Norðanfari - 24.02.1866, Page 3

lfka haft gott af samtökum þessam, og auíg-
azt sem hinir landsfjdrtungarnir. Bæfei nyrSra
og eystra eru ví&a g(5Sar hafnir, og einatt
mikill fiskur og hákarl í hafi þar úti fyrir. þa&
eru heizt hafísar sem þar gela stundum trufiab
veifcina. þó sýna norhanblötin, ab þar berst
mikill afli á land af þilskipum þeirra og bát-
uin.. En þá hafísinn banni aldrei siglingar um
hafsvæ&ií) miili Beykjaness og Látrabjargs, þá
getur hann opt gjört mönnum óieik fyrir öll-
um Vestfjörl&um su&ur a& Látraröst; svo a&
Vestfiríir eru, irvab þab sneftir, litlu betur
famir en Nor&urland og Aus'fir? ir.
Jeg hefi drepib & þab hjer ab frarnan, a&
nýir atvinnuvegir niundu komast hjer á stofn
ef fjelaginu au&na&ist a& ná hjer vexti og vlb-
gangi. Jeg tel nýja atvinnuvegi t. a. m.
ha&laspuna, seglagjörb, ýmislegt. trje og járn-
smí&i, nýja a&fer& vi& lifrarbræ&slu, bagnýting
ýmsra hluta, sem nú eru ekki hirtir, og eink-
um ef menn læi&u a& búa til Gúanó, þenna
ágæta áburb af fiskislori Upphaflega þekktu
inenn a& eins Gúanó af fugladriti, og alls ekki
lijer f álfu vórri, fyrr en 1804, a& hinn nafn-
frægi Alexander Humbolt, flutti þa&
fyrstur manna til Ner&urálfu frá Perú í Su&ur-
ameríku. Allir geta sje& liversu mikib er í
þab varib, a& þvílíkur ábur&ur gæti fengizt
lijer í landi. Ætli tún vor gæti eigi liaft gott
af slíku ? Og hvab er eigi unnife, ef menn
gæti me&> liægu móti margaukife grásvöxtinn
hjor á iandi. Eins er alliíklegt, a&) nienn færi
þá hjer a& hugsa uin fiskeldi, þ e.: a&
hir&a hrogn á hentugum tfma, frifea þau og
nla upp fiskinn, sem úr þeiin fæ&ist, eins og
menn geta me& kunnáttu sinni ungafe útcggj-
um, án þess fuglinn korni þar nærri. Menn
hafa einkum í Frakklandi og Noregi1, giört
mikib a& því, a& ala upp fiskana, eins og
hverja a&ra skepnu, og vi&halda þannig og
enduibæta fiskívei&ar, þar sem inenn iiafa á&-
ur spilit þeim af heiinsku eba ofmikilli ágirnd,
eins og opt vill ver&a. Þetta o? svo margt
annab er hjer nýtt og alveg óþekkt. íslend-
ingar þnrfa margt a& læra, og einmítt þekkj-
um vjer sízt hva& vjer rigum sjálfir og got-
um sjáifir, og hva& fósturjöi& vor sjálf getur
veitt oss, A&rar þjó&ir sumar þekkja þa&
miklu betur en vjor, þó ótrúlegt sje. jrá er
og citt, sem eigi má glcyma, og sem sjálfsagt
hlýtur a& komast hjer á, cf fjelagife nær lijcr
fótl’estn og dafnar c&lilega; þa& ofu sjó-
mannaskóla r. j>a& er óbærilegt og sýnir
áþreifanlega, hversu öll vor þjó&menntun, og
allt ástand vort er komi& í ófuga átt, a& lijer
skuli engin slík stofnun fmiiast í landi þessu.
Ujer úlr og grúir af silfursmibum og gullsmi&um,
rjett eins og Kalifoinla væri lijer upp í fjnll—
unum, en fáir sein engir íslcnzldr menn þekkja
sigliugof>'æ&>> e&a gcta stýrt skipi tli annarra
.landa, hvab sem vi& liggur, slíkir ágæíis sjó-
li&ar og siglingamenn sem þeir þó vafalaust
gæti orfeib, ef þeim væri þa& kennt. j>etla
væri ekkeit tiltökumál, ef þjób vor byggi aust-
ur undir Uralfjöíliim og sæi aldrei á sjó og
ælti ekkert vi& sjó a& sælda, en lijer, þar sem
vjer búum á eylandi í útbafi beimsins og Drott-
inn bendir oss á sjóinn til daglegrar atvinnu,
þar nær slíkt kunnáttuleysi engri átt, þar ætti
menn sízt a& standa á baki annara þjófca f
hvers konar sjómennsku, lieldur niiklu frern-
ur vera þeim til fyrirmyndar.
