Þjóðólfur - 03.03.1911, Qupperneq 2

34
ÞJOÐOLFUR.
— Vildi fá vantraustsyfirlýsingu sem þing-
lega sönnun, og eftirmann sinn »úr sinu
liði<.
Allar ástæðurnar væru átyllur til þess
að sætið losnaði, þetta, sem 4 eða 5
sækja í.
Sagði það ofvaxið hverjum ísl. ráðh.,
að koma fram sambandslagafrumvarpinu
frá 1909. Varaði menn við að trúa um-
mælum blaðanna og ísaf. — taldi sér
hana öviðkomandi(l).
Sig. Gunnarsson: Líkaði ekki
alt hjá ráðh., en fleira þó betur. Þótti
framkomma ráðherra í sambandsmálinu
svo góð, að »ómögulegt væri að snúa sér
þar betur« og var því með honum.
Hálfd. Guðjónsson: Sér hefði
ekki komið það á óvart, þó blettir yrðu
á stjórnarferli B. J. — til þess hefði ekki
spámann þurft. Framkvæmdir hjá hon-
um hefðu verið miklar; þess vegna vildi
hann gefa B. J. atkvæði sitt, og þá lfka
af þvf, að allir mótstöðumenn hans væru
ekki sammála í öllum atriðum.
Magn. Blöndahl: Hélt iangan
formála. Sagði: »Aumari ástæður fyrir
ráðherra-afsetning en hjá Ben. Sv. hefi
eg aldrei heyrt«. Talaði svo um þing-
málafundina í fyrraflðno, um dýrð þeirra
og ágæti. Talaði síðan rækilegt erindi
um samsetning og sölu á'silturbergi, hvar
það væri að finna og hversu mikið, hvað
kíló af því seldistj(og annað, er að því
lýtur. Sagðist svo greiða ráðh. atkvæði
tyrir silfurbergs-afskifti hans, þvf saron-
ingur sá væri fyrirmynd.
Var þá gengið til atkvæða.
Var fyrst borin upp aðaltillagan:
„Neðri deild alþingis ályktar, að lýsa
vantrausti sínu á núverandi ráðherra",
og var tillagan samþykt með 16 atkv.
gegn 8.
J á sögðu:
Benedikt Sveinsson,
Bjarni Jónsson,
Eggert Pálsson,
Einar Jónsson,
Hannes Hafstein,
Jóh. Jóhannesson,
Jón Jónsson Hvanná,
Jón Jónsson Múla,
Jón Magnússon,
Jón Ólafsson,
Jón Sigurðsson,
Pétur Jónsson,
Sigurður Sigurðsson,
Skúli Thoroddsen,
Stefán Stefánsson.
Dr. Jón Þorkelsson var svo veikur
af dragsúgi, að hann gat hvorki sagt
já eða nei, og var því taiinn með
meiri hluta, (en batnað var honum
sem betur fór morguninn eftir).
Viðaukatillaga um að skora á ráðh.
að beiðast tafarlaust lausnar, var
samþykt með /7 atkv. gegn 7.
Atkvæði féllu þá eins, nema hvað
Hálfdan prófastur greiddi þá ekki atkv.
og var því talinn með meiri hl.
Alþing-i.
III.
Pinginannafrumvörp.
10. Afnáro fóðurskyldu svo nefndra
Maríu- og Péturslamba. Flutningsmenn :
þingmenn Norðrnýlinga.
n. Breyting á lögum um sölti kirkju-
jarða 16, Nóv. 1907. Heimild sú, er
ráðherra íslands er veitt í lögum nr. 50,
16. Nóv. 1907 til þess að selja ábúend-
um kirkjujarða ábýlisjarðir sínar, skal
einnig ná til hjáleigna prestssetra, ef þær
eru sérstakt býli, og hafa sérstök ummerki
á engjum og túni. Flutningsm.: Stefán
Stefánsson, 2. þm. Eyf.
12. Um ráðstafanir til að eyða rott-
um með eitri. Flutningsm.: Björn Þor-
láksson.
13. Um vegi. Landsjóður kostar viðhald
flutningsbrautarinnar frá Rvík um Ölfus,
Flóa og Holt, að Ytri-Rangá, ásamt við-
haldi og gæslu brúnna yfir Þjórsá og
Ölfusá.
