Þjóðólfur - 29.07.1910, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR.
123
»Meðan eg hef dvalið hér, hef eg oft-
sinnis haft tækifæri til að reyna orgelið
í dómkirkjunni, talsvert nákvæmlega.
Hljóðfærið, sem hr. Christensen ber
ábyrgð á, hvað snertir bygging og tóna-
tilhögun, virðist vera sterkt og vel gert
verk í öllu tilliti, eins og hinar 13 hljóm-
andi raddir þess mynda ríka og nákvæma
hljómheild, sem ágætlega fullnægir kirkj-
unni. Þegar maður hugsar um það, hve
afarilla hér hefir hagað til með skilyrði
fyrir bygging orgelsins, þá verður maður
að segja, að það er ágætt, og meistari
þess hefir heiður af því.
p. t. Reykjavík, 22. Júlí 1910.
Julius Foss,
organisti og söngstjóri við Sundby-kirkju,
Kaupmannahöfn*.
Eg læt svo almenning einan um að
gera út um þessa mismunandi dóma. En
ef «Álfur« framvegis skyldi finna köllun
hjá sér til að skrifa meira um galla eða
kosti á verkum mínum, þá skora eg á
hann að segja til síns rétta nafns.
Reykjavík, 27. Júlí 1910.
Virðingarfylst
M. Christensen,
orgelsmiður.
Harnajrzðslumál.
Eftir séra Jóh. L. L. Jóhannesson.
Svör til Brynjólfs og Finns og sr. Ófeigs,
og svo meira.
III.
Minst hafði jeg á það einhverstaðar í
ritgerðinni, að námsframförin væri meira
seinfara í fjölmennum fastaskólum, held-
ur en í fámennum farskólum, og því gætu
fáu börnin farskólanna oft lært jafnmikið
á styttri tíma sem mörgu börnin í fasta-
skólunum á lengri tfma, og samkvæmt
þessu væru heimilisskólar, með örfáum
börnum, bestir; en gat þess jafnframt, að
slíkt fyrirkomulag alment, að hafa jafn-
marga skóla sem heimilin eru í landinu,
væri ókleift vegna kostnaðar og kennara-
vöntunar. Ut úr þessu fær nú Finnur
það, að eg sé að gefa heimakenslunni
meðmæli. En slíkt er öllum sanni fjarri.
Eg var einungis að tala um mishraðar
framfarir í ýmsum skólum og í allri rit-
gerðinni er talað um yfirburði skólafræðsl-
unnar, í hennar ýmsu myndum, fram yfir
það, sem heimilatilsögnin getur, svona al-
ment tekið, haft til að bera. Til skóla-
kenslu tel eg farkensluna gömlu og heima-
skóla á þeim stöðum, er heimiliskennarar
eru teknir, og svo náttúrlega fastaskóla
(bæði heimangöngu- og heimavistar-) og
loks farskólana. Alt þetta eru skólar í
gagnstæði við heimatilsögnina. Finnur sýn-
ist rugla bæði farkenslu og heimaskólum
saman við algenga heimilistilsögn og af
þessu kemur miskilningur hans á málefn-
inu að nokkru leyti.
Loks kemst Finnur að kostnaðaratrið-
inu við barnamentunina og getur sér þá
til, að orð mín mundu hafa á annan hátt
fallið, ef jeg væri fátækur fjölskyldumað-
ur. En það er nú einmitt þetta hvort-
tveggja sem eg er, og það svo, að færri
jafnast þar við. Hart er það nú reyndar,
að búast við þvf, að maður geti eigi án
hlutdrægni skrifað um alment þjóðmál,
heldur verði hann þar að stjórnast af eig-
ingirni, Hér finst mér koma sama fljót-
færnin sem Finnur er að ávíta hjá mér í
upphafi ritgerðarinnar, en þó beindi eg
því ekki að neinum tilteknum manni
eins og hann gerir. Sannleikurinn er nú
SA um þetta, að sumir rita af tárhreinum
hvötum um málefni, en að aftur eru til
aðrir, er láta sér stjórna af óhreinum
eiginhagshvötum. Þetta er sjálfgefið, svo
lengi, sem menn eru misjafnir í heimi
! þessum. Hið skakka hjá okkur Finni hefir
| í þessu tilfelli verið það, að við látum alla
| eiga óskilið mál, því það má raunar ald-
rei. í sambandi við þetta með kostnað-
inn, fer Finnur að tala um heimavistar-
j skóla barna í 4 vetur, sem eg hefi aldrei
I haldið fram. — Eg hafði sagt, „að höfuð-
erfiðleikarnir fyrir efnalitla menn, væri
það, að verða að gefa með börnunum
afbæ", og hugsaði eg þá helst um 8 vikna
vist í farskóla í 4 vetur. Þessari stað-
hæfingu til stuðnings, kom eg 1 viðbót
með þetta: „Því þótt það beint reiknings-
lega skoðað væri hagur að hafa börnin
afbæ, ef fæði og kaup kennarans heima
jafnlangan tíma, væri reiknað, þá yrði þó
flestum léttara að fæða fólk sitt heima".
