Þjóðólfur - 13.11.1908, Blaðsíða 1

60. árg.
Skattanejnðarálitið.
Fastir skattar.
(Frh.). Alla hina núverandi föstu eða
beinu skatta, ábúðar- og lausafjárskatt,
húsaskatt og tekjuskatt, leggur nefndin til
að fella alveg burtu. Finnur hún skött-
um þessum margt til foráttu, einkum að
þeir hafi ekki komið réttlátlega niður á
gjaldendurna, að þeir hafi að miklu leyti
staðið í stað 1 heilan mannsaldur, þrátt
fyrir fólksfjölgun og framfarir 1 atvinnu-
vegum, þar sem aðrar tekjur landsjóðs
hafa margfaldazt. Fyrst eptir að þeir
gengu í gildi, námu þeir þannig j/ó af
öllum tekjum landsjóðs, en áriðipoóekki
nema J/i6. Ennfremur telur nefndin skatta.
kerfi þetta of margbrotið, þar sem ekki
fást af þvf meiri tekjur.
Nefndin telur þvl nauðsynlegt, að skatta-
löggjöfin sé tekin til gagngerðrar endur-
skoðunar og alveg nýir skattar settir f stað
þeirra, sem nú eru. Leggur hún til, að
leggja á þrjá nýja skatta: fasteignaskatt,
tekjuskatt og eignarskatt.
Fasteignaskattur.
Honum telur nefndin það til ágætis, að
hann hvfli á undirstöðu framleiðslunnar,
en ekki á framleiðslunni sjálfri, og dragi
því sfður úr áhuga og framtakssemi manna
til að gera sér eignina sem arðvænasta,
eptir þvf verði, sem í henni liggur; enn-
fremur sé þessi gjaldstofn greiður aðgöngu,
óbrotinn og áreiðanlegur, svo að ekki sé
auðvelt að smeygja sér undan skattinum
með röngu framtali eða undandrætti, að
láta í té skýrslur; og loks hafi hann þann
mikla kost, að hann hljóti að aukast sjálf-
krafa með vaxandi velmegun þjóðarinnar.
Fasteignaskatturinn á eptir tillögu nefnd-
arinnar að greiðast af öllum fasteignum
eptir virðingarverði, með af hundr-
aði- Skatturinn greiðist ekki einungis af
húsum og jörðum, heldur líka af lóðum,
hvort sem þær eru byggðar eða óbyggð-
ar, og af ítökum og hlunnindum, sem
eptir eðli sínu, heyra undir jarðir, en hafa
verið fráskilin með samningi.
Undanþegið skatti er einungis húseignir
og lóðir, sem eru þjóðeign eða til al-
mennings þarfa, svo sem kirkjur, skólar,
sjúkrahús o. fl., og svo húseignir, lóðir,
ftök eða hlunnindi, sem ekki er að minnsta
kosti ioo kr. virði.
Eigandi skal greiða skattinn, einnig af
jarðeignum. Á jörðum þeim, sem nú eru
í leiguábúð, getur eigandi þo krafizt end-
urgjalds á skattinum af leiguliða, þar til
nýr leigusamningur er gerður. Er þetta
ákvæði sett vegna þess, að ábúðarskattur-
inn, sem lagt er til að falli í burtu, hvflir
nú á leiguliðum.
Fasteignaskattinn skal greiða í því lög-
sagnarumdæmi, þar sem eignin liggur.
Ef eigandi er þar ekki heimilisfastur, skal
hann hafa þar umboðsmann, til þess að
standa skil á skattinum.
í hinu upphaflega frumvarpi nefndar-
innar var gert ráð fyrir, að skatturinn
yrði 3 af þúsundi, en síðar breytti nefnd-
in því atriði og lagði til, að hann yrði
ekki nema 2 af þús. Samt gerir nefndin
Reykjavík, föstudaginn
T
ráð fyrir, að tekjurnar af honum muni
verða næstum helmingi meiri, heldur en
af sköttum þeim, sem hann á að koma í
staðinn fyrir, en það eru húsaskattur, á-
búðarskattur og að miklu leyti tekjuskatt-
ur af eign.