Kostnaður við hreppsvegi greiðist úr
sveitarsjóði, en í hann skal greiða hrepps-
veragjald 1 kr. 25 aura fyrir hvern verk-
færan karlmann í hreppnum 20—60 ára,
f hvaða stöðu sem er. Heimilt er hrepps-
nefnd að ákveða fyrir eitt ár 1 senn, að
hreppsvegagjald skuli hærra vera, alt að
3 kr. fyrir hvern verkfæran mann.
Nafnaskrá yfir verkfæra karlmenn, sem
um er rætt í 20. gr. vegalaganna, skulu
samdar í Október ár hvert. Samrit af
verkfæraskránni skal hreppstjóri láta
hreppsnefndaroddvita í té, og eftir skrá
þessari er vegagjaldið ákveðið. Flutn-
ingsm.: Sigurður Sigurðsson, Ólafur Briem
og Einar Jónsson.
14. Skipun læknishéraða. Henni vill
Ól. Briem láta breyta samkv. samþykt á
þingmálafundi á Reykjum í Skagafirði.
15. Breyting byggingarsjóðslaga (Bj.
Kristj.) Losa Landsbankann viðaðgreiða
7500 kr. árlega til hans, sem hann var
ástæðulaust skyldugur til 1905.
16. Breyting á fátækralögunum (Ól.
Briem). Smábreyting, er óskað var á
Sauðárkrók.
17. Viðauki við bændaskólalögin
(þingm. Múlasýslna), að Eiðaskólinn verði
þriðji bændaskólinn.
18. Lögskráning mannanafna (Jón
Þork., Bjarni, Bened. Sv.). A opinberum
skrásetningum mannanafna sé skfrnarnafn
á undan föðurnafni, nema ættarnafn sé.
Reikningar ógildir öðruvísi.
19. Breyting á bæarstjórnarlögum
Reykjavíkur (Jón Þork., M. BI.). Kosning
borgarstjóra.
20. —22. Löggildanir. Kvíabryggja í
Eyrarsveit (Sig. Gunn.), Hámundarstaðir
við Nýpsfjörð (Jón Hvanná), Hvalnes-
krókur í Austur-Skaftaf.s. (Þorl. Jónss.).
23. Stækkun verslunarlóðarinnar í Gerð-
um í Garði (Bj. Kristj.).
Nefndir.
Bankarajnnsóknarnefnd (Nd.):
Jóh. Jóh. (form.), B. Sv. (skr.), J. Ól., J.
Hvanná, Hálfdán.
S t j ó r n a r s k r á r n e f n d (Nd.): Við-
bót: Skúli og Jóhannes. Eru þá 9 í nefnd-
inni.
Rottunefnd (Nd.):Bj.Þorl.,J.Þork.,
Ól. Briem.
Veganefnd (Nd.): Ói. Br., Sig. Sig.,
H. Hafst., Einar, B. Þorl.
E f r i d e i 1 d
hefir afgreitt til neðri deildar þrjú frum-
vörp um sóttgæsluskírteini skipa, vita og
sjómerki, og laun sóknarpresta. Altstjórn-
arfrumvörp, tvö hin síðustu breytt.
Ráðherraskifti
hafa orðið á Frakklandi. Briand, er verið
hefir forsætisráðherra, hefir beðið um
lausn. Sá er við hefir^tekið yfirráðherra-
embættinu, heitir Monis. Hann er fæddur
1846 og er skóverksmiðjueigandi. Hann
er meðlimur í Senatinu og varaformaður
þess. Hann hefur áður verið dómsmála-
ráðherra. Hann hefir tekið öflugan þátt
í menningarbaráttunni og tilheyrir frjáls-
lynda flokknum. Hin pólitiska stefna
þessara manna er nauðalík, ef nokkru
munar er Monis ýfið frjálslyndari.
„Vá fyrir 9yrnra“.
»Vá fyrir dyrum* má það teljast, hversu
nú horfir við með fjárkláðann, eftir öll
þúsundin, sem varið hefir verið til þess,
að koma honum fyrir kattarnef og jafn-
lítill aufúsugestur og hann er öllum þeim,
er sauðfé hafa undir höndum.
