Þjóðólfur - 08.02.1907, Síða 2

22
ÞJÖÐOLFUR.
fornu frægð þess við fegurð náttúrunnar.
Það er yrkisefni, sem séra Matthiasi læt-
ur. Fáir menn hér á landi munu kunn-
ugri fornsögum vorum en hann eða hafa
tekið meiru ástfóstri við sögukappana.
Örlög kappans æfislóðar
eru myndir vorrar þjóðar
heiptum slungnar hreystifróðar
hamingjulitlar, frægar þó
dettur honum í hug í sambandi við veru
Grettis í Drangey. Erindin þrjú um Hóla
og hina horfnu dýrð þeirra í þessu sama
kvæði (»Skagaf]örður«) eru óviðjafnanlega
fögur og hugðnæm. Söguljóðin um Hóla-
stipti eru nokkuð svipuð að efni og bún-
ingi og einkar vel kveðin. Þá er og í
þessu bindi ljóðmæli úr leikritum skálds-
ins (Skugga-Sveini, Vesturförinni, Jóni
Arasyni og Helga magra). Hafa fá Ijóð
komizt jafn-fijótt á varir þjóðarinnar og
haldið sér þar, eins og vísurnar úr Skugga-
Sveini (Utilegumönnunum). Það má heita,
að hver maður, sem kominn er til vits
og ára, kunni flestar þeirra utanbókar.
Síðast í bindi þessu eru þýdd kvæði eptir
ýmsa höfunda og má sérstaklega nefna
hin frægu »Mansals-ljóð«, eptir Longfell-
ow, hið fræga kvæði »Hrafninn« eptir
Edgar Poe (bezta íslenzka þýðingin á því
kvæði) og Lars Krúse eptir Holger Drach-
mann, er byrjar svo:
„Hann var knálegur maður, kyr í lund
og karlmenni’ i sjón og raun ;
Þú átt fáa sem hann mín fósturjörð,
en fleiri sem blása’ í kaun".
Þar er og þetta erindi:
„Og frelsið er sett í fuglabúr
og flónið skín eins og sóiin
og dvergar komast í dæmissess
og dulur í hæsta stólinn".
(Niðurl.).
Fundahöld víð Þjórsárbrú,
Síðustu daga f. m. voru haldnir fundir
við Þjórsárbrú fyrir Arness og Rangárvalla-
vallasýslur til að ræða ýms mikilsvarðandi
mál þeirra héraða. Eptir fundargerðunum,
er oss hafa góðfúslega verið léðar til af-
nota, birtum vér hér ágrip af því mark-
verðasta, er á fundum þessum gerðist. Er
þar fyrst að telja
Slátrunarhússmálið.
Fundur um það var haldinn 28. janúar.
Fundarstjóri Agúst Helgason f Birtinga-
holti, en skrifari séra Eggert Pálsson á
Breiðabólsstað. Voru þar staddir kjörnir
fulltrúar úr 18 hreppum Arness-og Rang-
árvallasýslu, samkvæmt áskorun nefndar-
innar, er haft hafði slátrunarhússmálið til
meðferðar. Skýrði fundarstjóri fyrst með
nokkrum orðum frá því, hve brýn nauð-
syn væri á þessum félagsskap, og þvf
næst skýrði hann frá störfum nefndarinn-
ar og niðurstöðu þeirri, er hún hefði
komizt að. Spurðist hann fyrir hjá full-
truunum um undirtektirnar undir mál þetta
í ýmsum hreppum, og urðu svör manna
á þá leið, að í flestum hreppum beggja
sýslnanna væri mjög almennur áhugi fyrir
stofnun slíks slátrunarhúss, en víða væri
þó haldið fram ýmsum breytingum á fé-
lagslögunum, sem skilyrði fyrir hluttöku
inanna.
Þvf næst var rætt frumvarp til laga
fyrir féiagið, og urðu allangar umræður
um einstök atriði þess, þar á rneðal einkum
utn sektaákvæðið, þar sem stungið var upp á
5 kr. sekt fyrir hverja sauðkind og 25 kr.
