Norðri - 01.06.1853, Blaðsíða 2

42
a?> þarsem sumt íínast afe lierztu yií> sufeuna, þá
harönar sumt aptur á móti viS hana, ög þetta cr
ekki svo hægt ab sjá fyrirfram á járninu. Afe
draga Ijái á stein, og dengja þá aldrei, mundi hafa
þann anmarka í för meb sjer, aí> þurfa mund aí>
minnsta kosti 2 ljái í stabinn fyrir eiun, sem væri
laglega dengfeur. Nú kynni einhver ab’segja: þab
má hafa ljáina, sem dragast skulu á ste'n, allt
afe helíingi breifeari enn þeir mjóu ljáir eru, sem
nú tfókast, og þá geta þeir endzt liálfu lengur.
En mjer virbist nokkub vera á móti þessu, sem
hrindir því: þab er mjög óvífea lijer á landi, aí>
menn geti notab svo breifea Ijái, vegna jarblags-
ins, bæbi á túnum og eins á engjum ; jarblaginu
er þannig háttafe á flestum stöfeum, afe þafe er
þýft meir efea minna; margt af því, sem sljett
sýnist, er þó ekki vel sljett, heldur hrjónótt, mefe
smádældum, hart, seigt og graslítife, og á slflca
jörfe eru breifeir Ijáir óbrúkandi. A rennsljettar
mýrar mætti afe vfsu brúka breifea ljái; en hvafea
hagur yrfei afe því? sá óhagur, afe menn gengju
nokkru lúnari frá verki sínu; heldur enn ef brúk-
afeir væru Iiprir og nolckru ljettari ljáir, sem
heffeu sömu lengd. Allir þekkja þafe og vifeur-
kenna, afe þafe er verlcife sjálft, sem lýir og þreytir
mann; en verkfærife, sem mafeur brúkar, ætti sem
minnst afe gjöra þafe. Afe fljótara sje afe draga
Ijái á stein, enn afe dengja þá, því verfe jeg afe
neita, þegar allt, sem til þess þarf, áhöldin, eru
í rjettu lagi, og mafeurinn, sem dengir, kann þafe-
f>afe hefur ætífe verife venja hjer á landi afe dengja
grasljái; og þegar á allt er litife, mnn eiga bezt
vife afe brúka þá afeferfe. Annafe mál er þafe, hvafe
misjafnt gengur mefe handlægni manna í verkinu;
hverjum hlut þarf leita lags“, vel afe skilja: þess
gófea lags, sem bezt á vife í hverju efni. Afe
brúka sfeinkol til Ijáadengslis er ekki alvenja hjer,
og þessvegna er ekki vife því afe búast, afe þeir,
sem aldrei hafa brúkafe þau, hitti hina rjettu afe-
ferfe efeur lag, sem til þess úíheimtist. þ>afe vita
menn, afe þeir eru margir, sem ekki þurfa þess vife,
afe aferir segi þeim til í þessu efni; en hinir eru marg-
ir líka, og máske fieiri, sem elcki kunna þafe lag
á því, sem þyrfti afe vera, og því hefur mjer
virfezt naufesynlegt, afe einhver yrfei til afe leifebeina
þeim dálítife, hvernig þeir ættu afe hagnýta sjer
steinkolin, og nokkufe um herzlumátann á ljáunum.
(Framhaldife sífear).
(A fe s e n t afe a u s t a n).,
Unt áburð og vallamekt.
Hvafe mikin áyinning gófe vallarrækt og þúfna-
sljettun gefi þeim, er stunda þetta mefe alúfe og
framkvæmdarsemi, þafe hafa nægilega sýnt og sann-
afedæmi nokkurra merkismanna, sífean fyrir scinustu
aldamót, t. a. m. etatsráfes Isleifs heitins Einarsson-
ar, bændanna Gufemundar á Háafelli í Borgarfjarfear
sýslu og Jóns Jónssonar á Ellifeavatni, og ýmsra
fleiri dugandis bænda, helzt á Sufeurlaudi; en þó 1
er þafe sannast afe segja, afe allan fjölda bændá
vantar dugnafe þann, efni og vitsmuni, sem út-
héimtist til afe koma þeirri rækt í túnin, sem bezt
má verfea, eptir ýmislegum jarfevegi o,g ^afstöfeu
þeirra, og stafar þetta mefefram af því, afe svo
fáir sem engir vita, hvafe þafe er, sem helzt eyk-
ur grasvöxtinn, efea hvers grasife þarfnast, til þess
þafe fái þann vifegang, sem því eptir efeli þess er
unnt. Allir vita afe sönnu, afe þetta er[áburfeur-
inn, einkum nauta - saufea - og hrossatafe, er flest- *
ir nofa eptir sem þeir hafa föng á; en hvafe þafe
er í áburfeinum, sem einkum veldur grasvextin-
um, þafe mun flestum óljóst.
Jeg haffei léngi framan af æfi minni girnzt
afe vita þetta, en haffei vife ekkert afe styfejast, nema
reynslu mín sjálfs, og bar á tún mitt, afe kalla,
í blindni eins og aferir. Jeg átti tal vife ýmsa
bændur, sem bezt, haffei tekizt afe rækta tún sfn,
og sögfeu þeir mjer frá áburfear afeferfe sinni, sem
sumum gafst vel, einkanlega þeim, sem svo afe.
Icalla mökufeu tún sín mefe skarni. Merkilegust
þótti mjer afeferfe hreppstjóra þórarins Bjarnason-
ar á Kolmúla í Kolfreyjustafearsókn; hann kvafest,
hvort lieldur hann bæri á tún haust efea vor, dreifa
þannig áburfeinum um þafe, afe hvergi væri stærri
köggufl enn svarafei hænueggi, og sífean láta mylja
þafe, er eptir væri af áburfeinum, afe vori ofan í
túnife mefe höndum einum þar, sem ekki varfe
kláru vife komife. þetta færfei þann ávöxf, afe þau
4 ár, sem hann bjó á jörfeunni, jókst töfeufallife,
sem ekki var nema 50 hestar fyrsta árife, um fulla
25 hesta á ári. Jég fór afe reyna þetta sama hjá
mjer, fyrstá dálitlum bletti, ogtók blauta mykju,
og klíndi henni svo þykkt itm blettinn, afe grasveg-
urinn, sem þá var frosinn, byrgfeist mefe öllu.
Næsta sumar tók jeg vandlcga eptir því, hvort
þessi blettur bæri af túninu umhverfis, sem breitt
var á vanalegan hátt, en þafe var ekki; aptur var
hann aufeþekktur árife eptir, því gras var þar bæfei
meira og feitara enn annarstafear í kring. þetta