Norðanfari - 29.01.1866, Blaðsíða 1

Norðanfari - 29.01.1866, Blaðsíða 1
5. ÁR jVÖRÐAMM. SVAIi TIL IIERRA „E. TH“. frá Maynúsi Eiríkssyni, (Niturlag, sjá nr. 33—34). 3. þó sýnist þaB ekki allskostar aB hafa verib meinirig herra E. Th.: ab þaB, sem jeg hefi sagt, um faberni Jóh gubsp., sje ekki annab en „gamall uppluggin þvættingr úr alo- gistunum" hcldur sýnist þessi seining ab vera notub á Ifkan hátt og þegar menn setja eitthvab til prýbis þar sem niargir korna; því á öBrum stab segir hann um mjg: „Höfundarins helztu heimildarmenn erti: Kjerkcyaairl og Straitsz, sem reyndu til ab gjöra alla æíisögu KiUts í guBspjöllunum ab æfintýri (Mythe)*. Iljer fer nti ab vesna fyfir alvöru, og, satt ab segja, hefbi mjer ekki dottib í hug, ef jeg heffi ekki sjeb þab á prenti, ab nokkur gubfræbingur í þessu ríki mundi koma meb annab eins bull; en þetta er ný sönnun fyrir því, ab ísl. gub- frtebingarnir þekkja ekki nje skilja þab, sem þeir tala um. þab, sem E. Th. segir, á ab vísu vlb Strausz en Kjerkeijaard sál. var svo langt frá því, ab „reyna til ab gjöra alla æfi- sögu Krists í gubspjöllunnm ab æfintýri“, ab hann þvert á mót sýnist ab hafa trúab því, sem stendur í gubspjöllunum um Ivrisí;' því ltann skýrskotar svo opt til gubspjallanna, sýnir, ltvab gagnstæbur kristindómur kirkjunnar sje kristindómi N Ts., eiirltum gubspjatlanna, og talar einmitt f seiuni ritum sínum um guddóm oy holdgun Krists sem grnndvallarlœrdóm krist- indómsins, og af því liann trúir þessum lær- dónnim, álítur hann : ab trúin sjc Paradox'í og „f kraf't af dct Absurdca. Jíjerkeyaard er ab vísu mjög strangur í dómnmsínum, kallar prestana „mannætur" o, s. frv.; en hann virb- jst ab eins ab hafa sjeb hid ókristileya í lif- erni hinna kristnu, eil ekki villuna í Icer- dámum kirkjunnar; og liefi jeg opt furbab mig á, ab eios gáfabur mabur og hann skyldi ekki geta sjeb hana. þ>ab er því svo fráleitt sem nokkub getur veiib, ab setja Kjerkeyaard vib hlibina á Strausz í þessu, eba ef til vill, f nokkru tilliti; því jeg þekki varla ólíkari mcnn en þá tvo. Sama er ab segja um þab, ab setja mig vib lditina á Str. eba kalla hann minn „heimildarmann", þó jcg á fáeinum stöb- um hafi notab hann, af því mjer þótti þab vel sagt, er hann hafbi sagt um þab eba þab efni. Munnrinn á mjer og Strausz er mjög niikill, þó vib notum bábir kritíkina, sem herra E. Th. scgir ab sje „heibarleg fþrótt og nyt- söm“; því Str. trúir engu, sem hann ekki skilur; en jeg trúi mörgu, scm jeg ekki skil, lil ab mynda Iuaptaverkunum, npprisu Krists osfi v , af því þetta ekki stríbir á móti verb- ugum hngmyndum um Gub. þetta er svo mikill munur, ab enginn heilvita mabur, ef hann annars vill hugsa nokkub, og ekki dæma eins og samvizkulaus mabur, getur sett mig vib hlibina á Stransz, og þetta sjest enn bet- ur þegar menn meb tilliti til gubspjallanna, sem hjer ræbir um, gá ab, ad Str, álitur öll giidspjöUiu jafngód og vill gjöra afintýri úr þeim öllum; jeg þar á mót álít æfisögu Krists f þremur fyrstu gubspjöllunum sanna f öllu því vevuiegasta (þó cinstöku kunni ab vera ^^bætt vib seinna), og þetta getur hver sjeb af