Norðanfari - 31.01.1867, Page 2

Islands, cr snerta tiib sjcrstaklega fulltrúaþing
landsins, fjárhag þess, þar <á nacílal eptirlaun,
ínnanlands stjórn, dúœstólana, læknaskipun,
sakamannahús, prestastjett, skóiamálefni og
yfir höfui) ö!l þau gjöld, er snerta málefni, sem
tálin eru sjerstakleg fyrir Island.
5. grein
Eptirlaun þau, sem nú eru greidd úr rík-
issjó'nurn til íslenxkra erabættismanna og etn-
bættismannaekkna skuiu framvegis grcidd úr
sjófii konnngsríkisins, en fje þctta skal aptur
koma upp í þi npphæb, sem Islandi veríur
vcitt eptir'7. gr, laga þessara.
6. grein.
Gjöld þau, er snerta stjúrn Islands íhöf-
nhstahnnm, ®vo og gufuskipsfcríiirnar , sem nú
eru milhitn íslands og konungsiíkisins, skulu
yera Islandi óvitkomandi ura þann tíma, sem
tiltekinn er í 7. grein.
7. grein.
I12ár, talin frá............ skulu grciddir
ti! Islaitds 42.000 rd. ú á ri úr sjóöi konungs-
ríkieins. f>egar sá tíwl er lífeimt, ber eb ákreba
meh iögtim a& nýju, iive mikið tillag skuli
groiít“.
frannig er þá fr!imvarpið, og getur cnginn
fullvita rnafur ka’Iað það vesaldarbob, þvísíð-
itr skammarbok, hehlnr einmitt sómaboð, k o n-
ú n g 1 e g t boð. Ef menn vilja gjöra sjer það
úmak ab bera frumvarp þetta saman vib frum-
varp þab er lagt. var fram á þjúífundimim,
þá sjá mrnn hvílíkur fjarska tnunur er á þess-
nm frumvörpnm. I frumvarpinU til þjóbfund-
arins úttti gntndvallarlög Ðana ab verfa Iög
hjer á landi; vjcr fengum að eins lítinn og
snau&an landssjób er ætíö hiaut afc vera tórn-
tir, því í sjóð Dana áttu að renna alíir tollar
og gjöld af verzhini’nni—en þctta verða abal-
íekjur ísland.s scm allra annara landa —, svo
ög tekjur af umbobsjörbum ebur þjúðeign-
um landsins, og andvirbi hinna scldu þjóí>-
éigna útti nú svo sem sjáifsagt ab verba erfða-
fje Dána í ríkissjúðnum. En satt er þab, að
latu’ib átii þá eigi heldur að fæba æf'stu em-
bæ'ttismenn sína, þvf a' þeir áttu ab vera í
fati með Dönnm, og eigi heidur skóiana, lat-
ínutkóhiun og prestaskólann , þeir áttu að fá
fje siít ásamt nienntutiinni frá Dönutn. þetta
frumvarp var samtarlega vesældarbob, ef eigi
annað vcrra. En aptur á mótl cr í frum-
varpi því er lagt var fram á síðasta þingi ís-
lenditigum geíió fttUkÖmið fjárforræði og um-
ráð iiil yfir öiltim fjármálefnum landsins. Ntt
cr vjer því nrest lesum fraimin af ræbnnum
um frumvarpib á þjóbfundinum, ög sjáttm ab
þin'gmenu risu á fætur hverr af öbrtun, svo
gíabir í h.ig sem þeiv hefbi himin iiöndum tek-
ib, til ab synaja íagurt „dirrin'di“ þeiin liinum
friba og milda frelsisdegi, er þeir sáu í saln-
um runninn á lopt og farinn þegar ab roba
á fjöli; þá Iiijótum vjer ab teija sjálfsagt, ab
alþingi mundi abiiyllast þstta frnmvarp nreb
þeiin breytingum er þab viidi á því gjöra, þó
veiba kynni ei.ri svo mikib um dýrbir sem á
þjóbfundinnm. En þetta varb þó eigi er fram
í sótti, he'dur fór þar sem sagt cr, þó ðiíku
sje saman ab jafna, þá hnndi er bobín heil
kaka. En skob'tifh nú fyrst gailana á frtim-
varpinn, og hvcrnig nefndin úr þeim bætti.
Abalgalii frtimvavpsiíis er, ab mimii hyggju, í
7. grein. j>ar segir ab eptir 12 ár frá því
login kotná út ákuli ,.á k v e b a m e b i ö g-
u tn a b n ý j u h v e m i k i b t i! I a g s k tt 1 i
g r e i 11“. jjetta verbur ab skilja svo, og svo
er þetta líka skilib í ástæbum frumvarp-ins,
ab Ðanir eirtir skuli ráf.a því eptir 12 ár hvc
rnikib tiUpgib þá verbi, ebur hverl þab þá sknij
vcrba mikib ebur lítib, nokkub ebur ekki neitt.
