Þjóðólfur - 20.12.1907, Blaðsíða 2

224
f>J Ó Ð Ö LFUR.
niðurstöðu, að hún væri — o, að bókin
væri með öðrum orðum stórt bókmenta-
legt gat. Og efast enginn um, að sá út-
reikningur sé réttur, því að Ólafur er
fjölkunnugur mjög í tölvísi og getur ekki
að eins reiknað út allar kvaðratrætur,
heldur allar stólparætur, hvort sem það
eru stjórnarrætur, landvarnarrætur eða
þjóðræðisrætur, yfir höfuð allskonar ræt-
ur, hverjujnafni sem nefnast, þótt erfið-
ari sé viðfangs en Guðmundur á Sandi.
Er nú og svo að sjá, sem skáldsól Guð-
mundar sé gengin langt úr hádegisstað,
og að nú sé skáldhiminn hans sjálfs ekki
orðinn ósvipaður illa sköfnum grautar-
potti, er hann ltkti himinhvolfinu við áð-
ur fyrrum í skáldlegri líkingu(!). í sam-
bandi við þetta dettur mér 1 hug ritgerð
eptir Guðmund í »ísafold« ekki alls fyrir
löngu, þar sem hann stakk upp á því í j
fullri alvöru, að því er virtist, að land-
sjóður ætti að styrkja ung og efnileg skáld,
ekki til þess að—^yrkja, heldur til þess að
— fjölga mannkyninu, því að mest væri um
það vert, að fá góðan kynstofn, og til
þeirra hluta væru skáldin hæf öðrum
framar, sem stórmenni í andans heimi.
Fjárstyrkurinn átti að vera til þess, að
þessir andans menn þyrftu ekki að of-
þreyta sig á vinnustriti, en gætu fengið
nægar hvlldir til að þola betur «blóðmiss-
una« til mannfjölgunarinnar. En þingið
hefur enn sem komið er ekki sinnt þess-
ari málaleitun, að eins veitt róbarnaföð-
ur ofurlítil verðlaun í sumar, í eitt skipti
fyrir öll. En það mun ekki vilja eiga
nokkur eptirkaup við Guðmund á Sandi
f þessu, enda mundi það miklu heldur
vilja veita öðrum eins manni og Þorgils
gjallanda einhvern styrk, til að — semja
skáldsögur. Og þeim styrk væri eflaust
betur varið, heldur en kynbótastyrk til
Guðmundar Friðjónssonar.
Nú sem stendur neyta sumir bæjar-
búar naumast svefns né matar vegna stöð-
ugra fundahaida, ræðuhalda og rifrildis
um, hverjir skuli vera þeir 15 vísu feður,
er óhætt sé að trúa fyrir velferð bæjar-
ins. Þetta bæjarstjórnarkosningaundirbún-
ingsfargan logar ekki að eins í öllum fé-
lægum bæjarins, sem enginn veit tölu á,
heldur læsir sig inn í hvern krók og
kima, og kaupir sig enginn »frí« frá leitar-
mönnum félaganna, er ganga með log-
andi Ijósi um allan bæinn til að leita að
»mönnum« í bæjarstjórnina, og steypa
þeim svo öllum í kássu í sameiginlegt
fulltrúasáld, er öll félögin eru svo að
hrista og henda á milli sín vikum saman
til að vita, hverjir efstir verða eptir all-
an þann skakstur. Og verða það auð-
vitað hinir léttustu — flotholtin — eða
vindbelgirnir, sem ávallt »skrolla« ofan á.
