Norðanfari - 10.10.1864, Blaðsíða 3

45
(AðseBit).
I marzmátiubi blaísins Islcndings f. á heiir
herra yfirkennari m. m. B. Gunnlögsen minnst
á grein þá er jeg hefi samantekib og finnst í
r.óvembermánubi blabs þessa 1862, áhrærandi
stöSvar útilegumanna.
Vil jcg þá fyrst minnast þcss og spyrja
afe, liver inuni bafa sagt lierra yfirkennaranum
ab þeir tveir áminnstu menn, sem gengu á
jökul frá Skaptafe'.Ii hafi talab vib grasafólk
norlaustan utidir jöklinum? ab minnsta kosti
stendur þab ekki í grein minni, en liitt var hcldnr,
afe sífciir uppsptirbist þafe meS sönnu, ab þetta
fólk hafli verib þar á nefndum tíma og flúið
skyndilega frá tjöldunum vib sjón mannanna
á jöklinum.
Jeg vil nú ekki eyða orbum til ab svara
því scm hann talar tim Fljótsdalsheibi og Jiik-
uldalsheibi því þær eru mörgum kunnugar,
mjer og einnig, því þab yrbi óþarfa ntælgi.
Enn hins vil jcg geta þar sein þessi lierra
leyfir sjer ab rángfæra svo orb Jóns á Vab-
brekku,'ab hann geti fengib útúr þeim þá mein-
ingu sem liann viil og er þab gott dæmi, ef
svo má fara meb vitnisburbi í öllum málum
þar scm um sannleikan er ab gjöra; eba mun
Jón á Vabbrekku hafa sagt í þeiiri meiningu
þc?si orb: „þab var í Maríutungum sem vib
eltuin saubina, og þ\í fórum vib helzt til langt*?
Kona Eyríks sáluga andafcist þó fyrst nú vorifc
1862. þó hcrra yfirkenr.arinn scgi afc nú eptir
50 ár verbi ekkcrt dænit um trjávibarflutning-
inn frá Vabbrekku, cba sem er satna, ab þar
um verbi engin vitni tilfærb. Astæbur hans
cru þeíta: mjer pœtti likara og aptur: nestid
sem þeir höjdu hejir lik/ega ekki varid svo
nákvœmleya vegid. þetta kröptuga úhrekjan-
le'ga orfc, liklega, svo kemur nu fieira þess-
konar „fyllika!k“, sent jeg nenni ekki ab taka
upp aptur. Hjer eptir fcr hann nú ab Iic.ra
ósannindi ofaní prestinn sem vib mig talabi,
enn samt þóknast honum ekki ab gjöra grein
fyrir hvaban þessir ferbamenn gátu komib úr
Iiianna byggbum, því honum var þab nefni-
lega ckki svo hægt. Loksins segir hann
ab riigjördin endi med Bká/rllegri leger.du iiti-
1erjumannatrúarinnar unr s)?s!umanninn í Skapta-
fellssýslu, sem eptir hans meiningu hefir nrá-
skje átt ab vera fyrir hmidiublim ára síban,
enn samt tneb þessa herra leyíi, mun hafa átt
sjer stab árib 1818, enn sá sctti sýslumubur
lijet Kristján.
Ilib scinasta ár scm amtmabur sálugi
Páll Meisteb var sýslumabur í Múlaþingi, mun
hafa verib 1815, kom í byrjun jólaföstu mabur
nokkur ab Egilsseli í Fellum, mjög ókennijega
búinn, sá hafbi reitnab ab sjer klæbnab allan
í stab hnappa, og eptir því var annar bún-
abur, hann vildi hvorki segja ti! nafns síns
nje heimilis þó spuibur væri, enn greiba þábi
hann og bab um fylgb fram á Fljótsdalsheib-
ina er liggur roilli Fljótsdals og Jökuldals;
var náltvæmlega haklib spurnum fyrir vegna
stcfnu þeirrar er hann hafbi, hvort hann hefbi
hvci'gi gjört vurt vifc sig á austan verfcum Jök-
tddaliunn, cnn þab var ekki. Slík dæmi mætti
mörg færa og sum ekki gömul.
