Þjóðólfur - 18.06.1909, Blaðsíða 2

IOO
ÞJOÐOLFUK.
hinar kynlegustu ofsjónir, þýzka njósnara
á hverju strái og loptið fullt af þýzkum
loptförum njósnandi um varnir Breta.
Reyndar hefur það komið í ljós, að sumt
af þessum geigvænlegu loptförum, sem
slegið hafa óhug á þúsundir manna, hafa
verið loptbelgir með viðfestum reiðhjóla-
luktum, sem enskir atvinnurekendur hafa
sett á flug í auglýsingaskyni. En það
hefur lítið dregið úr óðatárinu, því að
æfinlega hefur þá verið nóg til af öðrum
sögum um þýzka njósnara, sem ekkihafa
orðið útskýrðar á þennan hátt.
Jafhframt þessari vígbúnaðarhreyfingu
og í sambandi við hana hefuröflug hreyf-
ing risið, er stefnir að nánari samúð og
samverknaði alls brezka rfkisins. Eng-
lendingar eru farnir að sjá, að ef það á
svo lengi að ganga, að vígbúnaðurinn
vaxi æ meira með ári hverju, þá muni
reka að þvf, að þeir geti ekki haldið uppi
nægilegum flota, til þess að verja bæði
heimalandið og allt hið víðlenda ríki sitt
í öðrum heimsálfum. Fyrir því vilja þeir
láta nýlendurnar fara að taka þátt í sjó-
vörnunum, hverri heima hjá sér, svo að
floti Englendinga sjálfra þurfi ekki að
vera eins bundinn þar. Nýlendurnar hafa
líka margar hverjar sýnt það, að þær eru
fúsar til þessa. Þannig hafa t. d. Kanada
og Astralía ákveðið að stofna flota hjá
sér, og Nýja Sjáland hefur heitið að leggja
til einn heljardreka. En það sem vand-
ast er úr að ráða, er hvernig haga skuli
stjórn flota þessara. Nýlendurnar vilja
helzt ráða yfir þeim einar, en Englend-
ingar halda því fram, að flotastjórn fyrir
rfkið verði að vera ein, svo að allir
hlutar rfkisins geti unnið saman og stutt
hver annan. En ef til vill fá nýlendurn-
ar með tímanum að taka einhvern þátt í
flotastjórn rfkisins, t. d. með fulitrúum.
Til þess að efla þessa alríkishreyfingu,
hafa menn valið fæðingardag Viktoríu
drottningar, 24. maí, sem almennan ríkis-
minningardag. Var hans minnzt á marga
lund, bæði í Lundúnum og víðsvegar
Ut um landið. »Times« gat út sérstakt
alríkisnúmer þann dag; var það 432 dálk-
ar á stærð, og vóg næstum því 2 pund.
Fjöldi barna var látinn ganga í skrúð-
göngu með brezka fána og fána allra ný-
lendanna (56) og þótti það fögur sjón og
tilkomumikil. Það er sagt, að um 3^/4
miljónir barna hafi tekið þátt í þessum
hátíðahöldum um allt England.
Öllu þýðingarmeiri vottur um þessa
hreyfingu er þó það, að 5. þ. m. kom
saman í Lundúnum fjölmennt þing blaða-
manna úr öllu brezka ríkinu og má geta
því nærri, að þar muni alríkishugsjóninni
hossað. Ennfremur kemur saman í sum-
ar reglulegt alríkisþing, því að fulltrúar
sjálfstjórnarnýlendanna eiga þá fund með
brezku stjórninni í Lundúnum til þess að
ræða um ástand og horfur ríkisins.
Pólland.
Ekki þykir Rússastjórn Pólland nægi-
lega innlimað ennþá. 1. þ. m. bar hún
upp frumvarp í þinginu (dúmunni) um, að
nokkur hluti Austur-Póllands skuli lagður
undir rússnesku héruðin næstu. Pólsku
fulltrúarnir í dúmunni börðust gegn því
af öllum mætti og vildu láta fella það þeg-
ar í stað, en endirinn varð samt sá, að
þvf var vísað til nefndar með öllum at-
kvæðum, nema Pólverja og jafnaðar-
manna.
Hátt verð.