En í þessu allsherjarfulltrúasáldi, sem
fjölda bæjarbúa er varpað í þvernauðug-
um ægir öllu saman. Þar eru t. d. dóm-
arar og draugasærendur, kaupmenn og
konsúlar, ritstjórar og ritstýrur, skjala-
verðir og skóarar, skinnasalar og skradd-
arar, bankastjórar og bankagjaldkerar,
bankabókarar og bankaskrifarar, verkfræð-
ingar og vélafræðingar og allskonar fræð-
ingar og kandídatar, jafnvel kúfræðis-
kandídatar, fasteignasalar^ og fjárdráttar-
menn, trésmíðameistarar og tréskerar,
lausamenn og læknisfrúr, brennivinsfénd-
ur og brennivínsmenn, krossberar og kross-
beraefni, stjórnarféndur^og stjórnarsleikj-
ur, »heimastjórnarmenn« og hjálpræðis-
hermenn, lögréttumenn og laumuspilarar,
landvarnarmenn og loptfarar, þjóðræð-
ísmenn og klepptækir menn o. s frv., er
oflangt yrði upp að telja. kEn af þessari
ófullkomnu upptalningu sjá menn, að
margra grasa kennir í sáldinu, og að
naumast sé hætt við, að bæjarstjórnin
nýja verði einlit, þegar loks er búið að
skilja sauðina frá höfrunum, sálda þessa
15 útvöldu frá. Flestir þeirra, sem verið
hafa svo óheppnir að lenda í þessu alls-
herjarsáldi munu þeirri stundu fegnastir,
er þeir losna úr þeirri prísund og kom-
ast alveg hjá þvl að verða settir á »horn-
ið« sem fallbyssufæða fyrir kjósendur bæj-
arins. En reyndar þekki eg suma svo
hégómagjarna og metorðagjarna, að held-
ur vildu þeir sitja næstir kölska, en neðst-
ir í himnaríki, og veit eg að öllum slík-
um mönnum er það hugraun mikil, að
vera skipað til sætis neðst á kosninga-
listana og eiga enga von um að ná sæti
í hinni háloflegu bæjarstjórn höfuðstað-
arins. Væri eg einn þeirra, sem félögin
hér í bænum eru að dansa með á kosn-
ingalistunum, þá mundi eg langhelzt kjósa,
ef eg væri ekki alveg sáldaður frá, að
vera skipað þar þannig til sætis, að eg
væri alveg ugglaus um að hljóta ekki
kosningu, þvf að eg vil ekki missa mitt
góða nafn og »rykti« fyrir að setjast í
bæjarstjórnina. En sá orðrómur er nú
almennur, að þeir sem þangað komi með
viti, missi það að mestu 1 þeirri sam-
kundu og þeir sem þangað komi rneð
tæpu meðalviti verði þar hreint og beint
að óvitum. A slíka Kleppstofnun nr. 2
óska eg hvorki mér né mínum vinum.
En þetta breytist ef til vill til batnaðar
með nýja borgarstjóranum. Það verður
gaman að sjá, hver það hnoss hlýtur.
Ekki lízt mér á Knút vorn til þess starfa.
Eg er hræddur um, að hann mundi ríða
svo marga knúta á málefni bæjarins, að
erfitt yrði að leysa. Hef eg enga trölla-
trú á stjórnspeki hans og kýs hann því
frá, sömuleiðis Svíakonsúlinn og frú Brfet.
Þá er eptir Bjarni frá Vogi og litist mér
betur á hann, því að myndugur mundi
hann verða til orða og athafna. En eg
er smeikur um, að hann mundi ekkieinu
sinni taka ofan hattinn fyrir Vilhjálmi
keisara eða öðrum þjóðhöfðingjum, er þeir
kæmu hingað, þótt öll bæjarstjórnin félli
á kné. Auðmýktar- og lotningargáfan
er svo lítt þroskuð hjá honum, að eg
verð að kjósa hann frá, því að ein höf-
uðdyggð bæjarstjóra verður að vera, að
hann kunni að hneigja sig og beygja fyrir
öllum stórhöfðingjum og spari ekki að
halda þeim hóf á bæjarins kostnað, er
þeir sýna það lítillæti, að heimsækja land
vort og snæða mat hjá oss. Er eg orð-
inn alveg staðuppgefinn í bæjarstjóraleit-
inni og er því helzt að hugsa um, að
leita frétta af framliðnum og spyrja þá
gegnum Indriða, hvar bæjarstjórann fyr-
irhugaða sé að finna, en andarnir eru
kunnir að sannsögli, síðan þeir læknuðu
Jón heitinn frá Stóradal, enda trúi eg
öllu, sem Indriði segir og skoða það allt
sem dásamlegar vitranir frá öðrum heimi,
engu síður en Einar, Björn og Haraldur,
er eg spái öllum ódauðlegri frægð fyrir
óhrekjandi vísindalegar sannanir um all-
ar athafnir vorar eptir dauðann. Þá þarf
engrar trúar framar við, þegar vísindaleg
vissa er fengin fyrir öllu hinu meginn.
Þá þarf enga presta lengur og engar
kirkjur, og verður það mikill fjársparn-
aður. Þá verða að eins haldnir vísinda-
legir, fræðandi fyrirlestrar um annað líf.
Og það segi eg satt, að þá öfunda eg
Einar, því að þá rakar hann meiru fé að
sér, en hann gerði í Ameríku-lciðangrin-
um, og þarfnast engra samskota í ofaná-
lag. Hugsum okkur þá tíma, þegarHar-
aldur er orðinn biskup á íslandi, Einar
hálaunaður farandprédikari og Björn gamli
»stiginn yfir landamærin«. Sá yrði lát-
inn leysa þá frá skjóðunni.
Nú er eg orðinn svo myrkfælinn í svart-
asta skammdeginu, að eg þori ekki að
skrifa meira um þetta. Eg er lafhrædd-
ur um, að eg hafi móðgað andana hans
Indriða.
