Þjóðólfur - 05.02.1909, Qupperneq 2

22
ÞJOÐOLFUR
eptir allt saman, að þeirri niðurstöðu,
þvert á möti því, sem þú áður hefur hald-
ið tram, að þjóðin eigi með guðs og
manna lagaboðum að drekka áfenga
drykki í hófi.(!l) Eptir þessu hefur þú
farið jafnhröðum fetum aptur á bak að
þekkingu, sem vísindunnm hefur miðað
áfram.
Þú ert nógu smellinn sumstaðar í grein-
um þínum, t. d. þar sem þú segir, að
góðtemplarar, sumir þeirra, hafi verið
eins og kálfar í tjóðri, en hlaupið í gön-
ur, þegar þeir hafi losnað úr böndum.
Það er ofurnáttúrlegt, að þessar skáld-
legu(!!) setningar hafi fæðst og dafnað í
heila þínum, því hver ætti af meiri þekk-
ingu að geta dæmt um þetta, en sá, sem
hefur reynsluna? Því enginn hefur, það
eg veit, tekið hraðara og jaínframt óeðli-
legra viðbragð, en einmitt þú, þegar þú
áleitzt þig hafa kubbað sundur öll dreng-
skaparbönd, sem tengdu þig við góð-
templarregluna, og betra hefði þér orðið
að vera tjóðraður í hennar frjófsama hag-
lendi til dauðadags.
Eg hef nú með þessu rólega samtali
við þig, bent á nokkur dæmi, sem öll,
að eg hygg, hrekja þína úreltu og dauða-
dæmdu skoðun um, að drekka eigi vín (
hófi(!!). Sérstaklega ert þú bezt hrakinn
með þínum eigin orðum, og býst eg við,
að þú munir ekki bera þeim höfundi ó-
sannindi á brýn.
Eg hef enn í höndum fjölda óhrekj-
andi, átakanlegra dæma, þar sem glötun
kemur fram í hverri lýsingu, eingöngu
vegna áhrifa vínnautnarinnar, og það hér
á landi; þar er lýst spillingu ungra og
efnilegra sona þjóðarinnar. En þessi
einkarglöggu dæmi, sem eru upp á hóf-
drykkjuna svo kölluðu, sem þú hefur svo
mikla ást á, geymi eg að sinni, og haga
mér eins og veiðimaðuriun, sem ekki
finnst svara kostnaði að eyða skoti á
smáfugla.
Segðu mér nokkuð. Hvaðan fær þjóð-
in endurgoldnar þær 4—500,000 krónur,
sem hún kastar beinlínis út úr landinu á
hverju ári fyrir áfenga drykki, eða hefur
þjóðin efni á slíkri fjársóun? Eða væri
ekki skynsamlegra, að verja þessu stórfé
til eflingar sjávarútvegi eða landbúnaði,
sem er í kaldakoli vegna fjárskorts? Eða
væri ekki betra, að við ættum sjálfir
strandvarnarfleytuna til að verja okkar
eigin fiskimið? Væri ekki eðlilegra, að
við ættum gufuskip til millilandaferða, svo
við þyrftum ekki að öllu leyti að lifa
þar á náð? Væri ekki réttara að verja
þessu fé til iðnaðarfyrirtækja í landinu
og styrktar þeim, sem fyrir eru, svo við
þyrftum ekki að kaupa nær allt í okkur
og á frá öðrum þjóðum ? Væri ekki eðli-
legra, að styrkja okkar einu innlendu pen-
ingastofnun til bjargar f peningaleysinu ?
Og væri ekki eðlilegra, að við reyndum
með rökum, að hrinda af okkur þeim
vanskila orðróm, sem breiddur er út
meðal útlendra þjóða okkur til spillingar?
Eða væri ekki betra að eiga kornforða-
búr í afskekktum sveitahéruðum, til bjarg-
ar búpeningi bænda, ef heyleysi bæri að
höndum, heldur en búðir og vfnsöluhús
með brennivínsbirgðum ? Eða væri ekki
nær, að verja fénu til þess að mennta og
manna þjóðina fyrir, eða er ekki innbyrð-
is kraptur hennar aðalskilyrðið ? Hvernig
sem þetta er athugað, er ekki unnt að
sjá annað, en að þjóðin kasti fénu til
margfalt meira ógagns, en þótt því væri
sökkt í djúp sjávarins. Eða hverjar eru
óbeinar tekjur landsjóðsaf vínverzluninni?