Óhappið var, að ekki var haldið áfram
með böðin, eftir að útrýmingarbaðið fór
fram. Ef svo hefði verið gert, hefði
kláðinn að öllum líkinum útrýmst alger-
lega. I þess stað var eins og kunnugt er
fyrirboðið að þrífa féð næsta vetur —
átti víst að vera til þess að vita, hvort
kláði kæmi upp eða ekki — og síðan
hafa ekki nema sumir baðað, -— og úr
misjafnlega tryggum böðum. Eðlileg af-
leiðing er, að kláðinn kemur upp víðar
og víðar, verður auðsjáaníega aftur al-
mennur, verði ekki aðgert.
Þar sem um alvarlegt nauðsynjamál er
að ræða, tel eg rétt, að ræða málið op-
inberlega, ekki síst, þar sem eg veit, að
frá stjórnarinnar hendi muni nú á næsta
; þingi kpma fram frumvarp til laga um
útrýmingu fjárkláðans.
Því miður er mér frumvarpið ekki
kunnugt, nema í einstökum atriðum, en
þó get jeg sagt svo mikið, að eg hefði
óskað, að það væri nokkuð á annan veg
í þeim atriðum, er jeg veit um; hefði
álitið það tryggilegra og affarasæla.
Eg skal nú leitast við að skýra frá
því, er eg álít heppilegast til góðs árang-
urs — skal reyna að gera það svo ljóst
og skilmerkilega, að eg verði ekki mis-
skilinn. — Vonast eg til að þingmenn
taki ummæli mín og bendingar til greina,
ef þeirn virðist það á rökum bygt.
Það er þá fyrst, að eg álít nauðsyn-
legt, að svo sé fyrirskipað, að næstu 10
ár skuli alt fé í landinu árlega baðað á
tímabilinu frá 1. Nóvember til 20. Des.
Ef það yrði tekið fyrir að baða að
eins í þeim héruðurn, er kláðinn hefir
komið upp í, væri hætta á, að maurinn
gæti fyrir samgöngur, verið kominn 1 önn-
ur héruð. Svo er og á það að llta, að
þó um engan kláða sé að ræða, þarf
nauðsynlega að baða þrifaböðun; nú er
því svo varið, að ýmsir eru vanir við að
»bera í«, en baða ekki, og vilja þess
vegna sökum vanans halda því áfram,
fremur en að baða, enda þótt það sé að
öllu leýti óhentugra og aðeins litlum mun
ódýrara í fyrstunni; en verður miklum
mun dýrara þegar tekið er tillit til afnot-
anna af hvorutveggju.
Frá þessu sjónarmiði skoðað, hefðu og
allir einstaklingar gott af því, að fá lög-
akipað bað, og mætti það gjarnan vera
áfram um óákveðið árabil; þó hygg jeg,
að 10 ár mundu nægja; geri ráð fyrir, að
þá yrðu fjáreigendur farnir að venjast svo
böðunum og orðin svo augljós nauðsyn
þeirra, að þeir héldu þeim áfram, þótt
ekki væri það lögskipað. Tímann, er
baðað sé í, áiít eg hæfilegast settan frá
1. Nóv. til 20. Des. Betra að Ijúka því
af meðan ull er ekki mjög mikil á fénu
og áður en óþrifin gera vart við sig að
mun, enda ómögulegt, að koma böðun-
um við, úr því jólum sleppur, fyr en þá
eftir miðjan vetur, því ekki eru tiltök, að
vera með baðanir, meðan fengitími satið-
fjárins stendur yfir.
Annað atriðið viðvíkjandi útrýmingu
kláðans og tryggingu fyrir góðum þrifum
framvegis, er að minu áliti, að baðað sé
á öllu landinu úr einu og sama baðlyfi.
— Annist landstjórnin útvegun þess, eftir
pöntunum frá sveitarstjórnum, og láti
rannsaka gæði þess, kaupendum að kostn-
aðarlausu.
Nú er þessu svo fyiir komið, að hver
sem er, flytur inn baðlyf, án þess nokk-
| ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
X BOGI BRYNJÓLFSSON ♦
♦ yflrréttarmálafiutning8maður ♦
X Austurstræti 3. ♦
♦ Tals. 140. Helma 1 1-12 og 4—5. ♦
urt eftirlit sé haft með því, hvort bað-
lyfin eru að gagni eður ekki. Þykir mér
hætt við, að sumir hverjir kunni að vera
svo gerðir, að leggja fult svo mikla áherslu
á, að ná því baðefninu, sem er ódýrast
í innkaupi og því hægt að græða mest á,
eins og á það, að baðefnið komi að not-
um, enda sannanlegt, að mikið vantar á,
oft og einatt, að baðmeðul þau, er not-
uð eru, drepi óþrif, með þeirri útþynn-
ingu, er fyrir er sögð í forskriftum og aug-
lýsingaskrumi því, er utan á umbúðirnar
er límt.
