Norðanfari - 23.10.1866, Síða 1

Norðanfari - 23.10.1866, Síða 1
NOBBAMM. 5. Ált. þJOÐÓLFUR OG FJÁRHAGSMÁLIÐ. þjófcölfi Iiefir þótt naubsyn ab skyra fyiir lestnduin sínuin, hvcrs vegna þiugn afur Vest- ur-Skaptfellinga J 6 n Gufcmundsson hafi „lent f'ndvcrf tn“ vifc þann flokkinn þingrr.anna, er liann hefr áfcnr jafnan fylgt á alþingi, efc- ur mefc iifcruin orfcum, hvers vegna Jón Gnfc- niundsson var^forseti og forseti alþínpis, einn af forvígismönnnm vors fslenzka þjófcflokks, hafi ntí gengifc íír þ>eim flokki og f hinn danska andvígisflokk móti landi sínn og þjófc í hinu merkasta máli. þafc er öll vorkun, þó Jón Gufcmundsson gjöri sig þrefaldan f rofinu efca meira, þegar hann setlar afc fá þjófcólf til afc forsvara þetta og þvíumifkt, en forsvarifc hefir, því mifcnr, keim af þvf, srtn þcim er borifc ó brýn er kasta trú sinni og taka upp afcra; afc þeir verfci sem heiskastir mó)i hintim fyrri skofc- uniun sínum, og sfnnm fyrri vinum. þetta sannast í fySlsta máta ó fjórhagsgrcinum þjófc- ólfs, því yrfci sú skofcun ofan á, sem hanri fiamfylgir níi, þá vmri allt þafc eyfcilagt sem blafcifc og ritstjóri þess, e?k „frumritstjóri* hefir nú framfy-lgt um möig ár; og sama er afc eegja um mefcferfc hans á vinum sínuin, því þó hann eins og gjöri njer far um afc lflafca sem mestu hóii uppá Jón Sigurfcssonþá er tilgangnrinn sýnitegnr, og hann er sá, afc leytast vifc afc sannfœra alla íslendinga um, afc hann eigi ekkeit traust þeirra lengur skilífc. Vjer þykjumst nú vita mefc visso, afc> Jón Sigurfcsson mnri riía urrv mál þetta svo fljótt sem hann getur komifc því vifc, og vjer tieyst- um því, afc hann iuuni svara bajfci greinilega og vel f alla stafci frá voru þjófclega sjónav- mifci, frá því sjónarmifci, sem vjer Islending- ar heffcum vonast eptir, afc þ>jófcólfur heffci stafcifc á, og þafc jní hvafc mest, þetta blafc, sem svo opt kaliar sig þjóblafc vort. En vjer get- um samt sem áfcur ekki bundizt þess, afc leggja nokkur orfc í nú þegar, og vjer vonum afc fleirnm en oss eiuum muni virfcast þau nóg til afc sýna os sanna, afc þeir Jón Gufcmunds- son og þ'jófcólfur, og þeir sem þeim fylgja, eru á röngum vegi í þe=su rnáti. Vjer skiitum afceins taka fram fáein atrifci: 1. þjófcólfur segir afc alþing liafi kastafc stjórn- arfrumvarpinu og batnafc tilbofci þess. þetta SAGA RÓRERTS PULTONS. Gtifuskípin ern eitt afþví, sem menn hafa fundifc upp á seinni tímum, og elft hefir vel- gengni þjófcanna meir en allar afcrar nýungar. Gufuskipin eru miklu fljóiari í ferfcum en seglekip, nema þau bafi brafcbyri nótt og dag, og geta jafnan komifc þangafc, sem þau eiga að fara á ákvefcnum tíma. Logn og mótvindur tálma svo lítifc ferfc þeiria. Sífcan þau komu upp hafa greifcst og aukist margfaldlega vöru- fluttningar og ferfcir milli landa oe þjófca; marg- fa|t lleiri. en áöur bafa veiifc á ferfcum, og vifckynning fjarlægra þjófca liefir marglaldlega aukizt þafc er einsng gufuskipin iiafi fært mannheimin saman í eitt fjelag. Afþvfgufu- skipin hal'a greitt svo mjög alla flutninga, tiefir verzlunin aukist og vöiumágnifc; því þegar svo aufcvelt giörfcist afc selja og flytja unnar Og óunnnr vörur, Iivatti þafc menn ab auka og bæta sem mest alla atvinniivegi svo nieira fengist ti! afc verzla mefc. þetta hefir gjört jarfcir nianna og afcra atvinnu dýrnuelari og aukifc velgengni þjófcanna. þ>á kvcfcur og mikifc afc þeirri breyiinpu, sem gnfuskipin haf'a gjört á allan bernafc