Þjóðólfur - 26.03.1909, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR
5i
borgurum bæjarins, hvernig t ó m a r
vatnspípur springi, þegar vatnið frýs 1
þeim. Til þess að fullkomna fjölfræði
sína prentar ’nann upp frásögn um á-
fengistilraunir, sem eg minnist að hafa
lesið áður í »Ópinu«. — Skiljanlegt, að
svo lærður maður viiji síður eiga orða-
stað við svo slítt-lærða menn« sem» hrossa-
læknar« eru — kröfur er eigi unnt að
gera til þess (!).
»Hrossalæknirinn« gerir heldur eigi
frekari kröfur til herra P. Zóph.
Það kann að vera, í alvöru talað, að
einhver skynsemd leynist með hr. Pétri,
en ekki hygg eg samt, að hann hafi skil-
ið neitt 1 grein minni; það mun óhætt
að fullyrða, að þar sé ekki um uppgerð
að ræða; hann virðist vera ærlegur og
einfaldur sem dúfa.
Öðru máli skiptir um ritstjóra »Fræ-
kornsins«, hr. D. Ö. Hann þykir slægur
sem höggormur, og þó hef eg aldrei séð
mann fara ógætilegar með gæsalappir, en
hr. D. Östlund í grein sinni. Ef slíkt
varðaði við lög, mætti taka manninn illa á
»korninu«. Þeim herra gæti eg trúað til
margs, og ef ráðvendnin er söm hjá trú-
boðanum, vildi eg heldur vera allt annað
en trúaður aðventisti úr hans skóla.
Þriðji maðurinn, sem fundið hefur sér
mál, er hr. Halldór Jónsson bankaféhirð-
ir. Hann kemur fram í »Templar« og
væri ekki nafn hans undir, hefði eg hald-
ið, að þetta væri eitt af »stykkjum« rit-
stjórans.
Fáfræði bannmanna um það, hvað á-
fengisbölið er í raun og veru, kemur
einna skýrast fram 1 grein Halldórs Jóns-
sonar, enda hefur hann hætt sér lengst
út á ísinn.
Hingað til hafa templarar þó ekki skoð-
að áfengið öðruvísi en hvern annan dauð-
an hlut, sem að vísu gæti verið hættu-
legur í meðförum, en þó hægt að halda
frá sjer; því aðeins hafa gefizt óbrotlegir
bindindismenn. Hjá H. J. hverfist allt
um. Hann kennir nú, að áfengið sé
lifandi vera, sóttkveikja, af
sömu tegund og þær, »er framleiða kól-
eru, bólusótt, mislinga, skarlatssótt, pest
o. fl.«
Allir menn ættu að vita, að sóttkveikj-
ur þessar eru lifandi verur, og að allar
lifandi verur hafa einhverja eðlishvöt til
þess að sjá sér og kyni sínu borgið;
annars mundu þær líða undir lok. Kól-
erusóttkveikjan, til dæmis að taka, þarf
að komast í menn, ef hún á að geta lifað
og dafnað. Llfshvöt sóttkveikjunnar dreg-
ur hana til þess að leita á mennina og
sýkja þá, en slíka óvini er erfitt að var-
ast, einkum sökum smæðarinnar og íjöld-
ans, og þess vegna forðast menn að vera
f námunda við þa. Sé kólera í einhverj-
um bæ, eða landi, spyr sótkveikjan eng-
an leyfis, enda sýkir hún menn, hvort
sem þeir vilja eða ekki. Fáir munu
sækjast eptir henni! — Og áfengið er
þannig löguð sóttkveikja, segir Halldór
Jónsson.
Þessi sóttkveikjukenning bregður upp
skýru ljósi yfir hugsanir eða hugsana-
myrkur Halldórs Jónssonar og skoðana-
bræðra hans og sýnir öllu öðru betur, að
þeir vita ekkert, hvað áfengisbölið er.
Nú nær það ekki lengur nokkurri átt,
að bölið sé fólgið í hvöt hjá oss til að
láta f oss áfengi; þvert á móti liggur það
í hvöt hjá áfenginu til þess að láta sig f
oss(!!). Áfengið leitar á oss, vér sækumst
ekki eptir þvf(H).
