Þjóðólfur - 04.05.1906, Síða 2

78
ÞJÓÐÓLFUR.
lýsingum gegn gerðum stjórnar og meiri
hluta þings, og finnum því enga skyldti
vora að beygja oss mótmælalaust fyrir
gífuryrtum sleggjudómi ókunnugs manns
um menningu vora, skaplyndi og skoð-
unarstefnu.
Þar sern þú í grein þinni hefur önnur
eins orð um kjósendur hér, eins og »ræf-
ilsgrey*, sóvönduðustu prakkarars, »góð
skinn* o. s. frv., þá verður þú að fyrir-
gefa, þótt eg gjaldi þér ekki orðbragðið
1 likri mynt aptur, því að þótt þú liafir
aðra skoðun en eg á surnum aðalmálum
þjóðar vorrar, þá met eg þig engu minni
mann fyrir það, og að ausa yfir þig fúk-
yrðum, tet eg sjálfum mér ósamboðið,
enda enga sönnun fyrir málstað mínum.
Þú segir, að þjóðin þarfnist »menntaðra
og sjálfstæðra borgara«.
Rétt er þetta mælt, en vart mun það
þó þjóðinni einhlítt.
Þú ert »menntaður borgari«,— Lestu
nú æsingalaust grein þína um oss Kyr-
bekkinga. — H\er fær séð af henni að
hún sé rituð af manni, sem varið hefur
12—r4 árum æfinnar til að mennta sig ?
Eða sýnist þér hún sjálfum samin og rök-
studd sem mentuðum manni sæmir?
Þú ert einnig ssjálfstæður borgari«. —
Og hvernig lýsir sér nú sjálfstæði þitt
gagnvart oss Eyrbekkingum ? Þannig, að
þú þykist einn allt vita, en lítilsvirðir og
smánar þá, sem líta annan veg á lands-
mál en þú.
Eg fer þvf að ætla, að þjóð vor þurfi
einhvers fleira við, en þess sem þú 1 þetta
sinn kallar menntnn og sjálfstæði.
Eg hygg, að þörf væri á meira um-
burðarlyndi við þá, sem gagnstæðar skoð-
anir hafa, og meiri lipurð í að sýna and-
stæðingum sfnum frarn á, að hverju leyti
þeir hafa á röngu að standa, — á meiru
af rökum, minna af illyrðum og fullyrð-
ingum, sem aldrei sanna neitt. Þá fyrst
hygg e8 menntaður og sjálfstæður
borgari verði landi sínu til blessunar.
Já, það er þessi menntunarskortur, sem
þér er svo tíðrætt um.
En hvernig var það'á þingi í sumar?
Ráðherra vor barðist fyrir að fá fjárveit-
ingu til fræðandi og vekjandt fyrirlestra
út um land. Attu sýslunefndir fyrir fé
þetta að fá hæfa menn til þess að halda
þessa fyrirlestra þar sem hentast væri,
borga húsnæði o. fl., og menn þá að
að skemmta sér a eptir. Hér var eflaust
stigið spor áleiðis til þess að vekja ahuga
alþýðu a að menntast, og jafnfiamt iffa
hana upp úr deyfðinni og stritinu, sem
hún býr við, og sem rekur margt ur.g-
mennið úr sveitinni til kauptuna eða af
landi burt til tjóns fyrir landbúnaðinn.
Þessari fjárveitingu varst þú eigi með
öllu hlynntur (Þingtíð. 4. hepti, bls. 495),
eða vildir f öllu falli lækka hana. Hún
var felld, en eigi fæ eg séð, að sam-
kvæmni sé í, að þú nemir fé við nögl
þér í þessu máli, en bregðir svo alþýðu
um þekking irskort og menntunarley-i.
Þú ert eigandi og ritstjóri blaðs, o*:
þig vantar hvorki vit ré nienutun til þe-s
að stuðla að alþýðtifiæðslu, el þu vilt.
Óskandi vært að þú ben dir þíi um nrklu
hæfilegleikum að þv( starfi, heldur en að
atyrða alþýðu, þótt hún lati álit sitt t
Ijósi um sín eigin mal, því að yfirlýsmg
vor Eyrbekkinga er þó — þegar öllu er á
botninn hvollt — ekkert annað en einn
þattur úr vilja laudsbúa, einmitt þeitn
vilja, sem blöðin svo opt vitna í, en sem
þér eigi fellur í geð í þetta sinn, af því
að hann befur annan lit en þeir þættir,
sem þú vilt spinna úr framtfð þjóðar
vorrar.
