Þjóðólfur - 21.07.1905, Blaðsíða 3

ÞJÓÐOLFUR.
131
Tollfrumvarpið
var afgreitt frá efri deild 15. þ. m. ó-
breytt eins og neðri deild samþykkti það,
og eru það fyrstu lögin frá þessu þingi.
Atkvæði gegn því greiddu allir Valtýing-
arnir fimm. Allhörð senna varð þar í
efri deild við þessa síðustu umr. málsins.
Jóh. Jóhannesson, Valtýr o. fl. héldu því
fast fram, að það væri gagnstætt stjórn-
arskránni, að lögin værtt staðfest af kon-
ungi án þess að ráðherrann sigldi með
þau og fengi undirskript konungs undir
þau 1 ríkisráðinu, og taldi J. J. sig
ekki skyldan að dæma eptir slíkum lög-
um. En ráðherrann sýndi skýrt fram á, að
það væri ekki í neinni mótsögn við stjórn-
arskrána, þótt lög væru staðfest af kon-
ungi utan rfkisráðs og síðan fengið sam-
þykki konungs eptir á f ríkisráði, það
sem kallað er »corroboratio« þ. e. stað-
festing eptir á, enda er slík staðfesting
tíðkanleg. Fór ráðherrann allalvarlegum
en réttmætum orðum um þá menn, eða
þann stjórnmálaflokk- hér í landi (Valtý-
inga), sem væri að flækjast fyrir fótum
stjórnarinnar og sporna gegn því, að sú
stjórnarvenja myndaðist, sem vér ættum
að róa öllum árum að að skapa: að ís-
lenzk lagafrumvörp gætu orðið staðfest
utan ríkisráðs, enda væri það hvergi
tekið fram í stjórnarskránni, að lögin
skyldu undirskrifastí rfkisráðinu.
Þar sténdur einungis, að ráðherrann skuli
bera frumvörpin upp fyrir konungi í
rlkisráðinu og hljóta allir að sjá, að það
er allt annað, enda er því ákvæði full-
nægt að þvl er þessi lög snertir. En lög-
in eru jafn góð og gild, hvar sem þau
eru undirskrifuð og dómararnir því skyld-
ir að dæma eptir þeim, efþau ekki koma
1 bága við stjórnarskrána og um það get-
ur hér auðvitað ekki verið að ræða. Þá
er öll mótspyrna gegn frumvarpinu varð
árangurslaus, þá þurfti að finna einhverja
fjarstæðu til að hanga á og þjarka um,
eptir að frv. var afgreitt frá þinginu, svo
að það félli ekki í gleymsku og þvf var
þessi snagi fundinn. Það er enginn efi
á, að Valtýingar hafa einsett sér að lafa
á honum, hverju sem tautar. En miður
viðkunnanlegt eða sæmilegt virðist það
vera, að fulltrúar fslenzku þjóðarinnar á
alþingi skuli leggja sig í framkróka til
þess að reyra hina innlendu stjórn vora
sem allra fastasj' við ríkisráðið danska,
og verða æfir út af því, ef reynt er á
grundvelli sjálfrar stjórnarskrárinnar og
fullkomlega löglega að mynda sjálfstæða
og sjálfstjórn vorri hagkvæma og nauð-
synlega stjórnarvenju. Fyr má nú vera
öfugur og rangsnúinn hugsunarháttur, og
fyrirlitleg stjómmálastefna en svona sé.
Svo æstir sem flestir Landvarnarmenn eru
og fylgjandi Valtýingum að málum sér
til minnkunnar, þá virðist svo sem þessi
nýjasta »uppfundning« Valtýs og liða
hans, hafi þó orðið I.v.m. heldur um of djúp-
sæ speki og torskilin, svo að hæpið er
talið, að þeir gani út á þessa galeiðuna
með þeim.
Kjötsölutilraunir o. fl,
Eptir Herm. Jóuasson.
I. *
Þegar eg lak 19. árg. (2. hepti) Búnað-
arritsins, gladdi mig að sjá þann mikla
áhuga, er virðist vaknaður fyrir kjötsölu-
málinu, bæði hér á landi og f Danmörku.
Hér er um stórvægilegt nauðsynjamál
að ræða, og þótt þeir fyrv. landlækir
Schierbeck og sögufræðingur Bogi Th.