16,700 kr. voru greiddar á söluþingi í
París um mánaðamótin síðustu^fyrir blátt
2-sentfma-frfmerki frá Hawaii síðan 1851
—1852, yfirstimplað með rauðu. Annað
frímerki frá Hawaii seldist fyrir 3,600 kr.
Gullpeningur frá stjórnartíð Balbínusar
Rómverjakeisara (238 e. kr.), sem fundizt
hafði í Alexandríu árið 1902 var keyptur
fyrir 5,400 kr.
Anðmaðurinn Carnegie
hefur gefið Frakklandi nýlega 3,600,000 kr.
til þess að styrkja menn og verðlauna fyrir
friðsamleg hugrekkis-afrek, t. d. björgun
manna úr lffsháska og þvíuml. Carnegie
hefur áður stofnað samskonar styrktar-
sjóði á Bretlandi, í Bandaríkjunum og 1
Kanada.
Jlfiannd rápsveðrið
í Norður-Ameríku um mánaða-
mótin apríl—maí.
I sambandi við smágrein Páls Bergs-
sonar í síðasta blaði eptir bréfi frá Duluth,
virðist þar ekki neitt ofhermt um ógna-
veður það, er gekk yfir mikinn hluta
Norður-Ameríku 29 apríl. I blaðinu
»Heimskringlu« 6. f. m., er skýrt nánar
frá þessu manndrápsveðri: Þar segir svo:
»Voðalegur vind-, snjó- og haglstormur
æddi yfir hluta af Bandaríkjunum þann
29. f. m., og gerði mikið manntjón og
eigna. Þetta mikla óveður, sem tók yfir
spilduna milli Kletta- og AlleghanyQall-
anna, gerði skemmdir miklar í Michigan
og þó sérstaklega í Tennessee ríkjunum.
Þetta óveður er með þeim verstu, sem
komið hafa, og gereyddi heilum héruð-
um, drap um 200 manna oggerði
tveggja miljón d o 11 a r a e i g n a-
tjón. Hundrað manns er mælt
að farizt hafi af völdum veðurs
þessa í Michigan o'g Illinois-
ríkjum. í Missouri og Kansas urðu og
skemmdir miklar, og einnig í Oklahama, O-
hio,IndianaogPennsylvaniaríkjunum. íChi-
cago dóu 7 manns af völdum óveðursins. I
M i s s i s s i p p i d a 1 n u m fórust 100
manns og margir meiddust, og
segir ein frétt þá særðu vera
yfir 2 þús. að tölu. Mest líftjón varð
þó í Arkansas. í Caldobæ létust 18
manns og 6 í Alton. Bylurinn var svo
harður, að rnörg hús fuku, allt lauslegt
fauk og eyðilagðist, ogakrarbænda ónýtt-
ust á stórum svæðum. Snjófall varð
mikið f Texasríki -, á sumum stöðum varð
haglfallið ioþumlungar á jafnsléttu.oghagl-
kornin voru afskaplega stór. I Alabama-
ríkinu var veðrið voðalegt, og margir létu
þar lífið. Fjöldi hrossa og nautgripa fór-
ust af því, að verða undir trjám, s«m
veðrið sleit upp með rótum. — Snjór féll
og mikill víð*, einkum í Norður-Dakota.
Þó engar skemmdir að frétta þaðan. I
Ontario og Quebecfylkjunum varð og
mikið snjófall, og einnig sumstaðar í
Manitoba og Vesturfylkjunum, með vetrar-
hörkum, eins og væri hávetur*.
Iilt mundi þykja á Islandi, ef hér kæmu
slík voðaveður í 2. viku sumars. Það má
óhætt segja, að frá náttúrunnar hendi hafi
allt verið hér sem ákjósanlegast og tíðar-
far óvanaiega gott, það sem af er 20.
öldinni. Vegna hsrðinda og hotfellis á
skepnum þurfa íslendingar sannarlega ekki
að flytja vestur um haf.
€rlenð símskeyti
til Pjóðólfs.
Kaupmannahöfn 15. júní.
Tjón af jarðskjálptum.
Jarðskjálptar á Suður-Frakklandi
og Spáni. Menn hafa jarizt hundr-
uðum saman.
Bæjarbrunl.
Þriðjudagsnóttina 8. þ. m., kl. rúml. 3,
varð bruni mikill á Flögu í Vatnsdal.