Kost tel eg það og við þetta fyrir-
komuiag — þótt það sé smávægi móts
við trygginguna — að baðefnin ættu með
þessu móti að verða mjög ódýr eftir gæð-
um. Þegar frá einum stað væru pöntuð
baðlyf handa heilu landi — og » b o r g-
a ð u m leið«, ætti að fástmjög mikill
afsláttur frá smásöluverði og það yrði
auðvitað notagjald kaupendanna, því ekki
ætlast eg til, að landsjóður fari að reka
þetta sem gróðafyrirtæki.
Sjálfsagt tel eg, að Stjórnarráðið ákveði,
hvaða baðlyf verður notað og fari eftir
tillögum kláðafróðra manna f þeim efn-
um. Verður það að sjálfsögðu eitt af
þeim atriðum, er ákveðin verða í reglu-
gerð þeirri, er væntanlega verður sett af
stokkunum til uppfyllingar við lögin.
Þætti mér ekki ósennilegt, að heppi-
legt væri að viðhafa tvö til þrjú fyrstu
árin baðefni, sem væru trygg til að drepa
maurkláða, t. d. annaðhvort karbólsýru
með nægri sápu eða Coopers fjárbáðs-
duft. Tóbak álít eg með öllu óbrúklegt,
það er dýrt, afar-óþægilegt til afnota, og
vantar mikið um það sé svo örugt, sem
orð hefir verið ágert, eins og reynslan
hefir þegar ótvíræðlega skorið úr. En
þar sem öll sterkari böð hafa venjulega
miður heppileg áhrif á ullina, væri ráð-
legt að nota úr því þau ár væru liðin,
frekar ullarbætandi baðefni t. d. Mc.
Pougalls, sem eg álft mikið fremur [gott
sem þrifabað, ef það fæst með ósvikntim
styrkleika.
Þriðja atriðið í þessari væntanlegu
kláðalöggjöf — og ekki það þýðingar-
minsta — er að í hverjum hreppi væru
skipaðir tveir baðstjórar — svo hægt
væri að baða í tvennu lagi; ætti þeim
að vera borgað úr landsjóði, eftir reikn-
ingum, er stjórnarráðið úrskurðaði að öðru
leyti; ættu fjáreigendur að kosta baðið.
Eg álít það afar-þýðingarmikið, að’
landsjóður kosti eftirlitið, ekki vegna þess,,
að eg ekki telji fjáreigendur færa um.
það, allflesta, heldur vegna. hins, að fá
eftirlitið trygt.
Eigi fjáreigendur sjálfir að kosta eftir-
litið, þykir mér hætt við, að þeir sumir
hverjir hafi annaðtveggja enga umsjónar-
menn, eða þá taki einhverja þá, sem fást
fyrir minst endurgjald, án tillits til þess,
hvort þeir eru verkinu vaxnir eð3 ekki.
Eg veit vel, að flestir eru svo sam-
viskusamir, að þeim er trúandi til að
vanda til baðsins svo sem föng eru á,
og framkvæma það eftir fyrirskipuðum
regium — en óprútnir menn eru altaf tii
innan um, og þeir geta gert alt starf
annara ónýtt, ef þeir eru látnir sjálfráðir.
Þá er það og ekki þýðingarlaust atriði
að séu valdir forstöðumenn, má búast
við, að alt verk við baðið gangi greiðara
og það er einmitt mjög áríðandi, að svo
verði.
Eg hef nú drepið lauslega á helstu
atriðin í hinni væntanlegu kláðalöggjöf,
eins og eg hef hugsað mér þau og vænti
N ei sögðu:
Björn Kristjánsson,
Björn Sigfússon,
Björn Þorláksson,
Hálfdan Guðjónsson
Magnús Blöndahl,
Ólafur Briem,
Sigurður Gunnarson,
Þorleifur Jónsson.