Þjóðólfur - 20.10.1911, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR.
iS5
Undirskrifuð þing-naanna-
efni leyfa sjer að boða til al-
menns þingmálafundar fyrir
Reykj avíkurbæ simnuilapn 22. þ.
m. i barnaskólaportinu kl. lj2 e. h., ef
veður leyfir.
Reykjavík 17. okt. 1911.
Halldór Danielsson, Jón Þorkelsson, Jón Jónsson,
Lrírus H. Bjarnason, Guðm. Finnbogason.
í brjefinu kveðst hann hafa
selt silfurhergsforða sinn — en þar
er aðeins átt við silfurberg hans
eins eflir skiftin, þvi að annað
silfurberg gat T. ekki átt, sam-
kvæmt skýrslum sjálfs hans —
tyrir c. kr. 75 þús.
þar í voru þó ekki: 8000 ® D
og 1000 « A.
Þegar borin saman er hjer við
skýrsla T. um það, hvað hann
fjekk við skiftin, þá sjest, að hann
hefur selt fyrir þessa upphæð, 75
þús. krónur:
A og B 338 «
C 589 «
D 2102 «
Ef Tulinius hefði selt þetta silf-
urberg með sama verði scm hann
seldi fyrir landssjóð 1910, þá
heíði það kostað:
AogB 338«ákr. 36,44 kr. 12316,72
C 589ft>á — 10,30 — 6066,70
D2102ffiá— 2,75 — 5780,50
Alls kr. 24163,92
— tuttugu og ljögur þúsund eitt
hundrað sextín og þrjár brónur
92 aui’jir —.
En mismunur á allri upphæð-
inni eða 75,000 kr. 24163,92
verður............kr. 50836,08.
Pað sama, sem T. seldi fyrir lands-
sjóð á rúm tuttugn og fjögur þús-
und krónur, selur hann um líkt
leyti fyrir sjálfan sig á c. kr. sjötíu
og fimm þúsund.
í’egar rannsóknarnefndin spyr
hann urn, hvað hann hafi fengið
fyrir þessar birgðir, segir hann,
að kaupendurnir heimli pví hald-
ið leyndu! (Skýrslan bls. 90).
En þá hafði Bi'illouin afhent
ransóknarnefndinni brjef sitt frá
T., þar sem T. skýrði Br. frá söl-
unni.
En svo 1000 ít A og 8000 ffi
D, sem T. átti enn eftir óselt og
ekki eru fólgin í þessum 75 þús.
kr.?
það er minst 80 þúsund króna
virði, efselt er eigi lakar enhinn
hlutinn og reyndar langtum meira.
fí. J. hefur því í raun rjettri
þarna eftirlátið Tuliniusi 150—
200 þúsund króna virði ókeypis af
landsfje, sem hann (B.J.) hjelt áður
sjálfur fram í embœttisnafni, að
landið œtti. (Niðurl.).
t
Sigfús Eijmundsson bóksali.
Hann Ijest að heimili sínu hjer
i bænum í gcer, 74 dra að aldri.
— Helstu œfiatriða hans verður
getið i nœsta blaði.
Silfurbergið.
Stutt yflrlit yfir málið.
Mergurinn málsins í greinum þeim,
sem undanfarið hafa birtst í „Þlóð-
ólfi- og „I.ögrjettu" er þessi:
i. Fyrverandi ráðherra, Björn Jóns-
son, hefur látið Magnús Blöndahl og
Guðmund Jakobsson og Banque Fran-
öais hafa 45°/oaf andvirði þess heim-
ings silfurbergsbirgðanna, sem kom
í hlut Inndsjóðs, þegar skifting var
gerð milii Tuliniusar og landsjóðs
sumarið 1910.
Miðað við sölureikninga Tuliniusar
fyrir árið 1910, nema þessi 45%
34,693 kr. 64 an. En miðað við
það verð, er Tulinius fær fyrirbirgð-
irnar, er hann selur fyrir sig einan,
yrði þcssi upphæð 67,500 kr.
í þessu eina atriði hefur Björn
Jónsson með vanhyggju sinni skaðað
landsjóð að minsía kosti um rúm
34 þús. kr.
