Þjóðólfur - 25.09.1908, Blaðsíða 1

60. árg.
Reykjavík, föstudaginn 25. september 19 08.
jYs 45.
Hver sá er hefur borið verðið í
verzlun undirrítaðs saman við verð-
lag annara kaupmanna hér í bæ,
hefur komizt að raun um, að
það er blátt áfram fjárhagslegt tjón,
að kaupa
lani]ia ogf lampaáliöld
annarstaðar en í
verzloii B. II.
Ólafsson fékk 107 atkv. (ekki 90) og
Jón i Hemru 65 (ekki 60).
Er þá frétt um allar kosningar og
atkvæðatölu á landinu í þetta skipti.
Kosningaúrsiitin.
Það hefur orðið stórkostleg breyting á
skipun þingsins við þessar kosningar, stór-
kostlegri en dsemi eru til við nokkrar al-
þingiskosningar hér á landi. Af 34 þjóð-
kjörnum þingmönnum hafa að eins 13,
er sátu á síðasta þingi, náð kosningu, og
að líkindum ekki nema 12, þá er sæti
dr. Valtýs er talið frá, sem eflaust er rétt-
Jörðin Mof á Kjalarnesi fæst
til k a u p s og á b ú ð a r.
Semja skal við undirritaðan.
Reykjavík 24. sept. 1908.
SSförn 14rís< jánsson.
Alþjngiskosningar
10. sept.
m.
í Snæfellsnessýslu:
§igurðnr Gnnnarsson
prófastur í Stykkishólmi með 27fí atkv.
Lárus H. Bjarnason lagaskólastjóri fékk
192 atkv.
í E yj a fj arð arsýslu:
Ilannes Ilaf'stoin
raðherra (endurkosinn) með Í alkv. og
Stofán §tefánsson
hreppstjóri í Fagraskógi (endurkosinn)
með 307 atkv. Kristján H. Benja-
nrínsson fékk 106 atkv.
f BarOastrandarsýslu:
ISförn .lónsson
ritstjcri með 2/ '1 atkv. Guðm. Björns-
son sýslumaður fékk 70 atkv.
Atkvæðatala séra Kristins Daníels-
sonar, hins kosna þingmanns Vestur-
ísfirðinga, var 157, en Jóhannes Ólafs-
son fyrv. þingm. fékk 94 atkv. At-
kvæðatalan í Ðalasýslu var ekki rétt,
eins og hún fréttist fyrst. Bjarnijóns-
son frá Vogi fékk 188 atkv. (ekki
156) og jón Jensson 52 (ekki 48).
Atkvæðatalan í Vestur-Skaptafellssýslu
var °g ekki fullkomlega rétt. Gunnar
ast að reikna nýjum þingmanni (séra
Birni Þorlákssyni), og að honum með-
töldum eiga þá 22 nýir þjóðkjörnir þing-
menn sæti á næsta alþingi. Meðal þeirra
hafa 8 setið einhvern tíma áður á þingi,
en 14 eru spánnýir. 12 þingmenn, er
sæti áttu á síðasta þingi, buðu sig ekki
fram til kosninga í þetta sinn, en 9 féllu
í kosningahríðinni, þar á meðal að eins
1 frumvarpsandstæðingur, en 8 frumvarps-
menn. Hrunið hefur verið stórkostlegt í
liði frumvarpsmanna, jafnvel frekar en bú-
ast mátti við, tveir nefndarmanna fallið,
og einn komizt að með örlitlum atkvæða-
mun, en tveir að eins (ráðherrann og J.
Magn.) með allrífum mun, en sá nefndar-
manna (Sk. Th.) er ágreining gerði, kos-
inn án atkvæðagreiðslu. Þjóðin gat naum-
ast greinilegar látið í Ijósi óhug sinn á
frumvarpinu óbreyttu, en með því að kjósa
á þing 24 andstæðinga þess, en að eins
9 fylgismenn þess. Dr. Valtý er bezt að
láta liggja á milli hluta að svo stöddu.
Með hinum konungkjörnu hafa frumvarps-
menn þá 15 atkvæði á þingi.
