Þjóðólfur - 06.05.1910, Qupperneq 1

mótor-stfiinolin i
Þá sem eg sjálfur álít vera besta, eða þá, sem seljand-
inn segir að sé bestf
Auðvitað nota eg þá olíu, sem eg sjálfur af eigin reynslu veit
að er áreiðanlega langbest, nefnilega
Gylfie mótor-steinolia
la?
frá
SkandinaTisk-Amerikansk Petroleums Aktieselskab,
Kongens Nytory 6. Köbenhayn.
Ef þér viljið reyna Gylfie-mótor-steinolíu, mun kaupmaður yðar
útvega yður hana.
Játvarður Englakonigur
dáinn.
t
jjjörnstjerne gjörnson
var fæddur 8. Des. 1832 í Kviknir í
Eystridölum í Dofrafjöllum, og var
faðir hans prestur þar. — Var hann
settur til menta á unga aldri, en lét
lítt bóknám, en náði þó stúdentsprófi
tvítugur. Gaf sig síðan við blaða-
mensku, aðallega sem ritdómari og
sjónleikadómari, en varð lyrir megnri
mótspyrnu, því dómar hans féllu eigi
þeim í geð, er hlut áttu að málum.
Varð þó síðar leikhússtjóri, fyrst í
Björgvin, en síðar í Kristjaníu, og þar
fékst hann og við blaðamensku um
hríð. Síðan keypti hann Aulestad,
jörð í Guðbrandsdölum, og bjó þar
síðan rausnarbúi. Eerðaðist víða um
lönd og dvaldi þar stundum lengri
tíma, og eitt skeið var hann 5 ár sam-
fleytt í París, og þangað fór hann
slðastl. haust til lækningar og þar and-
aðist hann 26. f. m. — Hann tók
snemma mikinn þátt í stjórnmálum og
fylgdi frjálslyndari flokknum að mál-
um, Ferðaðist hann víða um landið
og hélt ræður um stjórnmál. Var
hann hverjum manni mælskari og hafði
hin mestu áhrif á áheyrendur sína.
Vakti hjá þjóð sinni sjálfstæðishugsun,
og mun það síst ofmælt, að hann hafi
átt mestan þátt í skilnaðarstefnunni.
En eigi líkaði honum þó allskostar,
hvernig farið var við skilnaðinn við
Svía 1905.
Þá Bj. Björnson var rúmlega þrítug-
ur, veitti stórþingið norska honum 1600
kr. skáldalaun á ári, og hélt hann
þeim síðan alla æfi, og fyrir nokkrum
árum hlaut hann Nóbelsverðlaunin
{140,000 kr.). Hann varð brátt heims-
frægur, bæði sem rithöfundur og
mælskumaður. Liggur eftir hann ó-
grynni öll af ljóðmælum, skáldsögum
og leikritum, og er hann talinn eitt-
hvert mesta skáld Norðurlanda, annar
en Ibsen. Ymsar sögur hans hafa
verið þýddar á íslensku: Hættuleg
bónorðsför (í íslendingi 1863), Arnar-
hreiðríð (í Baldi 1870), Járnbrautin og
kirkjugarðurinn (í ísafold 1875), Kátur
piltur (Eskif. 1879 og Rvík 1904),
Sigrún á Sunnuhvoli (í Iðunni 1884),
Fiskimærin, og Árni (í íslandi 1897),
Brúðkaupslagið (Rv. 1898). o. fl.
Leikrit hans Gjaldþrotið var leikið
hér veturinn 1903—1904 og Um megn
(Over evne) veturinn 1905—1906). —
K-væntur var Björnson, og meðal barna
hat»s eru Björn leikhússtjóri og Berg-
gíft Sigurði Ibsen.
Islensk iðnsýning í Reykjavík
1911.
Islendingar!
Sú var tíðin, að íslenskur iðnaður stóð
í engu verulegu að baki nágranna vorra.
Frá landnámstíð og fram á miðja sfðustu
öld unnu flestir verkfærir menn, konur
sem karlar, að iðnaði allan veturinn. og
á þennan hátt vorum vér sjálfbjarga 1
flestum greinum. Húsin, búsgögnin, skip-
in, verkfærin, fötin, alt var þetta íslenskt
smíði. Stutta sumartímann unnum vér
að jarðrækt, langa veturinn að iðnaði.
Ætíð var nóg gagnlegt starf fyrir hönd-
um.
Nú er öldin önnur! A örfáum ára-
tugum hefir útlendur verksmiðjuvarning-
ur, oft af lökustu tegund, tekið höndum
saman við skammsýni vora og viðburða-
leysi og nærfelt kollvarpað hinum forna
innlenda iðnaði. Nú er nálega alt keypt
frá útlöndum, þarft og óþarft, skaðlegt
og gagnlegt. Annríkið og iðjusemin
gamla horfin, og í hennar stað kom at-
vinnuleysi og iðjuleysi að vetrinum, fá-
tækt og skuldir. Vér, sem áður vorum
sjálfbjarga sækjum nú alt til annara!
Þetta verður að breytast. íslenskur
iðnaður skal blómgast og þroskast á ný,
svo honum sé engin hætta búin af léleg-
um útlendum varningi. Vér skulum aftur
verða sjálfbjarga, aftur gera veturinn arð-
saman.
Iðnaða.-mannafélag Reykjavíkur vill
stuðla til þess með því að halda sýningu
á íslenskum iðnaði fyrir land alt sumar-
ið 1911. \ Er ætlast til að hún hefjist 17.
Júní — á aldarafmæli Jóns Sigurðssouar.
Miklu skiftir, að sýning þessi takist vel.
