Norðanfari - 01.10.1863, Blaðsíða 1

NORBANFARI.
Æ St.-IO. Oliióber. fSOS.
Draumur skagíirdiugs,
Goiiir Iandar! jeg hef aldrei lekiö mark á draumum
Miínuni, enda hafa flestir þeirra veriö markleysa og hindur-
vitni ein, en nylega heíir svo meikílegan atburö boriÖ fyrir
mig í svefni, aö jeg ekki hyka viö aö iáta landa inína sja
hann, meö því ab mjer viriist haun undarlega sarahljóia
mörgu ástandi lijer á landi.
Ðraumurinn.
AÖfaranóttina 10. júlí þóttist jeg staddur ab Hólum f
Hjaltadal og vera aö hugsa utn hina fornu dýrb staöaring, nieÖ-
an þar var biskupssetur og skólinn gróörarreitur menntunar-
innar; varö mjer þá litiö fram eptir dalnum, sá jeg koma mann,
hann var ríöandi og fór ndkin, og er hann kotri iieim í hlafciö,
stje hann af baki og gekk aÖ mjer, nokkub var hann mcir
ehii meöalmaöur á hæÖ og næsta undarlega búinn; hann
kastaöi á mig kveöju, varb mjer mjög bilt viö, því liann
var hastur í máli, þó gpurÖi jeg hann aö nafni, enn hann
mælti: „Undarlega ertu forvitinn, en þó mun jeg segja þjer
nafn mitt, jeg lieiti Jón Arason, var jeg eitt sinn biskup
hjer aö Hólum, en þá er sifcabótin koui út hingaö, var
jeg sviptur eignum, völdum og lííi, vegna þess aö jeg
vildi verja frelsi landsins og trú þá, er jeg hugfci, aö vera
mundi hin eina sáluhjálplega; síöan heíir andi minn viÖ og
viö sveimaö um Iandiö og horft upp á hörmungar þess og
kúgun“. þegar jeg lieyrÖi nafn lians, fylltist jeg undrun og
lotningu, því mjer hefir allt af þótt merkilegt aö lesa um
aögjörfcir og aídrif Jóns Arasonar, en þó sagöi jeg: „Heyrt
hefi jeg þín getiö, en iivaöau kemur þú nú“. „Jeg kem
sunnan úr Keykjavík“. ^ÍÍvaÖ er þafcan afc frjetta frá lúifö-
ingjum Iandsins“? „Margt er frá þeim og þeirra afcgjörö-
um aÖ segja, en nú býr mjer annaö í brjósti en segja frá því;
hef jeg nú miklar áhyggjur og hugsýki; jeg er eigi meb
öiiu htettur aö hugsa um trúarbrögÖin“. „IJefir þú nú áhyggju
af þeiin venju fremur*. „Já“. „Hvernig stendur á því“.
„þaö skiíl jeg segja þjer; eptir danÖann opnuÖust augu mín,
svo jcg sá, tiversu katólska kirkjan var oröin spillt, og öll
eiginglrni, sem kemur svo miklu illu til leibar í heiminum
hvarf frá mjer, urfcu gallar katólskunnar mjer þá berir; sífcan
hefir lútherska kirkjan veiiö óskabarn mitt. En ekkeit er
svo ágætt í heiminum, aö hiÖ spillta mannkyn leggi eigi
hinar áfjáöu iiendur sínar á þaÖ , og beyti eigi hinni skæÖu
tungu sinni þ\í til Rieins; sjálf trúarbrögÖin ilin opinberufcu
trúarbrogÖ, Bem Guö baffi á yfirnáttúrlegan hátt opinberaö
inöimunum, voru rangfærö af spilltura klerkdómi, er haf.'i
fengiö of mikiö vald, því maÖurinn er drambsamur, sem ekki
má um of baöa í rósum, svo aÖ liann ekki afneiti Drottni; sífcan
kom Lútlier, Ziingli og Calvin og margir fleiii, erine&járn-
höndum gripu fyrir kverkar villunni, og kyrktu hana í sínu
eigin bæli, sv() katólskir uröu aÖ endurbæta kirkju sína, því
annars mundi bún öll iiafa* hruniö. Nú er Lútherstrú búinn
ab standa bjer rúmar 3 aidir aö mestu óáreitt af útlendum
óvinum, en núna, núna segi jeg, bafa inniendir óvinir,
liennar eigi» börn, einmitt liennar limir risiö upp á móti henni,
þeir bafa látiö bæna kvak sitt um þessar mundir hijóma á
alþingi og alira auömjúkast befciÖ um, afc Öll kristileg trú-
arbrógö, en þó einkutn katólskan, fengju jafnrjetti hjer
á landi, líklega vilja þeir hafa Mormona meÖ , því þeir viÖ-
urkenna Krist, þaö er líka iiagur viö aö veröa Mormoni!! þá
geta menn fengiö sjer nógu rnargar konur, En alþing var
svo skynsamt, aÖ þetta var svo aö kallu í einu hljóöi feilti
þó 3 eöa 4 raddir kvökuöu þvf til mefciuæiis*;
þegar jeg hyrfci sögn þessa, datt ofan yfir mig, því mjer
hefir alit af fundist, aÖ ekki mætti minna vera, heldur en
aö sjerhver Ijeti þau trúarbriigfc, sem hann játar hlutlaus.
