Þjóðólfur - 21.10.1910, Blaðsíða 1

Þjóðólfur - 21.10.1910, Blaðsíða 1
62. árg. Reykjavík, Föstudaginn 21. Október 1910. Jú 45 ■ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ ♦ BOGI BRYNJÓLFSSON \ J yflrréttarmálaflutning8maður \ ♦ Austurstræti 3. \ ♦ Tals. 140. Helma 11 — 12 og 4—B. ♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Xaupenður blaðsins er búferlum flytja, eru beðnir að tilkynna það afgreiðslumanni, svo að þeir geti fengið blaðið regln- lega. Gísli SYeinsson & Yigfús Einarsson yfirdómslögmenn. Skrif8tofutími ll1/^—I og 5—6. Þingholtsstræti 19. Talsími 263. X ♦♦♦♦♦♦♦♦■♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Ráðherrann ytra. Mótmæli hans. Danir og bann. Nú er hann kominn til Kaupmanna- hafnar, ráðherrann okkar, og dvelur þar, að þvi er »Social-Demokraten« skýrir frá, næstu tvo mánuði samkvæmt ósk dönsku ráðherranna og samverkamanna hans. Sú dvöl hans kemur að fullu heim við það, er Þjóðviljinn og vér skýrðum frá, er hann fót utan, og getur því ekki komið íslenskum blaðalesendum að óvörum. A þessum tima á að starfa að undir- búningi lagafrumvarpa þeirra, er leggja á fyrir Alþingi, eins og vér skýrðum frá og ísafold staðfesti rétt að vera hinn 8. þ. m. Það er nýr sjálfstæðisvottur það, eða hitt þó heldur, að undirbúa frumvörpin þar; þá geta dönsku ráðherrarnir sagt hvað þeim geðjast að, og hvað þeim lfki miður, svo engin hætta verður á því, að þeirra misþóknun ríki á stjórnarfrum- vörpunum. En trauðla verður það sagt, að sjálf- isbragð mikið sé að þeirri framkomu. Hún þarf ekki útskýringar, framkom- an sú. Aður en ráðherrann kom til Hafnar voru komnar þangað ljósar fregnir af franska og enska bankamálunum svo nefndu. Berlingur hefir flutt allítarlegan útdrátt eftir Þjóðólfi um franska bank- ann, og Börsen hefir flutt mjög miklaút- drætti úr skýrslum herra Einars sýslum. Benediktssonar. Það virðist svo, sem Danir leggi lftið til franska bankans, þó þeir sýnilega óski þess heldur, að það fé, er vér lánum þar, væri fengið frá Danmörku. Öðru máli er að gegna um mál hr. k. B. Við þau er Dönum meinilla; þeir sjá það, að ef þau komast í framkvæmd, þá er verslun þeirra hér á landi talsverð hætta búin, en þrátt fyrir það, þó sú verslun sé talin að gefa af sér ekki mikinu arð, þá vilja þeir, sem eðlilegt er, ekki missa af henni. Þessvegna er það vfst, að dönsk blöð, er mál þetta ræða, er meinilla við það, og átelja ráðherra vorn fyrir það, að hafa verið viðriðinn þau »plön« og misbrúkað þar raðherrastöðu sína, jafnvel til hags- muna fyrir sig og Svein son hans, jafn- framt sem þau lasta hr. E. B. Vér fyrir vort leyti efumst ekki um það, að hr. B. J. ráðherra hefir á þann hátt verið viðriðinn plön þessi, að hann hefir heitið málunum stuðningi frá sinni hálfu, enda má sjá það af ummælum Isaf. um téð efni og skrifum hr. E. B. En að hann sjálfur hafi haft nokkra hags- muni af þvf, teljum vér rangt að vera. Og vér sjáum satt að segja ekkert at- hugavert við það, þótt hr. B. J. vilji bæta fjárhagsástæður landsins með því að veita hingað inn frönskum og enskum pening- um. Það er alkunna, og játað t. d. af öllum dönskum blöðum, er vér höfum séð, að oss vantar fé til þess að nota gæði landsins, og á hr. B. J. þakkir fyrir að reyna að bæta úr því, en eigi hið gagnstæða. Og svo sjáum vér heldur ekki annað. en að það sé algerlega fslenskt sérmál, hvar vér íslendingar fáum lánað fé, hvort heldur það er enskt eða franskt, og að Dönum komi það mál ekkert við, þegar þeir ekki þurfa að ábyrgjast það fyrir