Þjóðólfur - 30.07.1918, Page 4

80
ÞJÓÐOLFUR
Um 20. gr. — Þar sem ákveðið er, að lögin gangi í gildi 1. des-
ember þ. á., er búist við, að nægur tími verði til þess, að lögin geti
orðið samþykt í tæka tíð af alþingi og íslenzkum kjósendum og af
ríkisþingi Danmerkur.
Reykjavík, 18. júlí 1918.
C. Hage. Jóh. Jóhannesson.
Erik Arup. Bjarni Jónsson. F. J. Borgbjerg. J. C. Christensen.
frá Vogi.
Einar Arnórsson. Porsteinn Jónsson.
Ráðuneyti íslands felst á framanskráð frumvarp.
Reykjavík, 18. júlí 1918.
Jón Magnússon. Sig. Eggerz. Sigurður Jónsson.
Frh. frá 1. síðu.
bandamenn verða — eða geta orð-
ið — þá í samningum. Æ kreppir
meira að, því lengur sem ófriður
geisar. Minsta hygni heimtar, að alt
sé gert, er kleift er, til eflingar
innlendri framleiðslu, enda skilst
leiðtogum þjóðarinnar slíkt æ
skýrara. Bein afleiðing þeirrar
stefnu er það, að mjólkur- og feit-
metisframleiðsla landsins má fyrir
hvern mun ekki minka, heldur
þarf hún að vaxa sem framast er
unt.
Innlendar fréttir
og tíning'ur.
Skólar 1918—1919. Yitið hef-
ir að nokkru unnið sigur í skóla-
málinu. Fullráðið mun nú, að
flestir skólar, merkustu skólarnir,
stundi störf sín á næstkomanda
vetri. Þó verður nokkuð klipið af
tilsögn í gagnfræðideild Menta-
skólans. Yerður kensla' þar með
sama sniði sem í fyrra, en gert
er ráð fyrir, að skólinn starfi
venjulegan tíma, en verði ekki
styttur, sem gert var í fyrra. Full-
komin bókleg Jcensla fer fram i
öllum bekkjum lærdómsdeildar, 5.
bekk líka, er veitt var tilsögn í
tæpan mánuð í fyrra. Leikfimi og
söngkenslu mun eiga að sleppa.
Cand. phil. Bogi Ólajsson verð-
ur sennilega enskukennari Menta-
skólans í stað Böðvars Kristjáns-
sonar.
Gagnfræðaskóli Akureyrar á og
að starfa að vetri. Hafði skóla-
stjóri, hr. Stefán Stefánsson, mik-
ið fyrir, að útvega skólanum ís-
lenzku-kennara í stað séra Jónas-
ar Jónassonar, er sagði af sér
embætti í fyrra sökum vanheilsu.
Vildu háskólakandídatar ekki sækja
um stöðuna sakir lélegra launa.
Loks tókst að ná í Brynleif Tobías-
son (frá Geldingaholti í Skagafirði)
til starfsins. Varð hann stúdent á
síðastliðnu vori, er óvenju fróður
um íslenzkt mál og forna stafi
norræna, og leikur ekki efi á, að
hann hefir næga kunnáttu til brunns
að bera í kenslugrein sinni, móð-
urmáli voru, og að því er vel borgið
í höndum hans. En hætt er við,
að ekki takist ávalt jafnvel að
útvega ódýra kennara og raun varð
á að þessu sinni. Brynleifur er og
ekki ráðinn nema til næsta árs.
Kennaraskólinn á að starfa næsta
vetur, líklega allar deildar. 23.
sept. er ráðgert að byrja þar á
kenslu, mánuði fyrr en venja er
til. Verður þeim einum veitt til-
sögn, er ganga ætla undir árs-
próf annarrar deildar og neyddir
vóru til að lesa námsgreinir ann-
ars bekkjar utanskóla í fyrra.
Um Flensborgarskólann mun og
ráðið, að kent verði þar næsta
vetur.
Samband8frnmvarpið ádönsku
er prentað í Fréttum, Morgunblað-
inu og ísafold. Þeir, sem kynnast
vilja orðalagi frumvarpsins á
dönsku, geta gert það í þessum
blöðum.