Það þarf að sýna almenningi, svo ekki
verði móti mælt, að ýmislegt er nú þeg-
ar unnið í landinu, sem þolir saman-
burð við alla útlenda keppinauta, að hinn
forni heimilisiðnaður vor er ekki aldauð-
ur, og hefst vissulega aftur í nýrri mynd,
til vegs og valda. Það þarf að gefa iðn-
aðarmönnum tækifæri til þess, að reyna
kraftana, og sýna, hvað þeir geta best
gert. Alt þetta getur sýningin gert, ef
allir taka höndum saman og styðja hana.
Iðnaðarmenn í öllum iðn-
greintim! I.átið sjá, hvað þið getið.
Sendið sýningunni úrvalsmuni, sem verði
yður og ísl. iðnaði til sóma.
'Konur! Sendið oss úrval, er sýni
hið besta, sem ísl. heimilisiðnaður og
hannyrðir hafa að bjóða.
Sýslunefndir og bæarstjórn-
i r! Styðjið drengilega þessa tilraun til
þess að efla þann iðnaðarvísi, sem vér
höfum.
Þér, sem óskið upplýsinga viðvíkjandi
sýningunni, sendið fyrirspurnir til ein-
hvers af oss undirrituðum.
Jón Halldórsson. 7h. Krahbe.
Jónatan Porsteinsson.
Pervi kom frá útlöndum 27. f. m
fór vestur í Hvammsfjörð 28. s. m. en í
strandferð til Eskitjarðar 3. þ. m.
Leikfélag Reykjavíkur.
ímyndunarveikin, eftir Nloliére.
Leikfélagið hefur slðustu helgar sýnt
hinn fræga leik franska leikritaskáldsins
Moliéie, ímyndunarveikina. I leikriti
þessu eru mörg nöpur og bitur háðsyrði,
einkum og sérstaklega um læknana, en
háðsyrðin njóta sín ver nú en þá, vegna
þess hversu mikið læknastéttin hefur breyst.
Þá börðust læknarnir á móti vísindun-
um, töldust rækja að fullu skyldur sínar,
ef þeir gæfu sjúklingnum lyfseðil og tækju
borgun fyrir, eins og Kamferius læknir
segir 1 leikriti þessu. A móti kenningunni
um hringrás blóðsins, sem hvert barn í
barnaskólanum þekkir nú, börðust þeir
með hnúum og hnefum.
Fyrir þetta leikrit sitt, og önnur, var
Moliére óvinsæll mjög. Hið napra háð
hans þoldu menn ekki.
En þótt aðalseltan úr leikritinu sé horf-
in, þá munu allir þó hafa gaman af leik
þessum, svo margt er þar vel sagt, og
fáir munu geta setið undir leiknum án
þess að hlægja við og við.
Að fara í leikhúsið til að sjá leik þenn-
an, er hið sama og skemta sér það kveldið
vera glaður og gleyma hinum daglegu
áhyggjum.
Leikurinn er líka yfirleitt vel leikinn.
Árni Eiríksson Ieikur aðalhlutverkið,
Moliére sjálfan, fmyndunarveikan, skringi-
legan karl, og verður eigi annað sagt, en
að hann leysi - það hlutverk ágætlega af
hendi Leikurinn er svo náttúrlegur og
eðlilegur í alla staði. Einkum eru svip-
breytingar hans snildargóðar, t. d. er'karl-
inn er að skreppa út, og kemur inn aftur,
hin innilega ánægja, er Árni getur þá látið
koma í ljós, eða í sfðasta þættinum, er
hann heyrir last konu sinnar. Þó finst
oss hann trauðla vera nógu duglegur og
fjörlegur í hreyfingum, er hann skreppur
úr og gleymir stafnum, því þá er karlinn
frískur. Ef einhver efast enn um það, að
Árni sé afbragðs leikari, þá ætti hann að
sjá Imyndunarveikina.
Kamferíus lækni leikur Helgi Helga-
son, en son hans leikur Friðfinnur Guð-
jónsson. Báðir eru þeir vanir leikendur,
enda leika þeir það ágætlega. Ánægju-
svipur gamla læknisins, er hann situr hjá
syní sínum og er að grobba af honum,
eða þegar vinnukonan er að hæla honum,
er forkunnar góður. Og þessi ógnar
heimskingjabragur stráksins er prýðilega
af hendi leystur hjá Friðfinni.
Ungan elskanda leikur þar Herbert Sig-
mundsson. Erfitt er að gera þar nokkuð
úr því hlutverki, enda verður það heldur
ekki. Mjög svo háir það leik Herberts,
hversu hann ber óskýrt fram; margt af
því er hann segir, heyrist varla um salinn.
Aðal kvenhlutverkið leysir frú Stefanía
Guðmundsdóttir af hendi. Það er vinnu-
kona, Leikur hennar er, eins vant er
frá hennar hálfu, ágætur; sérstaklega finst
oss hann góður f síðasta þættinum, er
hún er að leika á karlinn og látast vera
læknir.
Konu fmyndunarveika mannsins leikur
ungfrú Þuríður Sigurðardóttir. Kerling
þessi er óhreinlynd mjög og heldur fram
hjá karlinum. Oss finst að á því ætti að
bera í leik Þ. S. Raunar gefur leikritið
eigi tilefni til þess, þar fellur engin setn-
ing í slíka átt frá kerlingunni, hið eina
er bendir þar á, að þetta sé rétt, eru
ummæli Angelíku er hún er að skamm-
ast við stjúpu sína, þar dróttar hún því
óbeinlínis að henni, enda mun leikrit
þetta oft leikið svo, að kerlingin haldi
við nótarinn sinn. En nótar sá, er Þ. S.
hafði, er trauðla svo, að unt væri að
hugsa sér fyrir áhorfendurnar, að ung og
fríð frú á jafn auðugu heimili vildi hat'a