Þjóðólfur - 24.01.1907, Blaðsíða 3

ÞJÓÐOLFUR.
15
Frá útlöndum.
Uppleysing þýzka ríkisþingsins.
(Frá fréttaritara).
Svo sem kunnugt er orðið var þýzka
ríkisþingið leyst upp 13. des. Orsökin til
þess var sú, að stjórnin varð undir við
atkvæðagreiðslu í þinginu, þar sem fellt
var að veita henni um 30 milj. ríkismarka
á fjáraukalögum til nýlendanna í Suðvest-
ur-Afríku, sem hún krafðist. Urðu um
þetta mál mjög harðar umræður og voru
dregin fram 1 dagsbirtuna ýms ófögur
dæmi um grimmd og harðýðgi, sem ný-
lenduembættismenn stjórnarinnar hefðu
beitt gagnvart hinum innbornu búum
Voru það svo sem vant er jafnaðarmenn,
er báru fram ákærur þessar, en auk þeirra
tók nú klerkaflokkurinn (Centrum), sem
annars hefur lengi verið stoð og stytta
stjórnarinnar til hvers sem er, í sama
strenginn. Einkum bar þingmaður sá af
klerkaflokknum, er Rören heitir, fram
þungar ákærur á hendur nýlenduembætt-
ismönnunum. Fyrir svörum stóðu Dern-
burg, sem nýlega er orðinn nýlenduráð-
herra, og svo Biilow kanzlari. Attu þeir
í vök að verjast og þegar til atkvæða-
greiðslunnar kom féll fjárveitingin með
178 gegn 168 atkv. Jafnaðarmenn og
klerkaflokkurinn greiddu atkvæði gegn
henni, en aptur á móti studdu framsókn-
arflokkarnir hér stjórnina ásamt íhalds-
flokkunum. A undan atkvæðagreiðslunni
hélt Btilow ræðu mikla og alleinbeitta og
kvaðst hvergi mundu vfkja, en áður en
henni var lokið las hann upp boðskap
keisara um að leysa upp þingið, sem hann
hafði haft við hendina til vonar og vara.
Það kemur nú til þjóðarinnar kasta að
skera úr, hvort Þýzkaland á að halda
áfram að kasta hverjum miljónatugnum á
fætur öðrum til þess að halda í hinar víð-
áttumiklu en strjálbyggðu nýlendur sínar
f Suðvestur-Afrfku. Kosningarnar nýju er
ákveðið að fram fari 25. þ. m. og má óef
að búast við, að bardaginn verði býsna
harður.
Pétur Serbfukonungur
er sagður valtur í konungssætinu. Óvild-
in gegn konungsættinni fer vaxandi í land-
inu, einkum vegna óvinsælda krónprinz-
ins, sem hegðar sér eins og hálfbrjálaður
maður. í helztu götum höfuðstaðarins,
Belgrad, heyrist opt hrópað: »Lifi lýð-
veldið!«, og menn telja víst, að alvarlegt
samsæri sé í aðsigi til að reka Karageorge-
vitsj-ættina af konungsstóli í Serbíu, setja
þar bráðabirgðarstjórn og snúa sér þvf
næst til stórveldanna til þess að fá erlend-
an prinz fyrir konung, þvf að æðri stétt-
irnar eru móthverfar lýðveldisstjórn. Hef-
ur verið sagt, að jafnvel nú þegar hafi
verið leitað til Játvarðar Englakonungs að
skipa konung f Serbíu, en hann hafi neit-
að því sæmdarboði. sömuleiðis hafi her-
toginn af Kumberland neitað að senda
son sinn þangað. Konungsstóllinn f Serb-
íu þykir ekkert keppikefli með konungs-
morðingjana kringum hásætið. Ekki kvað
Serbar samt ætla sér að stytta Pétri kon-
ungi aldur, heldur veita honum einhver
eptirlaun og senda hann aptur til Genf.
Allsennilegt er, að fregnir þessar séu samt
nokkuð ýktar, en eitthvað mun þó hæft í
þeim, og ekki ólfklegt, að spádómurinn
uin brottrekstur Péturs konungs rætist von
bráðar.
Um ínland
hefur flnnski rithöfundurinn Rolf
N o r d e n s t r e n g, er hér ferðaðist
um fyrir skönnnu, ritað alllanga og ítar-
lega grein í hið nafnkunna sænska tíma-
rit „Ord och Bild“ (nóvemberheptið
1906). Eru þar margar myndir frá
íslandi, og greinin öll rituð með Ijósri
þekkingu á landshögum vorum og stjórn'-
arfari. Er þar allangur kafli um sjálf-
stæðisbarattu vora hin síðari árin.