Héðinn Valdimarsson, skrif-
stofustjóri, er nýkominn norðan úr
Húnavatnssýslu og segir illa gras-
sprettu, og að bændur búist við
að verða skerða bústofn sinn stór-
um 1 haust, en berji sér samt
ekki og taki mótlætinu hið bezta.
Eggert Finnsson, óðalsbóndi á
Meðalfelli í Kjós, var á ferð hér í
bænum um seinustu helgi. Eggert
er maður nokkuð á sjötugs aldri
og hefir alla sína æfi átt heima
á Meðalfelli, nema þau ár, er
hann dvaldist í Noregi, við nám í
búnaðarskóla þar, er glöggur, gæt-
inn og skilríkur. Hann sagði um
grassprettu á Meðalfellstúni, er
telja má fortakslaust eitt hinna
stærstu og fegurstu túna á ís-
landi, að hún hefði aldrei verið
likt því eins léleg og nú alla þá
tíð, er hann myndi eftir. En 1882
hefði hann verið ytra og gæti því
ekki borið túnið nú saman við
túnið þá.
Kristján Álbertsson, stúd.
mag. (sonur Alberts heitins Þórð-
arsonar, bankabókara í Reykjavík),
skrifaði í júní í vor grein um full-
veldismál vort í norska blaðið
„Tidens Tegn“. Er grein sú vel
ritin og með þjóðlegum anda og
af einlægu fylgi við fullveldiskröf-
ur vorar. „Nú gefur Dönum, ef
til vill í seinasta sinni, færi á að
bæta íslandi gamlan órétt, og slíkt
ættu Danir að telja dýrmæta gjöf“
skrifar hinn ungi og efnilegi ís-
lendingur, meðal annars, í blaðið
norska. „Ef nokkuð má hvíla
þungan á samvizku þjóðar, þá er
slíkt einmitt það, að hafa kúgað
og mergsogið bróðurþjóð. Því neit-
ar enginn, að þessu sé þannig
farið, Danir ekki heldur". Og hann
tilgreinir ummæli eftir Georg
Brandes, þessari staðhæfingu sinni
til stuðnings.
Fyrirspurn í „Vísi“ til rit-
stjóra Þjóðólfs verður svarað síðar.
Guðmundur Thorsteinsson,
listmálari, (sonur P. J. Thorsteins-
son’s, kaupmanns frá Bíldudal),
dvelur nú með konu sinni í Norð-
tungu og iðkar þar íþrótt sína.
Eitt gamalt kvædi.
(SunnudagurJ.
Ljóma fríðar landsins hlíðar;
lofl er fult af vatna-söng.
Fák skal leygja, fagna degi,
finna Goða í kletta-þröng.
Ljúfa! hestinn tjœ eg þér;
láttu prestinn gá að sér!
Létt á fæti, kvik af kœti
Komdu, sœta! og fylgdu mér.
Kátur spói’ og Ijóðetsk lóa
Ijóða hvort sinn morgunbrag.
Fákur hneggjar. Gaukur gneggjar.
Gaman er að lifa í dag.
Gleðin fer með gœfuhnoss,
— gefðu mér nú vænan koss!
Fyrir handan heiðarlandið
hlátrum andar Goðafoss. —
Fljótt af slað og fram úr hlaði!
— Fákur btjsl við peysi-reið;
lyftir hnakka, hringar makkann,
hrekkur við og gripur skeið;
fer sem renni af álmi ör!
orku spenna kapp og fjör.
Ljóma fríðar landsins hliðar;
Ijómi prýðir skýja för.
Ríðum saman. Gaman! gaman!
— Gaktu hœgt um brattan stig.
Hœkkar brekkan blómum pekka.
Blástu, jór! og hvíldu pig. —
Kveðjuóm frá kirkju ber;
klukkur hljóma’ að baki mér.
Tekur hreiminn heiðageimur
höndum tveim og með hann fer. —
Líttu á vorið! — Sprettu úr spori,
spjalda nanna! vœn og fríð.
Ríðum saman. Gaman! gaman!
Gjóir parna Fagrahlíð? —
Um rjóða heiði’, er róleg skín,
röðull breiðir helgi-lin.