Virðingarverð allra fasteigna á landinu
telur nefndin, að nú muni nema:
Jarðeignir 13 milj. kr.
Húseignir 15 — —
Lóðir 2 — —
Samtals 30 milj. kr.
Verð jarðeignanna fær nefndin út með
því, að reikna jarðarhundraðið á 150 kr.
að meðaltali.
Samkvæmt þessu á hinn nýi skattur að
nema 60 þús. kr., en skattar þeir, sem
hann kemur í staðinn fyrir, eru nú áætl-
aðir alls 33 þús. kr. Af jarðeignum verð-
ur skatturinn þó ekki niiklu hærri en
samskonar skattur nú, en skatturinn af
húseignum eykst mikið við það, að hann
greiðist af öllu virðingarverði húseignar-
innar, því að ekki leyfist að draga frá
þinglesnar veðskuldir, eins og gert er við
greiðslu húsaskatts nú. Ennfremur er
skattgjaldið hærra (2 af þús., í stað þess
að húsaskatturinn er iJ/z af þús.), og svo
bætist lfka við skatturinn af lóðunum. 1
Nú er húsaskatturinn ekki áætlaður nema
10 þús. kr., en fasteignarskatturinn af
húseignum, sem nefndin stingur upp á að
setja f stað hans, áætlar hún 30 þús. kr.,
auk lóðarskattsins, sem áætlaður er 4
þús. kr.
Með ábúðarskattinum fellur hundraða-
talið á jörðum úr sögunni, og jarðamatið
frá 1861. Hefur nefndin samið frumvarp
um jarðamat, er ákveður, að allar
jarðeignir á landinu skuli meta til pen-
ingaverðs 10. hvert ár‘ og sé f hvert sinn
gefin út ný jarðabók. Við þetta mat
miðast fasteignaskattarnir um næstu 10
ára bil. Þó getur landstjórnin, milli þess
að reglu'egt jarðamat fer fram, látið virða
upp jarðir, sem hækkað hafa stórkostlega
í verði, án tilkostnaðar eiganda. Ef jörð
verður fyrir miklum skemmdum eða rýrnar
á annan hátt til muna, getur eigandi líka
krafizt endurvirðingar, en greiða skal hann
sjálfur kostnaðinn, ef verðið breytist ekki
um 7io eða meira við virðinguna.
Með hverri jörð á að meta hús þau,
sem henni fylgja og höfð eru til ábúðar-
nota, hvort sem þau eru eign jarðeiganda
eða ekki; en aptur á móti á ekki að
meta með jörðum til fasteignarskatts inn-
stæðukúgildi eða annað lausafé, sem þeim
kann að fylgja. Afréttarlönd, sem eru
sameign sveitarmanna, á ekki að meta
sérstaklega, heldur taka upprekstrarréttinn
til greina við mat jarða þeirra, sem hann
eiga.
Jarðamatsstörfin eiga að framkvæmast
af skattanefndunum, sem sjá eiga um nið-
urjöfnun tekju- og eignarskatts. Þær eiga
einnig 10. hvert ár, um saroa leyti og
jarðamat fer fram, að virða allar húseignir
og lóðir, sem skattskyldar eru til fast-
eignarskatts. (Meira.).
13. nóvember 1908.
Erlend tíðindi.
Balkanskaginn.
Fráhinu »ókyrra horni Norðurálfunnar«,
Balkanskaganum, er engar nýjungar að
segja frekar en áður hefur frétzt um.