Jeg sagfci því: „þessum úrættuöu sonum Lútlierstrúar hefir
tekist óheppiiega tii, þeir hafa ætlafc aö fá írelsi, en helfcu
þeir fengiö vilja sínum fraingeugt, þá inundu þeir hafa
smíöaö löndum sínum þungt þraddómsok, ef hjer kæmist upp
katólskur trúarbragöa flokkur, þ;í mundi koma hatur og
ósamlyndi millum íiokkanna; þeir se:u iesa veraldarsöguna,
geta sjeÖ þaö livernig fór á þýzkalandi og Erakklandi, já,
nálega í öllum iöndum; þar urfcu blóösútheliingar og mann-
dráp, trúarofsinri sleit hin nánustu skyldubönd, bræöur og
sysiur, feÖur og synir, inæfcur ok dætur hötuöust óttalega og
hvers hönd var upp á móti annari. Fjárkláfcinn hefir líka sýnt,
aö illt getur komið í Islendinga eins ogafcra; iivemig inundi
þá trúarbragöa ofsiim fara meö þá? hann, sem grípur mann-
legt hjarta meb svo hræöilegu afli, aö maÖurinn ræöur ekki
viÖ sig, heldur er eins og fys fyrjr vindi. En þaö heid jeg
aö veraldarsagan sýni, aö trúarofsi hafi allstaöar gagntekiö
hjörtu manna, þegar ný trúarbrögÖ fyrst liafa veriö ab rybja
sjer til rúms, og rikt þar síöan um langan aldur. Ef kat-
ólskir fengjn hjer jafnrjetti viö Lútherska og meÖ því fót-
festu í landinu, mundi þeim þá þykja mikiö fyrir, aö fá
hjálp lijá trúarbræörum sínum í Frakkiandi til þess, aÖ kúga
lútherska flokkinn lijer? því þá kynni aÖ viröast svo, sein
þeir lieffcu nokkuö fyrir sjer í aö gjöra þaö, þegar þeir he!ÖU
jafnrjetti viÖ hina , en me&an katólskir hafa engan rjett til,
aÖ útbreiÖa trú sína, þá er þeim ekki hægt um vik, því þaö
væri opinberlega aö kollvarpa lögnrn og landsrjettj, ef ab
þeir færu aö kúga menn til trúarbragfca sinna meÖan'þeir
hafa enga átyllu til þess; katdiskir fara hægt meöan þeir
eru aö koma sjer lyrir, en þegar þeir eru búnir, þá eru þeir
eins og jarÖfastir steinar, sem enginn fær hreyft, já, þeir
eru eins og skriÖan, sem fellur úr fjalisbrún , þegar hún fer
af staö, er hún lítil og fer hægt, cn eptir því semhúnfellur
lengur, eptir því stækkar farvegur iiennar og fer hún ákafar,
rífur allt tneö sjer og eyöir óstöövandi öllum jaröveg; eins rnundu
katólskir hjer eyöa drottins akri. Fiskiveifcamáliö sýnir okkur
Islendingum líka Ijóslega, hvaÖa rjett viö eigum til Frakka
aö sækja, þar sem þeir hafa nokkra átyllu, hvaÖ þá í trúar-
bragöamálefuum, seut menn veiöa svo ákafir viö, ab menn
eigi skyrrast viö aö úthelia blóíi náunga síns“. þelta þótt-
ist jeg segja meö svo miklum ákafa aö jeg varla rjeöi mjer,
en er jeg lialöi lokiö ináli mínu, þótti mjer hann segja:
„Ekki skulum viö tala um hvafca afleifcingar þaÖ ntnudi
iiafa, ef hjer kæmist á þetta trúarbragöa frelsi, sern um lieíir
vciiö beöiö; við skulum heldur skoÖa, hvernig hiröar Drott-
ins hjaröa mundu standa, ef úlfar katólskunnar kæinu, hvort
aÖ þeir mundu flýja meö lciguliöunum eöa standa sem góöir
hirfcar, já þaö er víst aÖ hjer á Islandi eru margir góöir prestar,
sem vel standa í atöfcu sinni, en þeir eru líka margir sem,
þó þeir sjeu settir ti! aö liirfca drottins lijörfc,- ‘hegfca sjer
ósæmilega, og gleyma þeim Páls oröum sein biskupinn lea
yfir þeim, þegar hann meö handa áleggingu fær þeira þessa
mikilv.egu köilun, þeir gjöra sig seka í liimim ljóta glrep,
sem nú ætlar aÖ eyöa landi og líö, neina ramtnar skoifcur
sjeu vifc reistar; þessi glæpur er ofdrykkja, hún.er ljóiur hjá
öllum og ekki sfzt hjá prestum, og Páll postuii segir: „Aö
ofdry kkjuinenn erfi ekki Gufcsriki“. Sóknarfólk þessara presta
inissir alla viifcing fyrir þeim og hneykslast ií þeim, j.\, það
sem vtrra er söfnuöurinn veröur skeytingariitill um trúar-
brögfciit og ííoa sáíuhjáíp, áf því þei.r sjá ekki fcii.ai ..sá!u-