Það er nú ótrúlegt, að Finni hafi afþess-
um orðum getað skilist svo, að jeg hjeldi
að framfærendur barnanna væri alveg
lausir við kostnaðinn af kennaranum, ef
börnunum væri komið 1 burtu, en samt
víkur hann þessu máli á þá leiðina, bless-
aður karlinn. Svo mikið hlýtur þó hverj-
um heilvitamanni að skiljast, aðj þaðverk
sem eg verð aleinn að standa straum af,
eins og það að hafa heimiliskennara fyrir
börn mín ein, má til að verða mér dýr-
ara, heldur en að borga tiltölulegan hluta
af verki, sem margir kosta í félagi, eins
og það, þegar farskólakennari er kostað-
ur af hrepnum og segir til börnum margra
manna í einu. En þó sagt sé að eitt-
hvað sé mér hagur á móts við annað,
þá er alls eigi þar með sagt,
að eg sé alveg laus við allan
kostnað afþví. Þar að auki verður
sá maður, er heimakennara hefir, að
greiða í útsvari sínu tiltölulega jafnt við
aðra, nokkurn hluta af kostnaði farkensl-
unnar, þótt hann eigi noti hana. Hann
er því í hvorugu tilfellinu laus við fæði
og kaup farkennarans.
Aukakostnaðurinn við að taka sér kenn-
ara heim í 8 vikur, verður augsýnilega
þatta: »Kaup hans 6 kr. um vikuna, er
verður 48 kr. og fæðið á sama tíma aðr-
ar 48 kr. eða alls 96 kr.«. En þó getur
verið, að manni, sem á fjölda barna,
þyki betra að taka sér kennara, af því
að honum finnist sér léttara að fræða
börnin heima, en gefa með þeim annað,
og llka af hinu, að honum virðist, að
börn sín fái enn betri fræðslu í heima-
skólanum. Reikningslega skoðað mun
þetta samt verða dýrara. Það má því
telja áreiðanlegt, að heimaskólinn, er þar
að auki fær engan landsjóðsstyrk, verður
framfæranda barnanna dýrastur, en börn-
um hans um leið líklega gagnlegastur; og
þetta má efiaust fá út úr grein minni, en
alls eigi hitt, sem Finnur segir, að hún
sanni, að heimafræðslan sé notadrýgst og
ódýrust. Þvert á móti sannaröll ritgjörð
mín, að heimakenslan, eins og húnjhefur
hingað til verið, er ófullkOmnust, en
verður dýrust, ef hún er gerð svo góð,
að hún jafngildi skölafræðslu. Misskiln-
ingur Finns kemur af því, að hann bland-
ar sífelt saman gömlu heimatilsögninni
og nýu heimaskólunum og virðist leggja
það að jöfnu. Samþykkur er eg fyllilega
Finni í því, að gott sé öllum að lesa
bók H. Spencers >Um uppeldi barna og
unglinga*.
Iðnsýning.
Kafli úr B o ð s b r é fi til íslendinga
um allmenna sýiiing- í Reykjavlk 1883.