þab mun vera eilthvab ekki langt frá 20
árum, sífcan ab Mývelningar nokkrir eptir ár-
lcgnm vanda sínum áttu hross til hagagöngu
þar á öræfunum nokkrar mílur langt frá sjer
12 ab tölu í þab sinn; venja þcirra er ab vitja
um hrossin hvab þcim lífcj tfmanlega vetrar,
og svo í annab sinn náhegt góulokum eba
snetnma á einmánubi, svo var og { þetta sinn
sem optar, og voru þau vib hina seinni vitjun
öll í góbu ásigkomulagi > etl11 llPP voru
teknir allir snjóar, fannst ekkert þeirra og
hefir ei fundist síban; enn tim haustib eplir þá,
er menn voru í fjallgöngum, sáu þeir á grjót-
mel einum á fjöllur.um trjáviíardrögu s’.óbir
eptir 12 hesta, virtist niönnum scm h.estarnir
liefbu dregib drögurnar á fönn beggja meginn
melsins, sem þá var upptekinn, enn me'urinn
sem hærra lá enn landifc í kring, mundi hafa
verib orbinn snjóbcr. En jeg býst vib, afc
ep'.ir skofcun herra yfirkennarans, muni til
þessara iiluta hafa verib aUar afcrar orsakir en
þær sem blasa vib og sanrdeikurinn mælir meb,
eba annars kosíar ab þetta verbi köiiub ósann-
indi; þab verbur ætíb fyrirhafnarmeira ab færa
skýiustu rök fyrir hveijum lilut, er.n ab kasta
ógrundubum efasemdum, tilgátum efca hugar-
smíbunt.
Mundi þá ekki Iíkt og jeg liefi ábur hreift,
bæbi vera vissast og manndómslegast, ab gjöra
óyggjandi nákvæma rannsókn fjalianna, og betra
f öllum greinum enn Iangsamt og ónítt penna-
stríb. 8—5.
gisiiatts asag'sEBaí Sítssi' livea' á sSlfrlð.
Jafnvel þó jeg viti, ab þab hafi enginn
jafn ungur og jeg er — sem ekki er fullra
18 ára — rábist í ab láta nokkub sjást á
prenti eptir sig, æila jeg 'þó ab dirfast ab
bibja hinn heibraba ritstjóra Norfcanfara, ab
taka eptirfy'gjandi línur í blab sitt.
þab er miklu sífcur mitt, en margra ann-
ara, ab svara einu ebur öíru, sem ritafc er í
blöfcunttm; en þó get jeg ekki Iátifc þafc hlut-
laust, hvc rr.jög höfundurinn í Islendingi (sjá
ísl. 2. ár nr. 18 bls. 141) finnur ab abgjörbum
sálmabókarnefndarintiar. Jeg þykizt ab sönnu
vita ab höfundurinu nauni vera einhver mik-
ilsháttar rnabur, því jeg efca mfnir líkar, mundu
naumast hafa rábizt í anriab eins; allra sízt ab
láta þab sjást á prenti, Kitgjörb hans er ab-
finnsla á hinum nýja vibbsSti ’messusöngshók-
arinnar. Hann byrjar á nr. 1 og heldur á-
fram þangab til komib er yfir nr. 30, og jeg
gjöri ráb fyrir til enda. Jeg veit afc margt
af því er satt, sem hann segir, en óþarft er
þó, ab láta prenta snmt af því. þab scm
hann t. a. nt. finnur ab sálm. nr. 24 v. 5. 1.
h. gæti jpllab trúarvillu, ef tnenn legbu trúnab
á slíkt. þar stendur svo: „jeg vcit ekki til, ab
nokkur íslenzkur mabur leggi abta þýbingu í
orfcib „önd“ en srtlu mamisins, efca þá þann
fug!“. Skyldi jeg ekki mega fullyrfca, ab þeíta
hafi engurn í hug dottib, nema honum einum
ab ieg'gja þá þýbingu í orbib „önd“ í gubfræb-
ismáli. Hvab mætti, eptir þessu hinn grttnn-
hyggtii .og Jáfróbi hugsa meb sjálfum sjcr,
þegar hann yfirfæri sálminn 38 v. 11. í Hall-
grímssálmunum, er þannig liljóbar: „Jesú í
þínu andláti yfir þig bríxlin dundu, ab svo í
fribi önd mín sje, á minni daufcastundu“ ? Jeg
vildi þó óska, afc enginn tæki þab eiris og höf-
undurinn mundi vilja, setn sjc, ab þetta væri
fugliun „önd“, þvf varla hetir Hailgríniur prest-
ur ætlast til þcss. þab væri mikiu bctra fyrir
höfundinn, ab frumkveba srtlma og láta prcnta
þá, enn ekki slíkar abfinnslu greinir. Enn hvab
kemur til þess, áb hann gjörir þabekki? þab,
ab hann treystir sjer ekki ti! þess, svo ekki
verbi abfundib. Enn jcg ráblegg honum þá,
ab finna ekki þab ab annars manns gjörbum,
sem óþarft er, cfcur ekki á viti byggt. þab
mundi líka koma sjer miklu bettir, ab nýir
sálmar kæmu ltcldur enn þcssir snúnu, fyrst
þeir mega ekki vera óbreyttir.
