Þjóðólfur - 04.10.1907, Blaðsíða 3

MöÐOLFUR.
163
enginn landbúnaður er. Reynslan hefur
sýnt, að fyrir alla er dýrara að lifa í
kaupstað, en til sveita, jafnvel þó nokkur
flutningskostnaður sé á matvöru og öðru
til sveitanna.
Félagsandi okkar Islendinga þarf að
glæðast, og á að glæðast á skólunum.
Þegar skólinn er 1 kaupstað, hafa hvorki
lærisveinar innbyrðis, eða lærisveinar og
kennarar svo mikið saman að sælda, eins
og á skóla í sveit, og þar af leiðir, að
félagsandi milli nemendanna glæðist ekki
eins vel, og að kennarinn getur ekki
kennt eins vel.
Eitt af því bezta, sem kennari getur
kennt lærisveini sínum, er að gefa hon-
um gott eptirdæmi, að breyta sjálfur svo
vel, að nemandinn fái löngun til að breyta
eins. Til þessa þarf náið samband milli
kennara og lærisveins, samband, sem að
eins næst á skólum til sveita.
Búnaðarskólar Dana standa líka úti á
landinu. Þrír þeir beztu og mest sóttu
standa einu sinni ekki í járnbrautarstöðv-
arbæ, heldur um hálfa mílu frá næstu
járnbrautarstöð. Við fylgjum því ekki ept-
irdæmi Dana, og öpum við þó margt ept-
ir þeim.
Nú er mest talað um Hólaskóla.
Hann þykir illa í sveit kominn og
standa á óhentugri jörð með tilliti til notk-
unar nýrri verkfæra. Með tilliti til notk-
unar nýrra verkfæra svo sem sláttuvéla
o. fl., er það satt, að engið á Hólum get-
ur ekki slegist með henni, en mikið af
túninu, og það sem ekki er slétt mætti
slétta, og þar sýna nýjustu og ódýrustu
aðferð í að slétta, plægja, herfa og sá
grasfræi, og margt fleira má gera á Hói-
um. Fyrir þá ástæðu þarf skólinn ekki
að flytjast. Eptir Islenzkum samgöngu-
mælikvarða eru samgöngur við umheim-
inn vel viðunanlegar, og svo, að þær eru
óvfða betri.
Við að flytja Hólaskóla, tapar land-
sjóður líka miklu fé. Húsið á Hólum
má með litlum kostnaði gera viðunandi,
og sparast þá alveg bygging nýs húss og
um leið verð þess gamla, sem hefur kost-
að nýtt um 20 þúsundir.
Látum sveitirnar njóta þeirra gæða, sem
streyma frá skólunum, nóg er samt teygt
til kaupstaðanna. Að endingu vil eg
setja tvær athugasemdir, sem eg vildi
óska að menn hugleiddu vel.
1. Er ekki oflítið að hafa að eins 2 bún-
aðarskóla ? Mér sýnist að bændastétt-
inni veiti ekki af 4, og að sá sparn-
aður, sem á þann hátt vinnst, sé allt
of dýrt keyptur.
2. Er rétt að launa kennurunum úr
landsjóði? Væri ekki betra að
styrkja nemendurnar og láta svo kenn-
arana taka laun sln frá þeim, með
því að hækka gjald þeirra. Vera
nemenda yrði þá dýrari, en hann
fengi aptur meiri styrk. Með þessu
er möguleiki settur fyrir því, að
einstakir menn, sem löngun og hæfi-
legleika hafa til að halda skóla, geti
það. En með núverandi fyrirkomu-
lagi geta þeir ekki, án landsjóðs-
styrks, haldið skóla svo ódýrt, sem
lærisveinarnir geta verið á öðrum
landsskólunum.
Þessar 2 athugasemdir, sérstaklega þá
seinni, bið eg mér færari menn að hugsa
um og láta heyra sínar skoðanir um hana.
P.