á sjó, til afc Ijetta sigur- AKUREYHI 23. OKTÓBEK 1866. er rangbermt. Alþing hefir einmitt lýst því yfir, afc þafc fallist á og s a m þ y k k i fium- varpifc afc afcalefniun til, afc því ieiti sem þafc bofcar alþingi fjárforiæfci, cn þafc iicfir mót- ma it frunivarpinu afc fotn.inu til, af því þafc lýsir þeirri fyiirætlan etjórnar’nnar afc ieggja frumvarpifc ui.dir danskt ííkisþing, og þar n.eb afc veita r'kisS ingi Ðana aíkvæfcisrjett og for- ræíi yfir Islandi og yfir atþiugi, sem þafc hvorki befir átt nje á, og af því frumvarpifc þannig innihindur í sjer nyiendu kúguri, sem Islei d- ingar erti^orínir þreyttir á, og sem þeir og J’jóíólfur- sjálfur hafa ávaiit afneitafc. 2. J jófcólfur segir afc stjóinarfrumvaipifc hafi veitt eindregifc ti’bofc um gjálfforræfci handa oss. þetta er öldungis ranghcrmt. Stjórnar- frumvarpifc veitti einungis tilbofc um fjárfor- rsefci, og þó þannig, afc ísland gæti átt von á nm tólf ára bil, afc fá ákrefcna summu á ári frá Danmörku, og alþing mundi þá líklega mega skammla úr þessari sununu. En lijer var ekki svo mikifc sein vissa fyrir, hvortríkis- þing Dana stæfci vifc afc láta þessa summu, efca ekki, enn sífcur var nein vissa fyrir árgjaldi Dana ejitir þessi tólf árin; og hvafc sjálf- foræfifc snertir þá var svo langt frá, afc til þess væri noltkur útsjón afc ein grein frnm- varpsins benti jarnvel til, afc ístendingum væri nokknrt atkvæfci ætlafc um stjórn sfna þar sem mest á rcifc, seni er í ráfci konungs, þar sem seinuslu úrstlit málanna verfca. Mcfc öfcrum oifcum: fruFnvarpifc gaf úts^ón tileinskonar vifr- ini, afc kalla má, af ffjápforvæfci nm nokkur ár en alls enga útsján til Sjáí fforræfcis. Sjálfforræfci liggur einmitt í stjórnarbóta- málinn og þess úrslilum, cn þafc var svo fjærri, afc Stjórnin Ieggfci þafc roá! fyrir, ab hún tekur þafc einmitt fram afc hún afcgreini nú fjarhagsmálifc frá stjórnarmáiinu, og haidi stjórn- armálinu apfur, jafnvel þó hún sjálf h«fi sagt áfcur optar en einusinni, Jafc þessi mál væru svo samtvinnufc, afc þau yrfcu afc fylgjast afc. f>jófcólfur blandar alveg saman sjálfronæfci og fjárlorræfci. 3. þjófcólfnr læfur svo sem skilja, afc uppá- stungur nefndarinnar á alþingi hafi bætt úr þessum og öfcrum göllum fnimvarpsins. þetta er hjegómi og eintnmt skjal; þvf bvorki J>jófc- ólfur nje Jón Gufcnnmdsson geta ábyrgzt, afc inn, byrgja berskip inn á höfnum og verja Iöndin fyrir herhlanpum af sjó. Hver, sem hefir farifc á gufuskipi mun minnast þess hvafc skemlilegt þafc er og bag- kvæmt afc geta komist leifcar sinnar um sjó- inn, hvernig sem vifcrar, þegar seglskipin kom- ast bvergi þá logn er, efca hrekjast til og frá í mótvindum. Mörgum mun því þykja frófclegt afc vita hver fyrst fann upp guftiskip, hvar hann var og hvernig honum gekk þafc. þ>afc beíir reynst svo á öllum heimsaldri, afc þau fyrirtæki, sem horft hafa mannkyninu til mestra heilla og hagsæida hafa átt eifitt uppdráttar, þeir sem befja þau, verfca jafnan afc sæta margskonar strífci og baráttu og Iiefir þurft iiifc mesta þrek og þoigæfci til afc sigr- ast á öllum þeim mótspyrnum, sem slíkir mrnn ha'a orfcifc fyrir. Og þó hafa þeir sigrafc og sýnt mefc því afc þeir voru veikfævi aifcri stjórn- ar, mannkyninu til frama og blessunar. Seinni aldir hala notifc ávaxtanna af vizku þeirra, þreki og þolgæfci og blessafc minningu þeirra. Einn af þessum niöununi var Róbert Ful- ton, sern fann npp og ljet byggja hifc fyrsta •— 