Jeg skal a& lyktum taka þa& fram í fá-
um or&um, scm er álit mitt á má!i þessu:
bátavei&i toi' cr á fiirum, sökum stórskipa-
1) Raech práfeisor í Kristjanfn heflr inihi& starfafe
( þá átt og ritafe œsrkilega bók um þafe cfni 14*57, cr
þann nofnir svo: „Om Midlernc til at forbodre Nor-
gea baxe- og Ferskvandsfiskerier".
vei&anna sem eykst hjer vi& Iand ár frá ári.
Ef vjer viljum ekki horfa a&gjör&alausir á, a&
annar hinn hclzti atvinnuvegur vor ver&i a&
engu, þá erum vjer til neyddir a& taka upp
sömu fiski-a&fer& sem a&rar þjó&ir hjer vib
land. þetta ver&ur eigi gjört nema mc& sam-
íökum og fjelagsskap. Vjer höfum einhvern=
veginn ekki lag e&a Iunderni til a& ganga í
fjelög hverjir me& ö&rum innbyr&is. þess
vegna ver&mn vjer a& gjöra samtökin vi& Dani,
og ganga í íiskifjelög nrefc þeim, þegar okkur
gefst kostur á því. Fyigi inenn sjer a& þessu
me& rá&i og dá&, þá gctur þab or&ife hinn bein-
asti vcgur til þess, a& fjárafli dragizt iun í
landib, a& atvinnuvegir komizt á fót, setn oss
eru en þá alveg óþekkíir. a& þjó&menntun
ver&i almennari en nú er, og í einu or&i a&
segja: a& Island fari a& rjetta ví& úr þeirri
ómennsku og ni&urlægingu, sem þa& hefir leg-
ifc í nú tim margar aldir.
P. M.
ÚR BRJEFI,
frá ungum huncluluamanni {:,!ciizlcnni i Jlio de
Janeivo, til foreldra hans á Islandi,
(dags. S. Jíuf 1855).
LAUGARDAGSKVELDIÐ 14. febr. 18G3
fór jeg frá Kaupmannaliöfn me& gufuvagnin-
um til Korsör og þa&an nrcb gufuskipi til
Kiel, kom jeg þar á sunnudagsmorguninn og
dvaldi þar svo fram afe mi&jum degi, þvf gufti-
vagninn fór ekki fyrri þa&an til Hamborgar.
Sko&a&i jeg mig því dálítife urn í Kiel og virt-
ist injer útsjónin þar einkar faileg. Sí&an fór
jeg uin daginn meb gufuvagninum og kom til
Hambirgar kl. 4 e. m. Jeg var hjer um bil
viku í Hamborg, þa& er geysi stór bær fullur
af verziunar- og solubú&um og er allt þar á
einni fer& og flugi. j>a&an fór jcg tnefe kaup-
skipi fyrst til Newcastle á Englandi, og liitti
svo á, a& einn af dögunum sem vi& lágum
þar var brú&kaupsdagur prinzins á Englandi
og konungsdótturinnar l'rá Danmörku; var sá
dagur lieigur haidinn og gafst nrjer því gott
færi ab sjá nrig um þenna dag og heyra á
gle&i og glaurn. Hvcrjum pcim manni er niæla
kunni á danska tungu var veitt a& eta og drekísa
þenna dag, þaS er liann hafa vildi, Og köllu&u
Englendingav hann bró&ur sinn.