Kaupir ekki margur maður vín fyrir
brauð hungraðra barna sinna og kvenna ?
Eða hefur þú aldrei komið inn fyrir dyr
á heimili drykkjumannsins um hávetur í
hörkufrosti ? Hafi svo verið, hvað sástu ?
Mætti þér ekki sú sjón, sem þú aldrei
getur gleymt? Sástu þar ekki drykkju-
hrútinn, húsbóndann á heimilinu, við-
bjóðslegan til reika og ólánssömu börnin
hans köld, hungruð og þunn á vanga af
skorti og klæðleysi? og voru þau ekki
hjartabiluð vegna langvinnrar hræðslu við
hann pabba sinn ? (!!) Sástu ekki konu
drykkjumannsins klædda tötrum í óút-
málanlegu ástandi, grátandi yfir andlegri
og lfkamlegri nekt heimilis síns. Byrjaði
maðurinn ekki í hófi sem unglingur ? —
að eins f hófi(ll). — Eða var þetta eina
ráðið til að útvega landsjóðnum pen-
inga ?
Hefur þú aldrei séð aldurhnigna móð-
ur fylgja einkasyni sfnum úr garði, þegar
hann f fyrsta sinni á að troða ókunna
Iffsbraut ? Bað hún honum ekki allrar
blessunar? og grét hún ekki gleðiblöndn-
um tárum, þótt á skilnaðarstund væri,
yfir framtiðarvonum sínum í sambandi
við efnilega og hrausta drenginn sinn?
Eða hvernig varð henni við, þegar hún
fékk þá fregn, að hann sonur hennar, sá
eini, sem hún reiddi sig á f Iffinu, væri
farinn að drekka — í hófi? Ætli henn-
ar næmu móðurtilfinningum hafi nægt,
þótt einhver hetði sagt henni, að hann
hefði byrjað að drekka, vegna þjóðrækni
til að útvega landsjóðnum peninga ?«
Hvernig rætast opt vonir ungrar og
blómlegrar brúður, þegar hún fer göngu
sfna að altarinu við hlið mannsefnis síns,
með sólbjartar og brosandi framtíðarvon-
ir ? Ætli hún hefði stigið þessi alvarlegu
spor, ef hún hefði fyrir fram vitað, að
maðurinn, sem allar hennar jarðnesku
vonir voru tengdar við, yrði drykkjumað-
ur ? Eða getur nokkur kvennmaður átt
meira ólán fyrir höndum, í sambandi við
afkvæmi sín og allt sitt Iff, en að verða
drykkjumannskona? og er beiskjan ekki
jafnmikil, þótt maðurinn hafi byrjað sem
hófsemdarmaður ?
Hefur þú aldrei verið þar staddur, sem
skip hefur haldið frá landi, hlaðið af
fólki í blóma aldur síns, en allir meira
og minna ölvaðir, og sumir að einsfeng-
ið sér eitt glas að skilnaði hjá kunningja
sinum í landi? Heyrðir þú ekki daginn
eptir, að sama skipið hafi farizt og allir,
sem á þvf voru, drukknað? Hver fannst
þér lfklegasta ástæðan fyrir slysinu? Voru
þeir ekki allir aðeins hóflega drukknir,
þegar þeir lögðu af stað? Hvað er þá
ábati landsjóðs mikill, ef slysið hefur or-
sakazt vegna ölæðis?
Varst þú ekki viðstaddur fyrir fáum
dögum, þegar llkami miðaldra manns var
borinn til grafar? Dó hann ekki ein-
göngu vegna vínnautnar? Var hann
ekki gott og siðprútt ungmenni, og lík-
legur þjóöinni til gagnsemdar, ef hann
hefði verið bindindismaður? Og drakk
hann ekki f hófi fyrstu árin? Var það
ekki ástæðan til þess, að hann er nú
lagstur í drykkjumannsgröf? Hvers virði
er líf efnilegs og upprennandi æsku-
manns; — reyndu að bera verð þess sam-
an við þær fau krónur, sem hann kaup-
ir dauða sinn fyrir ? Og segðu mér svo við
tækifæri, hvernig dæmið lítur út.
Bráðlega skal eg svara bæði þér og
öðrum, sem að því spyrja, hvaðan eigi
að taka tekjur 1 landsjóðinn í stað vín-
fangatollsins. Eitt svar gef eg nú þegar,
og það er, ef alin er upp hraust og al-
ger bindindisþjóð í stað þeirrar vínsýktu,
mun landsjóðurinn aldrei þurfa að sjá
eptir vfnfangatollinum, þvf þau umskipti
munu ókomnar kynslóðir blessa.
