ eg gegnum andardráttinn.
Undrahreimar hér að fangi streyma,
hugann dreymir út um víði geima?
Er ei »heimi þessum« gott að gleyma?
Brennur á vanga loftkvik langan,
liðnar tíðir felur að baki;
framtíð öll, í andartaki
einu, er tæmd sem drukkin angan.
Dýrðarstundin líður. Þeyrinn þýður
þýtur í viðilaufi, hreinn og blíður.
Órór bíður Ægir, stór og víður.
Fyrir handan hafið, sanda
hyllir upp í sólarlöndin.
Brimsins trafi bryddast ströndin,
brýtur haf við sker og granda.
2. Klökkvi.
Kvöldsett er löngu. Himinsins húmtjöld
síga
hægt fyrir sviðið; öldur móka, hníga —
skuggarnir vefjast um brekkur bylgjudala.
Blikstjörnur tindra á hvelfing Unnarsala.
Andvarinn liður eins og torrek tóna
titrandi, þýður gegnum næturróna —
Skilur hann, blærinn, sköpin okkar þungu?
Skilur haun braghreim sinnar eigin tungu ?
Veiztu það, hvað þú barst á bylgjum
þínum,
blær, er þú leiðst i haf, frá vörum mínum ?
Þekkirðu Köru ? Þá áttu að heilsa henni
frá honum, sem mænir og segja að augun
brenni.
I.aufhjörtun titra- Lindur greinum
vagga;
ljóðhrasta næturklökkvi svæfa, þagga —
En sál mín er þreytt, afþrá og hugarkvíða;
þungt er það, Kara, að elska, vaka og bíða.
Kvöldsett er löngu. Himins húmtjöld
síga
hægt fyrir sviðið; öldur móka, hníga —
skuggarnir vefjast um brekkur bylgjudala.
Blikstjörnur tindra á hvelfing Unnarsala.
Sigurður Sigurðssort.
Svo fór um sjóferð þá.
Máli séra Helga Árnasonar 1 Ólafsvík
gegn Lárusi sýslumanni H. Bjarnason var
ráðið til lykta í héraði í 2.sinn 13. þ. m.,
vísað frá dómi, af þeirri ástæðu, að sak-
arefnið, aðfinning sýslumanns á frammi-
stöðu séra Helga sem hreppsnefndarodd-
vita, heyrði ekki undir dómstólana.
Halldór heitinn Bjarnason sýslumaður
hafði dæmt Lárus sýslumann, en yfirréttur
ónýtti þann dóm síðastliðið haust, sökum
þingsafglapa. Svo fitjaði prestur upp apt-
ureptir nýár, aptur upp á landsjóðs-
k o s t n a ð, en það fór þá svona.
Dómur Halldórs sýslumanns kostaði
landsjóð hátt á 3 hundrað krónur,
og dómur Guðmundar kandidats Eggérts,
sem dæmdi síðasta dóminn, kostar líklega
ekki minna. Hefurlandsjóður þágreitt
um 600 kr. fyrir embættisveg séra Helga,
og hefði mátt verja því fé til einhvers
þarfara.
Fréttapistill úr Árnessýslu 7. marz.
ii.
Sogsbrúin — Vegir og vegaviðhald — Mótor-
vagn — Telefón o. fl.
Mikið gleðiefni var það í haust meðal
þeirra hér í sýslu, sem hafa von um, að
nota hina fyrirhuguðu brú á Soginu hjá
Alviðru, hvað fljótt stjórnarráð íslands brá
við með að útvega brúna frá útlöndum og
allt, sem til hennar þarf. Sást þar mjög
greinilega, hverju munar opt, að hafa hús-
bóndann á heimilinu. 20 árin gengu I
skriptavafs um Ölfusárbrúna, áður en hún
fékkst. Þá var stjórnin með öllu í Kaup-
mannahöfn.