I annan máta segir liöfundurinn: „þar á
móti er þctta orbatiltæki ofur vifcknnnanlegt
til ab vibhalda þeim skilningi, sem jeg hefi
heyvt af fáfróbum manni lagban í þab, nefni-
lega: ab eins og nautib fylgir gubspjallamann-
iiium Lúkasi og örnin Jóhannesi (á málverk-
um) svo sje Öndin (fuglinn) fyigisveinn (auka-
merki) Kvists. Ilefir nokkur sjeb fuglinn „önd“
á málverki lijá Kristi? Jeg rneina nei, og
hver á þá ab trúa þessu? Höfttndurinn er
þó víst ab láta prenta þab til þess ab menn
trúi því, og hinir tieitru'u ritstjórar Islend-
irigs munu ekki heldur vera á móti því, ab
margir lcsi þafc. Og því er mifcur ab einlivcr
kann ab finntist svo grunnhygainn mebal a!-
þýbu, ab hann leggi trúnab á þetta; og þab
má því svo ab orfci kveba, ab þeíta sje galli á
göfugu þingi, scm sje: á íslendingi, og ab þessi
eini löstnr spilli öllum kostunum. þab vævi
þó líklegt, afc ritstjórarnir viklu ekki taka þab
í blab sitt, scm lýtti þab, cfca gæti oibifc mesta
þrætuefni, ab jeg ekki tali um þab, sem gæti
vaidib trúarvillu. „Hvab höfbiiigjarnir hafast
ab, hinir ,æt!a sjer leyfist þab“. þab hefir
engiun enn þrt fyriilitib Hallgrímssálma, þó ab
orbib „önd“ sjc þar, og víst hefir hann ætlast
til, ab þab skyldi þýba „anda“, þar sem hann
byrjar 45 sálminn þannig: „þá frelsarinn í
föfcmrs hönd, fól nú biessafcur sína önd“. Jeg
efast nú um, ab höfundurinn hafi nokkurn-
tíma gjört ágætara verk, en Hailgrímssálmar
eru, og vildi því æskja og þab munu fleiri
viija, ab hann ljeti orbifc önd vera óbreytþ
efca rjettara, ab þafc leibi ekki til trúarvillu og
blabaþrætu — Jeg gæii verib miklu fjölorbari
um þetta efni, en læt þó hjer vib lenda ab
sinni, því jeg hefi sagt svo mikib, afc höf. geti
ur leitt sjer í grun, afc alþýbu muni ekki gebj-
ast vel ab þessu hans andartali. Jeg treysti
því líka, ab forstöfcumenn kristiunar trúar hjer
á landi muni ekki láta þab vifcgangast, ab
nokkur láti prenta þafc, sem er þeitn eba þcirra
embætti til hnekkis. Loksins tek jeg mjer í
munn orb sjálfs höfundarins, lítib breytt:
„1>ab heffci verib. bctra, afc þcssi latijgloka Itefbi
aldrei í íslending tekin verifc.
Svarfabur,
íjtJagt eistár einn featóSsSsatsBí
inanii.
þegar jeg unglingspiltur Var ab læra
spurningar minar, virtist mjer annar og gufc-
dómlegii blær yfir ritningar greinunum en
spurningargreinunum scm þær áttu ab sanna,
þett vakti hjá mjer eptirtekt, svo jcg bab
kennara minn ab lofa mjer ab sjá bókina sem
ritningargreinirnar stæbu í, en har.n neitabi og
sagbi hún væri ekki gjörb lyrir jafn saurugar
hendur sem mínar, en þe^sar snuprur slökktu
ekki liingun mína afc sjá bókina. Fyrst þegar jeg
neytti Drottins kvöldmáltífar bab jeg prestin
afc lofa rnjer afc sjá Bfflíuna, en þess var
engin kostur og hann skútafci raig dalítib út.
Nú libu fram stundir þar til ab því kom afc
jeg gipti mig eins og afcrir gófcir menn; jeg
IeytabÍBt vib á ailar lundir, ab sjá sálu minni
borgib, gaf til kiaustra og kirkna eptir efnum
og vitjabi helgra stafca, enn ei ab síbur fann
jeg til einhvers tómleika í srtlunni og þeirrar
sívakandi löngunar ab géta sjálfnr lesib í
Biflíunni en vogafi ekki ab opinhera þetta
nokkrum manni. Eiiiusimii vildi svo til þegar
jeg meb konu minni var inn í svefnherborgi
okkar, ab mjer varb iiiib á liöffcalagib í rúm-
inu; sjc jeg ab þar liggur lítil og snotur bók
falleg bók failega innbundinn, sem jeg átti
ekki von á, jeg geng hægt ab rúminu og lýlc
upp bókiimi og þab er þá Nýjatestamennti jeg
stokkrobnafci meb hjartslætti og faldi bókina
sern íljótast undir mussulafi tnínu og ljet elcki
konu mína vita af þessu því sífcur afcra. Jeg
vissi ekki hvafcan bókin kom og veit ekki enn.