Nægja nú ekki þessir fáu drættir úr
áfengisbölinu til að sannfæra þig um, að
hófdrykkjan sé óútmálanleg bölvun, sem
þjóðin á tafarlaust af sér að reka; og
skilst þér ekki, að hún sé móðir ofdrykkj-
unnar? Þú gerir svo vel og svarar mér
upp á þetta, jafnhliða öðrum þeim spurn-
ingum, sem eg hef áður lagt fyrir þig.
Vertu æfinlega sæll. Þess óskar þér
Jóh. Jóhannesson.
Heiðasvanur. u
Syngdu góði svanur minn —
sól er á hverjum tindi. —
opt eg hlaut við hljóminn þinn
hjartans frið og yndi.
Heldur er smátt þitt heiðarbú —
það hygg eg að mitt sé líka —
en heiðina elskum eg og þú
og enga vitum slíka
Þar er alt sem unnum við:
unS °S gömul fræði,
tungan þýð og þjóðernið
og þrungin hetjukvæði.
Alltaf söngstu íslenzk lög
ástarblíð og fögur;
köld og hrjóstrug heiðardrög
hlýnuðu við þær bögur.
Þegar líður lífs á dag
og Ijósinu skuggar eyða,
syngdu við mitt sólarlag
svanur íslands heiða!
Einar P. Jónsson.
Kapphlaup á skautum
var haldið á tjörninni á sunnudaginn var
(31. f. m.) og stóð Skautafélagið fyrir
þeirri skemmtun. Er það einkum einn
stjórnandi þess félags, hr. L. Miiller verzl-
unarstjóri við Brauns verzlun, norsktir
maður, er mest og bezt hefur gengið
fram í því, að efla félagið, halda uppi
skemmtunum á tjörninni 1 vetur og undir-
búa kapphlaup þetta. Veður var mjög
gott þennan dag, vægt frost og logn.
Kapphlaupabrautin var sporöskjumynduð
hringbraut, og afgirt allt f kring með
stöngum og vír. Um kl. 2 safnaðist múg-
ur og margmenni á skemmtistaðinn, og
fengu blaðamenn og ýmsir boðsgestir sæti
á bekkjunum innan vébandanna. En rétt
áður en kapphlaupin áttu að byrja, varð
það hljóðbært, að Lúðrafélag Reykjavíkur
hefði neitað að leika á hornin. Gerði
það skemmtuninni allmikinn hnekki, og
varð úr rekistefna, er þannig lauk, að
Lúðrafélagið skilaði bænum aptur hornun-
um, og kvað félagið vera úr sögunni, með
því að bæjarstjórnin hafði klipið af styrk
þeim, er það hafði sótt um. Mæltist
þetta tiltæki félagsins miður vel fyrir, og
heyrðist enginn mæla því bót.
I skautakapphlaupinu tóku alls 22 þátt,
og var þeim skipt í 4 flokka. I 1. flokki
voru drengir yngri en 12 ára, og skeiðið
var 500 metrar. Þrenn verðlaun veitt í
hverjum flokki. Þessir fengu verðlaun 1
1. flokki: 1. Adolf Lárusson (i’ 37”), 2.
Magnús Jónsson (i’ 45”), 3. Emil Þ. Thor-
oddsen (i’ 56”). (Svigatölurnar tákna tlm-
ann, er hver varði til skeiðsins). í 2.
flokki (12—15 ára drengir) 500 metra
skeið, fengu verðlaun: 1. Páll Nolsoy
Patursson (i’ 20’’), 2. Páll Skúlason
(i’ 23”), 3. Tryggvi Gunnarsson (i’ 30”).
í 3. flokki (15—18 ára drengir (500 metra
skeið) fengu verðlaun: 1. Eyþór Tómas-
son(i'4”), 2. Ludvig Einarsson(i’ 19”), 3.
Einar Pétursson (i’ 21”) I 4. flokknum
voru 18 ára og eldri, og skeiðhlaupið var
þar helmingi lengra en fyrir hina flokk-
ana, eða 1000 metrar. Þetta kapphlatip
vakti þvf mesta eptirtekt. Tóku alls 7
þátt í því. Fyrstu verðlaun þar fékk Sig-
urjón Pétursson glfmukappi. Hann rann
skeiðið á 2 mínútum 2i7s sekúndu. Önn-
ur verðlaun fékk Magnús Tómasson. Hann
þurfti 2’ 2575” . og þriðju verðlaun fékk
Magnús Magnússon stýrimannaskólakenn-
ari. Hann rann skeiðið á 2 353/s”.