Bagalegast var, að skipið varð að leggja
brúna upp ( Reykjavík. Voru þó ládeyður
og stillur öðru hvoru á meðan skipið dvaldi
vestra og það á áætlunardaginn, sem skip-
ið átti að koma aptur, en för þess til Vest-
fjarða varð mjög erfið og skipið fyllti sig
þar af vörum til útlanda; fyrir því var einn
kostur að leggja brúna upp, sem áður er sagt.
Grímsnesingar hafa samið við Reykvík-
inga um flutning á bfúarefninu austur að
vegamótunum við Ingólfsfjall; þangað hafa
þeir komíð strengjunum og stærstu trjánum
og nokkru af öðru járni; er það nú hvort-
tveggja komið að brúarstæðinu, var dregið
þangað á ís fyrir stuttu; hitt af brúarefninu
liggur bæði suðurá Kolviðarhól og eitthvað
í Rvík. Talið er hér, að betra hefði verið
fyrir greiðan flutning á efni þessu, að ein-
hverjir duglegir menn austanfjalls hefðu
staðið fyrir þessu, mundi þá meiri hlutinn
vera kominn á staðinn. Reykvíkingar eiga
erfiðara aðstöðu með hey handa hestum, er
nota þurfti, og svo eiga þeir verra aðstöðu
að sjá fyrir keyrslufæri yfir fjallið, þegar
misjafnt er með færð, eins og reyndist í
haust. Vonandi er samt að þeim takist
með vorinu að koma efninu austur að vega-
mótunum við fjallið, en þaðan verður erfitt
með þungan flutning á hesturn, vegurinn er
þar mishæðóttur, bálf-slitróttur og krókóttur
nokkuð, og því vondur, ef reiða þarf sama
stykkið á fleiri hestum, en vonandi verður
séð við þvf.
Talsverður áhugi er hér að aukast með
bætta vegi og viðhald þeirra, enda eru þeir
fyrsta, annað og þriðja skilyrði fyrir velmeg-
un á ýmsan hátt. Vitanlega er viðhald
þeirra með þvf háttalagi, sem nú er með
alla umferð á þeim, alldýrt. Öll umferð
reglulaus t. d. Síðan vagnaferðir hófust
fyrir alvöru, þá virðist vera nauðsynlegt, að
setja einhverjar reglur fyrir notkun þeirra.
T. d. má það ekki líðast, að keyra luktar-
arlaust í svarta myrkri eða skilja vagna-
þvögu eptir á vegunum að næturlagi eða
einstaka vagna, heldur keyra þá til hliðar á
hentugum stöðum. Dæmin eru að verða
tíð, að lausríðandi menn hafa í myrkri riðið
ofan á þvögur þessar eða einstaka vagna og
nærri hlotizt slys af. Þá er það trédráttur-
inn, sem verst sýnist fara með ofaníburðinn
úr veginum, einkum f þurkatíð; ofaníburð-
urinn sargast út á vegbrúnir eða rýkur upp.
Þar sem langir kaflar eru, sem ómögulegt
er að víkja út af, eins og á Breiðumýri,
geta trédráttarlestir gert afarmikil óþægindi.
Þetta er líka óðum að verða tilfinnanlegra.
Virðist því vegna þess opt full þörf á, að
viðkomandi héruð fengju lagaheimild til að
gera samþykktir hjá sér um notkun veg-
anna — mjög margt mælir með þvf.
Út af þessu og fleiru mun \>a.ð vera, að
hr. Gestur Einarsson á Hæli hefur nú með
höndum fyrir hlutafél. hér í sýslu(?) innkaup
á mótorvagni með nýjustu og beztu gerð.
Vagn þessi mun aðallega eiga að ganga á
milli kaupstaðanna hér, Ölfusárbrúar, Þjórs-
árbrúar og Ægissíðu. Ef vel tekst á hann
að draga vagna með vörutn, flytja fólk á
milli o. fl.; flutningsþörf á þessu svæði er
afarmikil. Ef þetta tekst, sem mjög er
sennilegt og sjálfsagt, ef vel er um veginn
búið, tryggðar brýr og rennur, borið ofan í
kafla, þar sem með þarf, gæti fyrirtæki þetta
orðið til mikilla hagsmuna. Þarf þá auð-
vitað vörugeymsluhús á aðalstöðvunum. Ef
þetta heppnast losnuðu bændur við kaup-
staðaskröltið, sem opt er ekki nema töfin
ein með þetta 1—2 truntur í taumi og minna.