Ferðapistla
frá íslandi, hefur dr. Heinrich Erkes jafn-
aðarmaður í Köln ritað nýlega f „Reinische
Zeitung". Dr. Erkes var hér á landi 1905,
og hafði þá meðal annars stutta viðdvöl á
Húsavík og Raufarhöfn. Ritar hann mjög
hlýlega um landið og íbúana og með gleggri
skilningi en menn eiga að venjast hjá út-
lendum ferðamönnum. Hefur hann lagt
allmikla stund á að nema íslenzku og hefur
gefið út dálítið íslenzkt-þýzkt orðasafn, sem
er framar öllum vonum. Hefur þess áður
verið minnzt í Þjóðólfi.
JarOasala.
Höfuðbólið Þingeyrar f Húnavatnssýslu
hefur Sturla Jónsson kaupm. í Rvík nýlega
keypt af Hermanni Jónassyni alþingismanni
fyrir 25,000 kr.
Brauns verzlun .Hamborí
Aðalstræti 9.
Tal§íini 41.
í
Annað stórbýli: Bræðratungu í Biskups-
tungum með hjáleigum, seldi Einar Bene-
diktsson f. sýslumaður í sumar fyrir 20,000
kr. Kaupandinn talinn Svend Poulsen frétta-
ritari við „Berlingske Tidende", er var með
í konungsförinni, sonur Emil Poulsens fyrr-
um leikara við konunglega leikhúsið.
„Hólar"
komu frá útlöndum í fyrra dag.
Stærsta úrval af:
vindlum og vindlingum.
Reynið merkið »E1 Comercio kr 5 pr. x/2 kassi, 0,50 pr. 5 stykki.
Ekta egypskir viníllin <íar nýkomnir.
j-ot, JíltðCjlU OQ rG^llkSpiirj fr&bærlega niikid úrval.
Símslitin
á Smjörvatnsheiði, er getið var um í síð-
asta blaði, voru óvenjulega mikil, svo að
sagt var að þráðurinn hefði slitnað á 160
stöðum vegna klaka, er blaðizt hafði utan
um hann við ísingu, og kvað svo mikið að
því, að þráðurinn var sumstaðar orðinn
jafn gildur og símastaurarnir. Á sunnudag-
inn var komst samband aptur á.
Prestkosning
er um garð gengin að Tjörn á Vatnsnesi
og er Björn Stefánsson cand. theol. kosinn
prestur þar.
Um Hofteig
sækir kand. Haraldur Þórarinsson. Það
brauð hefur staðið óveitt síðan 1904.
HeiOursgjaflr
úr styrktarsjóði Kristjáns konungs 9. hafa
hlotið 31. ágúst: Jón Arnason dbrm. f Þor-
lákshöfn og Helgi Þórarinsson bóndi í
Þykkvabæ í Landbroti 140 kr. hvor, fyrir
framúrskarandi dugnað í jarðabótum.
Eptirmæli.
Hinn 5. aprfl síðastl. lézt merkisbóndinn
Eyleifur Einarsson á Árbæ í Mosfellssveit,
bróðir Gunnars bónda á Selfossi í Flóa.
Hann var fæddur 13. marz 1840 og kvæntist
24. maí 1876, eptirlifandi ekkju Margréti
Pétursdóttur, sem enn er búsráðandi á Árbæ.
Um æfistarf þessa fráfallna merkisbúnda
má segja að það hafi verið margt og mikið,
og komið vel niður. Fyrstu búskaparár
þeirra hjóna í Egilsstaðakoti í Flóa, áttu
þau við ýmsa örðugleika að búa vegna efna-
skorts. Þrátt fyrir það byrjuðu hjónin að
beita dugnaði sínum í þarfir ábýlisjarðar-
innar, þótt slíkt sé ætíð örðugt fyrir frum-
býlinga, er verjast vilja skuldum. Þó fór
svo, að þegar þau fluttust frá býlinu aptur,
eptir 5 ár, að búið var að hressa það allt
upp, og leggja undirstöðu að garði umhverf-
is túnið, og fullgera sumstaðar. Þá mátti
og heita að bústofninn væri orðinn góður
og skuldir engar. Um vorið 1881 fluttust
þau hjón að Árbæ í Mosfellssveit, og þar
bjó Eyleifur síðan til dauðadags.
