Norðanfari - 23.10.1866, Page 1

NOBBAMM.
5. Ált.
þJOÐÓLFUR OG FJÁRHAGSMÁLIÐ.
þjófcölfi Iiefir þótt naubsyn ab skyra fyiir
lestnduin sínuin, hvcrs vegna þiugn afur Vest-
ur-Skaptfellinga J 6 n Gufcmundsson hafi
„lent f'ndvcrf tn“ vifc þann flokkinn þingrr.anna,
er liann hefr áfcnr jafnan fylgt á alþingi, efc-
ur mefc iifcruin orfcum, hvers vegna Jón Gnfc-
niundsson var^forseti og forseti alþínpis, einn
af forvígismönnnm vors fslenzka þjófcflokks,
hafi ntí gengifc íír þ>eim flokki og f hinn danska
andvígisflokk móti landi sínn og þjófc í hinu
merkasta máli.
þafc er öll vorkun, þó Jón Gufcmundsson
gjöri sig þrefaldan f rofinu efca meira, þegar
hann setlar afc fá þjófcólf til afc forsvara þetta
og þvíumifkt, en forsvarifc hefir, því mifcnr,
keim af þvf, srtn þcim er borifc ó brýn er
kasta trú sinni og taka upp afcra; afc þeir
verfci sem heiskastir mó)i hintim fyrri skofc-
uniun sínum, og sfnnm fyrri vinum. þetta
sannast í fySlsta máta ó fjórhagsgrcinum þjófc-
ólfs, því yrfci sú skofcun ofan á, sem hanri
fiamfylgir níi, þá vmri allt þafc eyfcilagt sem
blafcifc og ritstjóri þess, e?k „frumritstjóri*
hefir nú framfy-lgt um möig ár; og sama er
afc eegja um mefcferfc hans á vinum sínuin,
því þó hann eins og gjöri njer far um afc lflafca
sem mestu hóii uppá Jón Sigurfcssonþá
er tilgangnrinn sýnitegnr, og hann er sá, afc
leytast vifc afc sannfœra alla íslendinga um,
afc hann eigi ekkeit traust þeirra lengur skilífc.
Vjer þykjumst nú vita mefc visso, afc> Jón
Sigurfcsson mnri riía urrv mál þetta svo fljótt
sem hann getur komifc því vifc, og vjer tieyst-
um því, afc hann iuuni svara bajfci greinilega
og vel f alla stafci frá voru þjófclega sjónav-
mifci, frá því sjónarmifci, sem vjer Islending-
ar heffcum vonast eptir, afc þ>jófcólfur heffci
stafcifc á, og þafc jní hvafc mest, þetta blafc, sem
svo opt kaliar sig þjóblafc vort. En vjer get-
um samt sem áfcur ekki bundizt þess, afc leggja
nokkur orfc í nú þegar, og vjer vonum afc
fleirnm en oss eiuum muni virfcast þau nóg
til afc sýna os sanna, afc þeir Jón Gufcmunds-
son og þ'jófcólfur, og þeir sem þeim fylgja,
eru á röngum vegi í þe=su rnáti.
Vjer skiitum afceins taka fram fáein atrifci:
1. þjófcólfur segir afc alþing liafi kastafc stjórn-
arfrumvarpinu og batnafc tilbofci þess. þetta
SAGA RÓRERTS PULTONS.
Gtifuskípin ern eitt afþví, sem menn hafa
fundifc upp á seinni tímum, og elft hefir vel-
gengni þjófcanna meir en allar afcrar nýungar.
Gufuskipin eru miklu fljóiari í ferfcum en
seglekip, nema þau bafi brafcbyri nótt og dag,
og geta jafnan komifc þangafc, sem þau eiga að
fara á ákvefcnum tíma. Logn og mótvindur
tálma svo lítifc ferfc þeiria. Sífcan þau komu
upp hafa greifcst og aukist margfaldlega vöru-
fluttningar og ferfcir milli landa oe þjófca; marg-
fa|t lleiri. en áöur bafa veiifc á ferfcum, og
vifckynning fjarlægra þjófca liefir marglaldlega
aukizt þafc er einsng gufuskipin iiafi fært
mannheimin saman í eitt fjelag. Afþvfgufu-
skipin hal'a greitt svo mjög alla flutninga, tiefir
verzlunin aukist og vöiumágnifc; því þegar
svo aufcvelt giörfcist afc selja og flytja unnar
Og óunnnr vörur, Iivatti þafc menn ab auka og
bæta sem mest alla atvinniivegi svo nieira
fengist ti! afc verzla mefc. þetta hefir gjört
jarfcir nianna og afcra atvinnu dýrnuelari og
aukifc velgengni þjófcanna. þ>á kvcfcur og
mikifc afc þeirri breyiinpu, sem gnfuskipin haf'a
gjört á allan bernafc á sjó, til afc Ijetta sigur-
AKUREYHI 23. OKTÓBEK 1866.
