Þjóðólfur - 01.04.1910, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR
55
prestar og prestmentaðir menn, og allra
helst g ó ð i r klerkar, voru og eru meðal
hinna bestu kennara. Og eitt er öld-
ungis víst, að meðal mentaðra og trú-
aðra prestkennara mundu alls ekki verða
misjafnari sauðir en nú á sér stað, meðal
presta og kennara með núverandi fyrir-
komulagi. Þetta hef eg áður skýrt tekið
fram, en séra Jóh. skrifar eins og hann
hafi alls ekki séð það. Því að hann
kerour með ekkert, sem hrindir því, enda
setla eg, að það verði varla hrakið.
(Meira).
Áskorun
lil sjómanna á íslandi.
Á fjölmennum hreppsfundi, sem haldinn
var 1 Ólafsvik 6. Mars þ. á. var meðal
annars rætt um vátryggingarlög fyrir sjó-
menn frá slðasta Alþingi. Voru allir á
eitt sáttir um það, að lög þessi væru
mjög vanhugsuð og algerlega óviðunandi
eins og þau væru, sérstaklega þyrfti 25.
og 7. grein laganna gagngerðar breyting-
ar við, þannig: að allir sjómenn á stór-
um og smáum bátum, yrðu að vera vá-
trygðir; að sjóðurinn borgaði erfingjum
allra sem dæu á sjó eða landi á meðan
þeir eru vátrygðir 200 krónur á ári í 5
ár og að landsjóður mætti leggja til alt
að 75 þúsund krónum.
Fundurinn ákvað því að skora á Al-
þingi að breyta lögum þessum hið allra
fyrsta og jafnframt því var ákveðið að
leita samþykkis við sem flest sjóþorp á
landinu, þessu máli til stuðnings. Á
fundinum voru rædd ýms fleiri mál, svo
sem lög frá síðasta Alþingi um lög prest
og kirkju, sem mönnum alment geðjaðast
illa að.
Til þess að fá sem fyrst breytingar k
þessum og ýmsum fleiri lögum, er fundar
menn töldu óhagkvæm, var ákveðið að
skora á stjórnina að boða til aukaþings
á þessu ári.
Samkvæmt ofanrituðu skorum vér hér
með á alla sjómenn á landinu er stunda
fiskiveiðar, að bindast samtökum til að
fá breytt vátryggingarlögum fyrir sjómenn
frá síðasta Alþingi, eða að öðrum kosti
fá þau numin úr gildi; vér erum fúsir til
þeirrar samvinnu eg leiðbeiningar er vér
getum í té látið.
í framkvæmdarnefnd fundarins.
H. Steinsen lœknir. Guðm. Einarsson
preslur. Eliníus Jónsson.
Ofanritaða áskorun biðjum vér yður
herra ritstjóii, að taka í blað yðar hið
allra fyrsta.
Ólafsvlk 15. Mars 1910.
Fyrir hönd nefndarinnar
Eliníus Jónsson.
T ryggingarfélagið
„Hansaíf.
»Gjallarhornet«, norrænt tryggingatíma-
rit, útgefið í Stokkhólmi, flytur nýlega ít-
arlegar rannsóknarskýrslur viðvíkjandi
tryggingarfélaginu »Hansa«, sem kvað
vera farið að starfa einnig hér á landi,
og skulum vér því skýra stuttlega frá
ýmsu því, sem í téðu blaði hefir birstum
félagið og starfsemi þess.
Taka skulum vér fram, að það, sem
þar er birt, er í heild sinni tekið frá
eftirlitsnefnd þeirri, sem skipuð er af
stjórn Svía til að hafa umsjón með að
tryggingarfélögin f landinu séu tryggileg
°g áreiðanleg. Hefir tilsjónarnefnd þessi
talsvert vald, mun geta bannað félöguna
að starfa, ef ástæða þykir til 0. s. frv.
I fyrra voru bækur og reikningar
»Hansa«-félagsins tekin til rannsóknar af
konunglegu eftirlitsnefndinni og fanst
margt mjög athugavert í reikningunum
fyrir árið 1908.