Horfur á, að leyst verði úr málunum á
friðsamlegan hátt. Helzt láta Serbar og
Svartfellingar nokkuð ófriðlega, og ertal-
að um, að Pétri konungi þyki nóg um t
og sé orðinn hræddur við, að Alexander-
Draga-forlögin komi yfir hann sjálfan
þá og þegar. Krónprinsinn, sem talinn
er hálf-geggjaður, æsir og Serba mjög til
herfara, og hefur aflað sér með þvl þjóð-
hollustu. Enn sem komið er hafa þó
Serbar og Svartfellingar haldið sér í skefj-
um, en Austurrlki er samt við öllu búið
og hefur her á reiðum höndum, til að
verja Bosníu og Herzegowínu, ef nágrann-
arnir skyldu hreyfa sig. Stórveldin vilja
kalla saman allsherjarfund (Kongress) til úr
skurðar um sjálfstæði Búlgaríu, innlimun
Bosníu og Herzegowínu o. fl., og til þess
að breyta Berllnarsáttmálanum, en Tyrkir
vænta sér einskis góðs af því þingi, og
þykjast vita, að þeir muni verða þar enn
meira fláðir, enn meira afþeim klippt, en
nú er orðið, vilja því heldur semja sjálfir
við rfki þau, er hlut eiga að máli. Það
hefur t. d. verið talað um, að Tyrkja-
stjórn væri ekki ótilleiðanleg að viður-
kenna sjálfstæði Búlgaríu, gegn því, að
Búlgarfa tæki að sér 9 miljónir króna
rfkisskuld frá Tyrkjum. Sömuleiðis er
sennilegt, að þeir láti sér lynda, að fá
laglegan skilding frá Austurrfki fyrir Bosn-
íu og Herzegowínu. En stórveldin vilja
ógjarnan leyfa þeim það, vilja sjálf
bera einhver hlunnindi úr býtum fyrir
málamiðlunina. Meðal annars vill Rússa-
stjórn gjarnan fá afnumið siglingabann rúss-
neskra herskipa um Dardanellasund, og
er það eitt þeirra atriða, er Rússar vildu
fá rætt á þessum væntanlega fundi, en
Tyrkir neituðu harðlega, að þetta mál
gæti komið þar til umræðu. Og Eng-
lendingar kvað ekki heldur vera mjög
áfram um, að þetta bann verði afnumið.
Vilhjálmur keisari þykir leika mjög tveim
skjöldum 1 þessurn málum, þykist vera
allra vinur, eptir því við hverrar þjóðar
fulltrúa hann talar 1 það og það skiptið,
en haldinn engum trúr. Stafar þetta af
hræðslu við einangrun Þýzkalands, en á-
rangurinn verður sá, að enginn tekur mark
á ummælum hans.
Um næstl. mánaðamót var enn ekkert
afráðið um það, hvort nokkur stórvelda-
fundur mundi verða út af Balkanmálinu
eða ekki.
LoptsiglingAr.
Zeppelin gamli hefnr nú lokið við smíð
á hinu nýja loptfari sínu, og reynt það
27. f. m. lókst sú ferð ágætlega, og var
hraði loptfarsins 30 enskar mílur á klukku-
stundinni. Heinrich prinz, bróðir Vil-
hjálms keisara, var með Zeppelín í þessari
loptför.
23 loptbátar tóku þátt í Gordon-Benn-
ett verðlaunakappsiglingu frá Berlín 11.
f. m. Átti sá að hreppa verðlaunin, er
lengstan veg kæmist frá Berlfn, og var það
enskt loptfar, er kom niður nyrzt 1 Slés-
vfk eptir 36 klukkustundir. Eitt loptfarið
sprakk og datt í sjóinn náfægt Helgo-
landi, en mönnunum (2) var bjargað. —
Daginn eptir tóku 38 loptíör, öll þýzk,
Jti 53.
þátt í kappsiglingu frá Berlln, og áttu þá
að reyna, hver Iengst gæti haldið sér uppi
í loptinu. Lá við, að mikið tjón yrði af
þessari loptsiglingu. Eptir vindstöðunni
var gert ráð fyrir, að loptförin mundu
flest lenda á Rússlandi, enda bárust þau
í áttina þangað fyrst, en allt í einu breytt-
ist vindstaðan, og bar þá loptförin til
útnorðurs yfir Prússland og út yfir Norður-
sjóinn. Úr tveimur loptförum, er duttu
í sjóinn langt fyrir norðan Helgoland, var
mönnum bjargað mjög aðframkomnum.
