Þjóðólfur - 31.03.1905, Blaðsíða 2

58
bólað á. Hún hefur þó auðsjáanlega reynt
að skilja þetta hlutverk, og ekki kastað
til þess höndunum, eins og stundum áður.
Er senniiegt, að hún geti orðið sérlega
álitleg og viðunanleg leikkona, ef hún
kostaði verulega kapps um það. Þetta
hlutverk hennar heíur sýnt það, þótt leik
hennar sé auðvitað enn í mörgu ábóta-
vant. Hún á t. d mjög erfitt með að
tala nógu skýrt og skilmerkilega sumstað-
ar, en sá galli getur lagazt við æfingu.—
Hr. Guðm. Tómasson hefur á hendi þakk-
látasta hlutverkið 1 leiknum — ráðleys-
ingjann og eyðslusegginn August Bagge,
og honum tekst víða mjög vel að ná rétt-
um tökum á honum. En hann er allt
of fljótmæltur og óskýrmæltur optastnær.
Hann vöðlar út úr sér orðastraumnum 1
einni lotu, eins og Iffið sé að leysa, og
á það sumstaðar vel við en sumstaðar
alls ekki. Af því að hann er ekki svo
ókyndugur náungi og nógu orðhnittinn,
þá má ekkert missast af því sem hann
segjr. HinsVegar eru svipbrigði hans
(Minespil) vfðasthvar mjög góð, og í sam-
ræmi við tilsvörin í leiknum, og það' er
ávallt mikill kostur. Hr. Friðfinnur Guð-
jónsson leikur að vanda látlaust og blátt
áfram. Höfuðkostur við leik hans er það,
hversu hann talarjafnan skýrt og hiklaust,
ekkert fálm eða fum, enda er hann orð-
inn meðal hinna þaulæfðustu leikenda á
leiksviði hér.
Ferðapistlar.
Bréf til Fljotsdæla,
frá Hákotii Finnssyni.
III.
Frá Höfu.
»Kunstindustrimuseum«er skammt
frá Ny Carlsberg. Þar er óendanlega
margt og merkilegt að skoða í allskonar
iðnaðargreinum frá fyrri og seinni tfð.
Eg skoðaði einna bezt hljóðfæradeildina,
sem er mjög fjölskrúðug. Eru sömu teg-
undirnar frá fyrri og seinni tíö mjög ólfk-
ar. Meðal annars var þar mjög stór
stundaklukka í sívölu glerhulstri frá miðri
18. öld. Er hún var beðin um kom hún
með inndæiis góða »músik«, Sýnishorn
var þar af nótnagerð, er sýndi framfar-
irnar í þeirri grein sem öðru. Hefði eg
naumast getað ráðið í, að það elzta af
þeim væru nótur, ef eg hetði eigi séð
það í þessu sambandi.
Fjöldinn allur er þar af vélasýnishorn-
um allskonar frá fyrri og seinni árum.
Á einu safni í Höfn er sérstaklega að
sjá pen i nga og medalíur frá elztu
tímum til vorra daga. Elztir eru þar
grískir peningar frá 7. öld fyrir Kr., þá
rómverskir frá 6. öld f. Kr. o. s. frv.
Danskir peningar eru þar elztir frá dög-
um Sveins tjúguskeggs (10. öld. e. Kr.).
Ekki kennir mikillar listar á elztu pen-
ingunum. En þetta breytist stig af stigi
eptir því, sem nær líður vorum dögum.
Reyndar má sjá, að ein þjóð hefttr opt
verið skemur en önnur á lágstiginu að
þessu leyti, en f heildskoðast ganga fram-
farirnar hægt, fet fyrir fet. Fyrstu pen-
ingar t. d. Grikkja Ifkjast ekkert pening-
um nú á dögum, ertt þeir ýmist aflangir,
sporöskjulagaðir og þykkvastir 1 miðju
eða næstum hnöttóttir með óljósum mynd-
utn af goðttm þeirra o. fl. Siðar er á
þeim skammstafað rfkis- eða stjórnanda-
nafnið og loks verður á. verðhærri pen-
ingunum andlitsmynd konunganna og rfk-
ismerki. Flestir peningar frá fornöldinni
eru smáir, nema peningar Rómverja, sem
fyrst eru stórir og klunnalegir hlunkar.