2. Björn Jónsson ljet skifta birgð-
unum, sem landsjóðnr átti allar eftir
skoðun hans og fjekk Tuliniusi í
hendur ókeypis annan helming þeirra
án dóms og laga. Samkvæmt brjefi
Tuliniusar 13. jan. 1911, seldi Tuli-
níus aðeins nokkurn hluta þessara
birgða fyrir 75 þús. kr., en allar
birgðirnar voru að minsta kosti
150—200 þús. kr. virði.
3. Magnús Blötidahl og Guð-
mundur Jakobsson seldu sín ijettindi
fyrir 55 þús. kr.
Birni Jónssyni hefði þá verið í lófa
lagið að bæta ofurlítið fyrir glappa-
skot sín, þau, sem áður er á vikið,
með því að setja skilyrði um, að
nokkur hluti þeirrar upphæðar yrði
greiddur til landsjóðs. En það gerði
hann ekki.
4. En allra ófyrirgefanlegast er
það þó, að B. J. seldi Frökkum nám-
nna á leigu til 10 ára. Svo getur
farið, að þeir tœmi kana með 'óllu á
þeim tíma og ef svo fer, er það í
rauninni sama og B. J. hafi selt út-
lendingum námuna fyrir 55% af
verði hennar. Það er eins og 1000
kr. jörð væri seld fyrir 550 kr. Þess
er enn fremur vert að gæta, að eng-
in leið er nú að hafa eftirlit með
sölu silfurbergsins og því öldungis
undir náð og miskun Frakka komið,
hversu mikið gelst í landsjóð fyrir
námuns.
5. M. Bl. og G. J. buðu á sama
tíma sama hlutinn, silfurbergsrjett-
indin, til tveggja kaupanda, Seiss í
Jena og Banque Francais í París, og
voru þannig „bundnir við báða", eins
og landritari hefur komist að orði.
Bæði Seiss og Banque Francais sam-
þyktu þetta tilboð, og varð það því
að samningum. Auk þess átti þriðji
maður (Páll Torfason) forkaupsrjett
að rjettindum M. Bl., en hans skeyttu
þeir ekki heidur.
Stjórnarráðið barg þeim þó úr
þessum vanda, eins og þess var von
og vísa, með því að samþykkja að-
eins annað tilboðið. En þó með
þeim ummælum, að máli þessu hefði
verið ráðið betur til lykta en þeir
M. Bl. og G. J. hefðu átt skilið. Og
jafnvel Björn Jónssom vildi láta þá
sæta ávítun fyrir þetta atferli.
6. Þeir M. Bl. og G. J. hafa ekki
ennþá gert grein fyrir 1983 pd.
brutto, eftir því sem næst verður
komist, af birgðum þeim, sem þeir
höfðu undir hendi hjer í Reykjavík
7. des. 1910. „Sjálfstæðis“menn bera
það fyrir, að þessi 1983 pd. sjeu
fólgin í heyi, sem hafi verið haft til
þess að troða utan um silfusbergið í
kössunum á leiðinni frá Eskifirði til
Reykjavíkur.
Eftir framburði „Sjálfstæðis"-
manna hefði því átt að vera um 5V2
þd. af heyi í hverjum kassa, því að
kassarnir voru 347, og eftir þyngd
silfurbergsins að dæma á borð við
50—60 pd. sykurkassa að stærð.
Eftir þessu hefðu þeir M. Bl. og
G. J. flutt 10 hesta af heyi, 190 pd.
hvr juni, ( nefndum sykurkössum.
E 1 þurfti þá síður hey utan um
silfurbergið í kössunum á leiðinni
frá Reykjavík til útlanda, en frá
Eskifirði til Rvíkur?
Þess skal getið, að G. J. þykist
hafa hreinsað silfurbergið eftir að það
kom að austan, og heldur hann því
fram, að það hafi ljetst til stórra
muna við hreinsunina —.
Þetta eru höfuðatriði málsins og
væri mikils vert, að almenningur
kynti sjer sem rækilegast greinar
þær um silfurbergið, sem birtst hafa
í „Þjóðólfi" og „Lögrjettu".
Svertingjar í Bandaríkjuim.
(NL). Alt öðru máli gegnir í norður-
ríkjunum. Þar eru það svertingjarnir,
sem flytjast inn. Hinn hvíti verk-
mannalýður beitir öllum brögðum til
þess að verja sig fyrir þeim innflutn-
ingi. T. d. ætluðu menn í ríkinu Illi-
noris fyrir skömmu að flytja inn all-
mikinn hóp svertingja til verksmiðju-
vinnu. En úr því varð ekkert, því að
forseti fylkisins hótaði samkvæmt á-
skorunum frá verkmannafjelögunum,
að taka á móti svertingjunum á landa-
mærunum með skothríð.