Telefón vantar hér tilfinnanlega. Ættu
hvorutveggja sýslubúar að setja á stofn
hlutafél. f því skyni. Væri mjög líklegt, að
bæði kaupstaðarbúar hér og svo Reykvík-
ingar tækju þar hiuti til muna. Að því fyr-
irtæki væru vafalausir og vissir hagsmunir
bæði fyrir hluthafa og alla viðkomendur.
Viðskiptalífið krefst þessa fyrirtækis
hið bráðasta.
Mjög miklar ferðir með vagna og lestir
hafa verið í vetur milli Reykjavíkur og
austur sýslnanna, Árnes- og Rangárvallasýslu.
Sýnast ferðir þessar allmjög vera að aukast
síðari árin, einkum að vetrinum. Gera sveita-
menn sér þá ferðir með afurðir sínar smjör
og kjöt; er það opt í háu verði í Rvík að
vetrinum. Svo virðist og, sem Eyrbekking-
ar haldi framar en áður úti vetrarferðum og
fari með ýmislegar vörutegundir suður, og
koma þá æfinlega með eitthvað aptur, sem
líklega vantar þá í verzlanir. Stafar þetta
víst með af óhagfelldum samgöngum á sjó
að sumrinu.
Skipstrand.
Tvær frakkneskar fiskiskútur hafa nýlega
strandað á Meðallandsfjörum. Skipshöfn-
in af öðru skipinu komin hingað.
Maður datt útbyrðis
og drukknaði 19. þ. m af fiskiskipinu
»Pollux« (eign J. P. T. Brydesverzlunar)
úr Hafnarfirði. Hann hét Sigurður Bjarna-
son, ungur maður, vestfirzkur að kyni,
var stýrimaður á skipinu.
Þilskipin
reykvíksku liggja nú mörg hér á höfn-
inni, hafa flest aflað fremur lltið, enda
ekki getað haldizt við til aflafanga vegna
sífelldra storma og illviðra.
„Laura"
fór héðan til Hafnar 18. þ. m., og
»Vesta« hinn 20. Farþegar fáir.
„Ceres"
kom frá Vestfjörðum ígærmorgun. Með
henni komu Jón Laxdal verzlstj. frá Isa-
firði, Kristján Torfason frá Flateyri, séra
Sigurður Gunnarsson frá Stykkishólmi
o. fl.
Afbragðsgóður afii
er á opnum bátum í Þorlákshöfn —
komnir þar nú þegar um 400 hlutir að
sögn. Ágætisafli einnig suður í Höfnum,
á lóðir og í net í Garðsjónum.
Nýjar bækur
sendar Þjóðólfi;
Balthazar Sclinitler: Fra Viking til
Konge. 314 bls. 8. Söguleg skáldsaga um
Ólaf konung Tryggvason. (Gyldendal).
H. l'ontoppidan : Lykke-Per 1.—2. hepti.
Ný útgáfa. (Gyldendal).
Jakob Jakobsen: Fœrösk Sagnhistorie.
Með inngangsyfirliti yfir hina almennu
sögu og bókmenntir eyjanna. 81 bls. 8^
Finnur Jónsson: Jslandsk Sfroglære.
[Stutt málmyndalýsing yfir nútíðarmálið
íslenzka] 43 bls. 8^ (G. E. C. Gad).
Finnur Jónsson: Oi?i Njdla. Sérprentun
úr „Aarböger for nord. Oldkyndighed og
Historie 1904". 77 bls. 8™ (H. H. Thiele).
Ritgerö þessi er meðal annars stíluð gegn
ritgerð tveggja þýzkra vísindamanna (K.