seinustu ritum mínum, sem vill sjá þab; en AKUREYKl 29. JANÚAR 1866. menn vilja lieldur segja ósatt og birla fólki inn, ab jeg sje annar Strausz; þeir ímynda sjer líklega, ab þab sje ekki vandfarib meb viliumannin, og ab þab sje bezt ab sverta hann svo niikib sem mögulegt er; því hugsanir þeirra eru aubsjánalega bvo vel katólskar, ab þeir ef vel væri ættu ab bibja páfan í Róm eba hans trúa þjón í Reykjavík, ab aubsýna sjer þá náb og miskiinspnii, ab taka sig auma syndara inn í katólsku kirkjuna, því þar eiga þeir heima og þar gætu þeir kannske seinna helzt orbib sáluliólpnir. 4. Segir E. Th.: þar sem hann er ab tala um rit mitt uin skírnina og Baptistana: „síban hefir hann samib ritiing móti þrenningar- Iærdóminum11. þab er iíú meira en jeg sjálf- ur veit, ab jeg hafi skrifab nokkurl rit eba ritlirig á móti þrenningatdærdóminum, á und- an bók minni um Jóh, gubsp., sem E. Th. aubfjáanlega ekki meinar. þab væri gaman ab fá nákvæman■'titiJL, á þessum ritlingi meb árstali og öllu. þab sýnist annars ab hafa verib vel til fallib ab sogja mönnum, ab jeg pegar ádur ha.fi skrifab á inóti ^þrenningunni, til þess því betur aB geta hrætt menn frá ab lesa bók mfna tim Jóh_ gubspjall. En nú má jeg þó spyrja hvern skynsam- an Iesara: eiga þeir menn skilib, ab þeim sje trúab til nokkurs orbs (í.þessu máli), sem ekki VÍla fyril- sjer act Ijúga upp lieilum ritum, Og sem ab öbru leyti cru s\£ ruglabir og fákunn- andi, ab þeir ekki vita efa kunna neitt til gagns, og ab allt sem þeir segja verbur því meira eba minna rangfært, misskilib eba vit- laust? f>etta ælli því a& geta þjenab öllum, sem ekki eru orbnir alveg blindir af hjátrú og hlutdrægni, til leibbeiningar og sýnt þeim, hvab mikib menn geta reitt sig á dóma og sögu- sagnir gubfræbinganna þar heima Herra E. Th. vill stybja lærdóminn um „holdsins upprisu" meb þeirri athugasemd: „djöflarnir eru þó soltnir í líkami, þeir urbu fegnir ab fá ab fara í svínin“. Flestir munu annars halda — ef þeir á annab borb trúa ab djöflar sjeu til — ab djöflarnir sækist meira eptir sálum manna en Iíköinum, og þab, ab djöflarnir fóru í svínin, munu reyndar hafa verib neybar úrræbi; þeir hafa líklega heldur viljab gjöra þab en fara heiin aptur. Ab lær- dómurinn um holdsins upprisu ekki er lær- dórnur Krists, geta menn annars sjeb af Matth. 22, 30, hvar Kristur segir: ab menn-í öbru lífi verbi „eins og englar Guds á Itimnum því jeg veit ekki til ab englar sjeu nokkur- stabar í rilningunni skobabir séníholdlegar ver- ur. En jeg veit vel, ab menn kæra sig lítib um hina andlegustu og beztu stabi í ritning- unni þegar þeir komast i bága vib lær- dóma kirkjunnar, sem hún annabhvort befir byggt á einhverjum óæbri stöbum í ritning- unni, eba á heibnum lærdðmum og heilaspuna, því þetta liefir henni ætíb fallib bezt, og þá lærdóma, er hún á þann liátt helir búib til, álítur hún hinn bezta og öruggasta grundvöll sáluhjálparinnar. Hena E. Th spyr mig: „vi!l hann ckki heldur, meb postulanuni, yfirkræbast en af- klæbast?" Af þes6u má sjá, ab hann heldur ekki skilur postulann, því Páll kennir ekki, ab ullir eigi ab „ytírklrefast“, heldur