Norðanfari - 01.02.1862, Page 4

12
eíiki er hæ?t aS taka þab sorn efgi er til, oz þóþettaajo
ðneitanlega raibur heppilegt, þá raun þ.ib þó lensat
ganga sfo. — HvaS áttu raenn nú ab gjöra? Vjer sjá-
um ekki, ab þeir gætu tekií) annaí rjettara og betra ráb,
en þeir gjörbu; en þab var, af) þeir tóku saman brjef,
og sögbu þar ( kurteislega meb fám orbum, ab vegna þess
ekki hefði verib auglýst fyrirfrarn, hvab hátt gjald þetta
ætti af) vera, þá hefðu þeir ekki bnizt vib, ab þab í þetta
sinn yrbi svo fjarska hítt venju framar og' þc-s vegna
gætu þeir ekki, ab svo komnu, í þessu bága áii, goltlib
meir en helming þess, er heimtab væri, og bátuþvíaub-
mjúklega umlíbingar á hinum helmingnum, cf hans í
raun eg veru þyrfti, sem þeitn reyndar sýridist undarlegt.
Sýslumaburinn, sem var góður og sanngjai n mafur. Ijet þá
þetta svo vera, þegar hann sá og skildi á hvab eblilegum
og gildum ástæbum ab þetta var byggt
Norbri talar um þetta efni eins og sá, sem ekki veit
hvab. skortur eba fátækt er; hann getur því ekki nærri,
ab mönnum veiti örbugt ab greiba gjöld sín fyrir fátækt-
ar 8akir, heldur álítur itann þab korna til af tregbu eba
viljaleysi. En ab þetta álit sje ekki rjett, er öllutn rjett-
sýnum mönnum of vel kunnugt til þess, ab vjer þurfum
framar eyba um þab nokkru orbi.
Norbri leggur mönnum ennfremur þab hcilræbi, þcg-
.ar almenningi virfeist einhver gjöld ranglega álögb, ab
greiba þau meb þeim fyrirvara, ab sjer bætist upp ef of-
goidib kunni ab reynast. En auk þess, ab þetta heilræfi
er hentugast fyrir þá sem ekki eru fátækir, heidur nógtt
efnabir til ab geta látib úti meira en skyldan býbttr, þá
er mönnum einnig frá barnæsku kunnugt þab spakmæli
febra vorra, er segir, ab konungsgaríur sje rúmur inn-
gangs, en þröngur brottfarar.
Vjer ætlum annars, ab um Ieib og Norbri veik þess-
um orbum til alþýbu, þá heffi ekki verib af vegi fyrir
hann um leib, ab áminna yfirvöldin um þab, ab gæta sín
vel og heirata ekki ranglega gjöid, sem þau hafa ekki
heimild til ab lieimta, og kúga ekki fátæklingana til ab
taka fleiri bita frá munni hungrabra barna, en naub-
syn krefur; því sjái alþýfa, ab ekki sje ab óttast neinn
ójöfnub í þessu tilliti, þá mttn hver og einn nteb glebi
gjalda þab, sem honum gjörist, eptir ítrasta megni.
Öbru máli er ab gegna, þegar menn reka sig á þab, hvab
eptir annab, ab yfirvöldin eru ekki svo vandvirk eba at-
htigasöm t þessu tillíti eins og vera ætti Mönnum er
t. a. m. ekki enn þá Iibib úr minni, ab stiptamtmaburinn,
23
inni og þangab sem hann nú var, til þess ab eyba þar
efstu stundum a:fi sinnar og konu sinnar f sælli ró og
fribi, scra flesta svo mjög langar eptir, meban eru ab ærsl-
ast í ibustranmi lífsins anna.
þegar nú helmili þetta, fjckk, eini og abrir, ab heyra,
ab á hverri stundu væri ntáskje von á fiístjórwar libinu
þrangab, urbu þau hjónin og dóttir þeirra frá sjer nnmin
af hræbsltt, og höfbu þegar fastrábib, ab koma lausafje
sínu undan á einhvem óhultan stab. Kaupmaburinn tek-
ttr því dál'tib ekrfn er hann átti, og lengi hafbi þótt scm
nienjagripur í ætt konunnar, og leggur ni'ur í þab, 60,000
fránka eba hjerumbil 20,56G rd. 64 sk. í gulli og pappírs
peningura, gersemar konu sinnar og dóttur og hverja gripi
abra er hann átti fjemætasta í eigu sinni, og eina nótt
þá myrkt var orbib, gróf hann skrínib á afviknnm stab í
aldingarbi sfnum, þar er honum virtust minnst líkindi til
ab þess mundi verba leytab eba nokkub grafib f jörfeu;
bjó svo líka um, ab engin ný yegsummerki gátu sjezt
þar.