Þegar fram líða stundir er farið að slá
aðra tegund peninga, en þeir eru eigi
gjaldgengir. Eru það hinir svonefndu
minnis- og heiðurspeningar. Þeir eru
vanalega talsvert stærri en þeir gjald-
gengu. Einna stærstir voru þar: Þýzkur
trúarverðlaunapeningur frá 1544. Var
hann um 5 þuntl. f þvermál með mynd
af guði sjálfttm í hasæti, Kristi á kross-
inum og heilögum anda 1 dúlulíki unt-
hverfis. Franskltr minnispeningur frá 1841
um innl. jarnbrauta- og eintvagna þar.
Danskur penitigur úr gulli til ntinnis tim
sigur í sjóorustunni við Kögebugt 1677.
Var hann með upphleyptum skipamynd-
um og vel gerður. Stóð hann i89dukata.
Á Forngripasafninu eru munir
frá 3200 árum fyrir Kr. Sérstakt er safn
frá þeim þjóðum, sent f. Kr. hölðu nokkra
menningu. Verður fyrst fyrir egypzka
deildin, og ertt þá múmfurnar eptirtektar-
verðastar; eru þær bæði fttlíorðinna manna
og barna. Svo er samt untbúið, að lik-
in sjalf sjást eigi, heldur ýmist kisturnar,
sem stundum ertt tvöfaldar eða þá ltkin
kistulaus í umbúðum, sem eru margfaldir
dúkar með ýmsum íburði. Erll svo mik-
il umvöfin, að að eins mótar fyrir, að
þar sé maðttr innan í. Kisturnar sjálfar
sýna að ofan mannsmynd. Annars eru
aðrar myndir á þeint hingað og þangað
og letur þeirra. Vita me'nn nú beinlínis
aí því, hverjir í sumum liggja. Við allar
egypskar myndir frá þeim tfmum er það
einkennilegt, hve þær sýna breiðleita og
stuttleita menn. Höfuðbúningttrinn gerir
og það að verkurn, að hálsinn sýnist
stuttur og lítill aðskilnaður milli bols og
höfuðs. I þessu safni ber einnig mjög á
leirílatum, vopnum og ýnisti öðru herbún-
aðinunt tilheyrandi. Skrftinn þótti mér t.
d. hjalmur frá Assyrfu, sem var svo djúp-
ur, að hann hefur httlið höfuðið og að
eins mjóar rifur upp til augnanna sitt
hvoru megin við nefbjörgina. Talsvert
er af málmstássi (stintu úr gulli) t. d. hand-
og eyrnahringjum. Furðaði eg mig á, hve
sunair voru stórir, því eg áleit, að óþægi-
legt helði verið að bera þá vegna þess.
Hinn hluti forngripasafnsins er kallað-
ur danska safnið. Þar eru þó mun-
ir víðsvegar að. Er þar opið á öðrum
tímum. Feiknin öll eru þaraf margskonar
steinaldarmenjum, einkum þeim, er fund-
izt hafa í Danmörku; erit það mest vopn
og þ. h. og ófullkomin mjög, eins og
hlaut líka að vera. Munirnir frá bronce-
öldinni bera vott um stórum meiri hag-
leik, fegurðarsmekk og menningu. Þar
var fjór hjólaður vpgn, sem mjög hefur
verið skreyttur. Hjóiin hafa litið út fyr-
ir að vera úr tré, en innan í hefur verið
málmur og utan uin hjólin hefur verið
sterk broncegjörð. I þeirri deild voru
líka hálsmen af margvlslegri gerð. Eitt
þeirra (að mér virtist úr gulli) var gert
úr margsettum keðjum og bar vott um
mikinn hagleik. Á palli einum stóðu
líkneski af pilti og stúlku klædd í bún-
ing þeirra tíma, og hefur hann hreint
ekki verið svo sviplftill. Skórnir vortt
einna líkastir færeyskum skóm og þótti
mér einna minnst til þeirra koma af því,
sem búningnttm tilheyrði. Þar var og
hálf líkkista (neðri kistan) og lík af ung-
um manni f. Hárið var enn á höfðinu
svart að lit. Á kistubotninum var skinn
með hári, en yfir var ofinn dúkur þykk-
ur. Þeirra tíma menn hafa eptir ýmsu,
er eptir þá liggur, verið sóldýrkendur.