Minnist höf. þar meðal annars á heim-
boð alþingismanna til Danmerkur í
sumar, og kveðst ekki geta seð, hvað
Danir græði á því, að sinna ekki rétt-
mætum kröfum íslendinga. Vilji Is-
lendingar gefa Hafstein ráðherra jarls-
nafn, er bezt mundi í samræmi við
„gamla sáttmála", þá væri Dönurn
meinfangalaust að látaþað eptir. „Kröfur
Íslendínga", segir hann, „koma ekki í
nokkurn bága.við danska hagsmuni og
það væri sómastryk af Dönum að bæta
nú fyrir það, sem forfeður þeirra hafa
brotið gegn lítilli þjóð, sem ekki hefur
getað varið réttindi sín með vopnum".
Höf. hefur mikla trú á framtíðarhorfum
landsins, segir, að það haíi verið kallað
„landið, sem sveltur með fullt borð
matar fyrirframan sig“, en nú sé kom-
inn tími til, að það taki til sín af rétt-
unum o. s. frv Öll greinin er mjög
skynsamlega og vingjarnlega rituð, og
algerlega laus við villur þær og öfgar,
er optast úir og grúir af hjá útlending-
um, er um land vort rita.
Borgarflrði (Reykholtsdal) 6. jan.
Árið sem leið hefur að mörgu leyti mátt
heita með þejm betri, veturinn allgóður, en
vorið með lakasta móti, var útlit orðið um
tíma allt annað englæsilegt; þó varð hvorki
borfellir eða niðurskurður fyrir heyleysi hér
um slóðir, en unglambadauði varð þó nokk-
ur sumstaðar.
Heyfyrningar urðu með minnsta móti og í
sumum hreppum engar, mestar heyleifar í
sýslunni munu hafa orðið á búnaðarskólan-
um á Hvanneyri. Hér í hreppi munu heyfyrn-
ingar tæplega hafa farið fram úr 36 kýrfóðrum
í öllum hreppnum; séra Guðmundur Helgason
t Reykholti og Erlendur bóndi á Sturlu-
Reykjum munu hafa orðið þar langhæstir.
Heyskapur mun hafa orðið í góðu meðal-
lagi og nýting góð, þó síðslægjur hafi hrak-
ist nokkuð víða. Þó munu bændur hafa
lógað fé sínu með meira móti í haust, enda
var fjársala allgóð. Þrátt fyrir það mun
fjárstofn manna ekki hafa gengið saman til
neinna muna, enda mun féð hafa verið orð-
ið með flesta móti, sem það hefur orðið nú
um langan tíma.
Hrossum fjölgar hér ár frá ári, svo beinn
voði virðist standa af, ef harður vetur kæmi,
þar almennara er, að þau séu sett á „guð
og gaddinn" en hey og hús.
Haustveðurátta var hér fremur hagstæð til
jólaföstu, þá brá til umhleypinga. Frost-
hörkur og snjógangur um jólin, jarðbannir
tll dala og hagskart á láglendi, alger inni-
staða fyrir sauðfé og hross komin víða á
gjöf.
Fénaðarhöid fremur góð það sem af er
þessum vetri, bráðapest gerir þó vart við
sig á stöku stað. Fjárkláði finnst nú hvergi
og er það órækur vottur um árangur bað-
anna. Fyrsta skoðun í vetur um garð geng-
in í öllum hreppum.
Póltískt logn nú um allar sveitir. Margir
hugsa gott tll blaðamannaávarpsins og vona
að greiðist farsællega úr tvíveðrungsbliku
þeirri, er virðist bóla á í tveimur höfuðstað-
arblöðunum.
Með verklegum framförum má helzt telja
umbætur á húsabyggingum, svo sem járn-
vötðum heyhlöðum, sem hér fjölga nú óðum
og peningshúsum með járnþökum, enn frem-
ur eru hér víða komin timburhús í stað
torfbæjanna; þó þau enn séu allt of fá, þá
fjölgar þeim nú óðum. Jarðabætur, helzt
túnasléttur, eiga sér nú orðið stað í stórum
stýl njá einstökum mönnum, og flestir gera
eitthvað íþááttina; túngirðingar með gadda-
vír fara líka mikið í vöxt, Skilvindur eru
komnar því nær á hvert einasta heimili.