Lehmanns og Schnorr v. Carolsfeld) er út
kom fyrir 20 árum, og átti að sanna, að
frásögn Njálu, einkum að því er hina
gömlu lagasetningu snertir, væri öldungis
óáreiðanleg og að engu eða litlu nýt. Þenn-
an dóm leitastdr. Finnurvið að hrekja, og
virðist takast það nokkurnveginn víðast-
hvar.
Yarden, Katholsk Maanedskrift 3. Aarg.
1.—2. hepti (Jan.—Febr. 1905). í heptum
þessum er upphaf á ritgerð um forn-ís-
lenzkar bókmenntir eptir landa vorn, kat-
ólska prestinn Jón Sveinsson, og er hún
ágætlega vel rituð, og með glöggri þekk-
ingu á efninu. Er auðséð, að höf. er eink-
arvel heima í fornritum vorum, enda er
hann mjög vel menntaður maður og skarp-
gáfaður, eins og ritgerð þessi ber vott um.
„Vörunýjungar“.
Það var jafnsnemma, að mér barst það
hvorttveggja upp í hendurnar fréttin um
höfuðsigur Japana yfir Rússum við Mukden
og fréttin um það, að hér væru til sýnis og
sölu vörur frá Japan.
Og mér þótti vænt um hvorttveggja; eg
veit ekki vel, hvernig á því stendur, en
þannig er það.
Eg held það sé kenningin, sem felst í
gamla spakmælinu: fyrirlft engan vegna
ytra útlits. Eg finn það við nánari athug-
un, að mér er jafn annt um Iftilmagnann,
sem berst drengilega og hraustlega fyrir
rétti sfnum gegn ásælni annara, hvort sem
hann er hvítur eða gulur á hörundslit.
Og þessar vörunýjungar eru mér því kær-
komnari, sem eg — eins og líklega fleiri —
verð að játa, að eg hef hingað til gefið
þessum þjóðum mjög lítinn gaum og lítið
um þær vitað. Þær hafa haft miklu óvirð-
uglegra sæti í meðvitund minni, en þær
hafa átt skilið.
En það, sem einkum kom mér til að taka
til máls var það, að mér finnst það eiga
vel við, að blöðin, auk þess sem þau flytja
auglýsingar, við og við fræði lesendur sfna
um helztu nýjungar í viðskiptalífinu t. d.
sjaldgæfar vörur. f öðrum löndum er þessi
siður orðinn gamall og atvinnurekendur,
sem hafa eitthvað nýtt að bjóða, gera biaða-
mönr.um kost á, að kynnast því á undan
öðrum til umsagnar. Á þennan hátt er
öllum hlntaðeigendum gerð þægð: atvinnu-
rekendunum, blöðunum, sem jafnframt flytja
auglýsingar, og almenningi, sem fær víðtæk-
ari fræðslu um hlutina, en auglýsingar geta
veitt.
Þessar umræddu Austurlandavörur hafa
nú um nokkra daga verið til sýnis í hinni
einkarvönduðu vefnaðarvörubúð Th. Thor-
steinssons á Ingólfshvoli, og eg efast ekki
um, að mikill þorri bæjarmanna sé búinn
að sjá þær. En þær mæla með sér sjálfar.
H ö 1 d u r .
Eptirmæli.
Hinn 13. ágúst f. á. andaðist f Fljótsdal f
Fljótshlíð bændaöldungurinn Jón Jónsson,
bróðir Ársæls í Höskuldarkoti í Njarðvíkum
og þeirra systkina. Hann var fæddur í
júlfmán. 1810 á Kaldrananesi í Mýrdal, þar
sem faðir hans, Jón hreppstj. Jónsson, þá
bjó. Ólst hann þar upp hjá föður sínum,
en fluttist þaðan sem ráðsmaður að Höfða-
brekku til Kr. sýslum. Kristjánssonar, er
síðar varð amtmaður. Frá Höfðabrekku
fluttist hann að Fljótsdal og giptist þar Guð-
björgu Eyjólfsdóttur, systur Odds Eyjólfsson-
ar á Sámsstöðum og þeirra systkina. Á
hálflendu Fljótsdalsins reisti hann því næst
bú og bjó þar öll sín búskaparár. Með