Norðanfari - 06.10.1866, Blaðsíða 3

band viS pkipi’S, en hínn var laus fljðtandi í
brimlöbrinu en meb ö&rum komst hann í að
bjarga sumum þeirra manna untlan er lausir
menn höfbu handfest, og vjer ætlum hann hafi
verib meb þeim fyrstu af) ná til 2 manna er
upp rak dauða, en frá því aí) skipib f<5r að
rofna, og fólkib að skolast úr því, var hægt
aB sjá hvernig Yngvi reyndist, enda var mjög
stuttur tími til að fá annan í hans stab, þar
til öll björgunarvon var úti. þeir tveir menn
hverra upphaflega annar bjarga&i 2, en binn
1 manni vörbu, sjer mjög til og voru eí sjálf-
bjarga meb þá undan, og margir fleiri sáust
lítt fyrir, og Yngvi í vafcnum fór aidrei svo
djarft sem sumir lausir menn og síbur cn ekki
í neina lífshættu. þessa sögu vora vitnum
vjer til almennings þess er á horfði.
Skrifað í Reynis- og þykkvabæjarklausturs-
sóknum i ágústm. 1865.
f>eir af sýslamanni yfirheyrbn,
þ>, Gíslason. 0. Jónsson.
þeir af skipbrotinu,
0. Gíslason. G. Olafsson.
J>essir allir áhorfendur,
B. Brynjólfsson. G. Einarsson. A, Jonsson.
II. Eiríksson. Einarsson. Jón Jónsson.
E. Einarsson. G. Snorrason,
0, Ávnason. B. Jónsson.
J. Jónsson. K. Bevenfsson
A. Einarsson. St. Einarsson.
Ö. Árnasson. A. Jónsson.
G Einarsson. J. Einarsson.
J. Ögmundsson. M. Rjörnsson. 0. Ketilsson.
H. Einarson.
A. Andrjesson.
F. Einarsson.
B. Einarsson.
B Björnsson.
I. Björnsson.
I, Tómaeson.
EINSKONAR TÚNASLJETTDN.
Eptir þab jeg fór ab liafa vit á heyverk-
um, sá jeg ab þúfurnar voru hinar óþörfustu
fyrir sláttumenn og öll heyverk; og leit jeg
fyrir þab til þeirra óiiýru auga, og óskabi ab
gæti orfcib sá mabur ab sljetta þær þegar jeg
væri orbin stór; en þær uxu mjer í augum
meb aldrinum, og cptir ab jeg fór au búa,
treysti jeg mjer enn ekki aö rábast á þær
fyrir fjöldasakir, því jeg var þá fjelítill ein-
virki ineb fjölskyldu ; og báru þær mig þannig
ofuiliba. Enn eptir 8 ára búhokur rjebist jeg
1 ab kaupa plægingu á smáþýfban hálfan teig
utan túns og voru þab minni ósknp en jeg hugs-
abi, ávo eptir 4 ár þegar jeg fór í burt af
þeirri jörb, hafbi jeg þó fengib bættan kostnaö-
inn af blettinum. En eptir ab jeg kom á þá
jörb, sem jeg er nú búin afe vera á full 6 ár,
tók jeg uppá því at> brúka þúfurnar til ýmis-
legra búsþarfa; jeg risti af þeim þaktorf—líkt
og grundatorf — eg þakti meb þeim hey, hús
og kýrbása, jeg hef stdngib þær úpp í óvand-
aba veggi, hiabib þeim fyrir hey, og brúkab
þær.til hvers sem jeg heí getab. Svo hef jeg
sljettab og jafnab þær á eptir í hjáverkum
mínum, og borib dugiega afrak og mob ofan
í hvers árs stykki, og fengib gott gras á þribja
sumri. Meb þessu móti er jeg búin ab sljetta
600 £7 fabma, ebur 100 ZZ7 fabma á ári til
jafnabar síban jeg kom þar sem jeg er nú,
og hefir nijer orbib þetta Ijett og skaclíiib;
og ef þessu færi fram í 162 ár yrbi túnib
allt orbib eijett, og jafnvel fyrri því nokk-
ub er sijett af náttúrunni — dropin hoiar
steininn. —
Meb þessu lief jeg unnib tvö verk í einu,
bæbi unnib í þarfir mínar, og sljettab, og var
mjer þub liægra, enn sækja torf og hnausa í
úthaga; 200 EJ fabmar liafa legib mjer arb-
lausir í flagi á ári hverju, og tel jeg ab jcg
haíi misst þar 2 töbuhesta; en flögin á 4., 5.