Þannig var reikningurinn fyrir 1908
gerður upp að vori 1909, án þess að
nokkurt fé væri ætlað fyrir ýmsan skaða
af skipbrotum, sem félagið átti þó að
bæta fyrir, og þótt þessi skipbrot, sem
búið var að tilkynna félaginu að hefðu
átt sér stað árið 1908, eðlilega hefðu átt
að vera tekin til greina, þareð þau
voru tilkynt svo snemma, að þau
hefðu getað verið tekin með í ársreikn-
ing 1908. Þó var þetta ekki gert,
og sökum þessa sýndi reikningur-
inn miklu betri niðurstöðu
en var í raun og veru, og félag-
ið stóð sig ver, en út leit samkv. reikn-
ingunum.
Þessi tilhneyging hjá »Hansa« til þess
að skreyta ársreikninga sína sýnir eftir-
litsnefnd Svíastjórnar að er orðin venja
hjá félaginu. — »Hansa« gerði í maf
1908 samning við endurtryggjanda um
rekstur árin 1908, 1909 og 1910. Samn-
ingi þessum lauk þannig, að félagið
»Hansa« fékk heimild til að skrifa þess-
um manni til skuldar 42,000 kr. Þetta
gerðist 1 mal ’o8. Til þess að láta reikn-
ing ársins 1908 líta fagurlega út, færir
stjórn »Hansa« inn þessar 42,000 kr.
sem tekjur árið 1907(1). Hefði reikning-
ar »Hansa« fyrir árið 1907 verið rétt
færðir, mundu þeir hafa sýnt kr. 29,932,02
sem t a p, meðan þessi »búhnykkur« gerði
það að verkum, að félagið þótfist hafa
kr. 12,067,98 í ágóða(l).
Þegar konunglega sænska eftirlitsnefnd-
in harðlega átalaði þetta og fleira 1 sömu
átt, svaraði stjórn »Hansa«, að slfkt
skyldi ei oftar koma fyrir.
En af því, sem sannast hefur í þessu
máli, er augljóst orðið, a ð félagi þessu
hefir ekki verið svo vel stjórnað sem
skyldi, að fjárhagur þess sé ekki eins
góður og félagið hefir látið f veðri
vaka, og, a ð ætíð er um ný félög er að
ræða, er full ástæða til þess að gæta
allrar varúðar.
Það, sem hér að framan hefir sagt ver-
ið, er tekið eftir hinu áðurnefnda tíma-
riti, sem er í miklum metum um öll
Norðurlönd. I þessu riti er í 21.—23.
hefti fyrir 1909 rækilega skýrt frá mál-
inu frá báðum hliðum; bréf milli eftir-
litsnefndarinnar og stjórnar »Hansa« eru
þar prentuð í heild sinni, svo ekki stoðar,
að gruna tfmaritið um hlutdrægni.
Hvað er að frétta?
„Liaurn“-strandið. Björgunar-
skipið „Geir" kom hingað 26. f. m. og
hafði eigi tekist að ná „Lauru" út, svo
hún verður að algerðu strandi. Er hún
brotin nokkuð og vörurnar skemdar. Geir
flutti póstflutning „Lauru" og farþega, og
var á meðal þeirra Sigurður bóndi Jóns-
son á Ystafelli og kona hans, er hingað
kom til lækninga. — Skipverjar komu og
með Geir, nema Gottfredsen skipstjóri,
er bíður eftir uppboðinu við annan mann.
Mannalát. Bergur Helgason skóla-
stjóri á Eiðum lést 15. f. m., úr tæringu,
35 ára að aldri (f. 27. Maí 1875). Hann
var kvæntur danskri konu og áttu þau
einn son.
Skipstrand. 4. f. m. strandaði
franskt seglskip á svonefndri Stapavík
undir Ósfjöllum. Var það fullfermt vist-
um o. fl. til hinna frakknesku flskiskipa
hér við land. Mannbjörg varð en engu
af vörunum varð bjargað. („Austri").
Dnlamenn ætluðu að lialda fund
um bankamálið að Hjarðarholti fyrir
skömmu síðan. Það átti að vera fulltrúa-
fundur. Sökum ófærðar mættu að eins
þrír fulltrúar, og varð því að fresta fund-
inum óákveðið.
