Þjóðólfur - 01.04.1910, Blaðsíða 1

Þjóðólfur - 01.04.1910, Blaðsíða 1
62. árg. Samgangna-skraf. (Framhafd af »Járnbrautar-skrafi«). Spnrt og SYarað. Hversvegna ryðjum véjr engjagötur og brúum keldur? — Vegna þess að þá stfgst greiðlegar við heyflutninginn og við fáum meira flutt heim á dag; við það sparast tími til annarar heyvinnu, og meira heyast. En meiri hey fæða fleiri fénað. Hví viljum vér leiða vatn inn í hús vor, ef unt er ? — Vegna þess, að vér getum ekki án vatnsins verið, og þurf- um að nota það mikið daglega. Eftir því sem hægara er að ná i það, sparast tími til annarar vinnu, og vatnið er því síður sparað til allskonar hreinlætis m. fl. Hví viljum vér hafa greiðan veg til kaupstaða? — Vegna þess vérgetumeigi án viðskifta verið, og því greiðari sem vegurinn er, fer minni tími frá öðrum nauðsynjastörfum til kaupskaparferðanna. Hvers vegna viljum vér brúa torfærar ár? — Vegna þess að þær hamla nauð- synlegum ferðum vorum, valda tímatöf. Hvers vegna viljum vér hafa vagnfæra vegi ? — Vegna þess að þá getum vér flutt eins mikið með eins hests krafti, eins og annars með 3—4; það sparar hestahald. En hestar eru vinnuverkfæri. Því færri hesta, sem vér þurfum að halda, til flutninga að og frá heimilinu, því minna fé þurfum vér að láta standa í þeim verktærum og viðhaldi þeirra (fóðri) og getum því notað það til annarar nyt- semi, og því meira, sem vér getum flutt í einu, þess færri ferðir. — Auk þess fá- um vér flutt vörur í stærri heildum, en með kla';kaburði, og farið betur með þær í flutningnum. Hvers vegna viljum vér hafa greiðar og tíðar skipaferðir milli hafna innan lands og við útlönd? —Vegna viðskifta- þarfarinnar. Hvl er þessi þörf nú svo miklu meiri, en fyrir 30 árum ? Þá var t. d. byrjað á strandferðum hér með skipi, er hét »Jón Sigurðsson«. Það fékk þá svo lít- inn flutning, að það varð að hætta ferð- unum. En nú láta 3—4 útlend gufuskipafélög mörg skip flakka með ströndum lands- ins alt árið, hvort í kapp við annað, auk gufubáta, er ganga um smærri svæði. Gera þau þetta af gamni sínu eða af því, að þau hafi af þ /f atvinnu? Fyrri spurninni er því að svara, að þá höfðu landsmenn eigi þekkingu til að nota sér ferðirnar; þeir voruslíku óvanir. En nú hafa þeir lært að meta gildi góðra samgangna og bættra viðskifta, og hefur það einna helst valdið framförum landsins. Síðari spurnni: Félögin keppa um ferðirnar af því þær eru arðvænlegar. — Framtakssemi og framleiðsla hefir aukist svo f landinu, við bættar samgöngur og greiðari verslunarviðskifti, að skipin hafa nóg að flytja. Samgangnabæturnar auka framleiðsluna, bæði af því, að þá er greiðara að selja og kaupa vörurnar, og meiri tími vinst til annara starfa, er minna tefst við ferðafögin. T. d. má Reykjavík, Föstudaginn 1. Aprfl 1910. 