Eyrarbakka 20. apríl 1906.
Ásgeir Blöndal.
M anntjón enn.
I of-arokinu aðfaranótt föstudagsins 27.
f. m. fórst mótorbátur Gunnars kaupm.
Gunnarssonar hér í bænum á leið hingað
sunnan úr Leiru, og drukknuðu þar 2
menn: Guðmundur Einarsson
útvegsbóndi i Nesi við Seltjörn og Ólaf-
ur Ólafsson úr Reykjavík (Hverfis-
götu 31). Höfðu þeir lagt af stað úr Leir
unni kl. 7 á fimmtudagskveldið, og var þá
tekið nokkuð að hvessa. Höfðu þeir bát
f eptirdragi og 2 menn á honum, og var
bæði hann og inótorháturinn hlaðnir salt-
fiski. Þá er veður tók að hvessa siitnaði
báturinn aptan úr og rak undan upp í
kletta hjá Kúagerði á Vatnsleysuströnd,
og brotnaði þar í spón en mennirnir
björguðust með naumindum. Var þá tim
miðnætti. Haldið er að mótorbáturinn
hafi sokkið nálægt Hafnarfjarðarmynni,
rétt eptir að hinn báturinn slitnaði aptan
tir. Hefur rekið nokkuð af honum á
Minni-Vatnsleysu, (járnhylki ofan af „mó-
tornuni" tunnur o. ft.).— Guðmundur heit.
var rúinlega álffirnmtugur að aldri, dugn-
aðarmaður mikill og einhver efnaðasti
bóndi hér við Faxaflóa, sjósóknari mikill
fyrrum og hafði tvisvar verið bjargað úr
lífsháska, en nú hættur sjóferðum að
mestu leyti. Olafur heit. var og etnismað-
ur og dugnaðarmaður á bezta aldri. Móð-
ir Guðmundar heit. (Anna Jónsdóttir ekkja
í Bollagörðum) er enn á lífi, áttræð að
aldri, og hefur nú á 4 mánaða fresti átt
að sjá á bak 2 sonum sínuin (Guðm. í
Nesi og Sigurði bónda á Seli, er dó í
janúar), og dóttursyni sínum og uppeldis-
syni, Lopti Loptssyni stýrimanni, er tók
útbyrðis aí fiskiskipinu „Valtý“ 5. f. m.
Stórkostlegustu manntjón
f y r r u m. A einum og sama degi 7. f.
m. hafa farizt í sjó hér á Faxaflóa 68
menn, en 77 alls í sama mánuðinnm að
meðtöldum skiptapanum í Grindavík.
Svo stórkostlegt sem þetta manntjón er,
þá eru þó dæmi til þess hér á landi áður,
að nær helmingi meira mann-
tjón hefur orðið á einumdegi.
En vitanlega eru þatt dæmi ekki mörg.
Hinir stórkostlegustu mannskaðar, er oss
er kunnugt um að orðið hafi á sjó hér
við land á einum degi voru 9. marz 1685
og 8. marz 1700. Er greinilegast og rétt-
ast skýrt frá mannsköðum þessum í ó-
prentuðu n annál eptirsíra Eyjólf Jónsson
lærða á Völlum ( Svarfaðardal (J- 1745).
Það handrit er nú í landsbókasafninu. I
hvorttveggj.i skiptið var það ofsaveður af
útsuðri, er manntjóninu olli, og prentum
vér hér orðrétta frásögn annálsins um
þetta, því að hún er merkileg ( sjálfu sér.
Þar segir svo:
„1685 . . 9. Martii [eptir gamla stílj, sem
var góuþrællinn kom hræðilegt veður af
útsuðri snögglega úr góðviðri, er mörgum
mönnum varð að bana. 7 skiptapar á
Stafnesi, drukknuðu 58 menn, hið 7. (8.?)
skiþið þaðan gat hleypt inn I Hamarssund
ot! bjargaðist við það. Flestir menn þeir,
er á þessum skipum létust voru norðan
um land og margir hverjir færir. Nóttina
og daginn eptir rak upp menn á Skaga,
óg þar nærri 41 af þeim er týnzt höfðu.
Voru þeir allir færðir til Utskálakirkju f
Garði, og grafnir þar í almenningi að
kórbaki, næsta dag, sem var miðvikudag
ur annar ( föstu. 1 skiptapi á Gufuskál
um, drukknuðu 6 menn. 1 skiptapi á
Hólmi f Leiru, drukknuðu 5 menn. 1
skiptapi f Njarðvfk, drukknuðu 4 menn. 1
skiptapi á Eyrarbakka, drukknuðu 9 menn.