Margt er þó reynt af mannvinum í
Bandaríkjunum til þess að bæta kjör
svertingja. Margar uppeldisstofnanir
og skólar hafa verið reistar eingöngu
handa þeim. Forstöðumaður stærsta
skólans er hinn nafnkunni uppeldis-
íræðingur, svertinginn Brooker Was-
hington. Takmark hans er, að ala
upp nýja og betri kynslóð svertingja,
sem með vinnusemi, dugnaði og spar-
neytni geti knúð hvíta menn til þess
að breyta framferði sínu gagnvart
svertingjum.
Brooker Washington er hinn einasti
svertingi, sem hefur orðið fyrir þeirri
sæmd, að vera kallaður til viðtals af
forseta Bandaríkjanna (Roosevelt) í hið
Hvíta hús í Vashington. Út af þessu
varð uppþot mikið meðal mótstöðu-
manna Roosevelts. Honum var brigsl-
að um, að þetta væri ekki annað en
kosningabeita, hann vildi aðeins laða
svertingja til fylgis við sig við kosn-
ingar. En eftirmaður hans, Taft, hefur
að því leyti alveg fylgt stefnu hans.
Hann hefur lýst því yfir, að sjer lægi
mjög á hjarta að bæta kjör svertingja.
Menn greinir mjög á um, hvort
svertingjar sjeu hæfir til að taka nokkr-
um verulegum menningarframförum.
Sumir þverneita því, og þeirrar skoð-
unar er allur meginþorri hvítra manna
f Bandaríkjunum. En aðrir hafa mikla
trú á framtíð svertingja, ef rjett sje
með þá farið. Hinn nafntogaði enski
mannfræðingur Sir Harry Johnston
telur jafnvel allsendis mentunarlausa
svertingja í suðurríkjunum hafa miklu
meiri hæfileika, bæði andlega og lík-
amlega, en þeir svertingjar sem lengst
eru á veg komnir. Hann trúir hik-
laust á framtíð allra svartra þjóða.
Dóinur. Á fimtudaginn fjell
dómur í meiðyrðamáli því, sem Páll
Einarsson borgarstjóri hefur höfðað
gegn próf. Lárusi H. Bjarnason.
Lárus var dœmdar sýkn með öllu.
Njtt rit iim sambandsmálið.
„Sjálfstæðis“mönnum eru margir
hlutir vel gefnir, þeir eru menn
raddsterkir og brjóstheilir, föðurlands-
vinir miklir og um Ieið hamingju-
menn í öllum fjármálum sjálfra sín.
En mörgum hefur fundist það ljóður
á ráði þeirra, hvað lítið hefur borið
á röksnild þeirra í umræðunum um
sambandsmálið. Það er ekki nóg,
þótt þeir hafi slíkan mann í liðinu
sem Bjarna Jónsson frá Vogi. Vitan-
lega er hann svo afburðavel að sjer
í 4 hötuðgreinum reiknings, að hann
hefur nýlega haslað fjandmönnum
sínum völl og skorað á þá til ein-
vígis í þeim lærdómi, en enginn
þeirra hefur hug til þess að þreyta
þá hólmgöngu. En það er mikið
mein, hvað „Sjálfstæðis"mönnum hef-
ur orðið lítið lið að öllum þeim vits-
munum í sambandsmálsdeilunni.
Hingað til hefur öskur bestíioinar
verið þeirra einasta röksemd.
En nú er kominn nýr maður fram
á vígvöllinn, Einar M. Jónasson mála-
flutningsmaður. Hann hefur fundið
sárt til þess að blöð „Sjálfstæðis"-
manna flyttu ekki slík rök, sem mál-
stað þeirra hæfði. Hann hefur því
gefið út ritgerð um sambandsmálið,
31 bls. að stærð. Þjóðólfur leiðir
alveg hjá sjer að lýsa þessu riti. En
vegna þess, að menn hingað til hafa
ekki haft ljósa hugmynd um, hvern-
ig röksemdir „Sjálfstæðis"manna litu
1