14. iá mótor-steinoliu í e? i nota? Þá sem eg sjálfur álít vera besta, eða þá, sem seljand- inn segir að sé best? ? Auðvitað nota eg þá olíu, sem eg sjálfur af eigin reynslu veit að er áreiðanlega langbest, nefnilega Gylfie mótor-steinoliu frá Skandinavisk-Amerikansk Petroleums Aktieselskab, Kongens Nytorv 6. Köbenhayn. Ef þér viljið reyna Gylfie-mótor-steinolíu, mun kaupmaður yðar útvega yður hana. nefna. að skreiðarferðir úr Húnav s. og Skagaf. vestur á Snæfellsnes eða á Suð- urnes kröfðu mikils tíma og hestahalds. Þá var og torfengin mörg útlend nauð- synjavara, svo sem byggingaefni o. fl. En er nú ekki samgöngunum komið í viðunanlegt horf ? Skipagöngur eru orðn- ar nokkurnveginn góðar með ströndum fram, þar sem unt er að koma þeim við, og akvegum og brúm fjölgar nú óðum. Svar: Víða heyrast enn kvartanir um ónógar samgöngur. Og sérstaklega er það einn hluti landsins, sem útundan þykir verða. Það er Suðurlands-undir- lendið. Það hefur frá öndverðu (sbr. Landnámu) verið talinn byggilegast hluti landsins — frá landbúnaðarlegu sjónar- miði skoðað. En þar eru hafnleysur og ilt til samgangnabóta á sjó. Þar brutu margir landnámsmenn skip sfn, og svo hefir jafnan til gengið síðan. Ógrynni fjár er líklegt að það mundi kosta, að gera þar höfn, og þó óvíst að trygg yrði, sökum grunnsæfis úti fyrir. Og þangað liggur að eins einn akfær vegur, Hellis- heiðarvegurinn, frá nokkurnveginn að- gengilegri höfn (Reykjavík). Hcllisheiðarvegur. Þessi vegur getur ekki fullnægt sam- gangnaþörf hins víðáttumikla Suðurlands- undirlendis, Árnes- og Rangárvallasýslna (og að nokkru leyti Skaftaíellssýslum), við Rvfk og aðra hafnarstaði Faxaflóa. Veg- urinn er oft torsóttur með æki, nema um sumartímann; er það vegna aurs á haust- um og vorum, en snjóa og vatnagangs á vetrum. Því þótt Hellisheiði sá ekki há, er hún talsvert snjóasæl, sem kemur til af því, að þar eru hærri fjöll í nánd við veginn, er að sér draga úrkomuna. Á vetrum er því oft með illfært með æki um heiðina, þótt autt sé beggja megin hennar. Þar eru um 40 km. milli bygða. En eins og líklegt er, er hvergi á landi hér slík umferð um' nokkurn veg sem þennan, alla þá tíð sem hann er fær. Á sumrum er sífeld umferð þar dag og nótt. Geta þeir, sem við veginn búa, af því dæmt, hve afarmikil samgangnaþörfin er á þessu svæði. Ymsir andmarkar eru enn á vegi þess- um. Á kafla, Sandskeiði, er hinn upp- runalega lagði vegur runninn burt af vatnagangi, og verður þar að fara eftir sandinum, sem stundum er ófær. Brekk- an upp á heiðina að austan (Kambar), er löng og erfið, og enda hættuleg vegna hinna mörgu, skörpu króka með háum upphleðslum. í Álfóssveit1) eru tvær ár enn óbrúaðar og vegurinn undir Ingólfsfelli aðeins ruddur. Þetta_ síðasta bíður bóta. En ekki eru líkur til, að þarna verði nýtilegur bifreiðar- (mótorvagna) vegur. 1) Sveitarnafn þetta hefir tekið leiðin- legri breytingu frá því er var f fornöld. Áin neðan til hét Álfós (sbr. Landnámu), og hefir sveitin Verið þar við kend eins og fleiri sveitir, er bera nafn af vötnum (Andakíll (kílar réttara), Alftaver, Fljót, Hóp, Lón), og heitið Álf(s)ós; það skilst, en Ölfus ekki. Tel eg sænira að, taka upp aftur hið forna nafn Álfós, Álfósá (það mun reyndar hafa heitað á sú, er féll úr Ölversvatni (nú Þingvallavatni), fyrir neðan Villingavatn, þar fyrir ofan Sog; en Álfós upp að ármótum). Ekki er því líklegt, að vegur þessi fullnægi til lengdar samgangnaþörfinni, sem hér hlýtur að fara vaxandi. Nýr