oss. — Hið eina rétta svar, er hr. B. J. hefði því átt að svara Dönum var: »Þetta er íslenskt[sérmál og ykkur ó v i ð k o m a n d i«. En þ a r brestur hr. B. J. þrek. Þar kemur í ljós danska velvildin, að gera það eitt, er Dönum líkar. Hr. B. J. gerir því þvert á móti og sendir dönsku blcðunum svofelda yfir- lýsingu, er hann hefir gefið í samtals- formi við mann frá Ritzau fréttastofu, og er það yfirlýsing sú, er skeytið átti við, er birt var nýlega : »Með tilliti til hinna íslensku fjármála og bankamála, er talað hefir verið um á sfðustu tímum, sagði ráðherrann, að stjórn- arráðið hefði ekkert samband við fyrver- andi sýslumann Einar Benediktsson við- vfkjandi áformum hans um ensk verslun- arfyrirtæki eða fasteignakaup á íslandi, þau væru hrein einkamál, er þyrftu ekki leyfisbréf eða ívilnana frá hálfu hins op- inbera. Bankastofnun sú, er hr. E. B. væri með á prjónunum, væri ekki bygð á neinutn opinberum ívilnunum að öðru en því, að stofnunin fengi hjá stjórnarráðinu leyfi til þess að hafa sparisjóð, ef það uppfylti þau skilyrði, er lögin heimta. Annars væri mjög óvíst um bankastofnun þessa að því er ráðherra væri kunnugt. Sfðastliðinn vetur var félag nokk- urt að semja um franskt lán handa veð- stofnun og var ráðherra því meðmæltur (ipteresseret for), en vegna þess að láns- tilboðið með tilliti til verslunarskilyrða var ekki samþykt af Dönum, er þetta mál íyrir löngu úr sögunni (men da det fra dansk Side fremkomne Laanetilbud af Hensyn til de stillede Forretningsvilkaar ikke akcepteredes er denne Sag forlængst stillet f Bero)«. Eins og sjá má af þessum mótmælum ráðherrans, þá fer hann hátíðlega að mót- mæla fyrir Dönum, að hann hafi haft nokkur afskifti af þessu máli, og er það vægast sagt mjög óheppilegt, er um ís- lenskt sérmál er að ræða. Ef íslensku stjórnendurnir fara að hafa þá venju, þá má fyrst fara að tala um i n n 1 i m u n. Eins og ummæli ráðherrans bera með sér, þá hefir hann ekki að fulln afneitað franska bankanum, enda var það alt of langt farið, ef svo hefði verið. Fregn sú, er fréttaritari vor sendi oss um það, virð- ist ekki vera rétt, en hinsvegar segir hann að það mál hafi strandað á því, að Danir hafi ekki samþykt það, og sýn- ir það enn sömu dönsku velvildina, þvf ekki áttu Danir að ábyrgjast lán þetta og var þeim það mál þvf með öllu óvið- komandi. Að láta dönsku stjórnina ráða yflr al- gerlega fslenskum sérmálum, er með öllu óhafandi og má ekki Ifðast. Eins og Danir virðast vera sammála um að skamma ráðherra vorn fyrir af- skifti sín af þessum málum, eins verðum vér Islendingar að vera samtaka í því að haldá því fram, að þeim komi þessi málekkert við, og gefa ráðherranum al- varlegar áminningar fyrir yfirlýsingu sína og það, að leyfa dönsku stjórninni að ráða í þessum efnum. Það er innlimun- arspor, er eigi má líðast. Þegar ráðherrann kom til Khafnar flutti hann inn á »Hotel Kongen af Dan- mark«. Strax og þar var komið þustu þangað danskir blaðamenn, til þess að leita frétta, því þeim hefir áður orðið vel í þeim efn- um (sbr. forsetaförin). En B. J. hafði það á annan veg nú. Hann lét veitingaþjónana skýra þeim frá, að hann væri til viðtals fyrir hvern sem væri í skrifstofu íslensku stjórnardeildar- innar vissa daga kl. a1/^—31/*. Strax fyrsta »viðtalstímann« fóru blaða- menn þangað, en fengu það svar, að hann vildi ekkert við þá tala; Krabbe skrifstofustjóri þar færði þeim fréttirnar, og hefir því hlotið nafnið »Udsmider«, sem nú er húsgangur í Khöfn. Blöðin hafa hent gaman að þessu, segja, að