Norðanfari - 20.05.1867, Blaðsíða 2

8vo, en viljir þú auglýsa þitt sanna nafn, þá
mun jeg raanna fúsastur á ab auglýsa milt.
Vercti þjcr ad gódu I
40+2.
BÓKAFREGN.
Pri&þjúfssaga Norræn söguijúf) f 24
kvæfmm eptir Esaias Tegner. Mattías Jock-
nmson hefir íslenr.kaö og gefif) út. Reykjavík
1866, 168 bis (auk 2 titilbla&a tileinkunar*
blaSs og formá'a XXVI bls.
Hinn nafnfrægi byskup Esaías Tegner (•[•
1846), iiefir eflaust verib iiib ágætasta þjófc-
skiilú sem Svíar hafa úit eptir því sem aliir
mennlamenn Iiafa álitiö, enda er skáldskapur
hans einhver Iiin fegursta prýfi norrænna bók-
mennta, því af) í „Frifþjótssögu* hans birtist
kjarni aiis þess, sem bezt var og fegurst og
hetjnlegast í fornöldinni hreinsaft og end-
nvborif) í skúldlegri tignarmynd. Vjer íslend-
ingar höfum á sííustu tímum átt því Iáni af)
fagna af sjá og kynnast anda Tegners á m<5&-
urmáli vorn, er þjó&skáld vort lierra Stein-
grímur Thorstcinsson gaf oss ágæta þý&ingu
af „Axel“ og licrsöng Svía (Kinli. 1857) og
fur&ar oss, a& enginn skuli hafa geti& þessa
skáldverks og votta& þý&andanum þa& þakk-
læti, sem hann í alla stu&i ver&skuldar fyrir
þessa fögru i&n.
Ilerra kand. tlieol Matthías skáld Jockum-
son þý&andi Fri&þjófssögu cr oss á&ur gó&-
kunnur af „Utilegumönnunum* (Reykjavík
MÐCCCLXIV. 8), sem a& allra dómi er skyn
bera á fagrar mcnntir, eru Ijós vottur um
skáldskapar gáfn hans og hugsmífa afl, jafn-
framt og þeir lýsa því berlega, a& liann hefir
fjölhæfa þekkingu á sögu lands vors og skii-
ur a& niörgu leyti rjett anda 17, aldarinnar1,
Á næstli&nu vori höfum vjer fengi& frá hendi
Matthíasar skálds vanda&a þý&ingu af Fri&-
þjófssögu Tegners, og er öllum þeim sem unna
listafræ&i (Æstetik), hiö mesta una&ar efni aÖ
sjá og Iesa skáldskaparrit þetta. Máiiö er fag-
urt og hetjulegt og sambo&iö hinu áhrifamikla
fornaldarlífi, og hinn háttvirti þý&andi hefir
a&dáanlega vel haldi& liinum una&siegu frum-
Iögum Svíaskáidsins, og hlýtur þa& a& liafa
verib ærin vandi, a& samþý&a útlend lög jafn
fagnrlega og hjer er gjört vi& kröfur fe&ra
tungu vorrar, en þý&andanum hefir þó a& voru
áiiti tekist þetta frábærlega vel. Vjer vildum
óska þess af alhuga, a& þessi una&slegu lög
væru sem flestum kunn, þan cru svo norræn
í anda og angtubiíö og hetjuieg og einföld.
Eormáli þý&andans er fró&Iegtir og vel rita&-
ur, cn ekki getum vjer dulizt þcss, a& oss
finnst höfiindnrinn gjöra oílítib úr Hórazíusi,
þegar hann scgir „a& Ilóiaz hafi í rauninni
ekkcrt skáld veri&“. Vjer getum ekki gjört
a& því, a& oss finnst þetta ósanngjarn dómur
tim eitt af hinum ágætustu skáldaverkum forna
aldarinnar, sem innibindur svo margar fagrar
hugmyndir og iiefir haft menntandi áhrif á
kynsló&ir heimsins í fornöld og nútíb — e&a
getur nokkur mennta&ur tna&ur neitaö því, a&
vísindi Grikkja og Rómverja sje enn í dag sá
„Mímisbrunnr“ sem skáid og fræ&imenn drekka
„Gu&avcigar“ úr? Og þess dýpri rætur scm
hin „klassiska“ foinmenntun hefir festíbrjóst-
um vísindamannanna, því meira gagn geta
þeir unn>& og þcss ágætari erti þeir — En
svo er í þessum efnum sem ö&rum aö ýmis-
iegt er álit manna. Vjer óskum a& þý&and-
anum ver&i goldin þau iaun fyrir starfa sinn
sem Iionum þykja dýrmætust, a& landar vorir
1) „Vertim nbi plnra nitent in carmine non ego
pancis offeudar macnlis" a: Smárra ekki gætir galla guli-
fögruo) bjá u:tginó&. Horatius Ars poetica 351.
taki bókinni fegins hendi og láti iesfur henn-
ar glæ&a í brjóstum sjer vir&ingu fyrir nor-
rænum skáldskap og ást til fagurra mennta.
