Þjóðólfur - 01.10.1909, Side 1

61. árg.
Nyir
Kanpendur
að næsta (62.) árgangi Þjóð-
ólfs.
1910
geta fengið það sem eptir er
af þessum árgangi til ársloka
fyrir að eins
50 aura
auk þess sem þeir geta átt
von á um leið og þeir borga
árganginn að fá í kaupbœti:
Sérprentun af hinni nafn-
kunnu neðanmálssögu blaðs-
ins Rodneg Stone eptir Conan
Dogle, sem verður lokið inn-
an skamms og e/ til vill frekari
hlunnindi, er siðar verða aug-
lýst.
Menn ættu því að
hraða sér að panta blaðið.
yiðf lutningsb anttið.
Þakkarávarp frá Stórstúkunní.
Hinn 23. f. m. flutti 9 manna nefnd
sú, er hefur á hendi yfirstjórn Good-
templarafélagsins eða Stórstúka Islands,
ráðherranum eptirfarandi þakklætisávarp,
vandlega skrautritað í vönduðttm umbúð-
um (bindi):
Hœstvirti ráðherra íslands
br. Bj'órn Jónsson R. af dbr.
Stórstúka íslands sendir yður innilegt
þakklæti sitt fyrir framkvæmdir yðar í
bannlagamálinu frá því það kom inn á
þing, og þangað til það var staðfest af
konungi.
Vér vitum, að baráttan fyrir því, að
málið næði fram að ganga, hefur verið
afarmikil, mótstaðan gegn lögunum hefur
komið tram bæði innan lands og utan,
og að engin von var til sigurs, nema til
hans væri barist af kappi og forsjá.
Vér eigum yðttr drengilega framgöngu
sem framsögumanni málsins á alþingi og
sem ráðherra Islands, meira að þakka
sigurinn, en nokkrum einum manni öðrum.
Þegar ísland innan fárra ára fær full
not allra þeirra krapta, sem nú eru lam-
aðir, þegar fjöldi heimila, sem nú eru
dimm og gleðisnauð, sjá birtuna tram
undan sér, þegar áfengir drykkir fá ekki
lengur að tortíma ungum og gömlum,
Reykjavík, föstudaginn 1. október 1909.
þegar þjóðin verður álitin forvígisþjóð
víða um vegu fyrir þessara laga sakir, —
þá hljótið þér, hæstvirti ráðherra, stærsta
bróðurhluta frægðarinnar og heiðursins
og blessun alinna og óborinna fyrir sig-
urinn mikla, sem nú er unninn.
Ekki þarf að efa, að snarpar atrennur
verða gerðar til að fella lög þessi aptur úr
gildi, jafnvel áður en þáu eru komin til fram-
kvæmdar, og að tálma framkvæmd þeirra,
þá er þau eiga að fara að sýna bless-
unarrik áhrif sín. En vér treystum því,
að þér, hæstvirti ráðherra, verðið trúlega
á verði til að hindra slíkt atferli, beitið
yðar miklu kröptum mót öllu slíku hátta-
lagi, meðan yðar nýtur við, og látið ekki
þeim, er framkvæmdin hvílir á herðum,
haldast uppi að loka augunum fyrir brot-
um á bannlögum landsins, né láta sig
litlu skipta, ef þau verða fótum troðin
og vettugi virð.
Ráðherra Islands, br. Björn Jónsson,
yður sé heill og heiður.
I trú, von og kærleika.
Þ. J. Thoroddsen, Halldór Jónsson,
stórtemplar. stórkanzlari.
Anna Thoroddse?i, Jón Árnason,
stór-varatemplar. stórgæzlum. ungt.
Pétur Zóphóníasson, Jón Pálsson,
st.gæzlum. kosninga. stórritari.
Sveinn Jónsson, Haraldur Níelsson,
stórgjaldkeri. stórkapellán.
Indridi Einarsson,
fyrv. stórtemplar.
Þórður Thoroddsen stórtemplar las upp
ávarpið og mælti síðan nokkrum vel völd-
um orðum til ráðherra, en ráðherra svar-
aði með stuttri ræðu, um leið og hann
þakkaði sæmd þessa og vinsemd fögrum
orðum.
í Ástraliu.
(Niðurl.). -----
Á slðari árum hefur Ástralía hvað ept-
ir annað átt að verjast ódýrum innflutn-
ingsvörum frá amerískum stóriðnaðarfé-
lögum, er hafa reynt að selja 1 útlöndum
undir verksmiðjuverði vöru, er þau hafa
framleitt of mikið af. í þessu var fólgin
mikil hætta fyrir einstöku iðnaðargreinar
í Ástralíu, er sakir þessarar samkeppni
gátu ekki haldið uppi hinum sömu hag-
kvæmu vinnuskilyrðum sem fyr.
