Norðri - 24.08.1857, Blaðsíða 4

8t
cr auíisjcb, ekki ab eins á hinum fornari mitlum,
indvcrsku, send, grfsku, latfnu, lieldnr cinnig á got-
ncsku, fornþjdíiversku, miíþjóí)versku, fornsaxnesku,
engilsaxnesku, hinnieldri hollenzku, og jafnvel á ný-
þjófeversku, cngsku, o. s. frv., aí) slíkar sagnir hafa
allar vcrih tvær samstöftir, ekki afe eins f fleirtölu,
heldur einnig f cintölu núlcgs tíma í framsöguhætti.
jressu næst kemur mikil rgu&brcnzka“ umhljóí-
varpií) a — ö, og á sumt a& vera lítils vert (I),
en sumt ab rába tölu (numerus), eba kyni (ge-
nus) eba h vo r u t veg g j u. Tölu á þab aí) rába,
t. a. m. f barn — börn. En ef ö ræi'ur hjer
tölu, hvaf) kcmur þá til, af> þaf) stendur ekki í eig.
barna? efa er barna síímr fleirtala, ennböm
og börnum? Og gat nokkur meiri þörf verifi
á afi greina sundur eintölu og fleirtölu f þcim orf)-
um, sem hafa a ab hljóöstaf, enn í öllumöfírum?
eba hvar er þaf) hljóbvarp, er tölu ræbur í h r a u n,
sel, bein, grey, bl, skip, síl, brot, (jof)),
fól, hljóf), grunn, bú, fjúk, fyl, bý („flugu
unda bý“), hræ, öl („hvölfa elfum ölva í i'ra
sá“), mjöl („cn er mjölin komu heim“ Sturl.),
kvæbi, ríki, o. s. frv., o. s. frv.?
I öfcru lagi, á ö afc ráfca kyni í sök, gjöf,
o. s. frv. En hvafc kcmur þá til, afi saka, sak-
ar, (sakir), gjafa, gjafar, (gjafir), hafa
ekkcrt ö? eru þcssi orí) ekki kvennkyns, nema í
Eumum fiillum (e'a myndum)? Og ef ö gjörir
kvennkyn, hvafc kemur þá til, afc öl cr kynlaust?
og hjörr karlkyns? Og livafc ræfcur þá kyni
( raun, I e i fc, hlif), og öMum öfcrum kvcnnkyns-
orfcum, scm ekki hafa a afc raddarstaf, og, fyrir
þá grein, ekkert ö í gjöranda, þolanda og þiggj-
anda eintölunnar, og þiggjanda íleirtölunnar?
I þiifcja lagi, kvaf) hljó&varpif) a — ö ráfa bæfci
kyni og tölu í cinkunnum (adjeetiva), ogerfiigr
tekifc þar til dæmis. En hvafc skiptir þá kyni og
tö!u í digr, bitr, vitr, snotr, o. s. frv.? og
eg hvar er ö í fagri, fagrar, þiggjanda og eig-
anda eintölunnar í kvennkyni? Enn fremur:
hvafca gagn á ö afc gjöra í 1 ö t, spök, o. s. frv.?
því þó ö væri lijer sleppt, og a sctt í stafc þess,
yrfi munurinn allt cins greinilcgur, sem hver mafc-
ur getur sjcfc:
latr latt löt
latan latt lata
lötum lötu latri
lats lats latrar
latir I ö t latar
Iatr latt Iat
latan latt lata
lötutn lötu latri
lats lats latrar
lalir lat Iatar
lata 1 ö t latar lata lat latar
lötum lötlllll
latra. latra.
En er þafc nú ekki skrítifc. , afc-lij jer skuli hvergi
vera hljófcvarp, nema þar 8em u fer á eptir í end-
ingtt (lötu, lötum), efca CBding cr alls ongin
(löt)? og þetta skuli vera jafnt, í hvafca kyni,
tölu efca falli sem þessar inyndir eru liaf'ar
(s p ö k u b a r n i; h i n a s p ö k u k o n u ; h i n a
spök u men n; h i n n i spök u ; h i n n a r spökn,
li i n i r spöku; hin spöku, gjörandi og þolandi;
hintir spöku gjör. og þol.; hinna spöku
karlkyns og kvennkyns og kvnlaust; h i n u m s p ö k-
u m, efca hinum spöku, karlkyn < ogkvennkyns
og kynlaust; s p ö k u m rna n n i, spö k ti m k o n u m,
spökum börnum; spök kona; spök börn
gjörandi og þolandi)? Er þá ekki eins og u vanti
aptan vifc spök, löt, úr því ö er mefc ölltt óþarft
til hneigingar? —• Og þó ekkert liljófcvarp væri
til íslcnzkt, þá sýnir saga málanna, allt í frá iud-
versku, afc horlinn er hljófcstafnr ckki afceinsapt-
an af löt, hcldur einnig af gófc, börn, skip,
sök, þjófc, o. s. frv.; cn afc þessi hljófcstafur
haft verifc u, eins og í fornþjófcverskti, engilsax-
nesku, o. s. frv., sýnir hljófvarpifc sjálft.
Enda er bezt afc nema hjer stafcar í þetta sinn.
þó jcg heffci tilbera afc setnla, gæti liann ekki
tínt saman, hvíldarlaust, allt þafc scm lijer ligg-
tir eptir eina kind í þeim þrcmnr sveitinn, sem
ritgjörfcin skiptist í („I. Uin sta'rof“. „II. IJm
hneigíngar“. „III. Um stafstefníngu“); og bifcur
hvafc sinnar stundar.
Kaiipmannahofn, 2 jiili 1857.
I&onráð (nÍHlusou.
(A fc s o n t)
l.optld í Mati|)aiigshirlijii
Loptui* yfir l'iidlulielði.
3. Jltui: Minnilu ad halda hehjan hvildardaijinn!
Mig minnir afc jeg hafi einhverstafcar sjefc
skopast afc áliuga Akureyrarbúa, er þeir vildu
koma upp kirkju hjá sjer. Ef þafc er rangminni
mitt, kcmur þafc til af því afc mjer er æfinlega
liætt vifc afc ætla heiminum, þegar um kirkju cr
afc gjöra, heldur illt enn gott; og mun þafc cng-
inn kostur vifc mig. Vilji menn vita einhvern
sannleika í máli þcssu, verfca þeir afc hafa nenn-