Melsteð geri sér ef til vill nokkuð háar
vonir í þessu efni, þá er enginn vafi á
því, að árlega er skaðinn stórkostlegur,
er leiðir af illri meðferð á kjötinu og ó-
heppileg verzlunaraðferð. Og engum efa
er það bundið, að á síðasta mannsaldri
hefur þetta hvorttveggja bakað landinu
skaða, er skiptir miljónum króna.
En þetta má ekki lengur svo til ganga.
Þjóð og þing verður að leggja fram alla
krapta til að hrinda kjötsölumálinu sem
fyrst f gott horf.
Það hefur réttilega verið bent á, að
tiauðsyn bæri til, að menn væru styrktir
til utanfarar til þess að læra hreinlega
og rétta slátrunaraðferð. Ennfremur að
slátrunarhúsum væri komið upp á helztu
kjötútflutningsstöðum. Þá hafa og sumir
þingmálafundir í vor skorað á þingið að
leggja fram fé af landsjóði til að styrkja
að því, að slátrunarhús kæmust á fót.
Ennfremur skorar þingmálafundurinn á
Melstað í Húnavatnssýslu á þingið að
hlutast til um, að skipaðir verði eptirlits-
menn á helztu útflutningastöðum, er líta
eptir slátrun, flokkun, söltun og allri með-
ferð kjötsins. Það liggur í augum uppi,
að til þessa er jatnbrýn þörf, sem á fiski-
matsmönnum.
Þótt eg viti, að þessu eptirliti hljóti
að verða ábótavant, meðan slátrunarliús
og lærða slátrara vantar og reynsla í ýms-
um atriðum er ófengin, þá er það vafa-
laust, að það gerði mjög mikið gagn, og
kæmi í veg fyrir, að meðterðin á kjöti
yrði eins tilfinnanlega til skaða og skamm-
ar, eins og nú á sér stað á sumum stöð-
um. Það er mín skoðun, að í byrjuninni
verði gagnið mest og almennast með ept-
irlitsmönnum, samanborið við kostnað, er
af því leiðir. Vanalegt er, að á hverjum
útflutningsstað fari slátrun og söltun á
kjöti að mestu leyti fram á mánaðartíma,
og nærri lætur, að nauðsynlegt væri að
hafa eptirlitsmenn á 15 stöðum. Arleg-
ur kostnaður við þetta ætti því eigi að
verða nema eitthvað á þriðja þús. kr.
Langmestu skiptir þó, að það kjöt, er
sent verður út sem tilraunakjöt, verði sem
allra bezt vandað, bæði að frágangi
og gæðum. Eg treysti því, að yfirstand-
andi þing skoði þetta atriði grandgæfi-
lega.
Auðvitað þarf stefnumiðið að vera, að
koma sem víðast upp sláturhúsum, og að
hvergi sé hörgull á mönnum, er kunni að
slátra og fara rétt með kjötið.
En það sem mestu skiptir, er að sam-
lagsslátrunarhús komist á fót. Þó vil eg
eigi fara langt út í það mál að sinni,
en að eins benda til, að hina brýnustu
nauðsyn ber til að stuðla að því, að
einu slátrunarsamlagshúsi verði sem a 11 r a
fyrst komið upp í Reykjavík, sem lærð-
ur slátrari starfi við. Þar eru skilyrðin
langbezt að því er peningamarkaðinn
snertir, og slátrun fer þar fram á öllum
tímun ársins. Hvergi er því hagkvæm-
ara fyrir menn utan af landinu að læra
slátrun og aðra meðferð á kjöti, og er
það mun ódýrara en að sækja þann lær-
dóm til útlanda. Einnig ættu þar líka
að vera meiri kraptar en annarstaðar til
að ryðja samlagsslátrunarhúsum braut hér
á landi.
I byrjuninni mundi farsælast, að kaup-
félögin á Suðurlandi beittust fyrir þessu
máli, en nauðsynlegt og sanngjart er, að
það væri styrkt af því opinbera fyrst í
stað, og verðuT að treysta því, að þingið
ásamt Búnaðarfélagi Islands, geri sitt
bezta í þessu þýðingarmikla velferðamáli.
Eg kynnti mér nokkur sláturhús bæði
í Danmbrku og Noregi, og hef dálitla
uppdrætti og áætlanir um það, hvernig
eg hef helzt hugsað mér sláturhús hér á
landi. Þessa get eg, ef einhver vildi ræða
um þetta efni við mig.