Þar er á safninu hestur, er gengur fyrir
vagni, sem sólin er á. Er hún þar á röð
í skífuformi og þykkust, í miðju, gyllt ut-
an með ýmsum útskurði.
Meðal annars, er var að sjá frá þjóð-
flutningatímanum, var herklæddur maður
með skjöld, sverð og 2 spjót. Herklæðn-
aðurinn var aðaliega sfð hringabrynja.
Hélt hún sér vel. í henni höfðu talizt
um 20,000 hringir alls.
Frá riddaratímanum var einna eptir-
tektarverðast: riddari á hestbaki. Var
bæði hann og hesturinn í ramgerðri
spangabrynju. Allt var járnslegið, hnakk-
urinn og beizlið, taumarnir við það tvenn-
ir, aðrir settir járnspöngtim, til þess að
ef hinir yrðu höggnir sundtir, þá væru
þó aðrir eptir, sem verra væri að vinna
á. Er satt að segja engin furða, þótt
hrau-tir og vopnfimir menn svona útbún-
✓
ir hafi farið lítt snteikir I »hjörvaþrá« og
dugað vel, sérstaklega þegar hestarnir
vortt lika ntikltr giipir Og vel æfðir.
Likbrennur.
Það var árið 1874 að grein stóð í spít-
alatiðinduntim dönsktt nr. 6. n. febr. um
llkbrennur. Svo langt er síðan að farið
var að hreyfa því mali opinberlega af
læknastéttinni hjá þeirri þjóð, er við höf-
um mest santan við að sælda, og er nú
komið í bezta horf hja þeim. Þar geta
menn fengið vissu fyrir ( lifanda llfi, að
Kkamir þeirra verði, ef þeir óska þess,
brenndir á nokkrum mfnútum til ösku f
stað þess að eiga á hættu, að þeir geti
eitrað loptið og jarðveginn og stytt mörg-
um mönnum aldur. Þetta er mjög mikil
framför. Hér á landi heyri eg þessu eigi
hreyft, og það hefur verið eðlilegt, að því
leyti, að likbrennuofnar (krematoria) eru
nokkuð dýrir1). En eptir því sem oss
fer fram í öðrum efnum, virðistsem kom-
inn væri tínii til, að koma á fót ltkbrenn-
um í Reykjavík, svo að þeir sent óska
þess hér á landi að verða brenndir, þyrítu
eigi að seilast til þess til Danmerkurmeð
miklum kostnaöi. Kostnaður yrði ntikill
við það, að koma upp tfmahæfum lfk-
brennuolni. En nteð frj tlsum samskotum
yrði það eigi ókleyft. Vera má, að ein-
hver kaupmaðttr vilji reisa sér þann minn-
isvarða, að koma honum upp. Eigi er
óhtigsandi, að alþingi og stjórn styðji
fyrirtækið.
Heiðruðu landar, kontið sem fyrst á
líkbrennunt hér á landi.
Læ kn i r.
Frá ófriðnum
hafa borizt þær fréttir, að Japanar hafa
tekið bæinn Tieling (sbr. síðasta tölubl.),
en Kuropatkin slapp úr greipum þeirra
norður til Harbin, og búast Rússar þar
fyrir til varnar. Ókunnugt er enn um
mannfall í þessum síðasta hildarleik, en
hefur verið afartnikið á báða bóga, og
þó miklu meira af Rússum. Frétzt befur
að Kuropatkin hafi nú látið af herstjórn,
og sé kvaddur heitn til Rússlands. Nán-
ari fréttir í næsta baði.
