Þjóðólfur - 23.12.1909, Blaðsíða 2

210
ÞJOÐOLFURJ
lendra ríkja. Heimsblaðið »Times« lýk-
ur langri ritgerð um hann á þessa leið:
»Nafn Ito fursta mun verða letrað í
annála heimsins ekki síður en f sögu
Japana, og þess mun verða getið um
hann, að þótt hann kæmist til hinna
æztu virðinga, er ættjörð hans gat veitt,
þá hafi hann alla tíð verið hinn sami á-
gætismaður, veglyndur og lítillátur: hinn
sami hjartaprúði og tryggi vinur, hinn
sanni, trúi og innilegi vinur keisarans
og ættjarðar sinnar, trúr til dauðans«.
Slík eptirmæli veitir »Times« þessu látna,
japanska mikilmenni.
leopold Belgjakonungup daiiöur.
Símskeyti frá Kaupmannahöfn, er hing-
að kom 17. þ. m. síðdegis, segir Leo-
pold 2. Belgjakonung látinn, og mun
hann hsfa andazt þann sama dag. Hann
var á 75. aldursári (f. 9. apríl 1835) og
hafði verið konungur 44 ár, tók við rlk-
isstjórn eptir föður sinn Leopold 1. (-f-
10. des. 1865}. Ekki var Leopold kon-
ungur harla vinsæll í landi sínu, og hafði
lítil mök við aðra þjóðhöfðingja Norður-
álfunnar, að minnsta kosti öll síðari rík-
isstjórnarár sín, heimsótti hvorki þá, né
þeir hann. En alltíður gestur var hann
í Parísarborg, og sást þar allajafna á
skemmtistöðum þeim, sem þjóðhöfðingjar
annars eru vanir að sneiða hjá, að minnsta
kosti opinberlega. Var margt um Leo-
pold konung talað og sumt misjafnt, en
et til vill ýkt að nokkru. En það var
ekkert leyndarmál, að heimilislíf hansvar
harla bágborið, að hann dýrkaði ýmsa
hjáguði, og var hvorki fyrirmyndar eigin-
maður né faðir. Var hann fjáraflamaður
mikill, en sinkur mjög við börn sín, og
átti í leiðindamáli við þau út af móður-
arfi þeirra. Varð úr því hneyksli, er
seldír voru á uppboði skrautgripir Maríu
drottningar hans, að henni látinni. Luise
elzta dóttir þeirra hjóna, gipt Filipp her-
toga af Sachsen-Koburg, er alkunn eyðslu-
kló, skildi við mann sinn, og var um
tíma á geðveikraspítala. Önnur dóttír
hans, Stefanía, var gipt Rudolf keisara-
syni í Austurríki, er dó skyndilega með
undarlegum atvikum 1889, en síðar gipt-
ist hún ungverskum aðalsmanni, Lonyay,
og hefur það hjónaband að sögn ekki
verið farsælt. Þær systur áttu í stöðug-
um erjum við föður sinn, og yngsta systir
þeirra, Clementine, sem er ógipt, er sagt,
að hafi beinlínis hatað hann fyrir með-
ferð á móður þeirra, og engum viljað
giptast, honum til skapraunar. En Leo-
pold konungur fór sínu fram og naut lífs-
ins, eins og honum þóknaðist, var í kær-
leikum allmiklum við frakknesku leikkon-
una Cleo de Merode og átti 2 börn með
frakkneskri dyravarðardóttur, er hann
sæmdi greifafrúartitli og gaf henni höfð-
ingjasetur á Fiakklandi, fleiri en eitt, þar
sem þau bjuggu saman lengri og skemmri
tfma. Hann var stórauðugur maður, en
nokkru fyrir andlát sitt reyndi hann að
selja sem mest af eignum sínum og koma
því svo fyrir, að dætur hans, hjónabands-
börnin, fengju sem minnstan arf eptir
hann, því að lagalega kvaðst hann ekki
geta gert þær arflausar. Af þessu má
sjá, hversu góð frændsemi hefur verið
milli þessara feðgina. Charlotta systir
Leopolds konungs var gipt Maximilian
keisara í Mexiko, þeim er skotinn var
þar 1867, og hefur hún verið vitskertsíð-
an að hún var 26 ára að aldri. Varhún
á ferðalagi um Norðurálfuna 1866 til að
biðja þjóðhöfðingja að hjálpa manni sín-
um, en fékk enga áheyrn, og varð þá
brjáluð. Henni er því enn í dag ókunn-
ugt um forlög manns síns.