Annarr galii frtímVarpsins er sá, ab tillagib
var of lítib, og eru vissulega margar skoian-
ir um hve stúrt þab eigi ab vera, og því fleiri
kröfur og óskir utn, ab þab veríi sent allra
stærst. Nefndin breytti nú þessari grein mjög
sro ab efni, og setti íiýjá grein í stab hennar,
og ákvab ab tillagib mætii ab sönnu minnka
nokkub eptir 12 ár, en þó eigi mcira en svo
ebur svo mikib, netna alþingi gæfijá-
k v æ b i s i t t t i 1 i.b svo væri. En nefndinni
kom eigi saman um hve hátt tiilagib skyldi
vera, og skiptist í meira og minna hluta. Til
frófcleiks fyrir þá »er eigi liafa tíbindin skal
þess getifc, ab í-meira hluta nefndarinnar voru
þeir Jón Guímundsson, Jón Sigurbsson (fiá
Gjmtlöndum), Liatklór Jónsson og Asgeir Ein-
arsson ; en í minn'a hlutanum: Bergur Thor-
berg, Benidikt Sveinsson og Arnljótur Olafs-
son. Giein nefndarinnar var þaiuiig; „I 12
ár skttlu greiddir til íslaiids 60,000 rd (eptir
uppástungu meira ldutans, en 50,000 eptir
minna hlutans) á áti úr sjóbi konungsríkisins.
þegar sá tími er lifeinn, ber ^ab ákvefca meb
löglim ab nýju hve .niikib tiilag skuli greitt,
þó má þab eigi rninna véra en 50,000rd, (ept-
ir uppástungu nuira ltlut., en 37.500 eptir
minna hflit.), nema alþingi veiii til þess sam-
þyUki sitt; skulu þá útgelin óuppsegjanleg
skuldabrjel' fyrir tillaginu“. þribji galli frum-
varpsins er sá, ab menn gæti grunab, ab
fjárhagsmáliö sje um of gjört vifcskila vifchin-
ar afcrar greinir stjórnarbótarinnar, efcur .vifc.
stjórnarbótina, er rncnn ranglega kaila svo,
niefc því afc íjárforræfcifc er mergurinn úr
stjórnarbótinni, svo sem áfcur er á vikið. Ab
vísu tekur stjórnip þafc skýrlega fram í ástæfc-
unum, afc hún ætfi ab leggja á síban frum-
varp um stjérnarskipunina fram, þá
búifc sje afc abskilja fjárhaginn. Orfc hennar
hjer um eru mefcal annarsþessj: „Lagafrum-
varp þetta hefir c i n u n g i s þann tilgang, ab
leysa samband þab sem nú á sjer stab
milltrm fjárhagsmálefna Islands og .konungs-
ríkisins, og ab ákvefca upphæb tillagsins. Regl-
urnar utn. mebferb Ijárhagslaganna á alþingj
eiga herma í íslenzkuin stjórnarskipunailögum
efcur sjerstaklcgum íslenzkum lögum“. (alþt.
1865 II p 24. bls. sbr. 23 bis). En nefnd-
in áleit þó rjettara ab tengja þetta mál fast-
ava vifc stjórnarskipunina. Fyrir því bætti
nefndin vifc nýni grein, er svo hljófcar: „Lög
þessi öfclast gildi (o: ýijer á hindi) frá sama
tíma sem hin nýju stjóinarskipunarlög íslands“;
en fetldi aptur úr orfc þau og púnkta í 1. og
7. gr , er benda til þess ab þingib átti ab til-
taka livert ár og dag Irumvarp þetta skyldi
verba ab lögtim. Svo bætti hún cinnig jiess-
um orfcuin vib 2. grein frumvarpsins : „í stjórn-
arskrá íslands“. Sama er .ab segja um 6
grein, og setti nefndin nýja giein í stafc henn-
ar þannig: „þafc skal nákvæmar ákvefcifc í
stjórnatskipunarlögum Isj.aii.ds> afc hve miklu
leyti ísland eigi ab bera útgjöld þau er leifca
af stjúrn þcss í höfufcstafcmim11. Uinn fjórfca
galla vib frumvarpjfc nmnu menn og vilja telja
þanfi, afe stjórnin ætlar aufcsjáanlega afe hajda
fast vifc auglýsinguna 12. maí 1852, og eigi
kvefeja til þjófcfundar, heidur ráía landstjórn-
avmáli voi'u til Iykta á alþingi. þetta atrifci
athugafei og nefndin, og urfcu allir nefndar-
nienn, nema þeir Bergur Thorherg og Jón
Giifemnndsson, á þafc sáttir ab bifcja konung
um, „ab kvebja til þ j ó b I’ u n d a r hjer á
landi svo fijótt sem kritigumstæfcuinar leyfa,
og afc fyiir fund þenna verfci lagt frtimvarp
til nýrra stjórnarskipunarlaga lianda ísiandi“.