Drukknun.
Hinn 29. f. m. drukknuðu þrír menn
úr Stykkishólmi á heimleið úr Höskulds-
ey, höfðu verið þar við róðra. Lenti
báturinn á grynningum allskammt frá
landi og brotnaði þegar. Mennirnir hétu:
Sakarías Jónsson kvæntur maður
á sjötugsaldri, Þorgrímur Ólafsson
ekkjumaður á fimmtugsaldri og J ó n
Daníelsson, kvæntur maður rúmlega
hálffertugur, nýkominn 1 Hólminn sunn-
an úr Miklholtshreppi.
HundraO ára afmælis
Jóns Guðmundssonar (sbr. síðasta blað)
var minnzt hér í bænum 15. þ. m. með
þvf, að fánar voru drngnir á stöng víðs-
vegar um bæinn, þar á meðal í stjórnar-
ráðinu, á alþingishúsinu og á latínuskól-
anum gamla. Öll blöðin, sem út hafa
komið hér í bænum síðan á föstudaginn
var, hafa minnzt 100 ára afmælis þessa
látna merkismanns með hlýlegum minn-
ingarorðum. Það gerði í sjálfu sér minna
til, þótt flaggað væri h. 15. í stað 10. þ.
m., snm vafalaust er hinn rétti fæðingar-
dagur J. G. (sbr. slðasta blað).
ibúatala
Reykjavfkur var í októberlok 10,300.
Sjálfsmorð.
Hinn 1, þ. m. drekkti sér 1 Bolungar-
vík Kristján Jónsson bóndi í Þjóð-
ólfstungu (sonur Jóns á Laugabóli á Langa-
dalsströnd), dugnaðarmaður og allvel efn-
aður.
„Vosta"
kom hingað í fyrra kveld seint og hafði
hreppt afarillt veður sfðustu dagana, missti
t. d. skipsbátinn útbyrðis, hélt svo til
Vestmanneyja og ætlaði að setja þar í
land farþega frá Austfjörðum, en missti
þar annað akkerið og hélt þa þegar til
Reykjavíkur með Vestmanneyjafarþegana.
Voru farþegar alls með skipinu hingað
fullt hundrað manna, flest allt frá Aust-
fjörðum. Frá útlöndum komu með skipinu
ráðherrann ogAgústFlygenringkaupm.
og alþm. í Hafnarfirði.
Frá útlöndum
eru engin stórtíðindi önnur en hin afar-
miklu peningavandræði, sero víðasthvar
fara ískyggilega í vöxt, einkum í Ameríku.
Það lftur alls ekki út fyrir, að þeim vand-
ræðum linni þar að sinni, og kvað á-
standið vera þar hörmulegt, og hver stór-
bankinn af öðrum að fara um koll, þar
á meðal sjálfur þjóðbankinn í Kansas.
Atvinnuleysið keyrir fram úr hófi og er
ástandið einna voðalegast í Kanada.
Lundúnablöð frá 6.—7. þ. m. vara menn
alvarlega við að flytja til Kanada, eins
og nú stendur, því að í bæjunum þar
gangi margar þúsundir verkamanna at-
vinnulausir, og vinnulaunin hafi á stutt-
um tíma lækkað um 25%. Blöðin f
Kanada segja, að ástandið sé hið voða-
legasta, er landið hafi nokkru sinni kom-
ist í og yfirvöldin séu alveg ráðalaus,
hvernig þau eigi að afstýra hinni yfirvof-
andi sáru neyð, er hljóti að verða í
Kanada þennan vetur. Ástandið 1 Banda-
ríkjunum kvað ekki vera jafn voðalegt,
en þó hafa á örstuttum tíma flutt þaðan
500,000 manna til Norðurálfunnar, og
fólksstraumurinn vestan að hingað í álfu
er nú stöðugt að aukast. Það er hreinn
og beinn flótti.
€rlenð simskeyti
lil Pjóðólfs frá R. B.
Kaupm.höfn 17. des. kl. 3,nr, e. h.
Vaxtahœkknn í Pjóðbankanum.
Þjóðbankinn (Nationalbanken) 1 Khöfn
hækkar á morgun peningaleigu frá 7—
7>/2% upp í 8—8T/»%.
Slys.
Púðurverksmiðja nálægt Barnsley á-
Englandi sprakk og biðu þar 70 manns
bana.
Útför Sviakomings.
Konungshjónin lögðu af stað í kveld
til að vera við konungsútförina í Stokk-
hólmi (á fimmtudaginn).
Sýning i Árósum.
Islandi er ætluð sérstök deild fyrir sig
á landsýningunni í Árósum 1909.
Dagmar keisaraekkja
er farin heim til sín og konungshirðin er
flutt frá Fredensborg til Hafnar.