er rangbermt. Alþing hefir einmitt lýst því
yfir, afc þafc fallist á og s a m þ y k k i fium-
varpifc afc afcalefniun til, afc því ieiti sem þafc
bofcar alþingi fjárforiæfci, cn þafc iicfir mót-
ma it frunivarpinu afc fotn.inu til, af því þafc
lýsir þeirri fyiirætlan etjórnar’nnar afc ieggja
frumvarpifc ui.dir danskt ííkisþing, og þar n.eb
afc veita r'kisS ingi Ðana aíkvæfcisrjett og for-
ræíi yfir Islandi og yfir atþiugi, sem þafc hvorki
befir átt nje á, og af því frumvarpifc þannig
innihindur í sjer nyiendu kúguri, sem Islei d-
ingar erti^orínir þreyttir á, og sem þeir og
J’jóíólfur- sjálfur hafa ávaiit afneitafc.
2. J jófcólfur segir afc stjóinarfrumvaipifc hafi
veitt eindregifc ti’bofc um gjálfforræfci handa
oss. þetta er öldungis ranghcrmt. Stjórnar-
frumvarpifc veitti einungis tilbofc um fjárfor-
rsefci, og þó þannig, afc ísland gæti átt von á
nm tólf ára bil, afc fá ákrefcna summu á ári
frá Danmörku, og alþing mundi þá líklega
mega skammla úr þessari sununu. En lijer
var ekki svo mikifc sein vissa fyrir, hvortríkis-
þing Dana stæfci vifc afc láta þessa summu, efca
ekki, enn sífcur var nein vissa fyrir árgjaldi
Dana ejitir þessi tólf árin; og hvafc sjálf-
foræfifc snertir þá var svo langt frá, afc til
þess væri noltkur útsjón afc ein grein frnm-
varpsins benti jarnvel til, afc ístendingum væri
nokknrt atkvæfci ætlafc um stjórn sfna þar sem
mest á rcifc, seni er í ráfci konungs, þar sem
seinuslu úrstlit málanna verfca. Mcfc öfcrum
oifcum: fruFnvarpifc gaf úts^ón tileinskonar vifr-
ini, afc kalla má, af ffjápforvæfci nm nokkur
ár en alls enga útsján til Sjáí fforræfcis.
Sjálfforræfci liggur einmitt í stjórnarbóta-
málinn og þess úrslilum, cn þafc var svo
fjærri, afc Stjórnin Ieggfci þafc roá! fyrir, ab hún
tekur þafc einmitt fram afc hún afcgreini nú
fjarhagsmálifc frá stjórnarmáiinu, og haidi stjórn-
armálinu apfur, jafnvel þó hún sjálf h«fi sagt
áfcur optar en einusinni, Jafc þessi mál væru
svo samtvinnufc, afc þau yrfcu afc fylgjast afc.
f>jófcólfur blandar alveg saman sjálfronæfci og
fjárlorræfci.
3. þjófcólfnr læfur svo sem skilja, afc uppá-
stungur nefndarinnar á alþingi hafi bætt úr
þessum og öfcrum göllum fnimvarpsins. þetta
er hjegómi og eintnmt skjal; þvf bvorki J>jófc-
ólfur nje Jón Gufcnnmdsson geta ábyrgzt, afc
inn, byrgja berskip inn á höfnum og verja
Iöndin fyrir herhlanpum af sjó.
Hver, sem hefir farifc á gufuskipi mun
minnast þess hvafc skemlilegt þafc er og bag-
kvæmt afc geta komist leifcar sinnar um sjó-
inn, hvernig sem vifcrar, þegar seglskipin kom-
ast bvergi þá logn er, efca hrekjast til og
frá í mótvindum.
Mörgum mun því þykja frófclegt afc vita
hver fyrst fann upp guftiskip, hvar hann var
og hvernig honum gekk þafc.
þ>afc beíir reynst svo á öllum heimsaldri,
afc þau fyrirtæki, sem horft hafa mannkyninu
til mestra heilla og hagsæida hafa átt eifitt
uppdráttar, þeir sem befja þau, verfca jafnan
afc sæta margskonar strífci og baráttu og Iiefir
þurft iiifc mesta þrek og þoigæfci til afc sigr-
ast á öllum þeim mótspyrnum, sem slíkir mrnn
ha'a orfcifc fyrir. Og þó hafa þeir sigrafc og
sýnt mefc því afc þeir voru veikfævi aifcri stjórn-
ar, mannkyninu til frama og blessunar. Seinni
aldir hala notifc ávaxtanna af vizku þeirra,
þreki og þolgæfci og blessafc minningu þeirra.