Það er kunnugra en frá þurfi að segja í
hve fráleitri niðurníðslu sú jörð var, er hann
tók við henni, og að taka tryggð við þræl-
nídd ábýli og enduneisa þau, sýnir göfugri
framsóknaranda í menningaráttina en fjöldi
manna gerir sjer grein fyrir. Um búnaðar-
sögu hjónanna á Árbæ, þarf ekki að fjöl-
yrða, hún er í fáum dráttum sagt falleg.
Þrátt fyrir ýmsar ómaklegar árásir á þau,
frá hendi landsdrottins þeirra fyrri árin,
safnaðist þeim kjarkur og framsýni til að
bæta jörðina á alla lund, bæði með tún-
görðum, sléttum og húsabótum, svo að við
eldri menniinir, er munum tvenna tímana,
höfum ekki séð betur gert annarsstaðar á
leiguliða jörð.
Það var áður, og er líklega ennþá svo,
að þegar bændnr úr sveit fiytja á jörð við
aifaraveg nærri kaupstað, verða optar fleiri
af gestunum að þiggja meira 'en gefa, og
víst er um það, að svo fór hér. Því þrátt
fyrir lítið húsrúm framan af búskapartím-
anum þeirra, var altaf fullt af lestamönnum,
göngumönnum til vers oft. Mátti það hrein-
ustu furðu gegna, hvað hjónunum tókst vel
að gera þessa ýmsu gesti sína ánægða.
Lundarfar Eyleifs sál. var þannig: Hann
var harður og þéttur i lund, tryggur og
ráðvandur í öllum viðskiptum og lét sér
mjög liugarhaldið um að skulda ekki öðrum;
enda tókst honum það. Sorg og ýmiskonar
mótlæti heimsótti þau hjón á Árbæ, en þar
sem trúin á guð situr í öndvegi, eins og
stöðugt var í húsi hjóna þessara, þar hverf-
ur sorgarmyrkrið eins og þoka fyrir hlýrri
vorsól. Blessuð veri minning þessa fráfallna
bónda. Þess ermikillega óskandi fyrir alla
Vetrarjakkar, buxur sérstakar og jakkar, mjög ódýrt.
gesti og gangandi, að með þjóðvegum vor-
um byggju sem flestir, sem hefðu sömu
hjartagæzku til að bera til þeirra, sem um
veginn fara, sem áður nefnd hjón höfðu.
Væri þá vel farið. 10/7 1907.
Eerdamadur kunnugur á krbce.
Hinn 14. júlí síðastl. andaðist að heimili
sínu Setbergi á Akranesi, húsfrú Jónina
María Arnadóttir, fædd 17. sept. 1874, á
Oddsstöðum í Lundarreykjadal. Foreldrar
hennar voru Árni hreppstjóri Sveinbjörns-
son og Ólöf Jónsdóttir.
Ólst hún upp hjá foreldrum sínum, og
dvaldi hjá þeim þar til að hún fyrir tæpu
ári giptist trésmið Sveini Magnússyni, sem
nú er búsettur á Setbergi á Akranesi.
Jónína sál. var guðhrædd, stillt og gáfuð
kona, og hvers manns hugljúfi, er hana
þekktu; er hennar því sárt saknað af vin-
um og vandamönnum, og öllum er henni
kynntust.
Hún lætur eptir sig eina dóttur á 1. ári.
Sv. O.
IVýtt liotel.
Bahns Missionshótel
Badstuestrœde 9. Kjöbenhavn.
Herbergi frá 1 kr. 25 a.
Fæði og húsnæði 3 kr. 50 a. á dag.
Samkomuhiísið Betel.
laMillMiar
eru eins og venja er til
vandaðastar
°g
lang-ódýrastar
í verzl. B. H, Bjarnason.
Lampar
og allt þeim tilheyrandi, er eins
og flestum mun kunnugt vera
lang-ódýrastir
í verzl. B. H. Bjarnason.
Eldhúsgögn
°g
Þar á meðal galv. Bala og
Vatnsfötur, fá menn hvergi
vandaðri né ódýrari
en í verzl. B. H. Bjarnason.
Sunnudaga: Kl. ó1/^ e. h. Fyrirlestur.
