Norðanfari - 10.07.1866, Blaðsíða 2

G. grein.
Lagaboíi þetia öfclaat gildl 1. dag Júlím.
1867.
Eptír þessu eiga allir hlutabeigendur sjer
þegnlcga ab hegía.
T i 1S k i p u n
urn vinnuhjil á í.slandi.
(Kaupmannahöfn, 26. dag jandarmánaísar 1866).
Vjer Kristján hinn Níundi o. s. frv.
Gjörum kunnugt: Eptir a& Vjer höfum meh-
UjkiS þegnlegt álitsskjal Vors trúa alþingis um
frumvarp, sem fyrir þa& hefir veriíi lagt til
tilskipunar um vinnuhjú á Islandi, bjdtum Vjer
og skipum fyrir á þessa leiS:
1. grein.
Hver mabur, sem er fullra 16 ára ah aldri,
má ab lögum ráha sig hjú, þó meí> ráhi og
vilja sðknarprests sfns, sje hann ófermdur.
Vístarráfcum þeirra, sem yngri eru en 16 ára,
ráí>a foreldrar ehur abrir forrátamenn.
2. grein.
Engin vistarráö skulu vera bindandi fyrir
Iengri tíma en 12 mánuti f scnn; en gild
skulu vistarráh, þótt skemur sje umsamih, þó
því at) eins, ab þau standi til næsta hjúaski!-
dsga á eptir.
3 grein,
Ileimilt 8kal hjói, eins og verib hefir, ab
vista sig bjá tveim etmr fleirum, til hehninga,
þribjtmga o. s. frv.
4. grein.
Ilinn almcnni skildagi vinnnhjúa skal fram-
vcgis vcra á ári hverju 14. dag maíinánatar.
Samt skal í hjerutmm þeim, þar sem hjúaskil-
dagi nú er haldinn á öbrum tíma árs, fara
eptir venju þeirri, sem verit) hefir, nenia ber-
’ ’ga hafi verih tekife fram, þegar vistarrábin
jörtust, ab skildaginn skuli vcra annar.
5. grein.
Ef hjú ræbur sig hjá ötrum manni fyrir
jól, þá skulu þau vi3tarráb ógild nema hós-
bóndi ebur hjú hafi iátíb hitt vita, ab þab eigi
viiji endurnýja vistarrátin fyrir næsta ár.
Ef matur ræbur vísvitandi annars lijú, þá
verbur hann iim þab sekur um 5—lOrdl,
6. grein.
ITúsbóndi slcal, nema öbruvísi sje um
samib, láta sækja vistrábib hjú sitt í ákvebinn
tíma og farangur þess, er ekki nemi meiru en
klyfjura á einn Iiest; og skal húsbóndi annast
þann flutning á sinn kostnab, og ekkilátaþab
rýra um samib kaup.
Ef iuísbóndi vitjar ekki hjúsins á rjett-
um tíma, skal hann annast um ab koma því
fyrst um sinn fyrir á öbrrim stab, og greiba
því, auk umsamins kaups, allan þann kostnab,
sem dvöl þess annarstatar hefir í förmebsjer;
en hjúi skal skiit ab vinna húsbónda ailt þab
gagn, sem þab getur, á þcim stab, scm þab
getur, á þeim stab sein þab dvelur á um stund-
arsakir. Vitji húsbóndi ckki Iijúsins fyrir
þingmaríumetsu, er lijúib ekki lengur btindib
vib vistarrábin, og varbar þab húsbónda eptir
11. grcin. Hib sama cr og ef iijúib ílytur sig
sjáift á hann og hann ekki viil veita þvf vib-
töku án liigiegra orsaka, og skal hann þá ab
auki greiba því sanngjarnan ferbakostnab fram
og tilbaka.
7. grein.
Hdsbóndi getur neitab ab vitja hjús, er
hann liefir rábib í vist til sín, ebur ab vcita
þvf móttöku af þessum ástæíum:
1. Ef hjúib, eptir ab þab var rábib f vist-
ina, hefir drýgt einhvcrn giæp, sem ab al-
mennings áliti er svívirbilegur.
2. Ef hjúib, um þab leyti sem þab á ab fara
í vistina, hefir einhvem naeman ebnr vib-
bjóbslegan sjúkdóm, elur þau veikindi eb-
nr lfkamamein, ab vissa sje fyrir þvf, ab
þab verbi ófært tii vinnu alit fram ab þing-
maríumessu ebur lengnr.