Mefe þcssum breytingum finnst mjer ncfnd-
in Jjafi leyst licndnr sfnar, og hverr scirT Ies
álit hennar í alþingistíÖindunum vandlega
hann mun játa þab, ab jcg vona.
Fiamhald síbar.
þab er lýfcum ljóst, afc í 5. ári 33 —34.
blafci „Norfcanfara“ stencíur grein mefc aillöngu
talnabandi í tagiinu, og látum vjer oss engu
skipta af Iiverju bergi hún cr brotin, efcur
hvort hún er skilgetin cfenr laungétiri dóttir rit-
stjórans, úr því hann hcfir ættleitt hana og
tekifc ab sjer sem dóttiir.
Grein þcssi cr „tim sþítalaiiliiti af há-
karlsafla mcfc þiljuskipum.“, og þykist ritstjór-
inn finna al!a ástæfcu til afc látá „Norfcanfara*
sinn skýra frá ágreiningi, sem sje uin þetta
efni, einkanlega til þess, afe þeir sem
v i 111 f a r a g e t i 1 e i b z t í allan s a n n-
I e i k a.
Ilöfundur grfeinarinnar scgir, afeafágrein-
ingi þesnum liali sprotfife umkvartanir til stjðrn-
arinnar, bæbi frá tveimur liiönnum, sem amt-
mafeurinli í Norfeuramtinu ijct taka hjá spítaia-
lilut inofc iögrabi og svo fiá ýlnsum öfernm í
Grýtubajtkahrepp, Reyndar fullyrfeir höfund-
urinn cigi, afe þeita huti svo verife, heldttr þyk-
ist hann hafa fengifc fiegnir um þafc á skot-
spónum. Hann segist jafnvel „ó g j ö r I a háfa
fijett af umkvörtunuin þeirra úr Grýtubakka-
hrei)p“, því Iranri sje þeim svo fjærri, og þú
er hann afc tína til ýmislégt, sem Iiafi átt aö
standa í umkvörtunum þesstim. Allir geía
því sjeb, afe höfundurinn ritar utn þetta efni
meir af vilja en mætti.
Vjer viljum nú ekki tefja vife ab fræba
þenna vilja gófca, en ókunnuga hnfund um
þafc, ab brjef Grýtubakkahreppsbúa til stjúrn-
arinnar um bett^ efni'er eigi umkvörtun, heitjur
fyrirspurn urn þab, hver afc sje rjettur
skihurtgur laganna nm spítalahlnti, og hyggj-
nm vjer, ab eigi sje tiltökumál þó spurt sjé
um slfkt, úr því allir skilja eigi lögin á einn
veg en stjórriin á hinn bóginn hefir á hendi
ab skýra lögin, þar sem þau eru óljós. Af
eöinu orsökum er þab heldur ekki tiltiikumál,
þó einstaldr metin, sem álíta síg undanþegna
ab greifea spítalaidut, kvarti um þafc, afe hltttur
þessi er tekin hjá þeim lögtaki,
þessunæst fer höfundtirinn ab sanna þab,
ab spítalahlutir eigi ab greibast af ada á þilju-
skipurú, og byggir hann þetta á konungsbrjefi
26. tnaí 1824. H.inn til færir þá fyrst efnib
úr þeirri grein komingsbrjefsins, sem afe þessu
á afe lúta, en þó meb þeim vibsnúningi, aö
hann nefnir þar „skip“, sem komtngsbrjefib
nefnir „báta“. Ofan á þessum vifcsnúna grund-
velli byggir hann síban þá ályktun, afc af því
„h ú k o r t a“ sje skip, eigi afc greifca spíiala-
hlut af þ.ví sem veibist á „h n k o r t u“. En
heffei liann nú eigi siuílb orfcintt bátar vifc
og gjört úr því skip þá heffci bonum án cfa
orfcife erfifeara ab koma þessari „hdkorfu*
sin’ni afe.
KanseMíbrjef 22. sept. 1835 á ekki upp
á pallborfeife hjá höfundinitm, sem von er til,
af því þab af stingur afc útveea lög inn gjald
til spítalanna af þiljuskipum, IJann gjörir því
harfca atrennu til ab sanna þab, sem engrar
sönnunar þurfti vife, þafe er afe skilja, afc „kan-
selfiifc sáluga“ heffei ekki haft löggjafarvald.
Hitt, sem höfiindurinn þtirfti afe sanna á þess-
tim stab, heíir hánn cigi reynt til afe sánna, en
þafe var þafe, ab kansellítð heffei cigi liaft va!d
til ab stinga npp á nýiniéluni, efca bera laga-
frtimvörp undir samþykki komings. j'afc hefbi
því án efa vcrib fullt eins hyggilegt fyrir höf-
undinn afc þegja, eins og afe seg.ja nokkub um
þetta brjef, er hnekklr svo mcinlega hans