4 skipstapar f Vestmanneyjum, drukknuðu
50 menn. Létust svo alls í því eina veðri
á sjó 132 m e n n".
Um manntjónið árið 1700 segir svo í
þessum sama annál: „8. Martii, föstudag-
inn sfðastan í góu, snemma dags, kom úr
góðu veðri hastarlegt og hroðalegt storm-
viðri af útsuðri, með öskufjúki, svo engri
skepnu mátti vært segjast utan húsa. Varð
þá rnikill mannskaði suður um Nes. Skip-
tatiar 1 í Grintiavik: 2 áttserrng'er ög 1
sexæringur, drukknuðu 26 menn. 4. átt-
æringtir brotnaði þar í lendingu, komust
af menn allir nerna kaupmannspilturinn,
er þar var á. 2 skiptapar á Stalnesi, tf-
æringur og sexmannafar, drukknuðu 18
menn; 2 menn tók út af áttæringi frá
Býjaskerjum. Bátstapi í Garði, drukkn
uðu 2 menn, í Leiru 2, sinn al hvoru
skipi. 3 bátstapar á Vatnsleysuströnd,
drukknuðu 6 menn. 7 bátstapar í Hraun
um og á Álptanesi, drukknuðu 14 menn.
r2 skiptapar á Seltjarnarnesi: 9 sexmanna-
fara og 3 tveggjamannafara, drukknuðu
43 menn. 6 skiptapar fyrir Jökli, drukkn-
uðll 22 inenn. Fórust svo alls í þessum
eina byl 136 menn. Ekki var[a]ði
þetta veður mikið yfir eykt" (þ e. 3 kl
stundir).
Alls drukknuðu syðra á þessttm
vetri 153 menn að vitni séra Eyj-
ólfs, sem þessu var manna kunnugastur
því að faðir han>, Jón varalöginaður Eyj
ólfsson bjó þá í Nesi við Seltjörn og
séra Eyjólfar þá þrítugur að aldri, og hef
ur haft af þessu sannar sagnir, þótt ekki
•væri hann það ár syðra.
Kong Trygve
kom fra útlöndum 1. þ. m. og með
honum margir farþegar, þar á meðal frú
Henriette Brynjólfsson (kona Péturs Ijós-
myndara) frk. Þóra fósturdóttir Jóns skrifst.-
stjóra Magnússonar, Jón Vídalfn konsúll,
Brynjólfur H. Bj irnason kaupm., Peter-
sen verkfræðingur (frá Rauðará) og 30
noiskir ritsímamenn til að vinna að rit-
símalagningunni hér sunnanlands.
Laura
kom hingað af Vestfjörðum að morgni
27. f. m. þá er ofviðrið var sem mest,
og komust hvorki farþegar né póstur í
land fyr en síðari hluta daginn eptir. Með
skipinu komu ur Stykkishólmi, ekkjufrú
Kristjana Havsteen. — Laura Iagði af stað
til útlanda 1. þ. m. Með henni fór land-
ritari Klemenz Jónsson.
„Kong Helge"
kom af Vestfjörðum 1. þ. m. og fór dag-
inn eptir til Austfjarða áleiðis til útlanda.
Með skipinu kom frá fsafirði Jón Laxdal
verzlunarstjóri.
Skípströnd og brunar
Tangsverzlan, sem hefur aðalbækistöðu
slna á ís.firði, hefur orðið fyrir allmikl-
um óhöppum i næ-tl. mánuði. S. d. (11.
f.m.), sem eldur kviknaði I »kútter« verzl-
unarinnar hér á höfninni, kviknaði eldur
í húsi Jóns Laxdals verzlunarstjóra á ísa
firði. Þar tókst reyndsr að slökkva, en
»Vestri« segir, að húsið sé alltnikiö brunn-
ið og skemmt. — Hús verzlunarinnar á
Sandi undir Jökli brann til kaldra kola
19. sarna tnan. og varð verzlunarbókum
ekki bjargað. — Um sama leyti strandaði
á Hvammsfirði »Hans«, »mótorkútter«
sömu verzlunar. Er skrifað úr Stykkis-
hólmi 26. f. m,, að gufuskip verzlunar-
innar »Varanger« sé þá að reyna að
koma »kútternum« á flot.