Við ríkisstjórn í Belgíu tekur bróður-
sonur Leopolds konungs, Albert son-
ur[Fi!ippusar hertoga af Flandern (-J-1905).
Hann er tæplega hálflfertugur (f. 8. apríl
1875) og er kvæntur Elizabetu dóttur
Karls Theodors hertoga af Bayern, augn-
læknisins, er andaðist um síðastl. mánað-
armót (sbr. síðasta blað).
Ný bók.
Minningar feðra vorra
nefnist allmikil bók (nál. 20 arkir að
stærð), er Sigurður Þórólfsson skólastjóri
á Hvítárbakka hefur safnað og samið og
nýkomin er á prent. Það eru kaflar ur
Islands sögu frá elztu tímum og fram á
14. öld, og er þetta að eins íyrri (eða
fyrsti hluti) ritsins. Þetta, sem þegar er
prentað, eru fyrirlestrar eða ágrip af fyrir-
lestrum, er höf. hefur flutt við skólann
á Hvítárbakka, og liggur mikill lestur og
mikil vinna á bak við þetta rit, sem
er allrar virðingar vert af »ólærð-
um« manni. Er sá enginn alls ófróður í
íslenzkri sögu, sem kann vel það, sem í
bók þessari stendur. Því miður höfum
vér ekki haft tíma né tækifæri til að Iesa
hana nákvæmlega, og verður því ekki rit-
aður hér neinn ritdómur um hana, en
oss þótti skylt, að vekja eptirtekt manna
á bókinni, því að það er enginn efi á,
að hún er hentug alþýðubók og verð-
ur eflaust til þess að örfa áhuga fróð-
leiksfúsra unglinga til að kynnast frekar
því, sem þar er lýst í stuttumáli. Og miklu
meira er t. d. á þessu riti að græða að vissu
leyti, en t. d. í Islandssögu séra Þorkels, enda
var hún miklu styttri og í öðru sniði.
Og það hyggjum vér, að alþýðu þyki
meiri skemmtun að bók þessari en sögu-
ágripum Boga Melsteds, sem þó eru skárri
en »stóra sagan« hans, sem eflaust verð-
ur aldrei höf. eða landinu til sóma. Vit-
anlega má ýmislegt að þessari bók Sig-
urðar Þórólfssonar finna, en gallarnir eru
ekki svo stórvægileglr, að þeir hnekki
verulega gildi bókarinnar yfirleitt, sem al-
þýðubókar. Því að þótt málið sé t. d.
ekki alstaðar sem bezt eða viðkunnanleg-
ast, þá er það litlu betra hjá sumum
lærðu mönnunum, sem þykjast miklu
fremri og ættu að vera miklu fremri Sig-
urði Þórólfssyni, er aflað hefur sér sjálf-
ur þeirrar menntunar, er hann hefur, með
óvenjumiklum dugnaði og áhuga, er mörg-
um gæti verið til fyrirmyndar. Prentvill-
ur allleiðinlegar eru sumstaðar í bókinni,
og á höf, lfklega ekki sök á því. Á 6.