Einn af þessum niöununi var Róbert Ful-
ton, sern fann npp og ljet byggja hifc fyrsta
•— 53 —
M
stjórnin efca rikisþingifc í Ðanmörku heffci tekib
til greina eitt orfc af þessum uppástungum.
jþafc er vel hugsandi, afc rikisþingifc hef'ienda
dreg'fc úr uj'pástungu stjórnatinnar og'áfcgjafi
konungs fallist á þafc og fengifc konung til
afc samþykkia Ilvar stófc þá alþing mefc þiófc-
ólli og ábyrgfcarmanni haus og frumritstjóra?
þafc hef'i verifc búifc afc spilia öllu málinu úr
höndum píer; fengifc leyfi til afc skammta úr
tekjiim sínum og ársgialdi Dana um tólf ár;
stjórnaimálifc allt ókijáfc og engin hvöt fvrir
sljórnina ti! afc giöra neitt vifc þafc, fyr en bún
sæi hverriig allt liti út afc þessnm 12 árum lifcn-
uin ; þetta héfíi verifc afc spilla málinu í hendur
þeim scm jyjófcólfur kallar sjálfur „óvini“ vora
(h o s t e s) og sem hann væntir af alls hins
versta þar efc hann spyr afc: „hver getur ætl-
ast til annars en hrekkja af óvini sínnm?“
Nei þafc cr hin fyrsta skyida alþingis í þcssu
máli, afc sjá svo tii, og hafa 'vissu fyrirþvf,
afc frjálst atkvæfci vort haldist, og afc vjer
höfum rjett vorn fnllann á vifc Dani í þessu
máli; vjer eigum ekkevt afc þiggja, og afc engum
byllibofcum ganga fyrr en þetta er ákvefcifc, svo
afc engu verfci breytt og ekkert skipab nema
mefc okkar samþykki.
4. þjófcólfur gjörir mest úr þvf atkvæfci al-
þingis, afc þaft ræfcur frá frnmvarpinu í þvf
formi sem þafc var, þetta er ramlega skakkt
Afcal atkvæfci aiþingis liggur f þjófcfund-
i n u m, í því, afc alþing heimtar þann fund
sem 098 er lofaður, sem á frjálst atkvæfci
til afc semja vifc konung vorn um stjórnarmálib
í heild sinni, sem hefir rjett til afc starfa afc
(f o r h a n d I e, þ e. ræfca og álykta um mefc
fijálsu samþykkis atkvæfci, sjá anglýsing kon-
ungs til alþingis 19, maí 1849 II. 5) konung-
legn frumvarpi um Ftjórn landdns og tilbögnn
alþingis. Jætta atkvæfci alþingis, um þjób-
fund'nn er samþykkt inefc 17 atkvæfcum ge?n
4 En þafc er í augom uppi, afc þegar alþing
bcimtar þjófcfur.d, þá getur þafc ekki í sömu
andránni játast undir efca samþykkt neitt þafc,
sem dregur úr atkvæfcisfrelsi þessa þjófcfundar,
efca bindur bendnr hans í neinn.
5 Jrjófcólfiii' lætnr nú sem sjer sje drumbs
mefc nokkurn þjófcfund. Jón Gnfcinundsson Ijet
eins á atþingi; hann hefir án efa verifc einn
af þeim fjórnm. Eru þeir þá báfcir fallnir
gufuskip. Hann barfcist alla æfi sína fyrir
þessaii einu iiugarsmíb; en hvafc bágt sein
hann átti, þó hann yrfci fyrir spotti og áreitni
og enginn sem gat vildi hjálpa honum, Ijet hann
aldrei þreytast og örvænti aldrei, ab koma
mætti opp gufuskipinn, sem hann haffci smífc-
afc í buga sjer. Og viz.ku hans þreki og þolgæfci
eiga nú þjóðirnar afc þakka alla bagsmuni og
framför, sem þær bafa hlotifc af gýifuskipum.
Ætisaga Róberts er næsta merkjleg og
mun öllum þykja skeinmtun afc lesa liana.
Robert Fulton er fæddur í borginni Lan-
caster í Norfcur-Ameriku árifc 1766. Fafcir
hans var írlendingur og spann bafcmnl! sjer til
atvinnu, en byriafci seinna akuryrkiu og dá-
litla verzlun. þó hann væri mesti y&jumafcur
og sparsamur, var liann alltaf fátækur. Ró-
bert missti mófcur sína nngur. j>á baufc frændi
bennar aufcugur Hollendingur von Geelmayden
afc nafni, föfcnr Róberts afc taka drenginn a&
sjer. V. Geelmayden bjó í borginni Reading
og var Róbert þar hjá lionum nokkur æsku ár
sín. þegar hann var á 10. ári kom honum
fyrst í hug, afc koma mætti bátum áfram á