Árið 1906 voru því gefin út lög, er
áttu að hindra þannig lagaðan vöruinn-
flutning 1 framtíðinni. Önnur lög lögðu
sérstakan -skatt á þá verksmiðjueigendur í
Ástralíu, er vildu ekki halda uppi hinum
venjulegu og hagfeldu vinnuskilyrðum í
landinu og mynduðu þannig óviðurkvæmi-
lega samkeppni gegn hinum góðu vinnu-
veitendum. Spurningin um það, hvort
lög þessi koma ekki í bága við stjórnar-
skrá Ástralíu, er einmitt (þegar grein
þessi er rituð) til úrskurðar fyrir æzta
dómstóli landsins.
í allmörgum iðnaðargreinum, er hafa
hagnað af verndartollinum, hefur stjórnin
ákveðið fast útsöluverð, einkum á land-
búnaðarvélum, sem er svo ákaflega þýð-
ingarmikið fyrir viðgang jarðræktarinnar.
Verkmannaflokkurinn gengur í kröfum
sfnum miklu lengra, en hingað til hefur
verið unnt að fullnægja. Hann heimtar,
að ríkið taki að sér sem allra fyrst allan
þann iðnað, er fengið hefur einskonar
einokunarafstöðu vtð eðlilega framþróun,
einkum sykurgerð, tóbaksiðnaður og sam-
göngur á sjó við Evrópu. Sérstakar nefnd-
ir í báðum málstofum þingsins hafa á
síðustu árum rannsakað þetta efni, en
ekki enn komizt að neinni fastri niður-
stöðu. Á stefnuskrá verkmannaflokksins
stendur, að ríkið, þá er framlíða stundir,
eigi að taka að sér allan iðnrekstur, og
greiða verkamönnum kaup eptir því fyr-
irkomulagi, er jafnaðarmennskan fyrir-
skipar.
I bæjármálum er jafnaðarmennskan
skemmra á veg komin, en hjá landstjórn-
inni. Þetta stafar meðal annars af því,
að landstjórnin í Ástralíu hefur ýmsan at-
vinnurekstur, t. d. sporvagnasamgöngurn-
ar í sínum höndum, sem bæirnir annars
eru vanir að annast sjálfir. Ennfremur
er víða enn í gildi gamli atkvæðisréttur-
inn, er veitir efnaðri stéttunum yfirgnæf-
andi áhrif á skipun bæjarstjórnanna.
Nokkrir bæir hafa þó reist verkamanna-
bústaði, slátrunarhús o. s. frv., komið á
fót almenningsböðum o. fl. Lengst er
Adelaide, höfuðborgin í Suður-Ástralíu, ef-
laust komin, þvf að hún hefur byggt sér-
stakt bæjarhverfi handa gömlum verka-
mönnum. Þar geta þeir búið 1 heilsu-
samlegum og góðum húsum fyrir lága
leigu, og einnig geta þeir gegn litlu af-
gjaldi fengið landspildu til aldingarðs. Á
þennan hátt er þeim veitt tækifæri til að
hafa ofan af fyrir sér með þægilegri vinnu
á efri árum.
Flestar þær endurbætur, er hér hefur
verið getið um, hafa þegar haft heillarík
áhrif á þjóðfélagið, svo að jafnvel íhalds-
flokkurinn í landina vildi nú með engu
móti vera án þeirra. Allir þeir, er fram-
förum unna, eru fyrir sitt leyti fastráðnir
í, að ganga lengra í sömu átt og byrjað
hefur verið, þeir vilja vernda Ástralfu fyr-
ir allrl þeirri óhamingju, er stafar af auð-
mannavaldi. Þeir vilja sýna heiminum
hin miklu hlunnindi, sem efnalega og sið-
ferðislega eru í því fólgin, að láta yfir-
ráðasvæði ríkisins ná til alls iðnaðar,
með því að láta sameinaða þekkingu og
einbeittan vilja allrar þjóðarinnar í heild
sinni koma f staðinn fyrir reikular og ráð-
lauslegar framkvæmdir einstakra manna«.
