Norðri - 26.05.1857, Síða 1

iii \ 0 K 0 KI. 1
c*. z
— u! 2. ® —
iflS 1857. fll
c/i — ‘£ -= c* 7 r*
•l>. ár. 2«. Mai. 1.5__1«.
Frusnvai*i»
stjórnarinnar til alþingis í sirniar, nm a5 gefa
því hluttekning í að ákveða tekjur og útgjöld
ísiands.
"Vjer höfumáíur getib þess í Norira, að fjárhags-
laganefntlin í danska ríkisþinginu fór fram á þafe
við dómsmálastjórann, hve óviíiurkvæmiltígt það
væri, afe ríkisþingið ákvæbi tekjur og útgjöld Is-
lands, þar e& þingib gæti ekki þekkt svo vel til
hjeráiandi, at) það vissi hver útgjöld væru nautsyn-
lcg, og rjet.i því stjórninni til aí> leggja fjárhagslögin,
afcþvílcyti er Island snertir, fyrir alþingi, et>a ab
veita alþingi rjett til ab ákveta tekjur og útgjöld
landsins (Skattebemyndigelsesret). Dóms-
málastjórinn tók nú vel í þetta mál, og kvat.st
nrttndi Ieggja frumvarp um þab cfni fyrir alþingi,
og vjer höfutn frjett, ab stjórnin muni ætla ab
binda enda á þctta loforb sitt. En því er nú tnifc-
ur, ab vjer hnfum ekkert fengib ab sjá um inni-
hald frumvarps þessa, og ætlum vjer þó ab þing-
menn vorir Iieffcu þurft ab kynna sjer þetta nrál
nákvæmlega, og ab þab þttrli ítarlegrar rattnsókn-
ar vib, ábur en þ'ví er til lykta ráfcib. þabernú
nærsta örbugt fytir oss ab benda þingmönnttm vor-
um og landsmönnum á rjetta skobun á þessu
mikilvæga málefni, þegar vjer þekkjum ckk-
ert til frumvarpsins, og verbum ab geta oss í von-
irnar unr þab, hvab þab hali inni ab halda.
Vjer játum þab fúslega, ab þab eru einhver hin
mikilvægustu rjettindi hverrar þjóbar ab hafa hlut-
tekning í því ab ákveba hve mikib gjaklast skuli
til alnrennings þarfa, og hvernig þessu sameig-
inlega íje þjóbarinnar skuli varib. Eins og þab
vekur hverjum matini hug og dug, ab komast
tii lögaldurs og fá forræbi fjár síns, eins er þab
þá fyrst, þegar þjóbirnar rába sjálfar fje sítru, ab
mabur getur búizt vib, ab þab komi vel í ljós
hversu annt þeim cr um framfarir sínar, og hve
mikib þær vilja leggja í sölurnar til ab eíla Irag-
sæid sína andlega og líkarnlega.
‘Vjer viljum einnig fúsicga játa, ab þab væri
mikili hagur fyrir oss Islendinga, ab rnega rába
osa sem mest í þessu cfni eins og f hverju nrál-
efni sein snertir verulega þjóblíf vort. Vjer get-
um ekki dulizt þess. ab vjer ætlum, ab þab nrundi
stybja mjög rnikib ab því ab efla og glæba |ijób-
aranda vorn, ab þab hvessti sjón vora á iands-
rjettindum vortim, og gæfi oss meiri áhuga á því
ab afla oss vibiíkra rjettinda f öbrum þeim Iög-
gjafaratribum sem innibinda sanuarlegt frelsi hverr-
ar þjóbar, Iivetti oss áfram til þess ab hafa vak-
andi attga og umhugsun fyrir því sem oss getur ab
gagni komib, og í stutlu ináli giæddi allt þjóblíf vort.
En nú cr ab Iíta á. Iivab til þess þarf; ab
vjer getum sannarlega orbib abnjótandi þeirra gæba,
sem þessi skattgjaldsrjettindi virfcast ab geta lát-
ib oss í tje.
Til þess þarf þá ab vita:
1. Ab alþingi cptirtilhögun sinni scm rábgjafar-
þiug sje bært og hæft til ab fá ályktunarvald í
einu atribi landsrjettindanna, en einungis bænar-
rjctt í öllum öbrum.
2. Ab þetta fóstur stjórnarinnar, sem enn er,
ef til vill, óborib, þab cr ab skilja frumvarpib, sem
vjer ætliim int ab spá iirlög, eins og völvur gjörbu
ab foinum sib, verli getib f frelisanda, og ckki
fætt meb erlbasynd stjórnarfinmvarpanna surnra
livcrra, ab vera fremur lögub handa Dönum en
oss, eba ab stjórnarfrumvarpib verbi verulega
frjálslegt, og bjóbi oss. rjettindi, scm ekki sjeu
nein hálfrjettindi, og ab þessi rjettindi hafi þá
ckki neitt þab skilyrfci, sein gjöri oss þau álíka
afnotamikll, eins og bóndanum verbur vinnu-
kona, scm hefur ungbarn í eptirdragi, og
3. Ab vjer Islendingar sjeutn lræfir til ab færa
oss þessi rjettindi vel í nyt, ef ab vjer nú skyld-
um fá þau, ab vjer notum þau ekki svo ab þau
verbi oss til hnekkis og apturfararí stab þess ab
efla frelsi vort og framfarir.
Hvab hib fyrsta atribi snertir, þá virbist, ef