Druknun. Seint í Febrúar druknaði
í Lagarfljóti ungur maður frá Hrappsgerði
í Fellum, Björgvin Hallsson að nafni.
eru mikil um land
alt, og ófærð óvenjulega mikil. Póstur
síðast var 14 tíma yfir Holtavörðuheiði.
Snjóílód féll á bæ í Flókadal í
Fljótum fyrir nokkru síðan. Bóndinn, á-
samt elsta syni sínum, var á næsta bæ,
en heima var konan með fjórum börn-
um. Er bóndinn kom heim aftur, var
bærinn í kafi og sótti hann hjálp til að
moka upp bæinn. Alt var þar óskemt.
Fannferjan var svo mikil, að flóðið hafði
runnið ofan á fönninni og yfir bæinn.
Bæar-annáll.
Kiimi- Benedikteeon fyrv.
sýslum. kom hingað með síðustu ferð
»Botníu« og fór aftur með henni. Hann
var hér meðal annars til þess að undir-
búa stofnun banka. Hefir hann fengið
nokkra Englendinga til þess að mynda
félag í því skyni, og er svo ráð fyrir gert,
að banki þessi tæki til starfa í sumar,
en byrji í smáuro stýl. Þó er það ekki
að fullu ráðið enn, Flestir mundu fagna
því mjög, að nýr banki kæmi til sögunn-
ar hér. Alt of lítið afpeningum ermanna
á milli, og háir það viðskiftalífinu mjög
mikið. Svo er og til ætlast, að banki
þessi hafi engin hlunnindi frá landsins
hálfu, hvorki seðlaútgáfu, ábyrgð né ann-
að, svo engin ástæða virðist vera til þess
að hafa á móti honum frá hvaða sjónar-
miði sem á það er litið. Enda mun hr.
E. B. fá alment þakklæti fyrir þessa starf-
semi sina.
Trtilofuð eru Ragnar Pálsson Leví
kaupmaður og ungfrú Margrét Stefáns-
dóttir verslunarmær(fráKnararnesi). Þjóð-
ólfur óskar hjónaefnunm til hamingju.
HjóunDöiitl: Sigurjón Markússon
fulltrúi bæarfógeta og ungfrú Sigríður Þor-
björg Björnsdóttir, 12. f. m.
Sigurþór Sigurðsson ökumaður og ung-
frú Halldóra Ingibjörg Halldórsdóttir 19.
s. m.
Skipal ©röir : „ Sterling " kom loks
að vestan 25. f. m. og fór til útlanda sam-
dægurs. Sveinn Björnsson yfirréttarmála-
flutningsmaður fór til Hafnar með skipinu.
„Presperó" kom frá útlöndum 28. f. m.,
og fer norður í dag. Hannes Hafstein
fer með henni til Akureyrar og tekur þar
við stjórn Islandsbankaútbúsins fyrst um
sinn.
Jón Jónsson sagnfræðingur flutti
fyrirlestur 1 Iðnaðarmannahúsinu á annan
1 páskum, er hann nefndi „í dögun". Var
sá um Eggert Ólatsson. Næstu 4 sunnu-
daga flytur hann framhald hans. Hús-
fylli var, enda var fyrirlesturinn bæði fróð-
legur og skemtilega fluttur, eins og alt
er Jón flytur.
Dr. Ilclgi Péturgs hefir haldið
fyrirlestra um utanför sína.
„Botnia“ fór til útlanda á páska-
daginn. Með henni fór Einar Benedikts-
son og N. Ottesen bóksali frá Winnipeg,
og um 30 manns héðan til Ameríku.
Spámennirnir.
í nefndaráliti bankarannsóknarnefndar-
innar stendur á bls 18.
... »og er það fyrirsjáaniegt fyrir alla
þá sem eru 1 þessum fjölmenna flokki
— 740 — að fyrirsjáanlega geta þeir
aldrei eignast neitt er þeir gætu látið af
hendi rakna« ... —
Sigurður jlffagnússon
læknir
býr nú Kipkjustræti ÍO.
Viðtalstími 11—12. Talsími 204.