Salaá íslenzkum hestum,
er Guðjón Guðmundsson ráðanautur fór
með til Kaupm.hafnar á búpeningssýning-
una þar, fyrir hönd Landbúnaðarfélagsins,
hefur yfirleitt gengið vel. Hefur forseti Bún-
aðarfélagsins (Þórh. Bjarnarson) sent Þjóð-
ólfi eptirfarandi skýrslu um söluna (eptir
bréfi frá G. G.):
Hestarnir voru seldir laugardaginn 8.
júlí fyrir 225 kr. að meðaltali. 3 voru
seldir áður til tombólunnar fyrir 830 kr.
Meðalverðið verður því 282 kr., sem má
heita mjög gott, þegar þess er gætt, að
sumir hestarnir voru ekki nema í meðal-
lagi og yfirleitt magrir. Sá rauði Guð-
mundar kaupm. Ólsens seldist á 420 kr.
Annars seldust reiðhestarnir yfirleitt mikið
ver en áburðarhestarnir. Lægst verð var
150 kr.
Hestunum var riðið alla sýningardag-
ana í stórhringum á sýningarsvæðinu, og
mannfjöldinn klappaði mjög fyrir þeim.
Fólkið var ákaflega margt, um 100,000
manns. Það hefur mikið verið talað um
hestana í blöðunum, sérstaklega í sNational
Tidende«.
Með hjálp sýningarnefndarinnar fékk
G. G. leyfi til að láta selja hestana við
uppboð án borgunar til ríkissjóðs,
og . græðir hver hesteigandi 16 kr. að
rneðaltali við það. Þá fékkst einnig upp-
boðshaldari án endurgjalds, og unnust
við það aðrar 16 kr. á hest. Hið áður-
nefnda verð er því »netto«, dregst að eins
frá fargjaldið.
G. G. kveðst vona, að Búnaðarfélagið
og eigendur hestanna hafi ástæðu til að
vera ánægðir, og sérstaklega sé hann á-
nægður yfir, að verðmunur eptir stærð og
gæðum hafi orðið mjög mikill, því það
sé eina meðalið sem dugi, til þess að fá
bændur til að sjá og skilja, hvaða þýð-
ingu það hefur, að hafa góða gripi til
undaneldis og fara sæmilega með hest-
ana.
Allt að 200 kr. kostnað hafði Búnaðar-
fél. af hestunum í Kaupm.höfn.
Fréttaritari Þjóðólfs í Kaupmannahöfn
hefur meðal annars ritað um sýningu
þessa.
»Hr. ráðunautur Guðjón Guðmundsson
hafði verið sendur af Búnaðarfélagi ís-
lags rneð 21 hesta að sýna og selja hér
við þetta tækifæri. Þetta var ágæt hug-
mynd hjá Búnaðarfélaginu, þar sem verzl-
unarstétt landsins ekkert hugsar um að
nota slík tækifæri til þess að bæta mark-
aðinn hér fyrir verzlunarvörur íslands.
Hr. G. G. fékk 4 menn: 3 dönsk for-
ingjaefni og Ólaf Jónsson dýralæknisnem-
anda, til þess að ríða hestunum daglega
á sýningarsvæðinu. Síðasta daginn riðu
þeir veðhlaup. Sá hét Petersen, er sigr-
aði við veðhlaupið og fékk verðlaunin,
en ólafur varð síðastur. Hinar mörgu
þúsundir áhorfenda gerðu góðan róm að
veðhlaupinu og klöppuðu lof í lófa. Atl-
ir fslenzku hestarnir voru seldir við upp-
boð. Flestir fóru þeir á 150—300 kr.
og 2 yfir 400, að því er eg frekast veit«.
isafold og yfirrétturinn.
í ársbyrjun 1898 settu meðlimir hins ísl.
Blaðamannafélags þau lög með sér, að þeir
skyldu ekki leita hinna almennu dómstóla
út af prentuðum meiðyrðum þeirra á milli,
heldur skyldu öll slík meiðyrði dæmd af
gerðardómstól eða þar til kjörnum dóm-
endum.
Hér birtist útdráttur úr lögunum, stað-
festur af bæjarfógetanum í Reykjavík:
Aukalög:
hins íslenzka Blaðamannafélags um kjördóm
í málum út af prentuðum meiðyrðum.
10.
Þetta er saknæmt að bera öðrum á brýn:
1. að hann vilji svíkja eða skaða ættjörð
sfna. r™
2. að hann hafi gert sig sekan í þjófnaði,
fjárdrætti, fjárprettum, mútuþáguj svik-
semi, fölsun, meinsæri eða ödru?n ámóta
glœ-þum, er svivirðilegit eru að altnennings
áliti.
