Norðri - 28.02.1857, Blaðsíða 1

- «*s
£5 -
5 ■ ■*
c Í? “
œ v«3 «0
p-i
g't S
jrf <c H
t- * Jd
C .-SO
*a * £ ®
* i .s >
Ö3Í ©X
IMORÐ
S- o W'ffo
ZL U s»
2 2
? p-3-3
aí g-
-s B»
o' »
c 5 cr
c Sí; ö*
5 52*
&? o<
5. ár. 28. Febrúar. 7.—8.
Skuldaverzluii og $kuldlau§.
J5eg liefi lieyrt ab einn kauprnafcur hjer á aust-
urlandi ætli ab byrja eba sje þegar byrjabur á
nýrri verzlunarabferb, sera ekki hefur tífekast hjer
fyrri. Hann vill Iáta hönd skipta hönd, ákveba
strax í hvert skipti verb á bábum vörunura, sinni
og okkar, engum lána, og borga hverjum ein-
um sitt.
þ>ab er vert ab hugsa um, hvort þessi verzl-
unarabferb muni vera betri enn sú sem tíbkast
ellegar ekki, og virbist hún í nokkru betri, hvort
hún muni þá vera þaí) fyrir kaupmanninn elleg-
ar okkur, eba hvoratveggja.
Jeg fyrir mitt leyti álít þessa nýju abferb
langt um betri, bæbi fyrir landsmenn og kaup-
menn, ef hún gæti komizt á. — þab vil jeg
reyna ab sanna.
þessi verzlunarháttur, sem nú gengst vib,
og lengi hefur tíÖkast, er a& minni hyggju mjög
affara-illur ab mörgu leyti; enda get jeg ekki sjefe
ab nein verzlunarleg rábdeild sje í honum, og hann
muu <5víba gangast vib í heiminum nema hjá
okkur. Jeg veit ekki hvaib er í sumurn nýlend-
.um, sem haldiÖ er í verzlunaránaub. Líklega
er hann illar menjar af verzlunarsúrdeiginu gamla,
sem dróg svo lengi dábog dug úr okkur, og færbi
í helju svo margar þúsundir manna.
þab getur verife afe mörgum af okkur þyki þetta
verzlunarlag, sem nú er, úmissandi, og ekki geti
öferuvísi verife, af því menn þekkja ekki annafe
hetra, eru orfenir þessu vanir, og ólagife komife á.
Menn eru orfenir þéssu svo vanir afe vera skuldum
bundnir, þykir yfrife hagkvæmt afe geta fengife á hverj-
um tíma ársins þafe sem þeir vilja hjá kaupmann-
inum fyrir eintómt loforfe afe horga þafe einhvern tíma
þegar þeir geti, liggur líka stundum mikife á afe fá
lánife. En þegar komife er í þessa skuldabendu, sjá
fæstir úrræfei afe komast úr henni, og standast
skuldlausir. þá verfea menn afe láta sjer Iynda
afe allt gangi svonaávíxl: skuldborgun og skuld.
því verfeur ekki neitafe, afe kaupmenn hjálpa opt
þurfandi mefe lánum, og eru furfeu þolinmófeir og
umburfearlyndir þó tregt og seint gangi skulda-
greifeslan, og færstum af þeim verfeur nú á dögum
brugfeife um þafe, afe þeir oti fram óþarfa til afe
binda menn skuldum vife sig.
þafe virfeist þó vera aufesjáanlegt, hvafe Ieife-
ir af þessu skuldavastri fyrir okkur. Vife get-
um aldrei heitife frjálsir ráfeendur eigna okkar, og
erum afe þessu leyti í sífelldu þrælsbandi, sem
ervitt gengur afe slíta; vife látum stundum leifeast
í óyndis úrræfeum til pretta og óráfevendni, brigfe-
um Ioforfe vife lánardrottinn, hlaupum frá þeim til
annara, og Iátum skuldina standa, og svörum stund-
um illu, þegar þeir finna afe. Vife verfeum opt aö
missa af gófeum kaupum, vegna skuldabandsins.
Vife verfeum afe vera utan vife öll verzlunar sam-
tök, sem opt gæti orfeife okkur til mikilla hags-
muna. Vife verfeum afe smáreita lífsbjargar skepn-
urnar á haustin upp í skuldirnar, sem heldur okk-
ur jafnan fastari í þeim, efea birlar aferar þyngri,
þó fjefe sýnist vel borgafe. — Hjer afe auki get-
um vife skuldaþrjótarnir aldrei verife frjálsir í
huganum; vife verfeum eins og á flótta, þó eng-
inn sýnilegur elti. þetta ófrelsi og kvífei dregur
mikife úr mörgum okkar dug og áræfei til þarf-
legra fyrirtækja. Bágindin gjöra ílesta nifeur-
drepna og úrræfealitla, og þetta hcfur ávalt mein-
legust áhrif á dugnafe manna, glefei, rósemi og
ánægju i lífinu. þetta finnst mjer vera satt, og
eru þá skuldirnar ekki líttill meinvættur tíman-
legri velferfe okkar, ef þær svipta okkur nokkru
efea miklu af því, sem er svo þarflegt og lofs-
vert f heiminum, manndáfe og dugnafei, og svo
líka nokkru af hinu, sem mafeurinn er skapafeur
til afe njóta, ógallir sækjast eptir, glefei, rósemi og
ánægju. Eins og þafe er satt, afe hugur vex, þeg-
ar vel gcngur, svo er hitt, afe hann dignar þcg-