elnungis — 5 — M 3—4. þeir, sem eru lífandi, þegar Kristur kcnmr til dómsins. þó þab því kynni ab symast, eptir 2 Kor. 5, 4., ab a'.lir ættu ab „yíirklæbast“, þá sjest þó af 1. Kor. 15, 52, ab einungis þeir, scm Páll hugsabi sjer lifandi vib aptur- komu KrLts, áttu ab „yfirklæbast“ eba „um-. breytast“ (hann skobar þab snmsje eiris og eín- hverja metamorphosis eba ummyndiin hjáj&eim); því þab er aubsbb af 1. Tess. 4, 15—it, ab hann vonast eptir, ab Kristur muni aptur koma í postulans lif.inda iífi. Hann segir þar: ab þeir, sem í Kristó eru dánir, skuli fyrst rísa upp; en síban munum rjer (segir hnnn), sem eptir erum lifandi, verba hrifnir til skýja á- saint þeim, til ab mæta Ðrottni í loptinu osfrv., og þá áttu þeir einmitt ab „y(lrklæbast“ og ummyndast“. Af þvi jeg nó ekki vonast eptir, ab Kristur komi rneban jeg lifi, heldur hefi þá von til Gubs, ab hann muni gefa þvf villuráfandi mannkyni tíina og frest lil umvendíiiar, og til ab komast til þekkingar á sannleikanum, niun E. Th. geta sjeb, ab ofannefnd spurning á ekki vib mig og ab hún ab eins sýnir grunnhyggni lntns og misskilning. Ab öbru leyti má sjá af áminnstum stöbum, ab postulanum líka gat skjátlast (sjálfsagt meb fram af því, ab hann fór ótí þab, sein enginn daublegur mabur gat vitab og sem ekki er naubsynlegt til sálu- hjálpar), því Kristur kom ekki aplur f hans lifanda lífi og er ekki kominn enn eptir 1800 ár, og þetta, mebal annars, ætti ab géta sann- fært herra E. Th. um, ab þab líka er natibsynlegt, ab prófa ritninguna, og trúa ekki öllu í blindni, sem finnst í honui, cba af því þab finnst í henni. En þratt fyrir allar þessar endúrleysur og vitleysur, allan þenna „þvælting" og misskiln- ing, „er þab þó giebi'egt“, ab herra E. Th. heíir minnst á dæmisöguna um „hinn glataba son“. þessi dæmisaga eba „eptiilíking®, sem sá cilífi kærleiki virbist sjálfur ab hafa inn- blásib sínum trúlynda og aubmjúka þjón Jesu Kristi, hefir frelsab marga fárába og fortapaba syndara; og jeg vonast til Gubs, ab hún enn rnuni sýna sínar dásamlegu verkanir bæbi í því, ab draga manneskjurnar til Gubs og líka í því, ab sameina þær innbyrbis. Jeg vona ab herra E. Th., þó hann sje mótstöbumabur minn, og margir fleiii, lesi þær einföldu alhugasemdir um þessa dæmisögu, sem finnast í hinum ísl. ritlingi bls 63 75, því þær geta víst ekki skabab neinn eba leitt hann á rangan veg. SVAR „TIL SJÁLFSEIGNARBÓNDANS Á ÁLPTANESI". Hinum „veglynda“ bónda á Alptanesi hefir þótt betia ab veifa röngu írje en engu, og þessvegna helir liann lagt á klárinn og farib ab spcrrast í hornístöbin, haldib til Reykjavíkúr og sctt þar greinarkorn í þjóbólf (nr. 18—19), 8em á ab sannfæra náungann um ab þab hafi vciib „ó>anninda flimt“, er eg hafbi ábur rit- ab um þab hversu vel og drengilega hann efndi gjafaloforb sitt f fyrravetur til Jóns þðrbar- sonar. Hefir „sjálfseignarbóndinn, í því skyni sett fram tvær spurningar til mín, sem hann bibur mig svara. 1, spyr hann mig „hvort jog kannist eigi vib, ab hann Iiafi strax bo'ib fram þessa 2 rd. er hann iofabi ab gefa, en

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.