Það er þýðingarlítið fyrir minni hlut-
ann, að mögla yfir þessum úrslitum, eða
að reyna að draga fjöður yfir þennan
feikimikla kosningaósigur með því, að
eigna hann blekkingum og æsingum af
hálfu frumvarpsandstæðinga, því að slíkt
nær engri átt. Miklu fremur ástæða til
að segja, að slíku hafi verið beitt hinu
meginn. Sannleikurinn er sá, að báðir
flokkar unnu af kappi, til að bera sigur
af hólmi, og frumvarpsmenn þurfa alls
ekki að ásaka sig fyrir, að þeir hafi legið
á liði sínu, því að þeir gátu ekki meir
að gert. Þjóðin snerist eindregið gegn
stefnu þeirra, og við það gátu þeir ekki
ráðið. Þeim dómi, sem hún hefur kveðið
upp með þessum kosningum, verður ekki
hrundið. Það er ekki til neins, að telja
hann ómerkan eða fólginn í nokkurri
sannfæringarþvingun, því að hún gat ekki
komizt að í þetta sinn, þá er kosning-
arnar voru leynilegar. Eins og vér gerð-
um ítarlega grein fyrir i blaði voru fvrir
skemmstu, á einmitt hinn sanni vilji
þjóðarinnar að koma miklu betur f Ijós
við þessa kosningaaðferð, en við kosning-
ar í heyranda hljóði. Og vér tókum það
fram, að í fyrsta skipti á þesstt landi
gæti vilji þjóðarinnar komið fram í réttri
mynd við þessar kosningar, og mundi
einnig gera það. Og þetta var sagt al-
veg án tillits til þess, hvor stefnan 1 sam-
| bandsmálinu mundi verða ofan á. Kn nú
V erkf æravólar
og- smíðatól.
---- - "■ ......—)
Kjöbenliavn. Gl. Kongevej 1D.
hefur þjóðin dæmt á milli. Og dómur-
inn hefur fallið á þann hátt, að þjóðin
vill ekki Ifta við frumvarpinu, nema gerð-
ar verði á því verulegar breytingar,
óbreyttu vill hún alls ekki sinna því.
Frumvarpsmenn tala nú allmikið um þá
á b y r g ð , er þjóðin hafi bakað sér með
því, að velja svona mikinn meiri hluta
frumvarpsandstæðinga á þing. En það
er eins og engin ábyrgð hafi fylgt því, ef
frumvarpsmennirnir hefðu orðið í nægum
meiri hluta til að smella frumvarpinu ó-
breyttu á þjóðina, og binda hana rígfasta
við Dani um aldur og æfi. Því fylgdi
náttúrlega engin ábyrgð!
Það var annars mesta furða, hversu fljót
þjóðin var að átta sig á þessu máli, jafn-
stuttur tfmi, sem henni var ætlaður til
þess. Sannleikurinn var sá, að fylgið við
frumvarpið fór þverrandi dag frá degi,
eptir því sem menn kynntu sér það betur.
Og hefðu kosningar farið fram mánuði
síðar, er vafalaust, að enn færri frumvarps-
menn hefðu komizt að, en nú varð. Full-
yrðingar stjórnarblaðanna um aukið fylgi
frumvarpsins og spádómarnir um stór-
kostlegan kosningasigur frumvarpsmanna,
voru ekki annað en herfilegustu blekk-
ingar.
Hin eldri flokkaskipting hefur öll tvístr-
azt og klofnað við kosningar þessar, og má
því eptirleiðis telja hana alveg úr sögunni.
En nýir flokkar mynciast auðvitað á nýjum
grundvelli, og verður það eflaust næsta
þing, sem þá skapar. Er vonandi að sú
skipting byggist á eðlilegri og virðulegri
grundvelli, en eigin hagsmunum og valda-
fíkn, er áður hefur myndað þingflokka
hér, eins og t. d. Lögréttuklíkuna 1905,
sem nú á að eins 4 eptir á þingi, missti
meðal annars 4 (laun)ritstjóra sína 1 kosn-
ingahríðinni o. m. fl.
Stéttaskiptingunni á þingi nú verður svo
háttað, að embættismannavaldið þverrar
til rnuna, en bændum fjölgar, og er það
bein afleiðing af kosningaaðferðinni, að
nú geta menn kosið óttalaust og ókúg-
aðir. Verður nánar nrinnst á það síðar.
Þjóðin á heiður skilið fyrir, hversu ein-
dregið hún hefur tekið í taumana í þessu
máli, hversu einbeittan vilja hún hefur
sýnt í því, að láta ekki bindast athuga-
laust á danskan klafa, en krefjast réttar
síns sleitulaust með skýrum og ótvíræð-
um ákvæðum, eins og sjálfsagt er í jafn
þýðingarmiklu máli. í slfkum samning-
um má enginn tvískinningur, engin óheil-
indi eða undirferli eiga sér stað. Það er
báðum málsaðilum fyrir beztu, bezta trygg-
ingin fyrir góðri sambúð. Og það ættu
Danir að sjá og viðurkenna. Að öðrum
kosti getum vér ekki og megum ekki gera
»nýjan sáttmála« við þá.