Ef kenningin væri rétt, mundi eg gera
mitt til þess að stemma stigu fyrir inn-
flutningi þessarar sóttkveikju, líkt og eg
reyni — hvort sem franskur konsúll á í
hlut eða annar — þegar um dýrasótt-
kveikjur er að ræða, því enginn veit,
nema áfengið taki líka upp á því að
fara í svínin.En að hún sé ekki rétt,
vona eg að templarar kannist við, þegar
þeir líta til sjálfra sín og minnast þess,
hve lengi þeir hafa, margir hverjir, get-
að haldið sér ófullum, þrátt fyrir mikil
mök og þreytandi baráttu við áfengið.
Kóleran væri líklega búin að veita þeim
hvíld.
Hugsanagrundvöllur hr. H. J. í þessu
máli er því gersamlega öfugur — og því
verður allt, sem hann segir og skrifar ein
keðja af öfugmælum.
Þess vegna furðar mig sízt á því, þótt
honum finnist hann finna »villur« og
»mótsetningar« í grein minni.
Það væri eflaust eitthvað bogið við
hana, ef hún hefði spassað í kramið« hjá
hr. Halldóri Jónssyni.
Rvfk 22. marz 1909.
Magnús Einarsson.
Niflurjöfnun aukaútavara
í Reykjavik 1909 er nú lokið. Hefur
alls verið jafnað niður 88,380 kr.
Aukaútsvörin hafa hækkað frá þvf í fyrra
um rúmar 12 þús. kr. (voru þá 75.993 kr.),
en tala gjaldenda hetur jafnframt aukizt
um 900, og er hún nú 3143, svo að ekki
koma nema 28 krónur að meðaltali á
hvern gjaldanda, en 33 kr. 75 a. í fyrra.
Yfirleitt hafa þó útsvörin hækkað á eldri
gjaldendum, því að mestur hluti nýju
gjaldendanna eru vinnukonur, sem ekkert
hefur verið lagt á áður, en nú eru látnar
greiða 2—4 kr. að jafnaði. Yfir 100 kr.
útsvar hafa 120 gjaldendur nú, en ekki
nema 100 í fyrra. Hæstu gjaldendur eru:
Edinborgarverzlun og Thomsensverzlun
(2000), Brydesverzlun, Duusverzlun og P.
J. Thorsteinsson & Co. (1600), Det danske
Petroleums Aktieselskab (1400).
Skipstrand.
Enskt botnvörpuskip strandaði 18. þ.
m. við Fossfjöru á Síðu, »Sir Francis
Drake«. Skipverjar björguðust allir.
Skipaferflir.
»Laura« fór til útlanda 20. þ. m. Far-
þegar: Asgeir Sigurðsson kaupm., Ólafur
Arnason frá Stokkseyri, Nielsen verzlun-
arstjóri o. fl.
»Sterling« fór héðan 21. þ. m. beina
leið til Hafnar. Farþegar: Björn Jónsson
ritstj., Hannes Þorsteinsson ritstj., Krist-
ján Jónsson háyfirdómnri, Halldór Jóns-
son bankaféhirðir og frú hans, Jón Brynj-
ólfsson kaupm., Sveinn Sigfússon kaupm.
o. fl.
„Kong Helge“ kom frá útlöndum 20.
þ. m. og fór aftur 23. þ. m.
„Ceres" kom frá útlöndum 21. þ. m.
með nokkra farþega, þar á meðal: Egil
Jacobsen og R. Braun kaupm. hér, Garð-
ar Gíslason f Leith, Ólaf Jóhannesson verzl-
unarstjóra í Patreksfirði og Jóhann Þor-
steinsson kaupmann á Isafirði. Hún fer
til Vestfjarða í kvöld.
„Mjölnir" kom frá útlöndum í fyrra
dag og fór til Isafjarðar s. d.
Ný ljóflabók
eptir Jónas Guðlaugsson, er að koma út
þessa dagana á kostuað Sigurðar Kristjáns-
sonar.
Taiinlækniiigar.
Það er víst engum vafa undirorpið, að
engir krankleikar séu jafn almennir sem
tannsýki, því svo er fullyrt, að nær engir
sleppi nú orðið við »tannpínu« og fer
hún mjög í vöxt. Slíkt er skiljanlegt, því
fólkið er yfir höfuð miklu óhraustara nú
en áður — lifnaðarhættirnir breytast og
veikla líkamann, en hirðusemin og fyrir-
hyggja vex eigi að sama skapi.