»Það er orðið viðurkent með öðrum
þjóðum, hve góð áhrif að sýningar hafi
á verknað og framreiðslu. Sýningin gef-
ur þeim, sem annaðhvort eru sérlega hag-
ir menn, eða hafa fundið eitthvað nýtt
upp, tækifæri til að gera handbragð sitt
öðrum kunnugt; hún gefur öðrum kost á
að sjá, á hverju stigi hver iðngrein er á
þeim stöðum, sem munir eru frá sendir,
og hún veitir færi á að kynna sér, að-
ferðir og annað, sem menn ættu torveld-
lega kost á með öðru móti. Sýningarn-
ar eru spegill, þar sem bóndastéttin eða
listamennirnir o. s. frv. geta skoðað sig
sjálfa í ... . En fyrirtæki þetta getur
því að eins komist á, og náð tilætluðum
notum, að þér heiðruðu landar! hver um
sig og allir í senn eftir hvers vilja og
hæfilegleikum, brigðist vel við þessu og
styrkið oss á þann hátt, er að framan er
getið. Efumst vér alls eigi um, að þér 1
þessu efni gerið alt sem í yðar valdi
stendur til þess að sýningin geti orðið
hlutaðeigendum og þjóð vorri til gagns
og sóma.
Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík
S. maí 1882«.
Sýningin var opnuð í Reykjavík 2. ágúst
1883, og þótti hún takast vel 1 fyrsta
sinni. Komu munir til hennar bæði frá
körlum sem konum. Úr öllum sýslum
landsins, nema úr tveimur, komu gripirnir.
Munu þeir hafa verið 390 talsins. Styrk
fékk félagið af almannaté.
R. n. d.
K æ ar-annáll.
„fsland gagnvart ððrum rikj-
um fram að siðaskiftum«, heitir ritgerð
er þeim dr. Jón landsrjalavörður Þorkels-
son og Einar lagaskólakennari Arnórsson
hafa ritað 1 Andvara. Hún er sérprent-
uð, og er 168 bls. Verður hennar slðar
getið hér í blaðinu.
„Ceres" kom frá útlöndum 25. þ. m.
Meðal farþega voru þeir Einar Benedikts-
son skáld og Magnús Blöndahl alþm.
Dánir: 16. Júní: Sigríður Bjarna-
dóttir, ekkja, Grettisgötu 35 A, (77 ára).
S. d.: Þórður Jónsson, barn, Lindar-
götu 1.
24. s. m.: Jústa Einarsdóttir, unglings-
stúlka, Vitastfg 7.
28. s. m.: Haraldur Þ. Haraldsson,
barn, Grettisgötu 54.
30. s. m.: Lárus Scheving Jónsson,
barn, Stýrim.stfg 7.
S. d.: Sigríður Halla Pálsdóttir úr
Hafnarfirði (30 ára).
1. Júlí: Þórey Guðmundsdóttir, stúlka
á Laugav. 67.
2. s. m.: Guðfriður Ólafsson, lausam.,
Vesturg. 30 (66 ára).
4. s. m.: Ludvig Hansen fyrv. banka-
ritari (50 ára).
5. d.: Helgi Jónsson, tómthúsmaður,
Lindarg. 16 (53 ára).
6. s. m.: Guðrún Jónsdóttir, ekkja,
Klapparst. 22 (79 ára).
9. s. m.: Hólmfríður Kr. Sigurðardótt-
ir, ekkja, frá Bíldudal (50 ára).
S. d.: Margrét Einarsdóttir úr N.-
Múlasýslu (43 ára).
14. s. m.: Stefán Gíslason, barn, Bræðra-
borgarst. 3.
16. s. m.: Anna Gísladóttir, stúlka,
Lindarg. 19 (17 ára).
18. s. m.: Guðrún Sigurðardóttir, Vest-
urg. 33 (73 ára).
19. s. m.: Oddhildur Jensdóttir frá
Tungu 1 Fljótshlíð.
26. s. m.: Valgerður Jóhannsdóttir,
ekkja Guðmundar Þórðarsonar frá Hól
(f. 24 Júlí 1821).
27. s. m.: Carl Frederiksen bakari (f.
20. Apríl 1857) héðan úr bænum. Hann
lést í Kaupm.höfn.
Þinglýsingap: 30. Júní: Halldór
Kr. Jjorsteinsson skipstjóri fær uppboðsaf-
sal fyrir húseignunum nr. 23 og 25 við
Lindargötu með tilheyrandi fyrir 12,500
kr. Dags. 25. Júní.
Þingl. 7. Júlí: Ingibjörg Eiríksdóttir
selur Bjarna Þorkelssyni bátasmið hús-
eign nr. 21 við Grettisgötu með tilheyr-
andi 2,700 kr. Dags. 14. Júní.
