Þjóðólfur - 22.01.1909, Blaðsíða 2

14
Þ J OÐULFUR
Ingjaldi, er barg Gísla, eyna. Eggert
fékk því áorkad, að kaupstaður var sett-
ur með hans tilsjá og forustu í Flatey.
Hjá honum ólst upp móðir mín og var
hún 12 vetra, er langafi hennar dó.
Eggert var auðsæll og hinn mesti ágætis-
maður. I móðuharðindunum flutti hann
vorið 1784 50 fólks að sunnan, er gekk
við vonarvöl, út í veiðistöðu sína, Odd-
bjarnarsker, og nærði svo, að allt hélt lífi;
margt gerði hann nytsamt og gott, og
svo sagði Eyjólfur í Svefneyjum mér, að
fáa hefði Eggert átt sína maka að guð-
rækni og öllum drengskap. Jón sonur
hans, mikill maður og sterkur, bjó í Her-
gilsey fram á mfna daga. Hann var
brokkgengur nokkuð, en auðsæll eins og
faðir hans. En heldur úrættust þeir Her-
gilseyingar úr því. Þó er einn niðji Egg-
erts enn aptur helzti höldur í Breiðafirði.
Það er Snæbjöm bóndi Kristjánsson, er
á dóttur Hafliða. Er hann og aðrir
bændur í eyjunum óðum að kaupa óðul
feðra sinna og ábýlisjarðir. Ann eg
þeim þess af alhug, því ella er torvelt á
þeim að búa sökum kostnaðar við skip
og aðfærslu. — Hafliði var miklu mýkri
og liprari maður en faðir hans, enda at-
kvæðaminni. Hann var fimleikamaður
svo mikill, að hann stökk jafnt öfugur og
aðrir áfram, snar og sterkur. Það var
hann, sem bastreipið sleit í Björgvin á
útvegssýningunni og Norðmenn lofuðu
svo mjög. Voru með honum þeir Geir
Zoéga, Kristinn í Engey o. fl., og þótti
sú sendinefnd röskleg. Af Hafliða hafði
eg margar sögur úr Breiðafirði, Hann
var talinn beztur stjórnari í eyjum um
sína daga, en annar Jóhannes bóndi
Magnússon í Bjarneyjum, sæmdarmaður
mikill og lángefinn. Hafliði kvaðst róið
hafa 40 vetur í Dritvfk fyrir austan Jök-
ul, og er það langur sjór á vetrardag.
Avalt öfluðu þeir vel, dvöldu menn þar
í lélegum búðum (grjóttóptum og tjaldað
yfir) frá góulokum og langt fram á vor.
Síðan sóttu menn aflann á teinæringum.
Slíkt harðræði þætti ekki þolandi nú.
Aldrei barst Hafliða á, og aldrei urðu
slysfarir f þeim sóknum, og má undra-
vert heita. Fair ungir menn í eyjum eða
um nesin þóttu nokkuð að manni, ef
aldrei reru í Dntvík eða fóru Víkurferðir
með þeim Svefneyjafeðgum. Litla sögu af
föður mínum, þá er hann á yngri árum
var skipverji Eyjólfs, vil eg segja. Það var
á jólaföstu eitthvert sinn, að Eyjólfur vakti
snemma menn sfna og lagði í hákarlalegu
í allgóðu veðri; lögðust þeir um kvöldið
miðja vega milli Skorar og Jökuls. Gerði
áhlaupsbyl um nóttina með kafaldi og
frosti. Lá báturinn skjótt undir áföllum.
Faðir minn var f austurrúmi, en Eyjólf-
ur sat á bita og hvesti augun í móti
veðrinu; var hann þá allófrýnn, og þótti
/öður mínum, sera eldur brynni úr aug-
um hans. Jón sterki hét maður; hann
var í barka og hélt á stjórafæri. Hann
var manna mestur og sterkastur, en eng-
inn fullhugi. Og er minnst varði kom
holbára aptur yfir farið og Jón með bár-
unni og lenti hann í fanginu á föður
mfnum, en skipið fyllti. Eyjólfur skoraði
á föður minn að ausa, og þreif hann
kvartil og jós með; gerðu þá og hinir
alt hvað þeir kunnu og tókst þeim það
um síðir. Þá mælti Eyjólfur við föður
minn; »Þú ert þolinn piltur, karl minn,
og skal þessu aldrei gleyma«. Það enti
Eyjólfur og sýndi honuin jafnan góðvild,
og svo hans sonum. Ymsar sögur mætti
eg enn segja um Eyjólf, enda hef lítið
minnst á það fyr. Má þó margt af því
lifa í minni, því margt þesskonar bendir
á hina mörgu órituðu þætti af afburða-
mönnum í sveitum íslands, þeirra, sem
enginn getur.