Vöknuðu þeir fyrstu við eldbrestina og
reykinn, sem orðinn var þá óþolandi í
sumum svefnherbergjum uppi á loptinu,
þar eð norðurendi loptsins, sem hafður
var til að geyma í kornmat o. fl., stóð
þá í björtu báli og eldurinn kominn í
skilrúmin til næstu svefnhúsa. Var því
ekki tími til að bjarga neinu af loptinu,
en þeir, er þar sváfu, fóru niður á nær-
klæðum einum. Engin tilraun var gerð
til að slökkva í íveruhúsinu, sem var ó-
hugsandi að væri hægt, en bjargað varð
mestu af neðra gólfi og úr kjallaranum
af fólki því, er fyrir var, enda var og
stutt til þess, er næg mannhjálp kom frá
næstu bæjum, og þar af leiðandi var hægt
að slökkva í útihúsi skammt frá, sem f
var kviknað, og sömuleiðis rífa niður
timburskúr, er stóð upp við íveruhúsið,
áður en hann brann mikið. Um s/4 klst.
eptir að fólkið vaknaði, hafði loginn læst
sig um allt húsið og algerlega var það
faliið eftir hálfa aðra kl.st. Húsið var
úr timbri, nema torfstafn fyrir norðri og
torfþak á norðurenda þess. Hafði vind-
staða daginn áður verið af suðri, og
þykja það líklegastar orsakir til eldsins,
að þá hafi fokið eldsneisti upp úr ofn-
pfpu og slegið niður í þakið, án þess þó
að valda reyk áður háttað var. Alt sem
brann, hús cg munir, var óvátryggt, og
skaðinn því mjög mikill fyrir eigandann,
Magnús kaupmann Stefánsson á Blönduósi,
er var þar heima í Flögu þá nótt, sem
bruninn varð, og ætlaði suður til Reykja-
vlkur daginn eptir.
Fyrirlestrar um Thorvaldsen 0. fl.
Með »Ceres« 23. þ. m. er væntanleg
hingað til Reykjavíkur kennslukona frá
Rönne á Borgundarhólmi, Hulda Hansen
að nafni. Hefur hún tilkynnt blöðunum
hér, að hún ætli að halda fyrirlestra um
Albert Thorvaldsen, og ef til vill um C.
B'. Tietgen og Georg Brandes. Gerir
hún ráð fyrir, að halda fyrsta fyrirlestur-
inn 24. þ. m. og selja aðganginn á 25
aura. Jungfrú þessi kvað vera alvön að
halda fyrirlestra og hafa hlotið lof fyrir.
Sterllng
kom hingað frá útlöndum 14. þ. m.
Með skipinu var fjöldi farþega, þar á
meðal Halldór Jónsson bankagjaldkeri og
frú hans, Carolína Jónassen amtmanns-
ekkja, frk. Sigríður Björnsdóttir (ráðherra)
frú Elizabet Þorkelsson, Magnús Hjaltested
úrsmiður, stúdentarnir Guðmundur Olafs-
so*, Hjörtur Hjartarson, Olafur Pétursson
og Pétur Jó»sson. Ennfremur komu mjög
margir útlendingar, danskir, þýzkir og
enskir.
Islenzk kona frá Kína
kom hingað einnig með „Sterling",
með manni sínum amerfskum lækni dr.
Haye*. Hún heitir Steinunn Jóhannes-
dóttit frá Eystra-Miðfelli á Hvalfjaiðar-
strönd, Jónssonar f Hrfsakoti Þórðarsonar
og Ellisifar Helgadóttur frá Stóra-Botni
Erlingssonar Árnasonar Gestssonar prests
á Kjalarnesi (f 1752) Árnasonar. Er fjöldi
ættfólks hennar í Borgarfirði. Jón Þórðar-
son í Hrísakoti afi hennar og Bjarni
rektor Jónsson voru systkinasynir. Fór hún
til Ameriku 1888 og var fyrst í Winni-
peg, en síðan í Norður-Dakota, Chi-
cago og Kalifoiníu, tók þar próf í
læknisfræði, giptist svo þessum manni
sínum og fór með honum fyrir 7 ár-
um til Kína. Veitir dr. Hayes þar for-
stöðu spítala f bænum Wuchouw um 300
mflur vestur frá höfuðborginni Herberg,
og stendur sá spftali í sambandi við ame-
rískt trúboð. Þau hjónin verða hér til
27. þ. m. og ieggja þá afstað til Ameriku
en þaðan heim aptur til Kína.