og 6. ári hafa aptur bætt mjer þab upp, því
þá hafa þau spi’ottib ágætlcga, svo framt dug-
Icga hafi verib á borib. Mjer virbist þvf ab
engin búar.di sje svo kraptlitill eba fátækur,
ab hann gæti ekki sljeítab uppá þennan máta
part korn á ári; jeg veit sú fásinna á sjer
stab, hjá snmum ab víija ekki róta þúfunum,
vegna töbumissirs; enn þab er nú iíkt eins og
ef menn vildu ekki leggja lób í sjóinn svo
beitan þyrfti ekki ab leggjast í söiurnar.
10. 10.
RITSTJÓRI MINN!
þjer liafib einhverju sinni hreift því í
blabi ybar, ab fróbiegt væri ab fá skýrslu úr
sveitunum yfir þab hvab margt af saubfjenabi
misfarist árlega af ýmisiegum kvillnm og slys-
um, og þar eb mjer þúíti einnig fýsilegt ab
vita um þetta hjer í byggbarlaginu, eÍHkum af
því jeg vissl, ab venju framar ásótti fjenab
ýmisleg óáran næstl. ár, þá hefi jeg komizt
eptir því lijer í brepp, hvab margt af saub-
fjenabi misfarist hefir, og ab nokkra leyti af
hvaba orsökum, á tímabilinu frá 1. nóvember
1864 ti! sömu tíbar 1865, og læt jcg hjer
meb fylgja lista yfir þab.
Á fóbur mun hafa sett verib haustib 1864,
hjcr um bil hálft sjölta þúsuud fjár, en á
fjall rekib vorib eptir lömb og fullorbib ná-
lægt 4870, hvar af aptur vantabi um haustib
82 og voru þar af eldri en lömb 22 kindur,
ab jeg meina, allt svo hefir þá farist, af því
um haustib upphaflega ásetfu fje 340 yfir árib,
nærfellt 1 kind af iiverjum 16, auk þeirra 60
lamba sem vantabi af fjalli. þenna skaba yfir
höfub er ekki hægt ab reikna áreibaniega til
peninga, þó vil jeg gjöra nokkra áætlnn wm
þab, og skal hún þá fyrst gjörb um þab bráb-
dauba fje, afnot þess eru mjög misjöfn. þab
bcr ekki sjaldan vib á haustum og framan af
vetri, ab þab ferst út um hagan, og finnst
ekki fyrri en þab er upp jetib, verbur því ab
engum notum nema ef telja skyldi litlar ullar-
reitur og nálega ab segja er lillu betra — ef
kindin verbur sjálfdaub á annab borb — þó
hún finnist fijótlega og ósköddub, þá eru kropp-
ar og einkum innvols af þeim skepnum svo
illa útverkab ab þab getur naumast heitib
manna matur. Sldnnib og mörinn er líka tölu-
vert afnoth verra.
þær saubkindur er þenna vobakvilla fá,
sem menn geta hnífskorib, eru sárfáar, eins og
kunnugt er, en um þann missir kunna sumir
ab segja, ab hann sje skabiítill, þar brábafárib
drepi flest fyrri part vetrar, á meban skepnur
sje nærfellt í fullum holdum, og holiur sje
haustskabinn, en þab er engan veginn svo, þab
er ætíb skabi ab missa skepnuna — enda þó
mabur hafi hennar fiill not, eins og hún kemur þá
fyrir ■— á hverjum tíma árs sem er, nema
um slátrunartíma á haustum, því þó kindin
missist fyrri part vetrar, þá er hún þó tölu-
vert farin ab rírna, bæbi á hold og tnör svo
ullar vöxturinn vegur ekki upp á móti því,
og litlu vcrbur mabur fóburbyrgari fyrir þab
þó fækki svona, um eina og eina kind, t. a. m.
6 af 100 enda þó allar sje frá i þorraiok;
optast drepur brábafárib vænstu ldndurnar og
sjálfsagt á bezta aidrinum, lömb, ær og saubi
á annan og þvibja og stundum á fjórba vetur,
gjörum þab hafi verib háift ær en ekki meira en
Á saubir — því þeir eru hjer óvíba— og -J'
lömb. þab er því víst ekki um of þó skcpn-
ur þessar sje mefnar sem framgengnar upp
og ofan 5 rd. 64 sk. hver, hvar upp í þær
munu vart gjöra til jafna&ar meira ■— þó meb
sje reiknabur fóbursparnaburinn — en 2 rd.