Drukknanlr.
Um kl. 4 að morgni 17. þ. m. fannst
Magnús Þorsteinsson, fyrrum bóndi
í Halakoti á Álptanesi, örendur í flæðar-
máli hér við bæjarbryggjuna. Var hann
einn vökumanna þeirra, er kaupmenn í
Hatnarstræti hafa þar til eptirlits á nætur-
þeli. Hvassviðri var mikið um nóttina
og blindhríð, og hyggja menn, að Magn-
ús heit. hafi einhvernveginn hrasað út af
bryggjunni í ofviðrinu og myrkrinu. Var
hans saknað um kl. 12, eða litlu síðar,
en fannst ekki fyr en út fjaraði undir
morguninn. Magnús heit. var fyrir nokkr-
um árum fluttur hingað til bæjarins, en
hafði áður verið alllengi á Álptanesi, á
hliði og f Halakoti. Hann var rúmlega
61 árs að aldri, fæddur 19. okt. 1847 í
Mýrarkoti f Grlmsnesi, son Þorsteins
bónda í Mýrarkoti Gíslasonar á Stóru-
borg Ólafssonar Gíslasonar f Syðra-Lang-
Holti Erlendssonar, en kona Ólafs var
Guðrún Gísladóttir prests á Ólafsvöll-
um (-j- 1744) Erlingssonar. Kona Þor-
steins í Mýrarkoti og móðir Magnúsar var
Guðrún Erlendsdóttir frá Miðengi Þor-
gilssonar s. st. Ormssonar smiðs í Þránd-
arholti og síðar í Miðengi Ásmundssonar
í Bræðratungu Jónssonar. — Magnús heit.
var skynsemdarmaður og vel að sér, ept-
ir því sem alþýðumenn gerast, og hafði
mikið gaman af bókum. Hann var hygg-
inn maður og gætinn og kom sér hvar-
vetna vel. Kvæntur var hann Önnu yngri
dóttur Guðmundar bónda Ólafssonar í
Eyvindartungu 1 Laugardal og áttu þau
3 börn, sem nú eru uppkomin; Guð-
mund, Ástríði og Önnu.
I fyrra dag fórst bátur á Kollafirði fram
undan Saltvík á Kjalarnesi, og drukkn-
uðu allir 5, er á bátnum voru, þar á
meðal tveir bændur af Kjalarnesi: G u ð-
mundur Kolbeinsson hreppstjóri
á Esjubergi, tæplega hálffimmtugur (f.
6. maí 1864), og Árni Björnsson
bóndi í Móum, rúmlega hálfsextugur (son-
ur Björns Árnasonar, er lengi bjó í
Torfastaðakoti í Biskupstungum) bróðir
(sammæðra) Halldórs Guðmundssonar raf-
magnsfræðings í Rvfk. Hinir, sem drukkn-
uðu, voru: unglingspiltur, Magnús Sveinsson,
frá Hæðarenda á Seltjarnarnesi, og tvær
stúlkur uppkomnar héðan úrbænum, Sigur-
llna og Jónína, dætur Sigurjóns Jóns-
sonar, er bjó í Saltvfk og drukknaði á
Kollafirði 11. apríl 1896; voru á leið f
kynnisferð til frændfólks sfns í Saltvlk.
Lagði báturinn af stað héðan úr Reykja-
vík um kl. 2 e. h., og var þá veður all-
gott, en þó byrjaður jeljagangur af út-
suðri, og mjög hvass í jeljunum. Hefur
baturinn farizt f einu jelinu um kl. 3, og
verið þá kominn upp að landi á Kjalar-
nesi, þvf að frá Esjubergi (heimili Guðm.
heit.) sast, er báturinn fórst, og þá þeg-
ar sfmað þaðan hingað til að spyrjast
fyrir um, hverjir á bát þessum hefðu ver-
ið, því að húsbóndans var von heim. Og
svarið var þessi sorgarfregn. Var Guö-
mundur heit. talinn efnilegastur bóndi á
Kjalarnesi, dugnaðarmaður mikill og vel
látinn, og sömuleiðis var Árni heit. mynd-
arbóndi og vel þokkaður. Átti Guðm. heit.
9 börn og eru 5 þeirra innan fermingar,
en börn Árna heit. eru öll uppkomin, nema
eitt. Lfk drengsins rak á land f bátnum
skömmu eptir að slysið varð.