Verzlun hefur gengið liðugt þetta ár, allar
afurðir seljast vel og peningaviðskipti meiri
og greiðari en menn hafa átt að venjast
undanfarandi, og þar af leiðandi velmegun
bænda betri en verið hefut; hefur Kaupfé-
lag Borgflrðinga, sem staðið hefur undan-
farandi ár, átt mikinn þátt í að bæta verzl-
unina, vörur í því hafa verið miklum mun
ódýrari en hjá kaupmönnum, fyrir utan, að
það hefur aukið samkeppni og gert verzl-
un kaupmanna mun betri; félagið hefur allt
af farið vaxandi, og nú s. 1. ár hefur það
haft að líkindum a/s parta af verzlun alls
héraðsins, og virðist því að Borgfirðingum
sé farið að skiljast það, að það eru bænd-
ur sjálfir en ekki kaupmenn, sem eiga að
hafa alla verzlunina með höndum, og að
kaupfélagsskapurinn er eina leiðin til að
hrinda verzluninni í það æskilegasta horf,
og ef til vill, stærsta atriðið, sem keppir að
því marki, að koma velmegun bænda og
alls landsins á það stig, sem við megi una.
Þrjú rjómabú eru nú komin hér á fót, við
Geirsá, á Hvftárvöllum og við Gufá; hafa
þau komið smjörinu í mjög gott verð og
virðast bændur vera vel ánægðir með á-
rangur þeirra.
Sláturhúsmálið er nú á dagskrá, og virðist
,það hafa fengið allt of daufar undirtektir í
byrjun, en virðist nú vera fremur að glæð-
ast, verður það tekið tjl umræðu á fundi, sem
haldin verður f Deildartungu 7. þ. m. I slíku
nauðsynjamáli er vonandi, að Borgfirðingar
verði ekki eptirbátar annara héraða, þegar
til framkvæmdanna kemur.
€rlenð simskeyti
til Pjóðólfs frá R. B.
Kaupm.höfn 22. jan., kl. 6 siðd.
Pegnréttin dasam ningur
hefur verið gerður milli Danmerkur
og Þýzkalands 11. þ. m. Með hon-
um er börnum slésvískra kjörþegna
tryggð prússnesk þegnréttindi.
Vetrarhörkur 1
hafa verið óvenjumiklar um alla Norð-
urálfu síðustu daga.
*
*
Það er venja í hernumdu landi, eða landi,
sem afhent er öðru ríki, að íbúarnir innan
ákveðins tfma greiði atkvæði um, hvort þeir
vilja öðlast þegnréttindi hins nýja rfkis, eða
vera án þeirra. Þessir menn eru kallaðir
„Optantar" (kjörþegnar). í Slésvík er
fjödli manns, er ekki hefur neytt þessa rétt-
ar síns á ákveðnum tíma og Þjóðverjar hafa
beitt mikilli harðneskju við þá, rekið þá
hlífðarlaust yfir landamærin og þetta harð-
ræði orðið að miklu óvildarefni milli Dana
og Þjóðverja. Samningar þeir, sem nú eru
ákomnir munu binda enda á þetta harð-
ýðgisatierli Þjóðverja.
... . *
Hafi einhver misskilið skeytið f síðasta
blaði um yfirforingjann á „Beskytteren",
virðist rétt að geta þess, að þessi yfirfor-
ingi, kapteinn Brun, er allt annar maður en
kapt. Daniel Brun, sem íslendingum er
kunnur, en ekki er ósennilegt, að hinn sé
eitthvað skyldur honum, þótt oss sé það
ekki kunnugt.
Valurinn
(„Islands Falk") kom hingað loks á sunnu-
dagsmorguninn 20. þ. m. Með honum kom
Jón Vídalfn konsúll.
Stýrimannapróf
við Bogö stýrimannaskóla í Danmörku hafa
tveir íslendingar tekið nýlega: Guðmundur
Porvarðsson úr Gullbringusýslu með 110 st.
og Þórólfur Beck frá Eskifirði með 91 st. —
Forstöðumaður þessa skóla heitir H. P.
Hjelm, og gefur hann þeim er óska upp-
lýsingar um skóla þennan. Efnalitlir nem-
endur, er ætla að taka stýrimannapróf, geta
gert sér von um námsstyrk. Bogö er lítil
eyja milli Sjálands, Manar og Falsturs, og
stýrimannaskólinn þar er stofnaður af C.
Berg hinum nafnkunna stjórnmálamanni
Dana.