hann hafi ekki getað verið án blað- anna, og svo muni enn verða, og flytja ýrasar sraáskrftlur um hann í tilefni af því. Afleiðingin af þessari ákvörðun B. J. er sú, að færri símskeyti hafa komið nú en áður, er hann hefir utan farið, og er það mjög heppilegt fyrir hann, jafn-óorð- var og hann virðist vera, er danskir blaða- menn eiga hlut að máli. En öll ósköp standa ekki lengi, ogsvo hefir farið, er dönsku blaðamennirnir sögðu, að hann mundi ekki án þeirra geta verið, þvf á Þriðjudaginn síðastlið- inn braut hann regluna og átti þá tal við fréttaritara frá Börsen samkvæmt sím- fregn, er vér höfum fengið. En heldur er það aumingjalegt, að geta ekki átt tal við danskan fréttaritara, án þess að láta »pumpa sig« og tala af sér. Saga „franska bankans“. (Framh.). Þegar nú samningur sá var gerður milli Landsbankans og »Sif», sem getið er um hér að framan, þótti »Sif«- mönnum málinu vel borgið og hugðu að alt andstreymi væri á enda kljáð. Sér- staklega gerðu menn sér vonir um heppi- legan framgang málsins, þar sem samn- ingurinn var gerður með vitund og vilja ráðherra, og ráðherra lýsti yfir þvf, að hann væri fús til að uppfylla þau skil- yrði, er Landsbankastjórnin setti f samn- inginn um sölu veðdeildarbréfanna og á- vöxtun peninganna fyrir þau í Lands- bankanum. En reyndin varð alt önnur. Tíminn leið og ekkert varð aðhafst. Landsbankastjórnin gerði enga tilraun til að ná í hina framboðnu peninga, og þeg- ar um málið var talað við hana, taldi hún öll tormerki á og dró alt á langinn. Þóttist ekkert »ábyggilegt« tilboð hafa fengið, lánið óhentugt, of dýrt og þar fram eftir götunum, en gerði þó ekkert til að fá það lagað. — Loks22. Apríl hafði Landsbankastjórnin tal af herra Brillouin, og lét í ljósi við hann í hverjum atriðum hún óskaði eftir að 'lánskjörunum og tilboðinu væri breytt, eða það lagað. Herra Briliouin sfmaði þegar til Frakklands og samþyktu lán- veitendur málaleitanir Landsbankans í öllum aðalatriðum. Ekki komst frekar skrið á málið að heldur. Getur verið að aðgerðaleysi þetta hafi nokkuð verið því að kenna, að um það leyti eða nokkru sfðar hækkuðu vextir eitthvað lítið í Frakklandi um tíma, og því óhentugt að leita láns með- an svo stóð. Vextirnir lækkuðu þó von bráðar, en ekkert hreyfði bankastjórnin sig samt og fór enda að koma kvis á, að hún hefði séð sig um hönd og væri hætt við alt saman. Loks lciddist »Sif«-mönnum þóf þetta og tóku þeir sig til og skrifuðu ráðherra á þessa leið 13. júní: »Oss he/ir borist til eyrna að landsbanka- stjórnin hafi í hyggju að hœtta við að taka bráðabyrgðalán það Jrá Frakktandi að upphœð all að 3 millj. krónur, sem nú stendur lil boða Jyrir milligöng Bril- louins rœðismanns. en bankastjórnin hefii eins og yður er kunnugt am gert samn- ing við hinn fyrirhugaða »Sanwinnu- banka islenskra fastcignax að nola lán þetta að nokkrum hluta til þess að koma þeim banka á stofn. Eins og yður ennfremur er kunnugt hafa bréfaskifti verið milli herra Bril- louins og þeirra banka á FrÁkklandi, er lán þetla œtla að veita, og er svo lil œll- ast, ad bráðabyrgðalán þetta, sé byrjun á láni er slendur landsjóði til boða svo framarlega sem alþingi samþykkir slika lántöku. Og þar sem herra Brillouin er full- kunnugt um samning þann, sem gerður hefir verið milli Landsbankans annars vegar og Samvinnubankans hins vegar, og hann eftir bré/um og munnlegum máialeitunum við sljórnarráðið og lands- stjórnina ekki gœti öðruvísi litið á, en að ) í

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.