Þjóðólfur - 01.10.1909, Side 2

Þj ÓÐ ÓL'FUR.
fólk getur hættulaust legið tímum saman
í eins konar dauðamóki. Og það er því
alls ekkert undarlegt, þótt fakír geti legið
nokkrar vikur í slíkum dvala. Pyntingar
þær, sem fakírarnir sjálfir leggja á sig af
fúsum vilja, án þess að láta í Ijósi nokk-
urnjsársauka, verða einnig að skoðast sem
einskonar dáleiðsla. Hitt er annað mál,
hvort önnur töfrabrögð eða jarteinir fakír-
anna verða einnig skýrð á þennan hátt,
frá dáieiðslu sjónarmiði. Skyldu þessir
helgu menn ekki geta látið dáleiðslu-
úhrifin, sem þeir beita gegn sjáifum sér,
einnig ná til þeirra, sem 1 kringum þá
eru? Skyldu þeir ekki vera færir um að
láta áhorfendurna sjá það, sem hvergi á
sér stað, nema í eigin huga sjálfra þeirra
fakíranna ?
T. d. skal þess getið, að fakírinn tekur
ofurlitla tóma leirkrukku, og fyllir hana
með mold í viðurvist fjölda fólks. Því
næst sáir hann 1 moldina frækorni, og
nokkrum mínútum síðar sprettur upp runni
með blómum og ávöxtum. Amerískur
sjónhverfingamaður, er var áhorfandi að
þessu f Bombay, fullyrti, að hann hefði
séð Indverjann, er hann hringsnerist kring-
um krukkuna, sveipa hana inn í fell-
ingarnar á kápu sinni og hafa skipti
á henni og hinni krukkunni, er tréð var
gróðursett í. Þessi einfalda og eðlilega
skýring á hinu frægasta furðuverki fakír-
anna getur vel átt heima um sjónhverfinga-
list þá, er Amertkumaðurinn sá á torginu í
Bombay. En það eru töfralistir annara
æðri fakíra, sem ekki er svo auðvelt að
skilja. Og skal hér nú minnast á eina
sönnun, sem ætti að vera nokkurn veginn
ábyggileg, en það er augnabliksljósmynd-
unin.
Tveir ungir menn frakkneskir frá Nýju-
Kaledoníu voru á ferð í bænum Madras
og sóttu sýningar þær, sem nafnkunnur
fakíraflokkur — þó ekki af hæsta stigi —
hélt þar á almannafæri. Einn daginn
gátu þeir félagar í laumi tekið nokkrar
augnabliksmyndir, • meðan hinn hraðvax-
andi runnur var að þjóta upp. Myndir
þessar voru teknar hver á fætur annari
frá því augnabliki, sem runnurinn spratt
upp úr jörðinni, og þangað til hanuvarð
þakinn ávöxtum. En ljósmyndararnir urðu
harla hissa, er engin platan sýndi nokkr-
ar menjar af runnanum, blómum hans
eða ávöxtum, en allt annað kom greini-
lega fram: hreýfingar fakírsins og andlit
ðhorfendanna.
Svo mikið er víst, að hefði þessi fakír
látið sjer nægja að leika þessa list á jafn
einfaldan hátt, eins og Ameríkmumaðurinn
þóttist hafa séð á torginu í Bombay, þá
hefðu nokkrar Ijósmyndaplöturnar sýnt
greinilega, hvernig skiptin á leirkrukkun-
um hefðu átt sér stað.
En hver verður þá hin eðlilega skýr-
ing, þegar ljósmyndatækjunum tekst ekki
að ráða gátuna?
Þessir sömu ljósmyndarar, er nú var
getið, endurtóku tilraunir sínar gagnvart
fleiri listum fakíranna, t. d. um barnið,
sem myrt er í körfu og lífgað aptur. Því
er svo varið, að fakírinn lætur barn niður
f stóra körfu, og leggur því næst löngu
sverði þvert í gegnum hana miðja. Blóðið
rennur og litar jörðina rauða, en ofboðs-
hryllingur fer um áhorfendurna. í einni
svipan er lokinu lypt af körfunni, og
barnið bröltir út, öldungis heilt á húfi.
Ljósmyndaplöturnar sýna bæði áhorfend-
urna og fakírinn, sverðið og körfuna, en
það er ekki unnt að sjá barnið í því bili,
sem fakírinn lyptir lokinu og sýnir áhorf-
endunum barnið. Samkvæmt þessu er
ljósmyndalistin, sem með Röntgensgeisl-
unum getur nú sýnt oss hið ósýnilega, ekki
fær um að sýna það, sern allir áhorfend-
Urnir og Ijósmyndararnir sjálfir hafa séð,
eða ímynda sér að hafa séð, hvorki runn-
ann með ávöfdunum og blómunum, né
barnið endurlífgað. Hin eina mögulega
skýring er sú, að fakírar af hæsta stigi
hafi hæfileika til að dáleiða áhorfendurna,
og láta þá alla sjá sömu ofsjónina eða
missýninguna.