Ef Hjúib kann ckki tii þeirra vcrka, sem
áskiiib var ab þab skyidi kunna, þá er þab
var rábib í vistina, og scm þab þá þóttist
kunna til, ebur ef þab iie'fir einhverja þá
ókosii, er þab þá neitabi ab hafa.
4. Ef hjúib heíir tælt húsbóndann á sjer meb
föisubum vitnisbiiríuiTi, þá er hann rjeli
þab til sín
8. grcin.
Hverju hjúi er skyit ab fara þegar í vist-
ina er húsbóndi vitjar þess; ef húsbóndi fyrst
um sinn fær því annan sainasíab (smbr. 6. gr ),
þá er því og skylt ab fara þangab. Ef hjúib
færist nndan þessu án Iögmætra orsaka, þá er
húsbóndinn eigi lengur bundinn vib vistarráb-
ín, og varbar þab hjúiiui eptir 12 grein. Hib
sama er og, ef svo befir verib um sairtib, ab
lijúib skuii íiytja sig sjálft í vistina og þab
ab nauísynjalausn dregur ferb sína viku lengur.
Nú getur hjúib eigi farib í vislina þegar
luísbóndi vitjar þess, og cr því eigi sjáifu um
þab ab kenna, þá er luísbónda eigi skylt ab
vitja þcss aptúr, lieldnr skal hjúib sjáift kosta
feib sína í vistina og leggja af slab jafnskjótt
og þub getur; en dragi þab ab naubsynjaiausii
ferb sína viku lengur, variar þab því eptir
12. grein.
9. grein.
Nú fiytur húsbóndinn'eptir ab vistarrábin
eru gjörb, en ábur en vistartíminn byrjar, þrjár
þingmannaleibir á landi eía 5 vikur sjóar burtu
frá þeim bústab hans, þar sem lijúib átti ab
fara í vist, þá er því eigi skyit ab fara í vist-
ina. Ef húsbóndi fiytur af laudi burt, skal
hann ab auki greiba lijúinu kaup og mafar-
verb fyrir vistartíma; þann, er um var samib,
nema því ab eins, ab hann útvcgi því abra
vist jafngóba.
10 grein.
Ef hósbóridi á ólögiegan hátt heidur hjúi
kyrru í vist hjá sjer epiir skiidaga, þá skal
Iiann, ef önnur lög ekki ákveba nreiri hegning
eptir þvf, scm máliy cr lagab, sektast um 2 tíl
25 ríkisdali og gjalda skababætur fyrir þab
tjón, sem af þessu hlýzt. Varni Iiaiin hjúinu
ab komast í tækan tfma í abra vist, er þab
hefiv rábib sig í, og hjúib fyrir þá siik- missir
af viatinni, þá greibi hann lijúinu aiit þab kaup,
er því var licitib í þeirri vist, er þab átti ab
7 fara í og þar ab auki maíarverb fyrir vistar-
tíma þann, scm um var samib.
11. grein.
Ef húsbóndi tiptar vistarrábum án lög-
mætra orsaka , þá skal hann gjalda hjúi kaup
og matarverb fyrir vistartíma þann, sem um
var satnib. Matarverb karimanns skal vera
eilt hundrab á Iandsvísu fyrir hverja 12 inán-
uti, en kvennmanns þtibjungi minna.
12. grein.
Ef iijú riptar vistarrábum án iögmætra
orsaka, þá skal þab grciba húsbónda siíkt,
sem liann liefbi átt ab gjalda því í kaup fyrir
vi-tartíina þann, er um var samib.
13. grein.
Eigi tná húsbóndi meb neinum samningi
afsala öbritm vistarráb yiir hjúi sínu, neraa
þab eamþykki. Nú deyr húsbóndinn, og skal
þá vistarrábunum áfram haldib meb ekkjn liatis
ebtir búi, ef búnabur stendur; en ef búi er
brugMb, skal búi skyit ab útvega hjúi abra
vist jafngóba, því ab kostnabailausu, en ella
gjalda þ\í sem fyrir vistairof (11. gr. smbr,
30. gr,).
14. grein.
Húsbóndi skal veita hjúi sínu vibunaniegt
og nægilegt fœbi, svo og láta veila því mrga
þjónustu og ieggja því tii venjulegan rdmfafn-
ab, skæbaskinn og annab, cptir því sem venja
er til í hverri sveit hjúum ab veifa ank kaups.