Ennfremur fékk Herluf Clausen (úr 2.
fl.) aukaverðlaun fyrir fimlegt skautahlaup.
Dómendur voru þeir dr. Björn Bjarnason
formaður félagsins og Sigurður Thorodd-
sen skólakennari, en stundarverðir (er
töldu tímann) þeir J. Berthelsen verk-
træðingur (forstöðum. Iðunnar) og C. F.
Bartels úrsmiður, en L. Muller verzlunar-
stjóri var forstjóri skemmtunarinnar. Siðar
um kveldið var danzað á skautasvæði fé-
lagsins og skemmt sér eptir föngum, þótt
saknað væri illilega lúðraþytsins, er hefur
svo lyptandi og lífgandi afl við almennar
skemmtisamkomur, þótt ekki sé um dans
að ræða.
pnaíarnárasskeiíií
að Þjórsártúni hófst 11. janúar, með svipuðu
fyrirkomulagi og sömu kennurum og í fyrra.
Tímanum var varið á þann hátt, er hér
segir:
Kl. 8j/2—97=* árdegis umræðufundur.
— 91/1—10Va dagverður.
— io'/a—11 söngæfing.
— 11—3 fyrirlestrar.
— 3—4 miðdegisverður.
— 4—47« söngur.
— 4'/«—77« umræðufundur.
— 7'/«—8 leikfimi.
— 8—9 kveldverður.
— 9—10 íþróttir.
— 10—10^/2 uppleslur.
Klukkan II háttatími.
A morgunfundunum komu nemendur einir
saman og ræddu þeír þá ýms þau atriði úr
fyrirlestrum kennaranna, sem menn höfðu
skiptar skoðanir um, og önnur þau mál, er
þá eina varðaði. A kveldfundunum voru
ýms mál tekin til umræðu og rædd af miklu
fjöri. Voru þá jafnan viðstaddir ýmsir
gestir, og tóku nokkrir þeirra þátt í um-
ræðum og skal sérstaklega nefna ungfrú
Ragnhlildi Pétursdóttur kennslukonu, sem
flutti erindi um heimilisþrifnað og borðsiði,
og Isólf Pálsson organisti, sem hélt tölu
um líftryggingar o. fl.
Fastir nemendur voru 55. Þar að auki
voru margir, sem dvöldu við námsskeiðið
2—4 daga, og var tala fundarmanna því
opt 70—80 manns. Húsakynni eru mikil á
Þjórsártúni, enda kom það sér vel, því opt
gistu þar margir auk hinna föstu nemenda.
Vestan árinnar, hjá Einari bónda Brynj-
ólfssyni, gistu nokkrir af nemendunum, og
ýmsir aðrir, er dvöldu þar yfir lengri eða
skemmri tíma.
Mál, er rædd voru á kveldfundunum, eru
þessi:
1. Borðsiðir l sveiium. Eptir fjörugar um-
ræður var að lokum samþykkt svohljóðandi
tillaga: Fundurinn telur nauðsynlegt," að
borðhald til sveita geti farið fram með hníf
og gaffli, og mælist til, að umgangskennslu-
konur í matreiðslu leitist við að kenna frá
sér borðhald og borðsiði.
2. Dýraver?idun. Umræður í því máli
gengu helzt í þá átt, að meðferð á alidýr-
um þyrfti umbóta við. Einnig var lögð á-
herzla á það, að takmarka sem mest ónauð-
synlegt fugladráp og eggjarán.
3- íslenzkar ipröttir. Það mál var mikið
rætt, og minnzt á ýmsar holiar og skemmti-
legar fþróttir, sem menn ættu að leggja
meiri stund á framvegis, en að undanförnu,
svo sem glímur, sund, skíða> og skauta-
ferðir.
4. Er dansinn holl og góð skemmtun ?
Um þaðj mál. voru skoðanir mjög skiptar,
og héldu sumir þv( fram, að dans væri ó-
hollur og jafnvel siðspillandi, en aðrir voru
á gagnstæðri skoðun, og álitu dans góða og
saklausa skemmtun, ef hann færi fram í hófi.
Var því/ haldið fram, að skemmtanir gætu
átt góðan þátt í því, að halda unga fólkinu
kyrru í sveitunum.
5. HlutafélagiðReykjafoss. Umþaðspunn-
ust alllangar umræður, án þess ákvörðun
væri tekin í því máli.