Frakkneskur rithöfundur, Jacolliot að
nafni, gaf 1875 út bók um ýmsar fakíra-
listir, er hann hafði sjálfur verið sjónar-
vottur að. Þungir hlutir fluttust úr stað
eptir bendingum töframannsins, spýtur
skrifuðu stafi í sandinn, og fræ, sem Jac-
olliot sjálfur hafði valið, varð að fáum
klukkustundum að stórri jurt. Allt þetta
gerðist í nokkurri fjarlægð frá fakírnum,
er sat nakinn á gólfinu með töfrasprota
sinn í hendinni. Jacolliot var ávallt einn
með fakírnum, til þess að forðast, að
hann gæti haft aðstoðarmann. í bókinni
»Hjátrú og töfrar« (sOvertro og Trold-
dom«) getur dr. Alfred Lehmann þess, er
hann talar um Jacolliot, að með því að
vera einn með fakírnum, hefði hann því
auðveldar komizt undir dáleiðsluáhrif
hans. Og Jacolliot getur þess einnig
sjálfur, að hann hefði ekki getað þolað
að horfa í hin hvössu augu fakírsins, er
stundum hefðu starað á sig tímum saman,
áður en nokkuð gerðist.
Æfiágrip
Sverris steinhöggvara Runólfssonar
Eptir sjálfan hann.
[Æfiágrip þetta er fundið meðal ýmsra
plagga, er snerta Sverri, og fylgt hafa bæj-
arfógetadæminu hér. Mun það vera samið
nálægt 1873—1874, en Sverrir drukknaði á
Hdnaflóa vorið 1879, lagði á einn bát dt frá
Skagaströnd, og hafði hund sinn, Magnds
berfætta í skut, en þeirfórust báðir. Ætlaði
hann þá að halda á fund Sigurðar Sverri-
sons sýslumanns í Bæ frænda síns. Sverrir
var maður harðgerr, áræðinn og einkenni-
legur, eins og þeir frændur fleiri. Run-
ólfur faðir hans var orðlagt karlmenni og
einhver mesti og djarfasti vatnamaður í
Skaptafellssýslu. Frásögn Sverris er lát-
laus og blátt áfram, og ekki er að sjá, að
hann sé að draga sér neina sæmd, sem
hann á ekki, því hann sleppir að geta um
ýmislegt, sem hann var frumkvöðull að, svo
sem stofnun glímufélagsins og annað fleira.
Sumt smátt er hér að vísu tilfært, en sögu-
ágrípið í heild sinni er þó fróðlegt meðal
annars um það, hvernig menn tóku hér
steinsmíðinni fyrir 40—50 árum hjá fyrsta
íslenzka steinsmiðnum frá stðari tímum.
j. Þ].
»Sverrir Runólfsson er fæddur árið 1831
þann 9. júlí á laugardag. Olst liann upp
hjá foreldrum sínum Runolfi Sverrissyni
og Guðrúnu Bjarnadóttur á Maríubakka
til þess hann var 19 ára. Fór hann þá
1852 til prests Jóns Sigurðssonar1) að Kálfa-
felli 1 Fljótshverfi, hvar hann var 1 2 ár.
Síðara árið réðist hann að Stekkjum við
Djúpavog, til að vera á dekkbát, er kall-
ist »Ludvik Johann«. Og er bréfið þar
um var komið austur yfir Skeiðarársand,
kom honum til hugar að hætta við þau vist-
arráð, og fékk leyfi prests að reyna að
ná bréfinu. Fór hann því á stað frá Kálfa-
felli um morgun á sunnudag, kom að Núp-
stað kl. 6, fékk Núpsvötnin undir sund.
Og þegar kom að Skeiðará, var hún ófær;
hleypti hann því hestinum, er GIói hét, 1
ána, og lét hann synda yfir alt í einu lagi.
Kom hann svo að Svínafelli kl. n. Þar
fékk hann hest hjá Jóni hreppstjóra Sig-
urðssyni og íylgd hans austur að Hofi.
Komu þeir þar við messulok og fréttu
þeir, að bréfið var þá komið austur yfir
Breiðamerkursand, og hætti hann þá við
að hindra hið gerða. Næsta vetur dó kona
tilvonandi húsbónda hans Jóhann(s) Malm-
kvist(s), hvers vegna hann hætti búskap,
og gaf vini sínum B(irni) G(íslasyni) á Bú*
landsnesi eptir þau vistarráð, og gekk
1) Þ. e. Jón prófastur, er síðast var á
Prestbakka, og drukknaði í Skaptá 18. des.
1883.
