Íslendingur - 12.04.1861, Blaðsíða 5

13
sjálfar, en þó allra-sízt menn; og eigi má sjást reykur
upp af byggðum þeirra nje kolagröfum. En öll byggðar-
merki verða því siður dulin, sem byggð þeirra er íjöl-
mennari. þar á móti sje hún fámenn, þá geta þeir því
síður bjálpað hver öðrum, og byggðinni er þá vísari eyði-
legging búin.
J>ó að nú útilegubyggðar-lífið, þrátt fyrir allt þetta,
gæti átt sjer stað, þá hlyti það þó að vera mjög eymd-
arfullt, og jafnvel verra, en að gefa sig undir manna-
hendur. Imyndum vjer oss, að einhver skyldi eiga alla
æfl að búa í Eyvindarkofum uppi á eyðifjöllum, mundi
lionum ekki verða kalt i vetrarhörkunum, sem meiri eru
þar svo hátt uppi, en við sjóarstrendurnar? Eyvindur
varð þó feginn að gefa sig til byggða, þegar ellin dróst
yflr hann. þegar nú þar að auki aldrei hefur vart orðið
við einn einasta útilegumann, svo áreiðanleg saga
sje af, nema sem fariö hefur úr vorri byggð, eins og
Eyvindur, þá verður átyllulaust, að vera að skapa sjer þá
í huga sínum. En sje nú Ioksins nokkur stöðug útilegu-
manna-byggð til í landinu og bærilegt þar að vera, hvað
kom þá til, að Fjalla-Eyvindur, Grettir, Hörður o. s. frv.,
ekki gáfu sig til hennar, en voru að hrekjast hingað og
þangað? þeir höfðu þó nœgan tíma til að leita hana
uppi. J>etta held jeg sýni ljóslega, að engin stöðug úti-
iegumanna-byggð sje til í landinu.
14. marz 1861.
Björn Gunnlaugsson.
(AÖsent).
J>að er reyndar næsta opt og í mörgu, að ábyrgðar-
maður »J>jóðólfs« segir frá miður rjett í blaði sínu; en
þó eigi livað sízt, þegar til verzlunarinnar kemur; það má
ganga að því vísu, að hann hefur fundið þær fregniruar í
einhverri rennu bœjarins, eða látið einhverja herkerling-
una segja sjer þær; og með því nú að ábyrgðarmaður-
inn vill vera allt, og því líka kaupmaður, fer það allt að
eðli, að hann, eins og vant er, láti berast beint undan
vindinum, þar sem hann reiðir sig á það, að allir sjái og
játi speki sina og margháttuðu þekkingu. J>etta hefur
opt sýnt sig í verzlunarskýrslum hans, og siðast núna í
J>jóðólíi 1G. dag f. m., þar sem hann kemst svo að orði:
»Um verzlun og vöruverð er það að segja, að vara seldist
vel í vetr yfir höfuð að tala, nema saltfiskurinn á Spáni.
Iíornvara öll var heldr í lægra verði en i fyrra haust,
nema bánkabygg bæði heldr dýrt og lélegt; kaffi og kan-
25
bóndi Bjarna inn og sótti Markús, í því rauk á blind-
viðriskafald á norðan. J>eim Bjarna var búið rúm gott
og þar næst borið heitt hangikjöt, og allur var þeim veitt-
ur hinn bezti beini, og bóndi mjög málhreifur við þá og
fóru orð viturlega. Daginn eptir var kafaldshríð, og ljet
bóndi þeim hvergi fœrt,. kveðst mundu sjáráðtil, að koma
þeim á rjetta leið, þegar upp birti; sagði Bjarni svo síðan,
að hann þóttist þar hvergi komið hafa, að hann fengi
slíkan greiða. Eptir 4 eða 5 nætur, er hríðina birti, fylgdi
bóndi þeim, og hafði með sjer tvo hesta úr húsi; fylgdí
hann þeim ofan hjá Sauðá; var þá fœrð góð umfjörðinn;
ljeði hann þeim hestana heim fyrir Hrísháls og heim til
Hóia, ef vildu, og sleppa þar; mundu þeir rata heim aptur.
En áður en þeir skildu, sagði hann Bjarna, að hann hjeti
Jón Bjarnason, og átti heima í Iíálfárdal. Sagði Bjarni
það síðan, að mjög angraði hann þá fátœkt sín, að geta
endurgoldið Jóni beinann að engu; en úr skólanum ritaði
Bjarni Bjarna sýslumanni um beinleika Jóns; gaf hann
lionum upp sýslugjöldin, og 3 spesíur sendi liann honum
að auki, og Bjarni Jónsson 2. Bjarni varð síðast prest-
dis virðist heldur í lækkandi verði«. J>egar hann þannig
í alþýðu-blaði dirfist að setja saman svona ástœðulaust
þvaður, þá þarf engan að furða á því, þótt jeg reyni til,
að frœða hinn »velvísa« málaflutningsmann umvilluhans.