Það er auðséð á öllu þvf, er höf. læt-
ur hér getið, að hann er eindreginn jafn-
aðarmaður og gerir lftið úr framtaks-
semi einstaklingsins, telur hana fremur til
bölvunar. Þess skal getið, að í Nýja-
Sjálandi er jafnaðarmannahugmyndin kom-
in enn lengra áleiðis til framkvæmda í
verkinu, en á meginlandi þeirrar álfu,
Ástralíu.
Bretar telja Ástralíu framtíðarland eng-
ilsaxneska þjóðflokksins. Þar eru enn
mikil landflæmi ónumin, þrátt fyrir afar-
miklar framtarir í öllum greinum hin
síðari ár. í skýrslu, er »Times« birtir
20. f. m., eptir Qármálaráðherrann í Ástra-
líu, John Forrest, segir, að fyrir 60 árum
hafi íbúar Ástralíu verið 400,000 og eng-
M 42.
ar járnbrautir. Nú séu íbúarnir taldir
um 41/. miljón, og 96% þeirra séu brezkir.
I bönkunum séu geymdar um 2000 milj-
ónir kr., og innlög í sparisjóðum 828
miljónir, og sé ‘/3 íbúanna, sem eigi inní
í sparisjóðunum. Næstliðið ár var flutt
út þaðan smjör fyrir 42,966,000 kr., og
ull fyrir 414 miljónir kr. í Ástralíu er.u
90 miljónir sauðfjár, 10 miljónir nautgripa,
og 2 miljónir hesta. Verzlun landsins við
önnur lönd nam árið 1908 2052 miljón-
um kr.
Unðverskir jarteinamenn.
(Niðurl.). Fakírarnir — en svo nefnast
indversku töframennirnir — fasta að kalla
má alla sína æfi, neita sér um öll lífsins
þægindi, svo að hinar Ifkamlegu þarfir
þeirra verða smátt og smátt sáralitlar, og
þeir geta verið matar- og diykkjarlausir
dögum og jafnvel vikum saman. Þeir liía
eptir föstum reglum, er fylgt hefur verið
af forfeðrum þeirra frá ómunatíð. Allan
liðlangan daginn, frá sólaruppkomu til
sólarlags, neyta þeir einskis matar né
drykkjar; að eins á nóttunni mega þeir
neyta einnar máltfðar, þó mjög af skorn-
um skammti. Hinar einu fæðutegundir,
sem þeim er leyfilegt að neyta, eru: hrís-
grjón, mjöl, mjólk, hunang, sykur og brætt
smjör, allt hrein jurtafæða. Alt krydd,
jafnvel salt, er harðlega bannað, til þess
að örfa ekki matarlystina. Annan drykk
en vatn má ekki drekka, og ennfremur
mega fakírarnir ekki slökkva þorsta sinn
nema til hálfs. Þar sem þeir sofa, kemst
enginn sólargeisli nokkru sinni að, og
nýju Iopti er aldrei hleypt þar inn.
Þessum lærisveinum Brama — því að
fakírarnir eru í raun réttri munkar — er
fyrirskipað að vera opt á hraðgöngum, og
hvíla] sig lengi þess á milli og hafast þá
ekkert að. Hvort sem þeir eru á ferð
eða halda kyrru fyrir, eiga þeir einkum
að æfa sig í því að halda niðri í sér
andanum, eins lengi og þeir geta. Aðal-
markmiðið með þessum lifnaðarhætti er
að venja magann á að vera án fæðu og
lungun á að þurfa sem minnst lopt. Þá
er einhver þessara manna situr tímum
saman uppi á súlu, verður hann stöðugt
að horfa á nefið á sér. En það er ótta-
lega þreytandi fyrir augun, og verða þau
brátt fljótandi í vatni, og mennirnir fara
að sjá allskonar sjónir.
Það eru þessar sjálfpínslir og sultarlíf,
er fakírarnir eiga að þakka að miklu
leiti þá furðulegu hluti, er þeir fram-
kvæma. Á sýningu í Búdapest fyrir nokkr-
um árum var fakír nokkur, er lét dáleiða
sig, senda sig í kassa og senda burt langa
leið. Þá er kassinn var opnaður eptir 14
daga í viðurvist nokkurra lækna, var mað-
ur vakinn af einum félaga sínum, og
reyndist ekki að eins lifandi, heldur öld-
ungis jafngóður. Með því að herða og
pynta líkama sinn árum saman, svo að
öll lfffæri séu vanin við að starfa með
sem minnstri krapteyðslu, geta einstak-
lingar gert ýms furðuverk, án þess að
vísindin geti sagt, að náttúrulögin séu
brotin.
Dáleiðendur hafa opt sýnt fram á, að