Eitt loptfarið lenti í sjónum við vestur-
strönd Noregs, alllangt frá landi, en mönn-
um varð bjargað (þeir voru tveir 1 hverju
loptfari). Eitt fannst á reki 1 Norður-
sjónum mannlaust, og er talið vlst, að
mennirnir hafi farizt, en ekki vita menn
um fleiri slys, er orðið hafi við þessa
kappsiglingu. Er þvf haldið fram, að
næstu kappsiglingu verði að hefja einhver-
staðar f Miðevrópu, sem lengst frá sjó,
til að fyrirbyggja hættuna sem mest.
óspektir krenna
þeirra á Englandi, er atkvæðisréttar krefj-
ast, eru stöðugt að færast í vöxt, og virð-
ast sektir og fangelsi ekki hafa nokkur
áhrif á þessar »frelsishetjur«. Hinn 13.
f. m. ætluðu þær að ryðjast hópum saro-
an inn í enska parlamentið, og varð þröng
afarmikil úti fyrir húsinu, svo að lögregl-
an, sem þá var aukin til muna, átti fullt
í fangi með að verja húsið. Konurnar
útbýttu seðlum með áskorunum til almenn-
ings að ryðjast inn í parlamentshúsið. Einni
konu tókst að laumast inn upp á með-
mæli þingmanns, sem þekkti hana, og
hélt að hún vildi að eins hlusta á um-
ræðurnar af áheyrendapöllunum, en hún
lanmaðist þaðan, lauk upp dyrunum á
þingsalnum og hrópaði til þingmanna:
»Hættið þið þessu bulli og farið að ræða
um atkvæðisrétt kvenna«. Hún gat naum-
ast lokið við setninguna, áður en hún var
tekin og borin burtu, en þingmaður sá,
sem hafði hleypt henni inn, varð að
gera forseta afsökun fyrir þetta hneyksli
og fullvissa hann um, að hann hefði ekk-
ert af þessu vitað. í þessum óspektum
úti fyrir voru allmargir menn, bæði karl-
ar og konur, teknir höndum, en flestum
þó sleppt aptur. En fjórar konur,
er staðið höfðu fyrir þessum óspektum,
voru lögsóttar og sektaðar, en þær vildu
ekki greiða sektina, heldur fara í fangelsi
2 mánuði. Þeim var boðið að sleppa við
sektina, ef þær vildu lofa að fialda sér í
skefjum eitt ár, en þvl vildu þær alls ekki
lofa, sögðust ætla að halda þessu áfram,
þangað til þeim yrði sinnt. Hálfum mán-
uði eptir þetta uppþot, eða 28. f. m., var
hrópað af áhorfendasviði kvenmanna í
parlamentinu, að þingmenn skyldu hætta
að tala um það mál, er fyrir lá, en taka
réttindi kvennfólksins til umræðu m fl.
ummælum um »slúður«, um leið og brugð-
ið var upp litlum fána með áletrun:
sFrelsisfélag kvenna heimtar atkvæðisrétt
handa konum«. Varð nú ys mikill á á-
heyrendapöllunum, og var meðal annars
hrópað af áheyrandapalli þeim, er útlend-
ingar skipa, að menn skyldu fara vel með
kvennfólkið, sem lögreglan var nú farin
að handleika heldur óþyrmilega. En
það varð ekki svo auðvelt, að koma
þeim út öllum, og varð að kalla á sroiði,
því að tvær konurnar höfðu bundið sig
fastar með járnhlekkjum við járnrimlana i
áheyrendapöllunum, og sáu smiðirnir sér
ekki annað fært, en að sverfa sundur