Norðri - 24.08.1857, Blaðsíða 3

en þetta cr missyning, líkt og annab. Hljó&staf-
urinn í iirn er aí) upphali a; cn þctta a lielzf
cl;ki vi<i, ncina |)ar scni a fcr á cptir í eniling-
unni (örn, örnti, örniiin; crni, ernir; en
arnar, arna). Hljdbstafurinn í björn er ab
uppliali i (í hinuni gotneska tungna(lokki); cn þctta
i hclzt ckki viÖ, nema þar seni i fer á cptir í end-
ingiinni (hjörn, björnu, björnum; bjarn-
ar, bjarna; en birni, birnir).
Hjcr fcr á eptir sú fræöagrein, ab ý sje liljóí)-
varp af jó, eu o' liljóÖvarp af <5, og vakli j því,
af) liijóf varpiö wdýpki“ (!). En ý er ekki aö eins
liljóövarp af jó, hcldur einnig af j ú, cn optast
af ú, og stundum af ó (úr — ýra, fljúga —
flýg, bjóba — býö, ból — b ý 1 i). Og hvab
kenmr int til, ab hljóbvarpib „dýplcar“ (!) þar sein
ekkert j er í fruinliljóbinu (út — ý t u, súpa —
sýp, ból — býli)? Enda er lijer allt ööruvísi
ástatt, enn Gbr. ætlar; og er ú, aö uppliali, auk-
ib u; önnur aukning af u var fyrir öndverbu iu,
og hefur sú breyzt í jú (i rýrzt, en u þróazt);
cn þetta j ú snýst í j ó fyrir framan t, b, s, I, n
(optast na-r), r, m, þab er í stuttu máli: fyrir
framan laiinliljób og m, (sb. drjújia, kljúfa,
rjúka, fljúga, vib skjóta, bjóba, kjósa,
o. s. frv,). Allar þrjár aukiiingarnar: ú, j ú, j ón
eru þá samar ab uppruna og jaln-þungar í máli,
sem sjest á því nb bera sauian súpa, krjúpa,
þ j ó t a, vib ræturnar s u p, krup, þut, eba vib
satip, kraup, þaut, sem cru liinar meiri aukn-
ingar rótanua. Eptir þessti er nú etigiu furta, í
þó ú, j ú, j ó, hali öli sama hljóbvarp (ý), og þarf
ekki j ab valda þar neinu mn (livorki í jó nje
jú). A hinn bóginn er ó víbast livar komib í
stabiun fyrir seint a (og licfur oe ab hljóÖvarpi), j
cn stundiiin er ó sprottib af ú. Hin fyrri ó-teg-
und er mikiu ríkari og dregur Iiina síbari ó-teg-
und eptir sjer aÖ hljóbvarpinu til: bœr af bó —
(sb. bóndi og bóandi, fyrir búandi) fyrir
bú —; en þú bcr vib, aÖ hinni síbari ó-tegund
kippir í kyn, og snýst hún þá í ý (ból — b ý I i)
Nú kemur ný spcki: „ f ui é er þad tid srtjjt',
ttil noklatf tla'tiu jinuast ti/ þesti, atlþnd er liljóil-
varp af j tí, t.-il.: sé, tré, fé, lcné. af tjd, trjdin,
Tfjátn, knjtitn, stjnir þetta, ad é ber ad úlitn sem
Thljödstaf, oy ad þad þvi er rinijt ad rita je;
Tatt fornu ritndu ntenn é eda e', é, tuj hendintjar
Ti hn'dskaj) sýna', ad ft aml/nrdrinn Itejir i fuvnötil
verid samr otj nú. t. c/.; -llijdiiit JéU otj liélt vc/li ““.
Er il í s c hljóðvarp af j á í sjáV! Er þá er í
ber Idjóbvarpaf era íbcraV! Nei, þettaliljób-
varp kemur úr leggmun hans Gubbrands! Og
liitt er jafn-frálcitt, ab e ■ sje liljóÖvarp af já í,
Iiinum orbununi. e í tre cr ekki fr.amar hljób-
varp af j á í trjám (fyrir trjóm, seiu er eldra),
enn ip í skip cr hljóbvarp af i p u 111 í skipum,
eba amb í lamb af ömbum í liimbum, eba
a n <1 r í G u ö b r an d r af ö n d u in í G u b b r ö n d-
; uin. Enda er óþarli ab ræba lijer lengra um
; þub mál; því þó bún vruri jafn-sörm, scm hún er
i ósönn, þessi „gubbrenzka“, ab b sje hljóbvarp af
j á, þá getur ekki þar af leiÖzt, ab e beri ab
1 „álíta sam liljóbstaf“. Lítam á liljóbbreytingarnar
já — e
og j ít — j o,
og sjáum, livort iiin síbari breyting verÖtir ekki
ininni og nær eÖli þó bábar sjeu rangar, ef þær
á ab meta scm hljóbvarp. En livaÖ á þetta nib-
urlag (um hendingar í kveöskap)'? A þab ab vcra
nokkurs konar „smibshögg“, ab framburbúrinn hafi
veriÖ samur í forniild og liann er nnV Er |)á
I framburburinn ekki je núV Eba eiga hending-
I arnar fbll ... velli ab sanna ab je geti ekki
'[ mcrkt sama hljób og eV VerÖa hendingarnar
; rangar, cf jeg skrifa
, Hrjánn fjell ok hjeit vclliV
„En fornmenn rita ýmist e eba ....“. þeir rita
reyndar á íleiri vcga, enn Gijr. segir. A þá ab
taka upp alla þeirra ritsháttu í þessu efni, og
skril'a ýmist e, eba ó, eba ee, eba óe, eba eó
eba óó, o. s. frv. V Ellegar á ab taka upp nokkra
af þoiin (tvo, þrjá, fjóra) V eba einn af þeimV
En c er ekki þar á mebal I f>ab er satt, ab j e
er ekki fornt hcldur; og þaÖ er af því j tíökast
ekki í fornöld á þann Iiátt sem nú er; en ie er
fornt, og er þab sama og j e.
Nokkru síbar segir, ab „hljóbvarpsmyndir“ sjeu
„mest vib liafÖar vib einsatkvæbis orb“. Jeg svara
því þannig: þó þetta væri „heilagiir sannleiki“,
þá er liitt víst, ab hljóbvarp finnst ekki í neinni
orbmvnd, sem ekki hefur verib iiema cin samstafa
fyrir öndverbu.
þcgar Gbr. er búinn ab ncfna eins atkvæbis
reyndir (gel, el, fel, o. s. frv.), kemur ályktun í
þessum orbltm: „ttr þetta eilt af mtirjit siinnnn
Tn,óti þvi, atl horjid j eda i sé nndirrdt hljtid-
„rarjisink'. [>ab er ab skilja: „af því þcssar
„myndir eru nú ekki nema eitt atkvæbi liver, þá
„er auÖvitab, þær hafa aldrei verib Iengri“. En
þctta er ekki annaÖ cnn „gubbrenzka“; því þab