Látin
er 17. þ. m. í Silkiborg á Jótlandi, frk.
Maria Stephensen, dóttir Þorvaldar Thorodd-
sens prófessors, en kjördóttir St. Stephen-
sens umboðsmanns á Akureyri, gáfuð og
efnileg stúlka, hálf-þrítug að aldri. Hún
sigldi næstl. sumar til berklaveikishælisins
í Silkiborg', en hafði legið hér áður alllengi
í lungnatæringu.
Bruni
Hinn 17. þ. m. brann verzlunarbúð og
vörugeymsluhús Popps verzlunar á Hofsós.
Upptök eldsins ókunn. [Eptir símskeyti frá
Sauðárkrók].
Fóðurpöntun.
Símað er frá Sauðárkrók, að Húnvetn-
ingar og Skagfirðingar hafi f sameiningu
pantað fóðurbæti (kornmeti) frá útlöndum,
og standi kaupfélögin fyrir því. Búist við
skipinu með farminn um miðjan febrúar.
61
»Þú ert nú orðinn nógu gamall, litli frændi, til að horfa á hlutina, eins
og þeir eru«, sagði hann, »og það munu brátt opnast á þér augun, þá er þú
hefur samlagazt þeim félagsskap, sem eg ætla að láta þig kynnast. Enginn
þekkir prinzinn betiir en eg, og enginn hefur minna traust á honum. Aldrei
hafa jafn andstæðir eiginleikar átt heima í einu og sama höfði. Hann er
sannarlega afareinkennilegur maður. Avallt er hann önnum kafinn og aldrei
hefur hann neitt að starfa. Hann vasast í hinu og þessu, er honum kemur
alls ekkert við, en vanrækir jafnframt með mestu ró skyldur þær, sem hann á
að gegna. Hann eys fé f menn, sem engar kröfur hafa á hendur honum, en
féflettir þá, sem hann skiptir við, með þvf að borga aldrei skuldir sínar. Hann
er vingjarnlegur og góðlátlegur við þá sem standa honum fjarri, en föður sinn
er honum illa við, hefur andstyggð á móður sinni og varpar aldrei orðum á
konuna sfna. Hann þykist vera hið mesta prúðmenni landsins, en sanntigið,
göfugt fólk í landinu svarar honum með þvf að útiloka nánustu kunningja hans
frá öllum félagsskap, ogmeð því að mælast til þess við hann sjálfan svo sem í
vinarskyni, að koma ekki á veðreiðar í í Newmarket, með því að hann hefur
verið sterklega grunaður um fjárpretti. Hann talar stöðugt eins og hann væri
ágætismaður með göfugum hugsunarhætti, en hann kynokar sér ekki við að
fremja hið lúalegasta athæfi. Hann segir sögur af sínum eigin afreksverkum,
sem eru svo bjánalegar, að þær verða að eins skiljanlegar við það, að maður-
inn er viti sfnu fjær. Og þrátt fyrir allt þetta getur hann samt sem áður, þá
er svo ber undir, verið kurteis f viðmóti, tígulegur í framgöngu og vingj irn-
legur, og eg hef séð hjá þessum manni vott um svo falslausa hjartagæzku,
að það hefur fengið mig til að draga fjöður yfir bresti, er aðajlega koma af
því, að hann er í þeirri stöðu, sem enginn á öllu jarðríki er jafnófær urn að
standa f sem hann. En þetta er nú sagt okkar á milli, frændi góður, og nú
skaltu koma með mér og fá sjálfur að dæma uin«.
Það var ekki langur gangur, en samt vorum við lengi á leiðinni, því að
móðurbróðir minn þraínmaði áfram mjög fyrirmannlega með knipplaða vasa-
klútinn í annari hendinni og göngustafinn rneð rafhnúðnum í hinni. Allir
virtust þekkja hann, og hattarnir voru á lopti, er við gengum framhjá, en hann
svaraði að eins með því að hneigja sig lítið eitt eða banda hendinni.
Þá er við gengum yfir svæðið fyrir framan sumarskálann, mæftutn við
skrautlegum vagni nteð 4 hrafnsvörtum hestum fyrir, er keyrðir voru af mið-
aldra manni, ruddalegum útlits, í gamalli, veðurbarinni kápu. Hann var ekki
í neinu frábrugðinn réttum og sléttum ökumanni, nema að því leyti, að hann
talaði með miklum ákafa við snotra, lágvaxna konu, er sat við hliðina á hon-
um í ökumannssætinu.