3. að hann segi í alvöru og vísvitandi
ósatt.
4. að menn fyrir eigin hagsmuna sakir
breyti gegn betri vitund.
5. nokkuð annað það, er svfvirðilegt er
eða ódrengilegt.
6. saknæm eru og mannorðsmeiðandi ill-
yrði, svo og
7. spottyrði eða dylgjur, er fela f sér að-
dróttun um eitthvað það, er saknæmt er
talið hér að framan.
11.
Brot gegn tölulið 1—2, 10. greinar varða
sektum 50—1000 kr., gegn 3.-7. tölul. 25—
500 kr.
Reykjavík 4. janúar 1898.
Björn Jónsson, Bríet Bjarnhéðinsdóttir,
Jón Ólafsson, Vald. Ásmundsson,
Þorst. Gíslason, Einar Hjörleifsson,
Jón Jakobsson.
Að eptirrit þetta sé samhljóða mér sýndu
frumriti vottast hér með eptir nákvæman
samanburð.
Notarialskrifstofu Reykjavíkur 29. júní 1905.
Halldór Daníelsson.
Gjald 50 — fimmtíu aurar. H. D.
Eg undirskrifaður Halldór . Danfelsson
notarius publicus f Reykjavík, votta að þeir
Jón Jakobsson forngripavörður, Jón Ólafsson
ritstjóri og Þorsteinn Gíslason ritstjóri, sem
allir eiga heima hér í bænum og eru mér
persónulega kunnir, hafa í dag f viðurvist
minni lýst því yfir, að þeir hafi ritað eigin-
handarnafn sitt undir frumrit framanskráðra
aukalaga, og verið vottar að því, að nöfn
annara meðlima hins íslenzka Blaðamanna-
félags, sem undir aukalögunum standa, hafi
verið rituð af þeim sjálfum.
Notarialvottar eru Ólafur Jónsson skrifari
og Páll Arnason lögregluþjónn.
Til staðfestu nafn mitt og embættisinn-
sigli.
Notarialskrifstofu Reykjavíkur 29. júní 1905.
Halldór Daníelsson.
L. S.
Notarialvottar : Ólafur Jónsson, Páll Árna-
son.
Gjald í landsjóð 1 kr.
til vitna 1 —
2 tvær krónur.
Borg. H. D.
8. maf 1905 dæmdi hinn kgl. íslenzki
landsyjirréttur, sem þeir herrar Kristján
Jónsson og Jón Jensson einir sitja í, auk
háyfirdómarans, að ísafold mætti segja um
Ldrus H. Bjatnason sýslumann, að hann
væri dæmdur sannurað sökum fjárdráttar-
tilraun, því að brigsl um fjárdrátt sé ekki
ærumeiðandi, og jafnframt lagði sami há-
virðulegi yfirdómur jo kr. mdlskostnað d
L. H B. fyrir að hafa reynt að bera það
blak af sér.
„ísafold“ og „Fjallkonan" vörðu þetta í
líf og blóð. Raunar fóru allar orðabækur
þvert á móti yfirréttinum, og allir málfræð-
ingar landsins, alveg dn tillits til flokka.
Þeir þóttust drengskapar 6fns vegna ekki
geta setið hjá, þoldu ekki slíka málsmeð-
ferð.
Nú hefur náðst óyggjandi sönnunargagn
fyrir því, hvaða skilning sjdlflr ofsœkjetidur
L. H. B., virðulegir ritstjórar ísafoldar og
Fjallkonunnar leggja í orðið „fjdrdtdtt".
Þeir leggja það alveg til jafns við þjófn-
að og gera 50--1000 kr. sekt fyrir.
Hvað segir yfirrétturinn um þessi boðorð?
Og hvað segir þjóðin ? Þykir h e n n i
þurfa frekari vitna við ?
Marconi skeyti (meðtekið í Rvfk
f gærkveldi kl. 11,30 e.h.) Eptirspurn eptir
söltuðum þorski dauf. Verð á stórum
þorski 66 —70 kr. (skpd.). Mikil eptirspurn
eptir ísl. ull. Umboðsmaður Zöllners í
Kaupm.höfn hefur selt 1200 „bala“ til Fíla
delfíu fyrir hans hönd fvrir 2 kr. 08 a.
„kílóið “(þ. e. 1 kr. 4 a. pd).