Heimspekispróf
við háskólann hafa tekið Ólafur Pét-
ursson (frá Hrólfsskála) með 1. einkunn og
Hjörtur Hjartarson (trésmiðs úr Reykja-
vík) með 2. einkunn. — Hebreskuprif hefur
Ásmundur Guðmundsson guðfræðisnemi
tekið með ágætiseinkunn.
Dáinn
er í Höfn í f. m. landi vor Sigurður
Jóhanncsson stórkaupmaður. Hann var
ættaður úr Hjaltastaðaþinghá og hafði
farið á unga aldri til Kaupmannahafnar.
Byrjaði þar nokkru síðar að verzla með
svínakjöt og pylsur, og færði smátt og
smátt svo út kvíarnar með dugnaði og
atorku, að hann var nú orðinn stórauð-
ugur maður, og verzlun hans orðin ein-
hver hin stærsta í Danmörku í þessari
giein. Hafði útibú víðsvegar og mikinn
útflutning til Englands og Ameriku. Síð-
ustu árin hafði hann allmikil afskipti af
íslenzkri saltkjötsverzlun og kom þar sem
annarstaðar fram með dugnaði og sam-
vizkusemi. Var sæmdur riddarakrossi
dannebrogsorðunnar fyrir nokkru fyrir
tilstilli Islandsráðherrans H. Hafstein.
Sonur hans heldur verzluninni áfram.
Heimspekispróf
tóku á prestaskólanum 1 fyrra dag:
1. Árni Gíslason dáv. -=-
2. Árni Helgason dáv. -j-
3. Jakob Ó. Lárusson dáv. +
4. Jón Sigtryggsson dáv.
5. Sigurður Jóhannesson ág. -f-
Einn (Sigurður Sigurðsson frá Vigur)
lagðist í mislingum samdægurs og gat
því ekki tekið prófið.
1. og 2. eru nemendur á læknaskólan-
um, 3. og 5. á prestaskólanum og 4. á
lagaskólanum.
Afraælisdags Jóns Sigurðssonar
var minnzt hér í gær með skrúðgöngu
og ræðuhöldum. Stúdentafélagið, Ung-
mennafélagið og Kennarafélagið gengust
fyrir því. Var safnast saman í Báruhús-
inu og þaðan gengið kl. 6 undir íslenzk-
um fánum að alþingishúsinu. Þar uppi á
svölunum hélt Bjarni Jónsson alþm. frá
Vogi ræðu um Jón Sigurðsson, allmjög
ljóðum stráða, og sögðu kerlingarnar, að
hún hefði verið „glóandi gull“. Hrópað
var á eptir fjórfallt húrra fyrir minningu
Jóns Sigurðssonar og sungin Eldgamla
ísafold. Þvl næst var gengið í skrúð-
göngu upp í kirkjugarð og lagður blóm-
sveigur á leiði Jóns, en Þorsteinn Erlings-
son hélt þar laglega ræðu. Sungið á ept-
ir Eldgamla fsafold. Svo óheppilega vildi
til, að rigning allmikil var framan at, en
stytti þó upp á undan kirkjugarðsgöng-
unni. Allmikill mannfjöldi var saman-
kominn við hátíðabrigði þessi, en fátt sást
þar samt stjórnarandstæðinga, enda at-
höfnin eflaust ekki að þeirra skapi.
Guðmundur Stefánsson
vinnur Islandsbeltið.
Á glímumótinu uin íslandsbeltið á Ak-
ureyri í gær glímdu alls 13 menn, og
felldi Guðmundur Stefánsson (múrara) úr
Reykjavfk alla, vann 12 glímur og hlaut
þannig íslandsbeltið. Næstur honum gekk
hinnReykvfkingurinn,er norður fór, Sigur-
jón Pétursson, vann 11 glínntr, þ. e. féll að
eins fyrir Guðmundi. Sunnlendingar og
Reykvfkingar sérstaklegageta veriðhreykn-
ir yfir þessum glímumönnum tveimur, er
glfmufélagið „Ármann" sendi norður, enda
vissu menn fyrirfram, að þeir piltar mundu
verða norðlenzku gllmumönnunum skeinu-
hættir. íslandsbeltið er nú geymt hér í
bænum og þarf ekki héðan að fara fyrst
um sinn.