Ilin litla ull, sem i fyrra-sumar fluttist frá Islandi til
Englands, var seld þar, hin bezta fyrir ÍO1/* — 103/4 d.1,
og lítið eitt af sauða-ull fyrir 7—8 d., það er í dönskum
peningum hjer um bil 40 skk. hvert pund. Meðalull seldist
fyrir 28—32 skk. pundið. Sje nú talið frá flutningskaup,
tollur, umstangskostnaður, milligöngumannskaup, ábyrgðar-
gjald, vinnukaup, leiga af peningunum í 3mánuðiogum-
skiptin á peningunum, sem allt saman nemur 9—10 af hverju
hundraði, eða hjer um bil 4 skk. af hverju ullarpundi, þá
verður eptir 36 skk. fyrir hvert pund af hinui betri ull-
inni, og 24 — 28 skk. fyrir hina lakari. Um sama leyti
var góð ull seld í Kaupmannahöfn fyrir 42 skk. hvert pund.
Tólg gekk á 25 — 2572 hvert pund; þegar hjer frá
er talið: flutningskaup, umboðskaup, og 3 mánaða leiga
P/2 sk., verður eptir 23—2372 skk. fyrir hvert pund.
Ljóst lýsi gekk á 27 \/2 — 28 rdd., og dökkleitt á 25
—26 rdd.; þegar lijer frá er talin tunnan 2 rdd. 32 skk.,
laggarakaup, 48 skk;, flutningskaup, 1 rdd., uppbót, 4 af
hverju hundraði, milligöngumannskaup, 2 af hverju hundr-
aði, og 3 mánaða leiga, þetta allt að minnsta kosti 5 rdd.,
verður eptir fýrir ljóst lýsi 221/2—23 rdd., og fyrir dökk-
leitt 20—21 rdd.
í Kaupmannahöfn var saltfiskur seldur fyrir 16—22
rdd.; þegar þar frá er talið flutningskaup, afferming, um-
boðskaup og milligöngumannskaup, 2 rdd. 48 skk., verð-
ur eptir 137^ — 4972 rdd.; en þá er þó ótaldur ýms
kostnaður hjer í landi.
J>egar til saltfisksins kemurá Spáni, þá hefur »J>jóð-
ólfur« lag á því, að telja fram hæsta verðið á íslenzku
vörunni, með því að nefna þann varninginn, sem bezt
hefur selzt, en þegir alla-jafna yflr hinum, sem illa hefur
selzt; og því verð jeg að hjálpa honum, þar sem hann
annaðhvort eigi vill eða eigi man að segja satt. Hjeðan
frá landi voru fluttir 11 farmar saltftsks til Spánar. Af
þessum voru 10 seldir, en 1 óseldur; og seldust þannig:
í Bilbao: í júlím. 400 skpd. frá 1859 . 8 rdd. 64skk.
- — 550 — - 1860 . 20 — 64 —
- — 300 — - — . 20 — 64 —
- ágúst 750 — - — . 21 — 32 —
- — 500 — - — . 17 — 80 —
1) d. þýfeir peuce.
26
ur að Mælifelli og Markús að Auðkúlu. Heyrði Sigríður,
yngri dóttir Bjarna prests, föður sinn segja frá þessu,
vitur kona og minnug, er lengi bjó að Nautabúi í Skaga-
firði, og átti Jón smið Svarfdœling.
4. Jón tók Pórunni til fósturs.
Um þessar mundir var allhart í ári og þjófaöld svo
mikil, að ei gagnaðist fje í fjárhúsum. Er það sagt eitt
með öðru, að á Hafsteinsstöðum var göngustafur rekinn í
járnhring á bœjarhurðinni og látinn ganga út fyrir báða
dyrustafl, meðan stolið var sauðum úr fjárhúsum; er þar
þó nábýlt, og Hafsteinsstaðir snertuspöl ofan Staðar í
Reyninesi, er og svo kallast Reynistaður; var það því víða,
að menn höfðu sauðíje sitt í baðstofum, þeir er fátt áttu,
að betur fengi varðveitt, og gagnaðist þó ei stundum.
Ekkja ein bjó á Skollatungu í Gönguskörðum, er þrjú börn
átti, öll ung, og ær nokkrar, er hún hafði á baðstofu-
gólfi; var það allt kvikfje hennar; þorði liún þeim aldrei
út að sleppa um veturinn, og bar þeim hey og vatn;
lireytti liún þær og fram undir jól, að blanda í vatn handa
börnum sínum; var það þá í kafaldi þorláksmessu fyrir