Hœtt komlnn
var vélarbátur með 10 manns af Akra-
nesi, er lagði af stað héðan þangað upp
eptir f fyrra dag, litlu fyr en Kjalarnes-
báturinn, er fórst. Komust þeir alla leið
upp undir Skaga, en sáu engin tök á að
komast þar nokkursstaðar að landi, og
hleyptu þá undan, náðu loks landi hér í
Reykjavík eptir 6 klukkutfma sjóvolk, all-
mjög þjakaðir, því að sjór gekk nær allt-
af yfir bátinn, svo að hann var í hálfu
kafi, og opt hætt kominn-S [Sást til ferða
hans af Akranesi, og var talinn af, [þá er
hann hvarf sýnum um kveldið.
Botnvörpuskip
þýzkt, að nafni »Griinland«, (Græn-
land) strandaði í ofviðrinu'1 í fyrra dag,
um kl, 4 e. h., fram undan Kotvogi í Höfn-
um. Mannbjörg varð. , Sklpið kvað hafa
verið spánnýtt.
Um Strandasýslu
sækja Ari Jónsson ritstj., Bjarni Jóns-
son bæjarfógetáskrifari á Seyðisfirði, Bjarni
Þ. Johnson og Björn Þórðarson yfirréttar-
málaflutningsmenn, Einar Jónasson mála-
flutningsmaður, Halldór Júlfusson bæjar-
fógetafulltrúi f Rvfk, Karl Einarsson að-
stoðarmaður f stjórnarráðinn og Lárus
Fjeldsted, settur sýslumaður 1 Hafnarfirði.
„Vesta"
fór frá Færevjum áleiðis hingað um há-
degi í fyrra dag. Ráðherrann er með
skipinu.
Skautafélagið
hefur óskað að vakin væri eptirtekt for
eldra hér f bænum á því, að gefa börnum
sínum aðgöngumiða að skautasvelli félags-
ins. Hann kostar að eins 1 krónu allt árið
fyrir börn yngri en 15 ára. Allir vita, að
skauta- og skíðaferðir eru taldar einhver
hin bezta og hollasta hreyfing fyrir unglinga.
I skautafélaginu voru í haust 95 félagar, en
hefur fjölgað svo mjög upp á síðkasrið, að
þeir eru nú 265.
Mannalát.
I desembermánuði f. á. önduðust bæði
hjónin á Mýrum í Villingaholtshreppi,
húsfreyjan Helga Sveinsdóttir 6.
des., rúmlega áttræð að aldri, og maður
hennar, Þórður Eirfksson, 11. s.
m., á 78. aldursári. Hafði hann alið
allan aldur sinn á Mýrum og var fædd-
ur þar 12. júní 1831. Bjó þar þá faðir
hans, Eirfkur Guðmundsson frá Hlið í
Eystrihrepp Bergsteinssonar í Bræðratungu
Guðmundssonar s. st. Jónssonar. Guð-
mundur í Hlíð drukknaði í Hvítá 6.
ágúst 1832. Voru börn hans mörg auk
Eiríks á Mýrum, þar á meðal Einar í
Kolsholtshelli, Bergsteinn í Stóru-Más-
tungu, Sveinn 1 Miðfelli í Þingvallasveit,
Þórður í Sviðugörðum og Ástrlður amma,
(móðurmóðir) Sigurðar sýslumanns Ólafs-
sonar f Kaldaðarnesi. Kona Eirfks á
Mýrum og móðir Þórðar heit. var Kristín
Þórðardóttir bónda á Mýrum (•{• 1843)
Oddssonar hins gamla á G.ifli og Mýr-
um (•{• 1823, 90 ára) Sturlusonar á
Hlemmiskeiði Ólafssonar á Hárlaugsstöð-
um 1 Holtum (f. um 1657) Sturlusonar.—
Þórður heit. var búhöldur góður og vel
efnaður, eptir því sem gerist meðal bænda,
enda bezta stoð sveitar sinnar, þá er á
hjálp þurfti að halda, og var hann til
alls greiða hinn ótrauðasti. Hann var
hæglátur naaður og fáskiptinn, hygginn
og raungóður. Kona hans var honum
samhent f öllu og nutu þau hjón ást-
sældar og virðingar allra, er þeim kynnt-
ust. Börn þeirra eru sum gipt og bú-
andi, en sum studdu bú foreldranna f
elli þeirra.
Seint f nóv. sndaðist Guðmundur
Eyvindsson bóndi á Ragnheiðarstöð-
um í Gaulverjabæjarhreppi, á áttræðis-
aldri. Foreldrar hans voru Eyvindur
kaupmaðurf Keflavík Björnsson fiá Hlöðu-
nesi Jónssonar prófasts á Reyni\öllum (•{•
1789) Þórðarsonar og Guðtlður Péturs-
dóttir frá Loptsstöðum Þórðarsonar f Þor-
lákshöfn Gunnarssonar. Guðmundur heit.
var kvæntur Bóthildi Jónsdóttur frá Eystri-
Loptsstöðum Ólafssonar Vernharðssonar
Ögmundssonar Magnússonar, og bjuggu
þeir langfeðgar'hver eptir annan á Lopts-
stöðum, en Bóthildur var áður gipt Jóni
Jónssyni frá Vöðlakoti, og er hún enn á
lífi á níræðisaldri, gáfu- og merkiskona.