I Newcastle er mikil steinkolaverzliin, og
hló&uni vi& skipib þar rneb síeinkol, sigldum
svo þa&an til Malaga á S|iáni. Malaga er
snotur bær og skrautlegur og sá jeg þar binn
tignarlegasta gosbrunn (Springvand), sem jeg
heíi nokkru sinni sjeb. Bæjarbúar verzla mik-
i& me& vín, sem kennt er vi& bæinn og kall—
a& Malagavfn, er þa& þar injög ódýrt og þó
einkar gotl. Einnig iiafa þeir þar mikla gnregb
af fíkjum rúsínum og ýmsnni su&rænum aldin-
um. Afifermdum vi& bjer skipife og hló&um
þa& aptur me& vfn og rúsfnur. J>ví næst lje:t-
um vib akkerum og sigidum frá Malaga beint
móti liinni subrænu sólti, og vornm 20 júní
kl. 4 e. m. undir sjálfri mi&jarfearlínunni. Sát-
um vib þá aliir uppi á þiijum og sungum
fagra eöngva, liöf&ura vín á skálum og vorum
gla&ir. Rann skipife áfram braut sína fyrir
bagstæ&um vindi í inndælu ve&ri, og fær&i
okkur cptir 44. daga útivist í ágæta hðfn vi&
Rio de Janciro.
J>i& getife nú nærri hvafc jeg muni bafa verib
gla&ur í bjarta roíuu, a&Iíta þeuna fagra sta&,
baf&i jeg Icngi óskab þess me>an jeg var
heima; cn nú átti jeg eptir a& fá mjer hjer
atvinnu. Jeg beyr&i a& iijer í Rio væri
cngelskt íjelag, sem byrjab væri á ab búa til
stóra gufuvjel, sem átii ab hreinsa al't vatnib
og allan óhreinléika frá bænum, og vissi jeg
Irjer um bil stö&var þess; hjelt jeg því þang-
ab og fann ab máli einn af forstjórum þess.
þó jeg nú lítife kynni f ensku, veitti Iiann
mjer strax áheyrn, og tók mig inn f flokk
sinn. Starfa&i jeg nú þar um hríb, og lær&-
ist mjer brátt a& ta!a ensku. Jeg konr mjer
svo vcl vi& yfirmann minn, a& hann setti mig
eptir stuttan tíma yfir dálítin part' af verkinu
sem nmsjónarmann; en niargar liendur unnu
þar a& verki og voru verkamennirnir flcstir
portúgískir en yfirmeiiKÍrnir a& cins Englcnd-
ingar; unnu Jieir sjálfir Iítib annab en sögfcu
fyrir Og sáu um alít. Jeg haf&i fyrsta (ímann
í kauþ 2 milreis um daginn, og voru þa& al-
menn verkalaun, en hver milreis er hjer um
bil sem einn ríkisdalur í dönskum peningum,
en sjálfur var& nia&ur a& balda sig meb fæ&i
og húsnæ&i. Eptir þa& fjekk jeg 3 miireis
hvern dag, og mundu þa& þykja gó& daglaun
út á voru landi, Islandi. Ljek mjer nú allt f
Iyndi og rann iííib á fram í gle&i og ánægju.
En mitt upp úr því veiktist jeg af bló&sótt og
kom ínn á sjúkrahúsife og lá þar í 3 mánu&i;
var& jeg svo máttlaus og magur a& jeg gat
varia sía&i&. Rá&iög&u mjer þá margir a& jeg
skyldi reyna til a& komast þa&an og fara apt,-
ur til sjóar, og mundi mjer þá fylliiega batna,
því jeg þyldi iíklega ekki loptsiagifc lijer. Var&
jeg nú reyndar sjálfur þoirrar raeiningar og
þótti þó fyrir afc þurfa afc skilja aptur vi&
Rio. Jeg l'jekk svo leyíi ti! afc fara af spítal-
anura og var J>ó sárvcsall. Var hjer þá enskt
barkskip sem átti afc fara yfir ti! Kaliforníu og
vantafci á þafc timburmann, cn hjer er optekla
á sjófólki og há laun þess; jeg var því spurfcur
hvort jeg vildi ekki verfca mefc þessu skipi,
og baufc skipstjórinn mjer 5 pund steviing um
hvern mánu& (1 pund st. er nálægt 9 rd,);
sagfci hann a& jeg mundí undir eins ver&a
heilbrig&ur, þegar jeg kæmi út á sjóinn, og
var jeg kominn á fromsta stig me& a& fara.
En í söniu svifunum baufc þýzkur nia&ur mjer
a& fara til sfn, og kvafcst hann rnundi láta
reyna til a& jeg gæíi fengib heilsuna aplur.