sekt fyrir hvern nautgrip, er félagsmaður
seldi utanfélagsmanni, er kaupir fé til
slátrunar. Þessi ákvæði þóttu of hörð,
og var tekið fram, að þati fældu marga
frá að taka þátt í félagsskapnum. Var
því samþykkt, að láta sektarákvæði þessi
gilda að eins þá er félagsmaður seldi naut-
grip eða sauðkind utanfélagsmanni, er
verzlar rrieð sláturfénað eða afurðir hans,
og það því látið óátalið, þótt félagsmað-
ur léti kind og kind til stöku viðskipta-
manna til eigin neyzlu. Nokkrar umræð-
ur urðu um erfiðleika á því, að fá ábyrgð
einstakra manna fyrir láni til stofnunar-
innar Iengur en 5 ár, þar sem engin skylda
hvílir á neinum félagsmanni að vera leng-
ur en 5 ár í félaginu. En álit fundar-
manna var, að ekki þyrfti hærra ábyrgð-
arlán í viðbót við stofnbréf og banka-
lán út á eignina en svo, að félagið gæti
ef á þyrfti að halda, greitt það á 5 ár-
um. — P’undurinn var í einu hljóði sam-
þykkur því, að taka fénaðinn eptir n i ð u r-
lagi, enekki mati. Samkvæmt skýrslu
um hluttök.u manna í þessum félagsskap,
er fram var lögð á fundinum, hafa 26
hreppar 1 sýslunum lofað hluttöku, féiaga-
talan alls 565, og upphæð hins lofaða
stofnfjár þegar orðin 11,120 kr. Því næst
var gengið til atkvæða um, hvort stofna
skyldi slátrunarhúsið, og var stofnun þess
samþykkt í einu hljóði af öllum viðstödd-
um fulltrúum hinna 18 hreppa. Því næst
var kosin félagsstjórn fyrir báðar sýsl-
urnar og hlutu kosningu fyrir Arnessýslu:
Vigfús Guðmundsson f Haga og Agúst
Helgason í Birtingaholti og fyrir Rangár-
vallasýslu: séra Eggert Pálsson á Breiða-
bólsstað og Þórður Guðmundsson í Hala,
en til vara fyrir Árnessýslu: séra Ólafur
Sæmundsson 1 Hraungerði og Eggert Bene-
diktsson í Laugardælum, en fyrir Rang-
árvallasýslu: Grímur Thorarensen í Kirkju-
bæ og Páll Stefánsson í Ási.
Rjóraabúin.
Aðalfundur Rjómabússambands Suður-
lands var haldinn daginn eptir, 29. jan-
úar. Voru þar komnir fulltrúar frá öllum
búum Sambandsins, nema Deildárbúinu,
16 alls. Þar var og Sigurður Sigurðsson
ráðunautur. Fundarstjóri Ágúst Helgason,
skrifari séra Ólafur Finnsson. Lagður fram
endurskoðaður ársreikningur félagsins og
samþykktur. Sigurður ráðunautur vakti
máls á því, að sýning yrði haldin á kom-
andi sumri, á hrossum, nautgripum og
sauðfé í sambandi við fyrirhugaða komu
konungs að Þjórsárbrú, jafnhliða sýningu
á smjöri frá öllum rjómabúum Sam-
bandsins. Eptir alllangar umræður var
samþykkt að halda sýningu þessa og stjórn
Sambandsins falin framkvæmd málsins í
samvinnu við Búnaðarfélag Islands. I
smjörsölumálinu hnigu umræður að því,
að allt smjör Sambandsins yrði selt þeim,
er hæst verð byði í það í Reykjavlk, og
var stjórn Sambandsins falið að útvega
tilboð frá öllum smjörsölum, er selt hafa
smjör frá búunum sfðastl. sumar. — Ósk-
að var eptir, að Búnaðarfélag Islands
gerði allt sem það gæti til þess, að smjör-
ið yrði sent út í kælirúmi og fengi svo
fljóta ferð sem unnt væri. Það var sam-
hljóða ósk fundarins, að Búnaðarfélagið
sæi sér fært að koma á fót stuttri kennslu
( búnaði fyrir Árness-og Rangárvallasýslur
í janúarmánuði næsta ár við Þjórsárbrú.
Kosin stjórn Sambandsins: Ágúst Helga-
son, (formaður) og meðstjórnendur Eggert
Benediktsson og séra Ólafur Finnsson.
Endurskoðandi séra Eggert Pálsson.
Verzlunarmálið.
Þriðja daginn, 30. janúar, var fundur
haldinn til að ræða frumvarp til laga fyrir
»Verzlunarfélag Stokkseyrar«. Fundar-
stjóri Sigurður Sigurðsson ráðunautur.
Frv. var samþykkt eptir nokkrar umræður.