Guðmundur heit. var fátækur jafnan, en
þó mesti starfsmaður, hæglátur, greindur
og vinsæll.
Nýlega er dáin (aðfaranótt 4. janúar)'
stúlkan Guðrún Pálína Ólafsdóttir,
dóttir þeirra hjónanna, Ólafs Jónssonar í
Vestra Geldingaholti og konu hans, Guð-
ríðar Ámundadóttur frá Sandlæk. Hún
var rúml. tvítug að aldri. Ólst hún upp
f foreldrahúsum og naut bezta uppeldis
og nokkurrar menntunar, bæði bóklegrar
og verklegrar. — Síðastliðinn vetur dvaldii
hún á mjólkurskólanum á Hvítárvöllum
og útskrifaðist þaðan með ágætiseinkunn„
I sumar, er leið, veitti hún forstöðu Hofs-
árbúinu undir Eyjafjöllum og leysti þann
starfa af hendi með stakri samvizkusemi
og vandvirkni.
Guðrún Pálfna var mjög vel gefin til
sálar og Ilkama, góð stúlka og vönduð f
hvívetna. Er því missir hennar því sár
ari, ekki einasta hinum góðkunnu foreldr-
um hennar og mörgu systkinum, heldur
og öllum, er nokkur kynni höfðu af henni.
Var hún fyrirmynd annara stúlkna, bæði
að öllu starfi og vönduðu dagtari í öllum
greinum. Kunnugur.
Svar tll Jóh. Jóhannessonar
út af greinarstúf hans í sfðasta blaði,
hefur hr. Lárus Pálsson dbrm. beðið Þjóð-
ólf að flytja. Aðalefni þess, er mestu
máli skiptir, er þetta:
»Hann (o: J. J.) segir, að eg hafi flækzt
stúku úr stúku á meðan eg var templar.
Bein ósannindi, eins og hér skal sýnt.
Eg gekk 1886 í »Morgunstjörnuna« í
Hafnarfirði og var meðlimur þeirrar stúku
þangað til eg ásamt öðrum stofnaði stúk-
una »Díönu« á Vatnsleysuströnd, þar sem
eg átti heima, og var eg f henni þangað
til eg flutti alfarið hingað til bæjarins
1899, °g fékk lausnarmiða frá þessari
stúku, »Díönu«, til stúkunnar »Verðandi«
hér í bænum. í henni var eg 2 eða 3
ár og sagði mig úr henni, af því að eg
gat nálega aldrei verið á fundum þar.
Eg drakk mig aldrei úr félaginu, eins og
getur falizt í oiðum hr. J. J. Sópi hann
hreint fyrir sínum eigin dyrum, áður en
hann fer að sverta mig með óhóflegri
eða hóflegri nautn áfengis, síðan eg fór
úr stúkunni »Verðandi«. En mér dettur
ekki í hug að telja mig nokkuð brotleg-
an gegn mannfélaginu, þótt svo hefði
verið, að eg hefði einhverntíraa bragðað
áfengi sfðan eg fór úr félaginu. Fyrir
»flækingshætti« mfnum f félaginu, meðan
eg var templar, hef eg gert fulla grein,
úr þvf að mér var brugðið um hann
opinberlega, sem reyndar kom ekkert
málefninu við. En nú hef eg sýnt, á
hverjum rökum aðdróttanir hans eru byggð-
ar, og geta menn nú dæiut um, hver
sannara segir, eg eða hr. Jóh «.
Þetta eru höfuðatriði svarsins, og engu
úr sleppt, nema nokkrum >kraptyiðum«,
er komu ekki málefninu beinllnis við.
Eptirmæli.
Hinn 13. des. sfðastl. andaðist að heimili
sínu Dutþaksholti (Dufþekju), eptir stutta
legu merkisbóndinn Jón Jónsson. Hann
var fæddur f Efrahvoli í Hvolhreppi 11. júní
1830 og var faðir hans: Jón bóndi þar, Ein-
arsson í Miðkrika, Einarssonai eldra á Arn-
arhóli, Guðmundssonar í Álfhólum, Gfslason-
ar. Kona Einars Guðmundssonar var Ásta
Filippusdóttir f Miðkrika Jónssonar og Helgu
Árnadóttur systur séra Gests f Kjalarnes-
þingum. Kona Jóns Einarssonar og móðir
Jóns í Dufþekju var Guðrún Sigurðardóttir