Jeg varb nú gla&ari cn frá megi segja, og þáfci
jeg bofc hans án umhugsunar, cnda kom jeg
þar í rjettra foreldra hendur; ijct hann Jiýzk-
an lækni vitja mín á hverjum degi og í stuttu
máli veiíti mjer aila þá a&hjúkrun sem jeg
heffci verib lians eigin sonur, var& jeg svo á
stuttum tíma alheiil heilsu (Gufci sje lofi), og
iieli jcg aldrei fundib til neins meins sífcan.
J>essi ma&ur kom hingafc tii Rio fyrir
hjcr um bii 12 árum, og var þá fátækur sjó-
ma&ur; haffci hann mestan hluta æskuára sinna
verib í förum sem matrei&slumaíur á kaup-
skipum og herskipum, sífcan sem umsjónar-
mafcur yfir vistafor&anuru á stórum fólksfluttn-
inga skipum, og var hann þa& cinnig þegar
hann kom hingab. Gekk bann þá a& eig3 fá-
tæka stúlku sem koin mcfc foreidrum sínum
frá þýzkalandi á sama skipinu. Settist liarin
þá hjer a&, og haf&i ofan af fyrir sjer og konn
sinni me& því ab halda ofuriítib veitingahús
fyrir útlent sjófólk. Græddi hann brátt mikib
fje, og hefir einlægt au&gast sí&an, svo nú má
liann lieita stórríkur ína&ur. Ilann á bjer þrjú
mikil hús í sta&num, tvö veitingahús (Hotei)
og citt ölbeituliús (Bierbrauerci, Fabrica do
cerveja). Iijá þessum manni iiefi jeg verib
sí&an og cr þa&>nú or&ifc lijer um bil hálft
annab ár; liefir liann ekki farife me& mig eins
og jeg væri honum undirgefinn, heldur Iáti&
mig dcila liekk og borb me& sjer og konu
sinni og börnum, sett niig sem umsjónarmann
yfir eitt af húsum sínum, og goidifc rnjer há
laun. Jcg hcfi því lifa& hjer hinu bczta og
ánægjulegasta lífi, sem jeg úska kunni, og
ekki fundifc a& tíminn Ici& svo fljótt; má jeg
sjálfur játa a& jeg hcíi cins og sofib, þar sem
jeg skyldi aidrei á öiiu þessu tímabiii skrifa
ykkiir ireiua línu. J>ó liefi jeg ekki aiveg
solib, lieidur varifc tímanum svo ve' sem jeg
kiinni eptir mínum litiu kröptum, sparab mjcr
saman dálitla fjármuni, aflafc mjer töiuver&rar
þekkingar á mörgum Iilutum, og lært lnngn-
málin, sem eru manni nreira ver& cn inargir
peningar; hafM jee: lengi þrá& þa& mc&an jeg
var heima á Islandi.
Jeg hefi nú getib um hi& hc'zta, scm kom-
i& hefir fram vifc mig á Jiessu tínrabiii, og vil
jeg svo mefc fám or&um slcýra lijer frá stafcn-
um Rio dc Janciro, og 'andinu umiiverfis hann.
Rio de Janeiro er cins og menn vita höf-
n&sta&ur iandsins, Brasilíu, og stendur hann
innari til vifc vík eina cfca fjörb, scm skerst
inn í landifc, er innsiglingin örmjó, og standa
þar tveir kastalar sinn hverju mcgin. J>ar
ver&ur livcrt skip, sem vill inn til Rio, a&
skýra frá hvar þa& cigi heima og liva&an þafc
koml, á&ur cn þa& fær Icyfi til afc sigla inn á
höfnina. J>essi vík er stór uin sig þegar inn
kemur, og alselt fjölda rnörgum eyjum og snrá
hólnium, er byggfc á þeim flestum, og þar
cinkar frjóvsamt og faguvt. Rio er fjarska-
lcga stór ummáls, og eru fjölda margir aidin-
gar&ar hjer og iivar innan unr bæinn. Ilúsin
eru afc mestu leyti skipulega gjörb og giitur
flestar beinar og brei&ar, og ailar sleiniagfar;
þó standa en þá Iijer og bvar eplir frá fyrri
tífcum' hrörlegir smákofar, innan um hinar
skrautlegu haliir og fögvu stórbygginvar. og
cru margir af þessum kofum ni&ur rifnir á