53 — M stjórnin efca rikisþingifc í Ðanmörku heffci tekib til greina eitt orfc af þessum uppástungum. jþafc er vel hugsandi, afc rikisþingifc hef'ienda dreg'fc úr uj'pástungu stjórnatinnar og'áfcgjafi konungs fallist á þafc og fengifc konung til afc samþykkia Ilvar stófc þá alþing mefc þiófc- ólli og ábyrgfcarmanni haus og frumritstjóra? þafc hef'i verifc búifc afc spilia öllu málinu úr höndum píer; fengifc leyfi til afc skammta úr tekjiim sínum og ársgialdi Dana um tólf ár; stjórnaimálifc allt ókijáfc og engin hvöt fvrir sljórnina ti! afc giöra neitt vifc þafc, fyr en bún sæi hverriig allt liti út afc þessnm 12 árum lifcn- uin ; þetta héfíi verifc afc spilla málinu í hendur þeim scm jyjófcólfur kallar sjálfur „óvini“ vora (h o s t e s) og sem hann væntir af alls hins versta þar efc hann spyr afc: „hver getur ætl- ast til annars en hrekkja af óvini sínnm?“ Nei þafc cr hin fyrsta skyida alþingis í þcssu máli, afc sjá svo tii, og hafa 'vissu fyrirþvf, afc frjálst atkvæfci vort haldist, og afc vjer höfum rjett vorn fnllann á vifc Dani í þessu máli; vjer eigum ekkevt afc þiggja, og afc engum byllibofcum ganga fyrr en þetta er ákvefcifc, svo afc engu verfci breytt og ekkert skipab nema mefc okkar samþykki. 4. þjófcólfur gjörir mest úr þvf atkvæfci al- þingis, afc þaft ræfcur frá frnmvarpinu í þvf formi sem þafc var, þetta er ramlega skakkt Afcal atkvæfci aiþingis liggur f þjófcfund- i n u m, í því, afc alþing heimtar þann fund sem 098 er lofaður, sem á frjálst atkvæfci til afc semja vifc konung vorn um stjórnarmálib í heild sinni, sem hefir rjett til afc starfa afc (f o r h a n d I e, þ e. ræfca og álykta um mefc fijálsu samþykkis atkvæfci, sjá anglýsing kon- ungs til alþingis 19, maí 1849 II. 5) konung- legn frumvarpi um Ftjórn landdns og tilbögnn alþingis. Jætta atkvæfci alþingis, um þjób- fund'nn er samþykkt inefc 17 atkvæfcum ge?n 4 En þafc er í augom uppi, afc þegar alþing bcimtar þjófcfur.d, þá getur þafc ekki í sömu andránni játast undir efca samþykkt neitt þafc, sem dregur úr atkvæfcisfrelsi þessa þjófcfundar, efca bindur bendnr hans í neinn. 5 Jrjófcólfiii' lætnr nú sem sjer sje drumbs mefc nokkurn þjófcfund. Jón Gnfcinundsson Ijet eins á atþingi; hann hefir án efa verifc einn af þeim fjórnm. Eru þeir þá báfcir fallnir gufuskip. Hann barfcist alla æfi sína fyrir þessaii einu iiugarsmíb; en hvafc bágt sein hann átti, þó hann yrfci fyrir spotti og áreitni og enginn sem gat vildi hjálpa honum, Ijet hann aldrei þreytast og örvænti aldrei, ab koma mætti opp gufuskipinn, sem hann haffci smífc- afc í buga sjer. Og viz.ku hans þreki og þolgæfci eiga nú þjóðirnar afc þakka alla bagsmuni og framför, sem þær bafa hlotifc af gýifuskipum. Ætisaga Róberts er næsta merkjleg og mun öllum þykja skeinmtun afc lesa liana. Robert Fulton er fæddur í borginni Lan- caster í Norfcur-Ameriku árifc 1766. Fafcir hans var írlendingur og spann bafcmnl! sjer til atvinnu, en byriafci seinna akuryrkiu og dá- litla verzlun. þó hann væri mesti y&jumafcur og sparsamur, var liann alltaf fátækur. Ró- bert missti mófcur sína nngur. j>á baufc frændi bennar aufcugur Hollendingur von Geelmayden afc nafni, föfcnr Róberts afc taka drenginn a& sjer. V. Geelmayden bjó í borginni Reading og var Róbert þar hjá lionum nokkur æsku ár sín. þegar hann var á 10. ári kom honum fyrst í hug, afc koma mætti bátum áfram á

x

Norðanfari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.