Það er sorgleg sjón, að sjá nær allan
æskulýðinn með gjörspiltar tennur, allar
kolsvartar af eyðileggingu. Þaðþarfekki
mörgum blöðum um það að fletta, að
engin hollusta er að því að ganga með
fúnar og holar tennur í munninum, og
vér höfum heyrt þá menn, sem bezt skyn
bera á þetta mál, segja álit sitt um það.
I síðasta »Skírni« ritaði herra Steingrímur
héraðslæknir Matthiasson fróðlega grein,
þar sem hann meðal annars minntist á
það, hversu afar-þýðingarmikið það er
fyrir heilsu líkamans, að tennurnar séu í
góðu lagi, og sömuleiðis hefur Brynjólfur
tannlæknir Björnsson ritað nýlega ágæta
grein um það efni í »Ingólf«, þar sem
hann getur um reynslu manna í öðrum
löndum í þessu efni. Hann benti þar t
d. á hvað einn prófessor 1 Stassborg á
Þýzkalandi álftur að það hafi mikla þýð-
ingu að venja börnin á að hirða vel
munninn, því að það sé bezta hjálpar-
meðal til að koma f veg fyrir næma
sjúkdóma.
Þannig mætti margt upp telja,
Fólkinu er vorkun. Hér hefur lítið
verið gert til að fræða það f þessu efni.
Hjálp eiga fátækir hér harla erfitt með
að fá, að minnsta kosti hjá sérfræðingum.
Hér er af alþingi aðeins veittar 1000 kr.
á ári einum manni til að veita stúdent-
um á læknaskólanum tilsögn í tannlækn-
ingum og til að halda ókeypis »klinik«
handa fátækum mönnum; en augnlæknir-
inn fær 2000 kr. til augnlækninga, sem
vitanlega eru margfalt minni en tannlækn-
ingar.
í öðrum löndum víkur þessu allmjög
öðruvísi við. Þar eru frí lækningar á
hverju strái, þar eru skólatannlæknar, þar
sem fólkið er frætt með óteljandi ritum,
og þar eru fjöldi sjúkrasjóða (»sygekasse«),
sem allir geta borgað í þótt fátækir séu,
þvf gjöldin eru mjög lág, og þá fá þeir
hverskonar læknishjálp, sem þeir þurfa,
fyrir litla eða enga borgum.
Allt öðru máli er hér að gegna. Hér
vantar flest í þá átt, sem þörf er á. Það
er ekki að búast við því, að þeir menn
sem hafa lagtmikið fé,í sölurnartil þessað
afla sér þekkingar í einhverri grein, geti selt
fyrirhöfn sína fyrir litla eða enga borgun,
þegar hið opinbera ekki greiði neitt fyrir.
Það er sannfæring vor, að það veiti
sannarlega ekki af því, að alþingi veitti
öðrum tannlækni styrk, þótt ekki væri
til annars en að fræða fólkið, og leið-
beina því hvernig útrýma skuli tannsjúk-
dómum,að svo miklu leyti sem unnt væri
og þá einkum kenna unglingum heilsu-
fræði munnsins; því allir eru sammála um
það, að bezta meðal við öllum kvillum
er það reyna að koma í veg fyrir þá eða
að minnsta kosti að gefa þeim gaum í
tíma, því »betra er heilt en vel gróið«.
Vér erum svo heppnir að ungur ogvel
lærður tannlæknir, hr. Brynjólfur Björns-
son er seztur hér að. Hann hefur stund-
að nám í 4 ár í Kaupmannahöfn og auk
þess dvalið sér til fullkomnunar á Sviss-
landi og París nokkra hríð. Allir þeir,
er reynt hafa hann hér, ljúka upp einum
rómi, að hann sé sérleg vel að sér f
mennt sinni. Hann sækir nú um 1000
kr. á ári til þess að veita fátækum ó-
keypis tannlæknishjálp (sbr. Þjóðólfur 10.
tbl.) og má telja það víst að þingið láti
það eigi undir höfuð leggjast að veita
það fé.
'7/3 ’09. X.
Fjárbeiðnir tii aiþingis.
(Framh.).