15. grein,
Ilve mikib hjúib skuii hafa í kaup, íhverju
og livenær þab sknli goldib, skai komib undir
því er húsbóndinn og hjúib hafa orbib ásáít
um. Nú hefir ekki veiib ákvebib nm upphæb
kaupsins og skal hjúib liafa svo miltib ( kanp sem
þar er sveitarvenja ab gjalda bjúum á því reki.
Geti hjú söktim kiæbleysis eigi gengib ab
allri vinnu, hefir Íiúsbóndi heimting á, ab þab
taki nœileg föt upp í kaup eifi, þótt Iijúib iiafi
áskilib sjer þab í öbrum eyri, og skai þab korna
jafnt nibur á alla aura ef kaupib er áskilib í
ýmsum ákvebnum aurum.
Rjett goldnir eru hjui í káttþ peningar og
ailir aciir aurar þcir, er. gjaldgengir eiu í kaup
eptir sveitarvenju, hafi okki verib ákvebib milli
liúsbónda og þess, í hverjn greiba skuii kaupib;
og skal, þegar iagbir skulu peningar í httndr-
ub, virba þá eptir vcrblagsskrár mebaiverbi.
Hafi ekki verib öbiuvísi um samib, skai
eindagi kaupgjaldsins' vera undir eins og vist-
aitíminn er á enda.
1 6. grein.
Hjúib skal vera háb þeirri stjórn og reglu,
er húsbóodinn setnr á lleiinilinu, ebur sá, sem
fyrir hans liönd á yfir því ab segja, og vera
iionum aubsveipib; þab skal af ítrasta megni
stunda gagn liúsbónda síns, og ganga lil all-ra
veika, er því eru skipub, nema einhver sjer-
stakur óvanalegur Iiáski fylgi þeim, og leysa
þau af liendi eptir fremstu kröptinn.
Nlí er Iijú ráöib til ákvcMnna starfa, og
skal því þó skylt ab ganga ab öiium heimiiis-
verlaim og öbrutn störfum, sem eru sambobin
stöbu þess, þegar þörf krefur og ckki cr cbr-
um á ab skipa.
17. grcin.
Eigi má hjú án samþykfcis húsbónda fá
annan til ab gegna verkum sínnm,
18. grcin.
Iljú skal bæta luisbónda sínum hvéit þab
tjón ebur skemmdir, cr þab veldur horitim vís<-
vitandi ebur af skeytingaileysi, ebur af því,
ab þab eigi kann tii þeirra verka er þab Ijezt
kunna, er þab rjebst í vistina, og eins hvert
annab tjón ebur skennndír, er húsbóndi bíbur
fyrir óhiýbni þess; svo á hjú og ab greiba hús-
bórida skababætur fyrir vinnútjón þab, er frann
bíbur, fyrir þub ab hjú er sctt un^dir lagaákæwt
sökiim glæpa, er þaÖ fremur. Skal liúsbónda
heimilt ab liaida jafnmik'u cptir af kaupinu,
scm skababótunum nemur.
19. grein
Fyrir óldýöni, |>rjózfcu, mótþróa ebur ili-
yrbi vib iiúobændur sína cbur þann, sem fyrir
þeirra Iiönd á yfir því ab segja, skal iijiíib
sektast ura 1 — 20 rdl.; en setji þab sig upp á
móti þeim cöur áreiti þá í vcrkum, þá sektist
þab um 5 — 5.0 rdl., nema svo sje ab þaö liafi
unnib til meiri hegningar eptir öbrum lögum,
20. grein.
Hjú eru undir liúsaga þangabtií þan eru
orbin 16 ára. Sje húsaga beitt vib siík lrjd
fyrir yfirejónir þær, sem nefndar eru í 19.
grein, fellur burt hegning sú, sem þar er
ákvebin.
21. grein.
Nú sýkist Iijú eÖiir slasasi, og cr um aÖ
kenna ótillilýbilegri hreytni sjálfs þess, þá skal
þab sjálft kosta lækninguna og endurgjaida hús-
bónda fæbi og hjúkrun rneban þab var sjiikf,
og cigi á þab heimting á kaupi fyrir þann
tfma, sem þab er frá verkum.
22. grcin.
Ef hjú slasast ebtir veikist, og er um ab
kenna ótilhlýbilegri breytni húsbónda, hvort