vegur. Áður en langt líður, verður þvf að finna nýan veg til að fullnægja þeirri sam- gangnaþörf, sem þegar er, og auka hana. En af auknum, bættum samgöngum leiðir framför í öllum atvinnugreinum. Af þeim samgangnafærum, sem enn eru þekt og nothæf í heiminum, fullnægir ekkert betur en járnbraut þörfum þjóðanna á landi. Járnbrauta-stæði hið besta er yfir Mos- fellsheiði norðanverða, Þingvallasveit þvera og skáhalt ofan Grímsnes. Er það mik- ill kostur við leið þessa: að hún liggur eftir láglendi. Mosfellsheiði er þar tals- vert lægri en Hellisheiði (um 880 fet þar sem hæst er); a ð hvergi á þeirri leið er hætt við vatnaágangi; að þarerekki sér- legra snjóþyngsla von; brautin lægi hvergi nærri fjöllum; að hún er jafnlend, og brautarbyggingin því ekki neinum vand- kvæðum bundin; a ð hún liggur þó nær alla leið 1 bygð. En þessi leið er lengri, t. d. milli Reykjavíkur og Álfósárbrúr, en Hellis- heiðarvegurinn. Hann er 64 km., en járnbrautarleiðin 93. Því er það, að lítil bót væri að því, að leggja þarna akveg fyrir kerrur; hann yrði ekki fljótfarnari og gæti oft verið illfær fyrir þesskonar akstur eins og hinn, þótt vegarstæðið sé að mörgu betra. Um járnbraut er öðru máli að gegna. Bæði er þá vandað betur til vegagerðar- innar, undirbyggingarinnar, og svo má með umferðinni halda veginum hreinum: plægja snjóinn burt jafnóðum, og sá veg- ur veðst ekki upp í aur. Eigi þvf að veita Suðurlands-undirlend- inu verulega og varanlega samgöngubót, virðist eina ráðið vera, að leggja járnbraut þangað fráhöfnvið F a xa f 1 ó a. Lífæðar. »Hvað þá væri fengið?« Lífæð, slagæð (púls) 1 þjóðlíkamann. Sam- gangnafærin eru lífæðar. Gufuskipaferðir og járnbrautir slagæðar. Símar og góðir vegir háræðar. Veita lífi og fjöri um löndin. Ameríkumenn byggja brautir á óbygðum landsvæðum, til að fá þau bygð. Hvar, sem járnbraut er lögð um bygð eða byggileg lönd, sprettur upp, eykstog blómgast þjóð 1 í f í nánd við hana, land- búnaður og allir atvinnuvegir taka fram- förum. Þar sem eins mikil samgangnaþörf er, eins og hér (milli Árn. og Rangv. annars vegar, Faxaflóa hins vegar), er kerru- flutningabraut ófullnægjandi, Ferðalagið á akbrautinni gengur svo deyfandi, drag- andi, snigilslega seint: t. d. 20—24stundir frá Rvík til Álfósárbrúar. Á járnbraut má fara þetta, nærri ’/3 lengri leið, á 3 stundum. Hinn iðandi, kvikandi, hlaupandi hraði járnbrautarlestanna, stundvísi þeirra og tíðu ferðir, færir líf og fjör og þrótt í alla starfsemi manna í nánd við þær. þær spara bændum ferðalög og flýta ferð- um þeirra, er þeir þurfa að ferðast. — (Og nú er eg víst farinn að »gylla« járn- brautina. en ekki úr hófi þó). Auðsætt hagræði. Gerum ráð fyrir að járnbraut verði lögð, og endi fyrst um sinn við Álfósbrú. Að sjálfsögðu fylgir henni sími. Símagreinar hljóta að verða lagðar upp í Grímsnes, Tungur og Hreppa. Svo verður símastöð f Landeyum á Vestmannaeyalínunni væntanlegu, og má ske einhverjar greinar í Rangárvallas. Miðstöð þessa símanets verður við brautarendann. Þar myndast bráðlega (iðnaðar- og landbúnaðar-) þorp \ \

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.