63. Erindi frá biskupi Islands fyrir
hönd sóknarnefnda Stóra-Núpssafnaðar og
Hrepphóla um 3000 kr. lán til hvors safn-
aðar til að endurreisa kirkjurnar.
64. Erindi frá biskupi Islands vegna
séra Stetáns Stephensens á Mosfelli um
eptirlaunahækkun, svo og tneðmæli með
styrk handa uppgjafaprestinum Gísla
Kjartanssyni.
65. Erindi frá Búnaðaríélagi íslands
um að féverði veitt til skólahússbyggingar
á Hvanneyri.
66. Beiðni frá Edv. Brandt um 2000 kr.
styrk til jarðræktar í Fossvogi.
67. Beiðni frá kennurum hins almenna
menntaskóla um launahækkun.
68. Áskorun frá þingmönnum Húnvetn-
inga til alþingis um fjárveiting til vega-
gerðar fyrir Múlann, til símalínu til
Hvammstanga og til símalínu frá Blöndu-
ós til Skagastrandar og Kálfshamarsvíkur.
69. Bergur sútari Einarsson í Reykjavík
sækir um altað 4000 kr. lán úr landssjóði.
Veðurskýrsluágrip
frá 13. marz til 36. marz 1909.
marz Rv. íf. Bl. Ak. Gr. Sf.
t3- + 3,6 + 1,0 +• 2,0 -r 22 + 6,0 -r- 1,2
14. -5-1,0 +- 3,7 +■ 5,5 -5- 6,0 -T-10,4 + 5,5
15- -r- 2,5 +■ 5,6 +■ 7,o + 9,5 -5-11,6 + 6,2
IÓ. + 7,5 +- 9,5 -7- 8,0 +• 9,2 + 9,2 + 8,9
17- -r- 5,9 +■ 7,7 +■ 6,5 +■ 5,7 -5- 6,0 + 3,0
18. -F 9,4 + 4,1 = 1,8 + 0,5 +1,6 + 0,7
19. + 1,0 +■ L5 0,0 + 0,8 + 3,4 + 1,2
20. 4- 2,0 +• °,5 0,0 + 0,8 + 2,5 + 0,1
21. + 3>° + 1+ + 1,3 + 2,5 + 0,5 + L3
22. + 3,6 + i,4 +- 1,8 + 2,0 +1,6 + 0,8
23- +- o,5 + I,' + 5,8 +1,5 + 5,9 + 0,9
24 + 30 —r- 2,2 + 8,1 + 2,5 -~T0,0 + 1,2
25- +■ 3,6 0,0 +■ 5+ + r,o + 4,0 + 0,3
2Ó. +■ °,5;+- 3,9 +- L5 + 0,8 + 2,0 0 2
Rv. = Reykjavík, íf. = ísafjörður, Bl. ■=
Blönduós, Ak. = Akureyri, Gr. = Grfms-
staðir á Fjöllum, Sf. = Seyðisfjörður.
og allskonar leirvörur fæst ó-
dýrast í
verzlun Sturlu Jónssonar
Laugaveg 1.
Nogle dygtige Agenter
söges Salg af Fotografi Forstörrelser. — Höj
Provision. Skriv etter Pröver.
Aarhus Forstörrelsesanstalt
H. Jensen,
Lollandsgade 68
Aarhus.
Um þingtimann verður lands-
skjalasafnið opið þriðjudaga, fimtu-
daga og laugardaga kl. 12—J.
Um sama skeið gegnir Guðbrand-
ur Jónsson störfum skjalavörður.
Leikfél, Reykjavfkur,
Grein þessi átti að birtast í síðasta
blaði en komst eigi að sökum rúmleysis.
Iiai
Dl wi er ómótmælanlega bezta og langódýrasta
14 lX líftryggingarfélagið. — Sérstök kjör fyrir
bindindismenn. — Langhagfeldustu kjör fyrir sjó-
menn, Allir ættu að vera liftrygðir. Finnið að
máli aðalumboðsm. D. 0STLUND. Rvik.
verður leikin í Iðnaðarmanna-
húsinu laugardag 27. þ. m.
Senn koma páskarnir.
t*á drekka allir góðu vínin, nema einsýnn templarinn
og blindur aðventistinn. Ben. S. Þór.