Eins 9g kunnugt er, þá er suraum svo farife, ab þeir
núna fyrir 10 árutn. heimta'i af alinenniugi nokkrar þús-
uridir djla í þjóbfiindirkostnab. án al rar iieimildar, og
jafnabi þeítn nibur á söniti gjaldstofna og eptir sömu regi-
um eins og alþingistoiSi. Síjórnirt tók þá reyndar fratn
fyrir hendurnar á honum, og skipabi ab skila aptur þessu
rangheiinta fje tafarlanst, og þaö er líkara a? þ\í liali
verib skilab öllu aptur, en tafarlanst var þab ekki gjöit
allstabar. Vjer viljum hcldur ekki ábyrgjast, ab niðnn-
um líbi undir eins úr minni, a' stiptamtmaburinn. aptur
í fyrra, jafnabi nokkrum þúsundum da!a, meir en ijett
og naubsynlegt var, nibur á almenning, þó þab aldrei
hafi verib nema af gáleysi; oz þó nú embættisraabur r
þessi liafi lofab ab bæta úr þessu meb næstu nii'urjöinun,
þá getur þab enganveginn orbib fullkoinin leibrjetting, þ\i
eins og allir vita, skiptist um matga gjaldþegna á ári
hveriu, þareb margir deyja, eba ganga af öbrum orsökum
úr tölunni, en nýir og allt abrir koma í sta'inn.
Ab síbustu viljum vjer láta í ljósi þá ósk og von
vora, ab tortryggni sú, sem ab öllum vonum cr kouiin
inn bjá alþýbu, fyrir inisfeliur þær, sem orbiö bafa á nib-
urjöfnun alþingiskostnabarins, veri i uppræitsem fyrst roeb
skírum og ijósum reikningi, þar sem skilmerkilega sje til-
fært tekjumegin ailt, sem hefir veriö jafnab nibur á land-
ib af aiþingistoili og Rýslunieniiirnir hafa inn kaliafc, án
þess dregib sje frá þaö, sem sinstaka sýslumatmi kynui
hingab til ab liafa gleymzt ab senda fiá sjcr, þvf þafc er
þá 6kuld, sem stendur inni hjá honiim, en ekki alþýfu,
setn sannariega hefir nóg msb afc borga einu sinni iiib
sarna gjaid.
— i. —
Askorun,
(Absent). Án fjelagsskapar og innbyrfcis einingar get-
ur engin framfararstofnun komizt á fót efca náb fullkomn-
um þrifum, hvorki hjer á Islandi efca mefcal annara þjófca.
en þafc er eins satt, cins og þafc er tilfinnanlegt, ab vjet
stöndum á baki aliraargra f þessu efui, því etida þó ab
einstaka menn hafí vakundi áhuga á öllu er lítur ab þvít
ab aubga menntun og efia þjóbmegun vora og geti glætf
framfararhreitingar f þeim sóknum efca sveitum er þeij
búa f; ber þab ckki eins mikin og gófcan ávöjt, eins og
mjer virfcist ab mætti vera, ef þeir opiniieriega atiglýstu
þab í tfmaritum vorum, hvc þeim vertnr agengt, og all(
24
eru bæfci fstöfcu litllr og kviklyndir, og yfcrast optast eptir
því er þeir hafa í þetta efca hitt akiptifc afráfcib; og til allrar
ógæfu var kaupmannskonan, sem iijet Katrín, ekki laus vib
þennann breyskieika, sem \ar þó ab öliu öbru leyti ágæt-
is kona. Einni stundu eptir afc búib var afc koma fyrir
skríninu, vaknafci lijá veslings Katrínu hin mesta áhyggjaj
og kveljandi órósemi, ýmist Imgsafci hún, afc mafcur sinn
heffci verifc umsotinn af einhverjum nágranna sinna, «á
raefcan á grepti skrínisins stóö, ebur í annann stab, afci
ný Teg8ummerki gröptsins yrfcu ab ver«i ltverjum mannl
sjáanleg, og vekja grun urn, ab þar mundi eilthvab und-
irbúa eba fje vera fúlgib, þrátt fyrir þab þótt stöbvar
þessarværu afskekktar, þaktar limi og visnum laufblöbuin
og ab öllu vandlega frágengib, svo ab ðllutn Iíkindum
gætl hvorki Frökkum nje öbrttm dottife í hug, ab þar hefði
hib minnsta verib hrært vib jarbvegi, enda árum saman.
Og enn frcmur skeifdlst húu af því, ab þjófar mundu læb-
ast inn f garbinn, leita þar hvervetna, finna skrínib og
stela því; og pvo varb innbirling hennar rík og kvcljandi,
ab ekki kora dúr á hennar augu alia þá nótt, og varla var