Vona-heimur! — heiða-geimur!
í hug mér streyma Ijóðin pín.
Sigurjón Friðjónsson.
(Fréttir).
íslandsmál í Danmörku.
Khöfn 27. júlí, kl. 9,55.
„Politiken “ gerir sambandslaga-
frumvarpið að umtalsefni í dag,
og lofar það fyrst og fremst fyrir
það, hve skýrt það leysi úr öllum
vafaatriðum, sem að undanförnu
hafi valdið óánægju og flokka-
dráttum. Enn fremur segir blaðið:
„Vér leggjum mikla áherzlu á
það, að Danmörk einmitt nú við-
urkennir kröfur tímans um sjálfs-
ákvörðunarrétt þjóðanna. Frá
dönsku sjónarmiði verður með
gleði að vekja athygli á þeim at-
riðum, sem Dönum er hagstæð.
Og með 16. grein frumvarpsins
er ísland tengt við Norðurlönd um
aldur og æfi. Vér fundum sárt til
þess, er Finnland fjarlægðist, en
nú vonum vér, að ísland fái skip-
að sætið sem fjórða Norðurlanda-
ríkið. Góð frændsemi nútímaþjóða
verður að styðjast við viðurkenn-
ingu sjálfsákvörðunarréttarins og
samvinna þeirra að byggjast á
innbyrðis hreinskilni. í frumvarp-
inu eru bæði þessi skilyrði fyrir
hendi, og þess vegna getum ver
öruggir hugsað til væntanlegrar
fölskvalausrar samvinnu milli hinna
fjögra Norðurlandaríkja.
„Dagens Nyheder" segja, án
þess að ræða einstök atriði frum-
varpsins, að íslendingar hafi teygt
sig svo langt, að enginn vafi sé
á því, að þeir hafi haft einlægan
vilja á því að greiða úr deiluat-
riðunum.
Gjörbótamenn, jafnaðarmenn og
vinstrimenn mæla eindregið með
frumvarpinu. íhaldsmenn fresta
því að taka ákveðna afstöðu til
þess, þangað til þing kemur sam-
an í september.
Khöfn 28. júlí árd.
„Politiken" talar um hinar stuttu
athugasemdir íhaldsmanna og
óbeint lof þeirra um sendimenn-
ina. Blaðið segir, að langt sé síð-
an nokkur flokkur hafi sýnt jafn-
hörmulegt merki um stjórnmála-
legt getuleysi og íhaldsmenn nú,
þar sem þeir hafi neitað að taka
þátt í samningunum vegna þess,
hve viðfangsefnið var flókið og
óvíst um árangur. „Socialdemokra-
ten“ og „Hovedstaden" mæla ein-
dregið fram með frumvarpinu.
„KristeligtDagblad“heldur því fram,
að sameiginlegu málin séu ennþá
of mörg. „Vort Land“ mjög hrygt.
„Köbenhavn" segir, að ekki sé hægt
að taka ljósara fram en gert sé í
frumvarpinu, að ríkiseiningin sé
rofin. „DagensEkko" segir, að stefna
Skúla Thoroddsens hafi meir en
unnið sigur. ísland verði fjórða
ríkið á Norðurlöndum. „Dagens
Nyheder" segja, að ekki sé mikill
raunverulegur munur á nýja frum-
varpinu og gamla frumvarpinu
(1908). Dönsku nefndarmennirnir
leggi áherzlu á það, að íslending-
ar hafi samþykt jafnrétti þegn-
anna og því geti Danir öruggir
samþykt samninginn.
Khöfn 28. júlí síðd.
„ Socialdemokraten “ segir, að
dansk-íslenzki samningurinn ætti
að verða ófriðarþjóðunum fyrir-
mynd, þegar til friðarsamninga
kemur.
Knut Berlin er tekinn að rita í
„Köbenhavn" í sama anda og áður.
og
íateálsMir
keyptar hæsta verði
(hvor tegund fyrir sig) í
V0ruhúsinu.
Ritstjóri:
Signrðnr Guðmundsson.
________Sími 709._______
Prentsmiðjan Gutenberg.