Á bókmenntafélagsfundi
Reykjav(kurdeildarinnar 27. f. m. voru
kjornir heiðursfélagar: Eiríktir Briem
prestaskólakennari, fyrv. forseti félagsins,
og Eirikur Magnússon meistari f Cam-
bridge.
Skipströnd.
Á Búðum vestra strandaði að kveldi
26. f. m. lítil flutningaskúta »Agn-
es«, er send haíði verið þangað með
ýmsar vörur frá Thomsens verzlun, mest
timbur, járn og matvöru. Það allt vátryggt,
en skipið ekki. Tveir menn, er á skip-
inu voru, björguðust í land við illan leik.
Á Stokksi-vri sleit upp vöruskip ný-
komið þangað til Ó afs kuupm. Árnason-
ar. Það var f ofsaroki á laugardags-
morguninn 28. f. m. Nokkuð af vörun-
um náðist úr skipinu, en matvara öll
mjög skemmd.
t landsdóminn
hefur sýsiunefnd Árnesinga kosið þá
Ágúst Helgason í Birtingaholti, Eggert
Bendiktsson í Laugardælum, Gunnlaug
Þorsteinsson á Kiðabergi. Jón Sveinbjörns-
son a Bíldsfelli, séra Öluf Magnússon í
Arnarbæli og Vigfús Guðmundsson 1
Haga.
Veðurátta
enn mjög köld og vetrarleg með norðan-
kólgu og frosti. I gær hríðarveður
til sveita og snjóaði hér niður við sjó.
1 Horfur fremur ískyggilegar til lands og
sjávar.
Til sölu
er nú þegar með mj'óg vœgu verði
verzlunarhús mín á Sauðárkrók, Kolku-
ós og Selnesi, ásamt öllum verzlunar-
áhöldum. Ennfremur flutningabátur
7 tons, með festum og seglum mjóg
vandaður. Húsunutn fylgja ágætar
lóðir.
Semja má við V. Claessen í Reykja-
vík eða Kristján Blöndal á Sauðárkrók.
Rrykjavík í maím. 1906.
V. Claessen.
Auglýsing.
í fjárlögunum fyrir árin 1906 og
1907, 15. gr. 21, eru fyrir yfirstand-
andi ár veittar allt að 10,000 kr. til
abyrgðarfélaga, er vátryggja mótor-
báta. Styrkurinn veitist með því skil-
yrði, að vátrygging hvers félags á
mótorbátum nemi að minnsta kosti
40,000 kr., enda séu lög félagsins
staðfest af stjórnarráðinu, og veitist
þá hverju félagi allt að 6% af vá-
tryggingarupphæðinni, þó aldrei meira
en 3,000 kr.
Umsoktiir um styrk af fé þessu
verða að vera komnar til stjórnar-
ráðsins fyrir 1. júní næstkomandi.
Stjórnarráð íslands, 20. apríl 1906.
Sundmagi
fyrir peninga f .verzlun
B. H. BJARNASON.
Ókeypis leiðbeining fyrir alla.
1-
o
n
(/)
c
Cú
+J
cú
c
o
cú
£
o
X
(O
cö
0)
ro
c
3
2
IO
cú
+j
cn
cn
C
c
ctf
ro
Q
3
cú
X
-o
XI
c
0
l_
3
ro
■cö
u
cð
c
o
cn
</)
c
ö
4->
9)
Husgögn, svo sem: Sófar, — Stólar, þar á meðal rúm-
--stólarnir þægilegu, — Ruggustólar, 12 tegundir, — Samlagningsstólarn-
ir þægilegu. — Rumstæði frá 5 kr., þar á meðal skáprúmin eptir-
spurðu. — Legubekksrútnin, sem má brúka sein rúm og legubekk og
kosta að eins 12 lir. — Ferðamannarúmin, sem halda má á undir
hendinni, o. m. fl. — Borð og spegla alls konar. — Blómsturstatív
og Blómsturborð. —
Linóleum og Gólfvaxdúk, feikna-stórt úrval.
Borðdúka og yfir höfuð alls konar vaxdúk. —
Borðdúka. — Chaiselongueteppi. — Gólfteppi.
Ferðakoffort og töskur. — Veggjapappír og rósettur.
Aktygi og reiðtygi og allt þess háttar. —
Barnavagna og kerrur.
Er lang bezt að kaupa hjá undirrituðum, sem hefur stærst úrval,
selur vandaðar vörur ódýrast og afgreiðir pantanir fyrst.
fO
ctí
R
L
'<í
Virðingarfylst
Jónatan ÞorstQinsson.