Maður hengdi big
hér I bænum á laugardaginn var (25.
f. m.). Hann hét Pétur Grímsson, kom-
inn um eða yfir sextugt, kvæntur maður
og á uppkomin börn. Hann verðurjarð-
sunginn á niorgun.
1) í septembermánuði 1873 gerði Gorini,
ítalskurlækniríLodi, tilraun til þess að brenna
ýmsa hluti af líkama manns i efnablöndu
nokkurri. Margir visindamenn voru við.
Jafnskjótt sem líkamsparturinn snart vökv-
ann, logaði ltann allur í björtu báli, og á
20 mínútum var hantt 'orunninn til ösku.
Því fylgdi ekkert óþægilegt snark, né nokk-
ur lykt. Þessi ofn læknisins var úr vana-
legum múrsteini, deiglan úr leir og kynt
með kóks.
Beztu þakkir til allra, sem
sýnt hafa okkur hluttekningu
við lát og jarðarför barnsins
okkar.
Sæm. Bjai nhóðinsson
Chr. Bjarnhéðinsson.
Hér með tilkynnist viintm og vanda-
mönnttm nær og fjær, að min hjart-
kæra ciginkona Þóra Bjarnadóttir
andaðist í dag (27. marz) eptir langa
legn.
Jarðarförin fer frant frá lieimili
inínti, Nýiendugötu 8, iiinn 5. apríl
ki. 11V» f. m.
Keykjavík 27. marz 1905.
Ivar Helgason.
Hémieð apturkallast uppboð a ‘/2
húseigninni nr. I á Lindargötu, setn
átti að fara frant í síðasta skipti 7.
n. nt
Bæjarfógetinn í Reykjavík,
30. ntarz 1905.
Halldór Daníelsson.
Skiptafundur
verður haldinn laugardaginn 8. apríl
þ. á. á hád. á bæjarþingstofunni í
þrotabúi Casper Hertervigs gosdrykkja-
bruggara hér í bænutn til að ræða og
gera ákvörðun nni sölu á eignum
búsins, kosning innbeimtumanns o. fl.
Bæjarfógetinn í Reykjavík,
30. marz 1905
Halldór Danielsson.
Hið alþekkta, góða norska
Mustads margarine
er ágætisv.ira.
Guðm. Olsen.
Tvennar kembíngarvélar
af nýrri gerð V4 & 8/4 eru til sölu, önnur
einkum löguð fyrir stórgerða ull, og hin
sérstaklega fyrir smágerða úll, ennfremur
undirbúningsvél (ullartætir), allar f brúk-
legu ásigkomulagi og mjötr ódýrar. Ull
verðttr tekin í skiptum. Tilboð merkt
»Dan 849« sendist Attg. J. Wollf & C°
A1111. Bnr. Kjöhenhavn.
Bezt kaup
Skófatnaði
í
Aðaistræti 10.
--- —— ----- , . ___
Regnkápur i|
Höfuðfötl:
Stærsta og ódýrasta úrval á íslandi. ‘ *
C, & L. Lárusson j;
Þingholtsstræti 4. J;
■<♦•♦•♦•♦•♦•♦:•:♦•♦•♦•♦•♦•♦» i
Nýtt myndablað,
til skemtunar og fróðleiks (( líku sniði og
»Sunnanfari« áðúr, én mikllim mun stærra)
byrjar að koma út í Rvík. í apríl þ. á.
Mánaðarbiað. Verð: 2 kr. 50 au. Rit-
stjóri : Þorst. Gíslason, Suðurgötu 13.
Utsölumenn óskast til og frá um land.
yfir bókasfn Jóns rekt-
ors Þorkelssonar,
fæst á afgreiðslustofu Þjóðólfs.