Sveriir að þeim skiptum, þar hann átti
að vera á áðurnefndu fiskiskipi, hvar hann
var um mánuð. En þá sonur B(jörns) fékk
af föður sínum að mega vera í fari hans
á skipinu, vildi hann strax úr vistinni, og
dvaldi þó út árið. Það ár vistaði hann
Þórarinn Guðmundsson frá Borgarhöfn að
ósk hans hjá Sigurði í Eyjum. En þegar til
kom, var allt vottalaust, og riptaði faðir
Þ(órarins) og bróðir hans, hjá hverjum
Þ(órarinn) þá var, þeim vistarráðum, og
og ætlaði Sigurður því að eiga aðganginn
að Sverri, sem nokkru áður fór suður og
lézt ætla að finna fólk sitt, en fór að frelsa
mál sitt í verunni. Fékk hann þá Gísla
hreppstjóra á Uppsölum til að vera við
fund þeirra og Jón Bjarnason á Sléttaleiti.
Guðmundur, sem grunaði hvað var, brá
við fljótt og reið sem hann mátti mest til
að verða fyrri, en það tókst ei, og komust
allir jafnsnemma að Breiðabólstað í Suð-
ursveit. Ætlaði þá G(uðmundur) að verða
fljótari í bæjardyrnar, en það fórst fyrir,
því Sverrir þekkti vel aðferð þá, er G(uð-
mundur) vildi við hafa, og varð fyrri í
dyrnar, hvaðan hann varnaði G(uðmundi)
inn lengra, en kallaði að því fólki, er inni
var, að Þórarinn kæmi út, sem hann gerði
án þess að vita hvað úti var. Skipaði
Sverrir honum á vissan stað, að standa
úti4log hinum gagnvart, og fékk þar hans
samþykki til þess, að hann Þ(órarinn)
hefði beðið Sverri að vista sig, sem hann
hafði og aldur til, hvers vottarnir minnt-
ust og vísaði Sverrir síðan Sigurði i Eyj-
um að vistarráðum þessum, og var svo
laus þeirra mála. (Niðurl.).
Lausn frá embættl
hefur stjórnin veitt 27. f. m. séra Har-
aldi Níelssyni öðrum presti hér í bænum,
af ástæðum þeim,- er getið var um í síð-
asta blaði. Hefur biskup sett séra Frið-
rik Friðriksson til að þjóna prestsembætti
séra H. N. til næstu fardaga á hans á-
byrgð. Kennslu við prestaskólann er séra
Haraldi hinsvegar talið óhætt að hafa á
hendi heilsunnar vegna.
Landsbanklnn.
Bankastjórastöðurnarnýju við þann banka
kvað hafa verið veittarí dagþeimnöfnunum:
Birni Kristjánssyni kaupm. í Rvík og Birni
Sigurðssyni kaupm. í Khöfn. Aukþeirrasóttu:
Einar Jónasson yfirréttarmálafl.m., Gunnar
Hafstein bankafulltrúi, Khöfn, Halldór
Jónsson bankagjaldkeri, Hannes Þorsteins-
son ritstjóri, Ingólfur Jónsson verzlunarstj.
í Stykkishólmi, Jón Gunnarsson verzlun-
arstj. Hafnarfirði, Jón Laxdal fyrv. verzl-
unarstj. á Isaf., Magnús Jónsson cand. jur.
Khöfn, Sigurður Eggerz sýslumaður,
Tryggvi Gunnarsson bankastjóri, Valtýr
Guðmundsson háskólakennari, Þórður J.
Thoroddsen bankagjaldkeri.
Regnkápur
(Waterproof) seldar með
verksmiðjuverði í
verzlun Starlu Jónssonar.
seldar með óvanalega lágu
verði í
verzlun Sturlu Jónssonar.
Herbergi til lelgu í Miðstræti 10.
Herbergi fæst til leigu nú þegar á
Spítalastfg 9.
1 í eikarka borgast Jo (ttOr ssa til sölu mánaðarle^ 'h. Jóhan Lau jíl strax, má >a. nesson gaveg 19.
2 ii til sölu, a málar óv Jó ahogní slr farlágt ver analega gó< h. Jóham Lau iori ð og skil- 3ir. iesson. gaveg 19.
Sóji, 4 stölar °s 2 hxginðastðlar, allt samstætt til sölu strax, tneð mjög miklum afslætti — fæst með mánaðarafborgun. Jóh. Jóhannesson Laugaveg 19.
BnifaMðnr nýr og vandaður er nú fyrir- liggandi í 40 rúm, sem selst með afslætti til 15. október; má borga mánaðarlega, ef þess er óskað. Jóli. Jóhannesson Laugaveg 19.
naikiö úrval kom með
»Lauru«, og selzt með óvana-
lega lágu verði í
verzlun Sturlu Jónssonar.
Útsalan þar heldur
áíram.
Bíðið
eptir nýrri
taslil í ÉÉ
(eptir Jón Ófeigsson, Jóhannes Sig-
fússon og Jón Þórarinsson)
er verður til sölu hjá öllum bók-
sölum hér í bænum og grendinni,
innan fárra daga.
Kostar í bandi 1,50.
Éiið
Fiður
mjög gott, selur
J. J. Lambertsen,
Aðalstræti 8.
Eigandi og ábyrgðarm.:
Hannes Þorsteinsson.
Prentsmiðjan Gutenberg.