64 sk. cptir því veríur þó skabinn & hverri
kind 3 rd.
Höfubsóttin heflr ab öllu Icyti ólíkar ao-
farir brábapeslinni utan ab hön tekur skepn-
ur á sama aldurs reki þó máske fleiri aflömb-
um. Flest ferst af kvilla þessum á vorin og
seinni part vetrar, því á haustum skera menn
þab sem ásjer, er því optast mjög rýrt en bú-
ib ab eyba fóbrinu, gjörum ráb fyrir ab sinn
helminguvijin sje af hverju fuliorbnn og lömb-
um (gernlingum) og má þá meta hverja kind
til jafnabar 5 rd. en vart mu-nu þær tii jafn-
abar botga meir en helming þess, verbur þá
skabinn á hverri kirid 2 rd. 48 sk.
Uppdráttarsýkin, eba liordaubi er sá skaba-
mesti kinda missir, því þeirra skepna hafa
menn sárlítil not, og engin ab kalla nema nli-
arhárib, setjum svo ab af kindum þessum hafi
verib | ær, en Á geinlingar tiljafnabar 5 rd. 32
sk. hver, en arburinn 1 rd. verbur þá 4 rd.
32 sk. skabinn á hverri kind.
þá er nú epíir þyngst hvab er, þab er
ab meta skaban af því sem kallab er ab hafi
tapast af ýmislegu, svo sem af lungnasótt,
meinsemd, vatr.ssótt lamb-burbi, júgurmcini og
í hættur m fl. Af þessum tilefnum ferst fje
jafnabarlega á öllum aldri, og á ýmsum tíma
ársins, er því ómöguiegt a& gjöra nokkra á-
ætlun sem iiærhæfis sje um skabann af þcss-
um kinda missir, verbur þvf ab reka á þub
sleggjudóm, og gjöra ráb fyrir ab heltningigr
þessa fjár hafi verib lömb ebur gemlingar, en
belmingurinn sjofMÍIorbin og hefbi því mebalverbiS
orbib 5 rd, á hverri kind á vorinu, siengja síban
þessu fje saman vib höfubsóttar flokkinn og
láta þab borga helmingiiyi, verbur þá skab-
inn á liverri klnd 2 rd. 48 sk.
þab sem af fjalii vanfar, er sjálfsagt al-
veg tapab, og mun fjærri lagi ab meta full-
orbnu kindurnar — sem fle.star vóru vetur-
gamlar —, 4 rd. hverja en lambib 2 rd. Hjer
vib bætist enn nú, ab um vorib 1865 voru
taldar til búskapar töfl'unnar 196 ær geidar
flestar ef ekki aliar munu þær liafa átt meb
lömbum ab vera, nokkrar af þeim hafa máske
átt lömb um eba eptir fráfærur, somar verib
alveg Iamblausar, en flestar má rábgjöra ab
hafi misst lömbin á vorinu, og þvf tapast
meira og minna af sumargagni þeirra, skabann
á hverri á, má því óhætt gjöra 2 rd. 48 sk.
eptir þessari áætlun verbtir skabinn:
á því brá&apestar dauba fje 435.rd. „ sk.
- höfubsóttar dauba fjenu , 100 - „ -
- uppráttar dauba fjenu , . 108 - 32 -
- af fjalli vatitandi fullorbnu fje 88 - „ —
- af vantandi lömbnm ... 120 - „ -
- ýmislega daubu.fje .... 270 - „ -
- vorlamba missirnum . . . 490 - „ -
Allur skabinn 1611 - 32 -
þetta má kaliast ærib mikill skabi á einu
ári í jafn fjárfáu byggbarlagi, sem þ.stta er
— og mun þó ekki ofreiknabur —, en merki.
legt er þab, ab menn vita ekki tii, ab á þessu
ári hafi nokkur saubkind farist af dýrbítir hjer
í hrcpp eins og þab er líka fremur fátt sem
af fjalli vantabi i samanburbi vib sem í öbr-
um sveitum á sjer stab.
SKÝRSLA
yfir saubfjenab þann sem misfarist hefir í Saur-
bæjarhrepp frá 1. nóvetnber 1964 til sömu
tíbar 1865.
Af ferábapest . . . 145
Af höfu&sótt..............................40
Af uppdrætti..............................25
Af heimtum........................ • • 82
Af ýmislegu . . .....................108
Samanlagt 400
Ritab í júnímánubi 1866.
K. Sigurbsson.