Herskipafloti Bandamanna.
Atlantshafsfloti Bandaríkjanna er farinn
vestur í Kyrrahaf.
19. des. kl. 9,» e. h.
Útför Oskars konungs
fór fram í Riddarahólmskirkjunni í dag-
Ákaflega mikið fjölmenni. Dönsku kon-
ungshjónin þar viðstödd ásamt fulltrúum
frá flestum þjóðhöfðingjum í Norðurálfu.
Námaslys
í Pittsburg (í Pennsylvaníu). 400 manns
innibyrgðir og eru menn hræddir um, að
flestir þeirra séu dauðir.
Fréttir úr Húnavatnsýslu 5. des.
Af tíðarfari og árferði er það að segja,
að sumarið og vorið var mjög kalt og
þurt, og var því gróður f allra rýrasta lagi,
einkum á túnum og harðvelli. Mun taða
víða hafa orðið þriðjungi minni en 1 með-
alári. Heyskapur byrjaði seint og varð
mjög rýr yfirleitt og endasleppur, því þegar
dró fram í september, brá til megnustu óstill-
inga og úrfella. Hröktust þá hey og náð-
ust ekki fyr en seint og síðarmeir. Sauðfé
hefur þvf verið lógað mjög í haust, og
mun aldrei hafa verið flutt jafnmikið kjöt
út héðan úr sýslu. Af Blönduósi einum
voru sendar út um 2000 tunnur af kjöti,
og að sama skapi frá öðrum stöðum.
Fjárverð var hátt eptir því, sem hér ger-
ist: Kjöt 20 au. '8, gærur 35 au., mör
25—30 au., haustull 50 au. Hrossum var
fargað mjög í sumar; eru nú marg'ir farnir
að hallast að því, að fækka þeim að mun,
og er betra seint en aldrei.
Heilsufar hefur verið misjafnt og víða
mjög illt. Barnaveiki (hálsbólga) hefur sí-
fellt haldizt við á Skagaströnd sfðan fyrir
nýár og dáið úr henni nokkur börn. Tauga-
veiki geisar á Skagaströnd og í Vatnsdal
og jafnvel víðar. Breiðist hún út eins og
eldur í sinu, og er þó alltaf verið að sótt-
kvía og sótthreinsa. Úr henni hafa dáið
2 menn á Skagaströnd. Annar þeirra var
Ólafur Ólafsson óðalsbóndi í Háa-
gerði, 47 ára að aldri. Hann lézt á Blöndu-
ósi 11. okt. eptir mjög þunga legu. Hann
var mesti dugnaðar- og atorkumaður, ó-
sérhlífinn og stórhuga. Hann var framúr-
skarandi hjálpsamur maður og greiðvik-
inn, svo að hann mun varla hafa synjæ§\
nokkurs manns bón, er hann gat gert, en
gerði vfst sjálfum sér opt skaða öðrum í
hag. Hann var ógiptur maður, en átti 5
börn með ráðskonu sinni, er hann arf-
leiddi ásamt börnunum að eigum sínum.
11. nóvember lézt sömuleiðis úr taugaveiki
Jósef, einkasonur Jens óðalsbónda Jósefs-
sonar á Spákonufelli og konu hans Stein-
unnar Jónsdóttur. Hann var 35 ára að
aldri, ógiptur maður, og hafði alla æfi,
dvalið hjá foreldrum sínuin, nema 3 vetur,
er hann gekk á Möðruvallaskólann. Jósef
sál. var duglegur maður og ráðdeildar-
samur, stilltur og yfirlætislaus, og í öllu
hið mesta prúðmenni og »góður drengur«
í orðsins fyllstu njerkingu, enda mun hann
hafa orðið harmdauði öllum, sem þekktu
hann. Er mikill skaði um slíka menn
sem þessa á bezta aldri. Annars hefur
verið mjög krankfellt hér um slóðir í haust
og sumar og margir dáið; síðast nú mjög
nýlega 2 bændur á Laxárdal: Benedikt
Benediktsson á Mánaskál, ógiptur
maður um þrítugt, og Magnús Jó-
h annesson í Núpsöxl, giptur maður á
fimmtugsaldri. Mislingar eru farnir að
ganga bæði á Blönduósi og Skagaströnd
og leggjast allþungt á.
Um pólitík er hér lítið rætt, og mun
það stafa af því, að lítið sem ekkert er
enn hingað komið af þingtíðindunum, og
bíða menn þeirra með óþreyju.
Tíðin hefur mátt heita heldur góð hinar
Síðustu vikur, og er auð jörð að kalla.
Afli má heita góður í Nesjum, þegar gefið
hefur á sjó, en það hefur sjaldan verið.