Félag þetta verður samvinnufélag, er nefn-
ist »Ingólfur«, og hefur líklega aðalúsölu-
stað á Stokkseyri. En barátta ætla menn
að verði um það milli Eyrarbakka og
Stokkseyrar. Og fulltrúinn úr Eyrarbakka-
hreppi lýsti því yfir á fundinum, að hlut-
taka Eyrbekkinga í félaginu væri bundin
því skilyrði, að útsölustaður væri á Eyr- !
arbakka. Mun »Ingólfs«félagið ætla sér '
að hafa útbú á Eyrarbakka og reyna
þannig að sameina kiaptana. Á Eyrar-
bakka er þegar annað félag nýstofnað
»Hekla« að nafni, aðallega sprottið upp
af pöntunarfélagi (og verzlun), er Gestur
Einarsson frá Hæli veitti forstöðu. Stjórn-
endur þessa félags eru: Kristján Jóhannes-
son kaupm. (formaður og framkvæmdar-
stjóri), séra Kjartan Helgason í Hruna og
Sigurður Guðmundsson í Helli. Senni-
legt er, að þessi tvö félög, »Ingólfur« og
»Hekla« renni saman, enda ætti svo að
vera, því að sundurdreifing kraptanna má
ekki eiga sér stað í þessum efnum frem-
ur en öðrum, Svo er þriðja félagið á
þessum slóðum, Stokkseyrarfélagið gamla,
er heldur áfram. Það er pöntunarfélag,
er haft hefur og hefur eflaust framvegis
aðalviðskipti sín við Zöllner. Hin félög-
in eru samvinnukaupfélög eða ítölufélög,
þ. e. arðurinn gengur ekki eingöngu til
hluthafa, heldur jafnframt til viðskipta-
manna eptir viðskiptamagni.—Gjalddagi
á pöntuðum vörum Ingólfs-félagsins er
ákveðinn 15. október, og tók stjórnin
fram, að íélagið mundi greiða vexti af
þeim upphæðum, er fyr væru greiddar.
Stjórn félagsins var'kosin: Eyjólfur Guð-
mundsson í Hvammi (formaður), Einar
Jónsson á Vestri-Geldingalæk (varafor-
maður) og Grímur Thorarensen í Kirkju-
bæ sem meðstjórnandi. Varastjórnar-
maður Gunnlaugur Þorsteinsson á Kiða-
bergi. Endurskoðunarmenn Sigurður Ól-
afsson sýslumaður og séra Skúli Skúlason
1 Odda. Stjórninni falið að semja um
húskaup handa félaginu og fullgera þau.
Manndráp.
Sænskur maður, Selmer Bjerken að
nafni, varð norskum manni, Kristian
Kristiansen, að bana á sunnudaginn var,
3. þ. m., í gistihæli Hjálpræðishersins hér
í bænum. Voru þeir báðir drukknir,
Bjerken þó meira að sögn og varð þeim
sundurorða. Sló Bjerken þá Kristiansen
í andlitið svo mikið högg, að nefiðbrotn-
aði, og féll Kristiansen örendur úr sæti
slnu fram á gólfið. Maður var við, er sá
allar aðfarirnar. Við skurð á líkinu dag-
inn eptir, sást, að æð hafði slitnað neðan
á heilanuro, og blætt inn í heilann, og haft
dauðann samstundis í för með sér. Bjer-
ken þessi er mikill drykkjumaður, og sagð-
ur svakafenginn og vondur við vín. Hann
er sjómaður, og hefur dvalið hér í vetur.
Var hann óðar hnepptur í varðhald og
blður hér dóms. Kveðst hann hafa verið
svo drukkinn, að hann muni ekkert eptir
sér. Kristiansen, sá er drepinn var, var
einnig sjómaður og var hér á þilskipi í
sumar, en síðan í haust vann hann á bók-
bandsverkstofu Guðm. Gamalíelssonar, því
að hann kunni vel til bókbands. Hann
hafði verið fremur drykkjugjarn, en ann-
ars hægur í skapi og gæflyndur hversdags-
lega.
Alþýðulestr arfélag Reykjavíkur
hélt ársfund sinn 1. þ. m. Formaður
Tryggvi Gunnarsson. Ársfélagar með 2
kr. tillagi 44, en með misseristillagi (1 kr.
gjaldi fyrir styttri afnot safnins) 36. Bóka-
eign rúm 1000 bindi. Utlán árið 1906
full 2000 bindi. I sjóði átti íélagið nú
460 kr. Það hefur fengið næstl. ár 300
kr. styrk úr landsjóði og bæjarsjóði
og 100 kr. frá Iðnaðarmannafélaginu.
