Ingólfur - 08.04.1854, Side 6

102
öll sjónhverfinga hundruö í jörðuriuni, sem
öldungis óhafandi, að útrýmast.
I bæn sinni til alþingis í áininnstu hrjefi,
liöfðu menn gjört ráð fyrir, að þar sem eig-
ari byggi á jörðinni, svo hundraðatal hennar
yrði ekki þekkt frá leigumálanum, þá væri,
meðan svo stæði, látið fara eptir þeiin leigu-
mála, sein jarðabókin 1760 ákveður, ef ekki
hefði lögleg breyting þar á orðið í millitíð.
^etta telur Jjóðólfur „valda ójöfnuði“; en ef
svo reyndist, sem ekki er liklegt, myndi lians
lítið gæta hjá öðrum marg-og stór-brotnari, sem
leiðir af vanskapnings hundruðonum. — Að
sönnu þykir vera ljóst af gömlum lögum og sög-
um, að búandinn hafi sjálfur átt að telja og virða
jörð þá er hann á bjó og átti, með öðru fje
sínu; það er að skilja: honum hefur gjörst
að ákveða, undir eiði, hvað honum þætti jörð-
in snnngjarnlega leigð; má bera þetta saman
við Kristnisögu og Grágás um tiundir 255.
má og sannlega tilgeta, að ef sá leigu-
máli, er verið hafði áður á jörðinni, var öðr-
um kunnur þá bóndinn taldi Qe sitt, ellegar
ef hann setti, að eigin tilsögn um jörðina, í
búanna vald, að meta hana til afgjalds — þá
hafi hitt mátt falla af sjálfu sjer í burtu, að
hann ákvæði það. Af þessu vill þá fljóta, að
gömul lög og eðli málsins mæli fyrir, að jörð-
in, þegar svona á stendur, væri matin eptir
afgjaldi því, er á henni hefði verið eptirjarða-
bókinni, eða að undanförnum löglegum leigu-
samningi; hvar jarðeigarinn ekki ákvæði sann-
gjarnlegan leigumála hennar; sem væri einnig
hjákátlegt að tortryggja, en trúa þó vottorði
lians i markverðari málum. Yrði nú jarðeig-
ari með þessu harðara úti, enn ef hann leigði
jörðina, sem enginn vildi — ef til vill — taka
með þeim leigumála; nyti hann þó aptur
sanngjarnari meðferðar í tíundargreiðslunni;
því sjaldnast eða aldrei verður hundraðatal
jarðarinnar, í áður sögðu hlutfalli samfara af-
galdinu eptir jarðabókinni; og hefði jörðin
tekið skemmdum af náttúrunnar umbrotum,
ætti honum að vera opinn aðgangur að meta
eða láta meta hana til leigumála á hreppa-
skilum; en þar á móti hefði jörðin batnað
undir góðri ræktun og ábúð eignarmannsins,
myndi þá ekki eins kenna jafnaðar, að hann
nyti. þess að nokkru, meðan hann byggi á
jörðiinni, heldur en það kænii lionum að gjaldi
við hækkað hundraðatal á henni? (Framh.síðar).
Arferði <></ frjettir.
Vjer gátum þess seinast, er vjer niinntumst á ár-
ferfii hjer syðra, að brugðið hefði til umhleypinga, þá
er leið umlir enda janúarmánafiar. Jeir liafa oghald-
izt sifian næsta miklir allau febrúar- og uiaiz-mániið.
Mátti veðrátta á jjorra og Góu heita injögstyrð, eptir
þvi sem nienii nú um langan tima hafa átt að venjast
lijer á Suðurlandi; þvi þó að eigi væru frost að inun-
uin, þá voru opt og liðuui allákaíir hiljir af útsuðri;
og helir sú áttin optast ráfiið mestu og ræður enn í
dag, þó að heldur mætti heita inari fyrstu vikuna af
Einmánuði. jiegar veðráttan var nú svona með sí-
fellduiu liroða og hafátt, þá lóru að voniiui gæl'tir og
allabrögð eptir þvi; var hvortlveggja ineð lakasta inóti
þangað til ineð hyrjun Einmánaðar, að viða að úr veiði-
stöðuni liafa horist uokkrar fiskilregnir, hæði úr útver-
iiiii og eins úr syðstu veiðislöðuni innan Faxaflúa, en
nijög eru þær þó misjafnar enn sem komið er; og olla
því ineðfram hinar stöðugu ógaeftir. — jiað eru nú 20
ár siðan að vjer eigiiin að minnast á annan eins mann-
skaða, og varð lijer á Innnesjuin, þriðjudaginn seinastan
i Góii. Að meðtöldu skipi, sem vantaði daginn áður af
Aiplanesi, fórust þar á nesinu 27 nienn; af þeim 10 inn-
lendirog7 bænður. Aðmeðtöldum l.hát,semnokkrufyrir
mannskaðaveðrið hafði farizt inn i Sunduni, og öðrum
báti, sem nokkru eptir það týndist af Seltjarnarnesi,
liafa alls farizt lijeðan af nesinu 12 nienn. jiað segja
uiargir, sein voru á sjó þennan mannskaðadag, aá
veðrið hali livorki komið svo hrátt nje vcrið svo ákaft,
að menn skyldu hugsa, að slikt manntjóu miindi af
hljótast ; enda liöfum vjer og heyrt það af mönnuui,
setn hjargað var, að það hati orðið sumum skipuuum
að minnsta kosti að tjóni, að áhöldin biluðu; og ættu
þá slíkar slisfarir að gjöra menn vandari frainvegis um
úthúnað allan á skipum þeirra.
Vjer verðum að telja það meðal frjetta, að nú er
líkast til húið að prenta Barnalærdómsbókina á Akur-
eyri, og má svo virðast, sein prentsmiðjan þar hafi
orðið nokkuð nærgöngul rjetlindum og pinkaleyti syst-
tir sinnar lijer syðra. Vjer teljum það víst, að ylir-
stjórn |irentsmiðju landsins leiti rjettar iiennar í; þessu
uiáli; og verður sannarlega fýsilegt að vita, hvern enda
þetta mál, sem hefur nú verið svo mikið rætt mn, fær
loksins. þegar það er húið að ganga i gegnum höndur
og hugskot hinna iöglærðu. Jiað er nú búið að prenta
Barnalærdómshókina hjer við prentsmiðjuna, og kcinur
Iiúii nú með töluverðum endurhótum, þar setn hiin hef-
ur gengið í gegntun höndtir prólessors lierra Pjeturs.
Jiað mun því mega fullyrða, að þar sein Akureyrar
útgáfan á kveri þessu bæði er nú með latínuletri, og
svo að líkindum öldungis óumbætt, þá hljóti hún að
vera tölvert miður hagkvæmt fyrir unglinga, heldur
enn Reykjavíkur útgáfan, sem enn hefur við hið augum-
kæra og lýðsæla gotneska letur, og hefur svo fært mál-
ið á kverinu nær skiloingi harnanna.