Miðvikuaaga: Kl. 8V4 e. h. Bibliusamtal.
Laugardaga: Kl. 11 f. h. Bcenasamkoma
og bibliulestur.
Eigandi og ábyrgðarm.:
Hannes Þorsteinsson.
Prentsmiðjan Gutenberg.
Grand Hotel Nilson
Köbenhavn
irtælir með herbergjum sínum með
eða án fæðis í veitingahúsinu fyrir
mjög vægt verð.
NB. Islenzkir ferðamenn fá sér-
staka ívilnun.
77
vordegi? Mér fannst eins og eg væri kominn í einhvern undraheim, og móð-
urbróðir minn væri vingjarnlegur töframaður, er sýndi mér furðuverkin. Hann
sýndi mér göturnar í Westend, og skrautlegu vagnana þar, Ijósklæddar stúlkur
og dökkklædda menn, sem allt var á eintómu iði, hvað innan um annað eins
og maurar á maurábúi, þá er stafur er rekinn i það. Eg hafði aldrei getað
gert mér hugmynd um þessar óþrjótandi húsaraðir og annað eins slkvikandi
líf. Því næst ókum við gegnum Strandgötuna (The Strand), og þar var enn
fjölmennara. Við komumst jafnvel inn 1 »City«, en móðurbróðir minn bað
mig um að geta þess ekki við nokkurn mann, þvf að hann vildi ekki, að það
yrði almennt kunnugt. Þarna var allt öðruvísi um að litast en í Westend,
þarna var unnið af kappi og iðjuleysingarnir áttu þar engan griðastað. Þótt
eg væri ungur var mér samt ljóst, að þarna var veldi Englands fólgið. Hér t
«City« Lundúnaborgar væri rótin, sem yfirráð, auðlegð og svo mörg önnur
fögur blöð væru sprottin af. Allt annað getur breyzt og klukkunum í City má
hringja, þangað til kólfurinn dettur úr þeim, en sá starfandi framkvæmdarandi,
sem þróast á þessu fárra kílómetra svæði, má ekki og getur ekki breytzt, því
að dvíni hann, visnar einnig allt, sem hann gefur vöxt og viðgang.
Við snæddum hádegisverð hjá Stephens, nýtízlcuveitingahúsi í Bond Street.
Þar stóðu vagnaraðirnar og söðlaðir hestar allt frá dyrunum og lengst út á
götuenda. Þaðan ókum við til St. Jakobs skemmtigarðsins og til Brooks hins
nafnkunna klúbbs »whigganna«, og loks til Watiers, þar sem tigna fólkið var
vant að spila.
Eg hitti alstaðar fyrir samskonar fólk, reigingslegt og mittismjótt. Og allt
sýndi það móðurbróður mínum hina mestu virðingu og mér lauslegt umburðar-
lyndi, er eg átti að eins honum að þakka. Samtalið hné stöðugt aðhinusama
eins og hjá prinsinum: um stjórnmál, heilsufar konungsins, slark prinsins, ófrið-
inn, veðhlaup og hnefleika. Eg veitti þvl einnig eptirtekt, að sérvizku dutlung-
ar voru í tlzku, eins og móðurbróðir minn hafði sagt. Og er menn á megin-
landinu enn þann dag í dag skoða oss sem vitlausraspítalalimi, þá er enginn
vafi á, að þetta eru menjar frá þeim tíma, þá er einu ferðamennirnir, sem fólk
á meginlandinu kynntist, voru úr flokki þeirra manna, er eg nú hitti.
Þá er eg ásamt móðurbróður mfnum sat þetta kve’.d hjá Watier á einum
rauða flauelslegubekknum meðfram veggjunum, benti hann mér á ýmsa af
þessum kynlegu körlum, er höfðu mest orð á sér fyrir hina og þessa sérvizku,
og sumt af þvf er enn ekki öldungis gleymt. Allur salurinn var súlum skreyttur
og speglum, og feikna langur. Var hann troðfullur af háværum manngrúa.
Voru þar allir í dökkum kveldbúningi og hvftum silkisokkum með fellingarlfni
úr£smágerðu efni, og litla flata hatta undir hendinni.