Jón Magnússon bóndi í Krísuvík selur
Jóni Guðmundssyni slátrara húseign nr.
24 við Njálsgötu með tilh. fyrir 4,500 kr.
Dags. 4. Júlí.
Jón Sveinsson trésm. selur bakarameist-
ara Hans Jakob Hansen húseign nr. 61
við Laugaveg með tilh. fyrir 20,000 kr.
Dags. 4. Júlí!
Þingl. 14. Júlí: Halldór trésm. Högna-
son fær uppboðsafsal fyrir húseign nr. 77
A. Laugaveg fyrir 1600 kr. Dags. 11.
Júlf.
Jón Magnússon bæarfógeti selur Guð-
mundi Magnússyni skáldi 700 ferálna lóð
austan Grundarstlgs fyrir sunnan Syðsta-
Berg fyrir 1000 kr. Dags. 9. Júlí.
Þingl. 21. Júlí: Bæarstjórn Reykja-
víkur selur Helga steinsmið Jónssyni
byggingarlóð við Laugaveg T650 feráln.
fyrir 825 kr. Dags. 20 Apríl.
Einar F. Jónsson steinsmiður selur Jóni
kaupm. Helgasyni húseign sína nr. 7 við
Vitastíg með,’ tilheyr. fyrir 5,300 kr.
Dags. 6. Júlí.
Þingl. 28. Júlí: Jóhann Jóhannesson
kaupm. selur húsfrú Katrlnu Gunnars-
dóttur húseign sína nr. 39 við Laufásveg
með tilh. fyrir 3,600 kr. Dags. 21. Júlf.
Katrln Gunnarsdóttir húsfrú selur Jó-
hanni Jóhannessyni kaupm. húseign sína
með tilh. nr. 2 við Spítalastíg fyrir 3,800
kr. Dags. 21. Júlí.
Giftingar. 13. Júní: Jóhann Teit-
ur Magnússon bóndi í Snjallsteinshöfða á
Landi og ungfrú Halldóra Magnúsdóttir.
24. s. m.: Gísli Guðmundsson á Esju-
bergi á Kjalarnesi og ungfrú Oddný
Árnadóttir frá Móum.
25. s. m.: Aage Sörensen verslunarm.
og ungfrú Bertha Johannessen.
28. s. m.: Guðfinnur Þórðarson frá
Nýabæ á Eyrarbakka og ungfrú Rann-
veig Jónsdóttir.
29. s. m.: Jón Jónsson á Bóli 1 Bisk-
upstungum og ungfrú Guðbjörg Sveins-
dóttir s. st.
30. s. m.: Johan Rassmussen vélastjóri
í Iðunni og ungfrú Margrét Bjarnadóttir
frá Reykhólum.
5. Júlí: Benjamín Einarsson skósmið-
ur og ungfrú Jónína Björg Jóhannesdóttir,
Njálsgötu 48.
5. Júní: Jón Jónsson bóndi úr Hvol-
hreppi og ungfrú Guðlín Jónsdóttir s. st.
7. s. m.: Oddgeir Magnússon frá Þórð-
arkoti í Sandvíkurhreppi og ungfrú Guð-
rún Aðalbjörg Jónsdóttir frá Eyrarbakka.
9. s. m.: Guðni Guðnason frá Eyum
f Kjós og ungfrú Guðrún Hannesdóttir
Stephensen frá Hurðarbaki.
14. s. m.: Jón Ófeigsson cand. mag.
og ungfrú Rigmor Julie Frederikke Shulz.
18. s. m.: Guðm. Guðmundsson frá
Múlakoti 1 Fljótshlíð og,Jungfrú Guðríður
Andrésdóttir.
22. s. m.: Magnús Pétursson læknir í
Hólmavík og ungfrú Þorbjörg Sigurðar-
dóttir (bankastj.).
17. júní 1911.
Sá dagur á vera gleðidagur og
um leið alvarlegur minningardagur
fyrir þetta land, sem eigi má úr
minni líða. Sem kunnugt er, á þá
að minnast 100 ára fæðingardags
Jóns Sigurðssonar. En á hvern hátt?
mun margur spyrja. Jón Sigurðsson
starfaði manna mest fyrir rétt og
heill fósturjarðarinnar; hvar sem hann
var staddur, hafði hann jafnan vopn
á lofti, ef honum þótti gengið of