Já, miklir spámenn eru nú upprisnir
meðal vor, hvort þeir hafa nú fengið
þenna vísdóm úr spilum, kaffibolla eða
þá f gegnum borðfætur, þá finst mér að
ef hann er réttur, að slíka menn ætti
þing eða stjórn að halda áfram að launa
til að spá og svo birta nöfn allra þeirra
sem aldrei geta eignast neitt, til viðvör-
unar bönkum og öðrum verslunum; þ a ð
mundi borga sig fyrir okkar fátæku þjóð,
enda þótt það taki atvinnu frá okkur
spákonunum.
Spúkona.
Eftirmæli.
Hinn 12. Des. sfðastl. andaðist að þeim-
ili sínu, merkiskonan Kristín Jóns-
dóttir á Vestari-Loftsstöðum í Árnes-
sýslu. Hún var dóttir Jóns Helgasonar
frá Sólheimum í Hrunamannahrepp, Eir-
íksonar frá Bolholti, Jónssonar frá Næf-
urholti. Móðir Kristfnar var Þuríður
Gestsdóttir frá Nesi í Selvogi, Guðnason-
ar frá Gerðum í Landeyjum. Hún bjó
með manni sínum Jóni hreppstjóra Jóns-
syni í full 50 ár og eignuðust þau 7
börn; eru 3 þeirra á lífi: Jón bóndi á
Loftsstöðum, Sigríður ekkja Kolbeins sál.
Þorleifssonar og Þuríður ógift, báðar á
Loftsstöðum. Kristín sál. var 79 ára að
aldri þegar hún andaðist og hafði mist
mann sinn fyrir tæpum 2 árum. — Það
er kunnugra en frá þurfi að segja hvlllkt
rausnar- og ráðdeildar-heimili Loftsstaða-
heimilið var og er enn. Það lá fyrrum
lengst af í fjölförnustu þjóðbraut og bar
þar margan manninn að, sem ekki ein-
ungis naut gistingar og beina ókeypis,
heldur og umhyggjusömustu meðferðar á
alla lund, glaðværðar og gestrisni á ís-
lenska vísu, eins og hún tíðkaðist best
og fullkomnust á íslensku fyrirmyndar-
heimili. Þar skorti kvorki fjörugar og
skemtandi viðræður né sönglist og sí-
kátt viðmót; það var engu lfkara en því
að maður væri kominn sem boðgestur í
fjölment samkvæmi; ánægjan og gleðin
brosti þar sífelt við æðri sem lægri, reglu-
semin og þrifnaðurinn sást þar á öllu
úti og inni og starfsemi og stjórn á allri
vinnu, einkendi þá er þar höfðu unnið
sem hjú eða daglaunamenn. Gamlir og
góðir siðir voru þar í hávegum hafðir,
en þó fylgst vel með í öllu því sem nýtt
var og til framfara og meuningar horfði,
Börn sín ólu þau hjónin upp með
guðsótta og í góðum siðurn og mönnuð-
ust þau vel. Þau mistu fyrir nokkrum
árum uppkominn son sinn, Bjarna, sem
þá var nýkvæntur, einhvern hinn efnileg-
asta mann og gervilegasta þar um slóðir.
Jafnvel útlitsháttur viðræður eða viðkynn-
ing við þann mann sýndi hverjum manni,
þó ókunnugur væri, mynd heimilisins og
hátternis þess er þar bjó: Framúrskar-
andi stilling, glögt auga fyrir öllu fögru,
glaðlyndi og hógværð, atorku og elju-
semi við sérhvað það er að framkvæmd-
um laut og til framfara horfði. — Þegar
eg, er þetta rita, kyntist heimili þessu
fyrir nálega 30 árum fyrst og um mörg
ár eftir það, óskaði eg þess oft, að slík
heimili væru mörg á landi hér er llktust
því f einu og öllu. Nú eru þau bæði
dáin, gömlu hjónin, og er eg þess full-
viss, að minning þeirra lifir með heiðri
meðal fjölda margra manna er kyntust
hinum miklu og mikilsverðu mannkostum
er þau höfðu að geyma og ber heimilið
og sveit sú, er þau ólu mestan aldur sinn
í, þess merki enn og væntanlega um
mörg ár. Því »eftir lifir minning mæt,
þó maðurinn deyi«.
Fornkunningi.