bls. (neðst) stendur t. d., að írsku ein-
setumennirnir hafi »skilið hér eptir írskar
bækur, bjöllur og b ö g 1 a , er á að vera
»bagla« (þ. e. stafi sem embættismerki
biskupa og munka). Slíkt er óheppilegt
og getur valdið misskilningi. Á nokkr-
um öðrum stöðum höfum vér og orðið
varir við smávegis villur og ónákvæmni,
er ekki þykir sérstök ástæða að geta, enda
er hér, eins og fyr var sagt, ekki um
verulegan ritdóm að ræða. Vér vildum
að eins mæla með bókinni sem hentugri
alþýðubók til að kynnast höfuðatriðunum
í ‘sögu og bókmenntum þjóðarinnar frá
alþýðlegu sjónarmiði. Frekari kröfurgerir
bókin ekki. Þar er ekki að tala urn sögu-
lega, vísindalega rannsókn atburðanna,
eða samanburð og mat heimildarrita,
heldur blátt áfram um alþýðlega og 1-
burðarlausa frásögn hins helzta, er á daga
þjóðarinnar hefur drifið. Og sú frásögn
hefur höf. tekizt yfirleitt sæmilega og
sumstaðar mjög vel i jafn stutt máli.
BókmenntafélaglO.
Frá skrifara Bókmenntafélagsdeildar-
innar í Höfn hefur Þjóðólfi verið send
eptirfarandi skýrsla um ársfund deildar-
innar:
„Ársfundur deildarinnar var haldinn
mánudaginn 29. nóv. 1909. Forseti lagði
fram endurskoðaðan reikning fyrir árið
1908. Tekjur deildarinnar höfðu verið á
árinu kr. 6522,90, útgjöld kr. 5565,72. í
sjóði voru við árslok kr. 23477,04. Reikn-
ingurinn var samþykktur umræðulaust.
Þá skýrði forseti frá bókaútgáfu fé-
lagsins á liðna árinu. Rvíkurdeildin hafði
gefið út Skírni 82. ár, íslenzkt fornbréfa-
safn VIII. 3 og Sýslumannaæfir Boga
Benediktssönar III. 4. — Hafnardeildin
hafði gefið út Lýsingu íslands eptir Þorv.
Thoroddsen I. 2, Safn til sögu Islands
IV. 2 og Æfisögu Jóns Ólafssonar Indía-
fara I. — I ár væri gefið út af Reykja-
víkurdeildinni: Skírnir 83. ár, Isl. forn-
bréfasafn IX. 1 og Sýslumannaæfir Boga
Benediktssonar IV. 1; af Hafnardeild-
inni: Lýsing Islands eptir Þorv. Thor-
oddsen II. 1, Safn til sögu Islands IV.
3, Æfisaga Jóns Ólafssonar Indlafara II.
og Islendingasaga eptir Boga Th. Mel-
sted II. 3. — Bókaútgáfan hefði verið
mun meiri en undanfarin ár. Næsta ár
yrðu hér í deildinni engin ný rit gefin
út, en einungis framhald áður samþykktra
rita.
Þá skýrði forseti frá ástæðum til frest-
unar ársfundar. Hann gat þess, að stjórn-
in hefði sent 1 haust fyrirspurn til fé-
laga í deildinni viðvíkjandi heimflutnings-
málinu. Meiri hluti deildarmanna hefði
verið heimflutningi mótfallinn, í Amerfku
hefði 21 verið með heimflutningi, 22 á
móti, í Danmörku 10 með, 25 á móti, í
öðrum löndum 1 með, 21 móti, alls 32
með, 68 móti. Félagið „Árgalinn" í
Amerfku hafði sent skriflega fundar-
ályktun gegn heimflutningi, sem forseti
las upp.