Bókavörður er Sighvatur Árnason fyrv. al-
þingism. Lestrarstofa safnsins (( húsi Jóns
Sveínssonar snikkara) opin kl. 6—9 e. h.
alla virka daga frá 1. okt. til 30. apríl.
Félag þetta var stofnað 1902, en hefur
I átt allerfitt uppdráttar vegna slælegrar
hluttöku almennings, svo að það hefur
| ekki efni á að eignast helztu íslenzku
' bækurnar, er út koma á hverju ári, því
síður meira. Aðaltekjur félagsins ganga
í húsaleigu og til launa bókavarðar, sem
þó eru lág (25 kr. um mánuðinn meðan
felagið starfar) og verður því allt of lítið
afgangs til bókakaupa. Almenningur ætti
því að sinna félagi þessu meir en verið
hefur, því að þótt landsbókasafnið sé nú
orðið opið einnig síðari'hlua dags, þá
gæti Alþýðulestrarfélagið fengið íslenzkar
bækur miklu fyr en landsbókasafnið fær
þær, ef félagið hefði efni á að kaupa
þær strax, og félagsmenn þá fengið að
lesa þær eða lána þær út.
Nýjar bækur
sendar Þjóðólfi frá Gyldendalsbókaverzlun
í Khöfn.
Den Freinsynte. Eptir Jónas Lie. 148
bls. 8vo. Þetta er ein af hinum fyrstu og
frægustu bókum hins norska skáldmærings
og hefur komið út í mörgum útgáfum.
Pað eru einkum lýsingarnar á sveitalífinu
í norðurhluta Noregs (Hálogalandi og Finn-
mörk), sem Lie hefur orðið frægastur fyrir,
ásamt lýsingum á sjómannalífinu þaðan
(sbr. »Lodsen og hans Hustru«).
Den lille graa Kat. Eptir Ingeborg
Marie Sick. 163 bls. 8vo. Höf. skáld-
sögu þessarar er talin meðal hinna allraefni-
legustu danskra kvennrithöfunda, og hafa
skáldsógur þær, er hún hefur samið, feng-
ið mikið hrós, t. d. »Höjfjeldspræst«. Bók
þessi er og vel rituð, og alllíklegt, að þessi
ungaskáldkona eigi framtíð fyrir sér, ef henni
endist aldur. Margir taka hana nú fram
yfir frú Blicher-Clausen, (sem nú er nýdáin),
en hún hefur á síðari árum rutt sér afar-
mikið til rúms hjá danskri alþýðu með
skáldritum sínum, en átt sterka mótsföðu-
menn meðal helztu ritdómenda.
En Skæmteroman. Eptir Per Hall-
ström. 139 bls. 8vo. Höf. bókar þess-
arar er sænskur skáldsagnahöfundur all-
kunnur og hefur ýmsum bókum hans verið
snúið á dönsku. Þýðingin á bók þessari er
eptir Johannes Marer, alþekktan skriptþýð-
ara (Grafolog) og í raun og veru hinn eina
meðal Dana, er þá list leggur fyrir sig, að
lesa lyndiseinkunnir og hæfileika manr.a
út úr skript þeirra.
Allar þessar bækur, er nú var getið, telj-
ast til hins »norræna bókasafns« (»Nord-
isk Bibliotek«), er Gyldendal gefur út, og
er það safn nú orðið 33 bækur alls.
€rlenfi símskeyti
til Pjóðólfs frá R. R.
Kaupm.höfn 5. febr., kl. 6 siðd.
Þingrofið.
Blaðið »Social-Demokraten« ræðir einnig
um uppleysing alþingis og viðurkennir þjóð-
legt sjálfstæði íslendinga.
Mannalát.
Adolph etazráð og skáldkonan Blicher-
Clausen eru látin.
Manndráp á Rússlandi.
Byltingamenn hafa drepið leynilögregiu-
stjórann í Varsjá.
Stórþing Norðmanna.
Eptir æstar umræður í stórþinginu norska
bar Michelsen sigur úr býtum með 64 atkv.
gegn 59. ___________
Mikil snjóflóð
í Alpalöndunum. Margir menn farizt.
Námusprenging
í Virginíu (í Bandarikjunum) hefur orðið
30 mönnum að bana, mest útlendingum.
7. /ebr., kl. 7 síðd.
Landkönnunarferð Hedins.
Sven Hedin, sænski landkönnunarmað-