Erlend tíðindi.
Esperantó.
Fjórði a1þjóðafu n d ur esper-
a n t i s t a var haldinn í Dresdená
Saxlandi vikuna 17.—22. f. m. Voru þar
saman komnir hátt á annað þúsund esper-
antista frá öllum löndum. Sagt er, að 35
þjóðir hafi átt sér þar fulltrúa; þar á
meðal var einn Islendingur (Jón Guð-
brandsson verzlunarmaður). Var fundar-
mönnum og höfundi málsins, dr. Zamen-
hof, tekið með virktum, bæði af hálfu
Saxaríkis og borgarinnar, er margt gerðu
til þess, að fundurinn gæti orðið sem
veglegastur og skemmtilegastur. Þannig
veitti borgin allmikið fé til fundarhaldsins,
lánaði auk þess eitt af stórhýsum sínum
til þess og lagði fundarmönnum tvisvar
sinnum til 4 skip ókeypis til skemmti-
feröa upp eptir Elfunni (Elben).
Fundur þessi sýndi það ljóslega, að all-
ur þorri esperantista er andvígur þeim
uppástungum til breytinga á málinu, sem
í vetur gerðu vart við sig. Eru þeir fast-
ráðnir í að fara ekki að vekja glundroða
og flokkadrætti, með því að grauta neitt
í málinu eða breyta því og spilla þannig
þeim glæsilegu horfum, sem nú eru fyrir
sigri þess, heldur halda fast við það 1
þeirri mynd, sem það nú er í og hefur
verið notað rneir en 20 ár.
Af því sem fram fór á fundinum eða í
sambandi við hann, vakti það einna mesta
eptirtekt út á við, að frægur þýzkur leik-
ari, Emanuel Reicher, lék með
leiksveit sinni lfigeníu frá Tauris
eptir Goethe, í þýðingu á esperantó eptir
dr. Zamenhof. Er mikið látið af þvl,
hversu vel það hafi tekizt. Auk þess
léku viðvaningar frá ýmsum löndum nokk-
ur minni leikrit, t. d. 2 leikrit eftir sænska
skáldið Strindberg, og gamanleik eptir
þýzka skáldið Kotzebue; það var leikið
af 11 manns, og voru leikendurnir sinn
hverrar þjóðar; átti það auðvitað að sýna,
hversu auðveldlega útlendingum gengur
að skilja hvern annan á esperantó.
Það var ákveðið á fundinum, að næsta
ár skyldi halda tvo slíka allsherjar esper-
antófundi, hinn fyrri í háskólabænum
Chatauqua í Bandaríkjunum, þar sem
nú er vöknuð nýlega mikil hreyfing fyrir
esperantó, en hinn sfðari í Barcelona
á Spáni. Ráðgert er, að 1912 verði hald-
inn allsherjar esperantófundur í Tokio í
Japan.
Eptir að fundinum var slitið í Dresden,
héldu flestir fundarmenn til B e r 1 í n a r
og dvöldu þar í tvo daga. Að því búnu
héldu allmargir til Kaupmannahafn-
a r, þar á meðal dr. Zamenhof. Dvöldu
þeir þar tvo daga og skoðuðu það, sem
þar var markverðast. í ráðhúsinu í Kaup-
mannahöfn fagnaði Jensen borgarstjóri
þeim með ræðu, sem hann hélt á esper-
antó.
Höfuðsmaðurinn frá Iiöpenick
eða V o i g t skóari, sem frægur varð um
allt Þýzkaland, og enda um allan heim,
fyrir tveim árum síðan, fyrir það hve
snilldarlega honum tókst að leika á heilt
herfylki og ræna fjárhirzlu þess með þvf
að klæðast höfuðsmannseinkennisbúningi,
hefur nú verið náðaður og verið sleppt
úr fangelsinu, sem hann er búinn að hýr-
ast f 20 mánuði fyrir hermennskuæfin-
týri sitt. En þegar öllu er á botninn
hvolft, þá þarf hann ekki að iðrast eptir
það, þvf að það tiitæki hefur gert hann
nafnkunnan og vakið eptirtekt manna á
kjörum þeim, er hann átti við að búa,
svo að ýmsir hafa orðið til að aumkvast