Þá fór fram forsetakosning. Stjórnin
var endurkosin: Forsetipróf. Þorv.Thor-
oddsen, féhirðir Gísli Brynjólfsson lækn-
ir, skrifari Sigfús Blöndal undirbóka-
vörður við konunglega bókasafnið, bóka-
vörður Pétur Bogason stud. med. &
chir. í varastjórn voru kosnir: Vara-
forseti Bogi Th. Melsted, varaféhirðir
Þór. E. Thulinius stórkaupmaður, vara-
skrifari Stefán Stefánsson cand. jur. og
varabókavörður Vernharður Þorsteinsson
stud. mag. Endurskoðunarmenn voru
kosnir þeir Stefán Jónsson stud. med. &
chir. og Jónas Einarsson stud. polit. —
30 nýir félagar voru teknir inn á fund-
inum.
Br. Cook uppvís að svikmn.
I fyrra dag kom svo látandi sfmskeyti
frá Kaupmannahöfn:
Danski háskólinn hcfur i dag
dœmt Cooksplöggin svo, að þau
séu með öllu marklaus og sanni
ekki neitt um norðurskautsfund
hans. — Cook er horfinn.
*
Þetta virðist vera nokkurn veginn á-
byggileg sönnun fyrir því, að Cook sé
svikari. Hafa margir látið þar illa blekkj-
ast, og Danir ekki sízt, er þeir gerðu
hann að heiðursdoktor háskólans m. fl.
En ýmsum þótti þegar í byrjun för hans
allgrunsamleg og skýrslur hans athuga-
verðar. Að hann nú er horfinn, bendir
á, að hann hafi séð það fyrir, að lygun-
um gæti ekki lengur orðið haldið leynd-
um, og felur hann sig því eflaust ein-
hversstaðar. Mun honum og hentara að-
vera ekki mikið á almannafæri, sízt fyrst
um sinn. En Peary fær maklega upp-
reisn fyrir skapraun þá, er hann hefur
orðið að þola fyrir lygar Cooks þessa.
Frá Eyrbekkingum
hefur Guðmundur bóndi á Háeyri sent
þingmönnum Árnesinga 17. þ. m. svolát-
andi skjal:
Undirritaðir kjósendur í Eyrarbakka-
hreppi skornm hér á pingmenn vora ad
lála liið bráðasla i Ijósi i einhverju opin-
beru blaði skoðun sina á bankaráðstöfun
ráðherrau.
Undir þessu skjali standa nöfn 87 kjós-
enda(?)í hreppnum (þeir munu vera um
120—130 alls) og Gísli prestur á Hrauni
og P. Nielsen verzlunarstjóri þar efstir á
blaði, en nafn Guðmundar bónda sést þar
hvergi. Sé þetta „ádrepan", sem getið
var um 1 fréttabréfi af Stokkseyri í síð-
asta blaði, að þingmenn Árnesinga ættu
von ú frá Eyrbekkingum, þá má segja, að
hún sé harla léttvæg, enda auðvelt að
svara svona lagaðri áskorun mjög stutt-
lega, því að ritstjóri þessa blaðs hefur
einmitt þegar lýst skoðun sinni á málinu
hér í blaðinu optar en einu sinni og mun
ekki gera það öðruvísi annarstaðar að
sinni, hversu margar áskoranir, sem um
það koma. Mætti ætla, að Eyrbekkingum
væri kunnugt um, hvað Þjóðólfur hefur
lagt til þessa máls, og máttu því vita fyrir-
fram, hverju svarað yrði. En í Þjóðólfi
hefur það verið skýrt tekið fram, að engir
hyggnir menn og réttsýnir ættu að gera
sig seka í því fljótræði, að kveða nú þegar
upp áfellisdóm, hvort heldur yfir ráð-
herra eða hinni fráviknu bankastjórn, með-
an málið væri jafnóupplýst. eins og það
væri nú, og allra sízt mættu þingmenn
meiri hlutans, sem síðar eiga að kveða
upp endilegan úrskurð á réttum vettvangi
— alþingi — og bera ábyrgð á honum,
gerast nú ginningarfífl æsingamanna í
þessu máli, og hreykja sér í dómarasess
f Gleymið ekki að koma
f*ar er $vo margt hentugt^og smekklegt til ólagjMÍa