7 + 7.
Fyrir nnnar sakir skallu aldreigi
hugdggrja hali saka.
Gjald af fíudi hyyrj ey garpa taka
jP>r reidi rcings hngar.
IIu gsv i n n s in d l
í Nor&anfara bla&inu nr. 7 —8 1867, er
alþý&u birt grein um fjlrhagsmáliö, eptir Arn-
t
Ijót Olafsson j>a& var ólán og ófyrirsynju.
Vjer kennum í brjóst um hann, af því vjcr
erum lirædriir um a& bún olli honum óvir&u.
Hún vir&ist vera rituö me& óvi’darimg er illa
sæmir. Hún vir&ist vera samin til a& kasta
skugga á forseta Jón Sigur&sson, a& minnsta
kosti fyrir augum þeirra, er eigi hugsa svo
skammt í fjárakilna&armálinu milli íslands og
Ðanmerkur, sent minni hltiti nefndarinnar í
því á aiþingi sí&ast. Hún viríist niiöa tii þess
a& gjöra orb og afskipti Jóns, er lutu a& því
tnáli — og án þc3S liún sanni þau —, a&
lieimsktt og afvegalei&sitt. Hún eignar hon-
ttm uppnefni Jóns hoigóma, og meira a& segja:
þingsafglnp tn, gjörræfi og ódrengskap. Hún
segir a& lionttm heí&i veriö nær a& var&a bet-
ur sitt hi& litla skar&i&, en gjöra minni form-
glennu á frumvarpinu. f>vílíkum oi&um fer
grcinin auk hæ&nisyr&anna, og þvílíkan rit-
iiátt veríum vjer a& Iialda ósæmilegan. þ>a&
er eigi svo, sem greinin vir&ist bera me& sjer
og ætla, a& meginfjöldinn af oss Isiendingum
bcri óvild og vanþökk eina í brjósti sjer til
Jóns Signr&ssoriar — þó sumum hafi þótt
hann misstíga spor í fjárklá&arnálinu —, e&a
hafi hvorki vit nje vilja til a& vit&a þa&, er
hann most og bezt allra Islendinga þeirra er
nú lifa, hefir nnnío æltjörö sinni og vorri til
vegs og heiila, cr ver&a mun svo lengi í minn-
nm, sem hugir laiidsmanna helfrjósa eigi af
hatri.
En af hverjti eiga menn þá a& ítnynda
sjer a& grein þessi og þrámæTgi hcnnar muni
vera sprottin? j>a& ligeur næst a& hugsá sjer,
a& hún sje til oríin af því tilefni a& rninni
hluti nefndarinnar í fjárskilna&armálinu kom
cigi fram sko&tin sinni á því; en iandsmenn
höf&tt eigi lieldur kosiö þingmenn tii a& semja
ttm þa& sín vegna Og iiver var sú sko&un
minna hlutans? Sú tortryggilega sko&un, a&
þa& væri rjettast, iiollast og nau&synlegt, fyrir
oss a& fá fjárskilnab vi& Danmörk, livaö sein
stjórnarbót li&i í brá& hjá oss, og a& vjer,
eptir fáein ár, þyrftum hjer um bil hálfu minni
(afc eins nálægt 37,000 rd.) styrk frá Dan-
mörk, til a& bera allar þarfir, stand- '
ast allan kostnafc, efla ailar
nau&synlegar framfarir vor á mefc-
al, heldur en vjer sannariega þttrfum — sem
sýna mun tnega —, og vjer eigum helgan
rjeit afc fá
Var þa& þá illa gjört af Jóni Sigur&s-
syni, latidsnrenn gó&ir, a& ganga á hólm fyrir
oss, er eigi vissttm um þetta, gegn áminnstri
sko&un, og ney&ast þar til a& tala þeim or&-
um er nú heyrist livcrnig sttmir gátu iiaft sig
til a& misskilja; var þa& ilia gjört af Jóni, a&
leitast vi& a& verja oss vi& aflei&ingunum af
slíkri 8kammsýnis og ógætnis skofcun minna
hluta nefndarinnar? Neil Óheppnari þing-
mcnn en minna hlntan í fjárskilna&armálinu,
höftim vjer eigi nú á dögum átt á alþingi
voru, þó sorglegt sje; og óska æltum vjer
þess, a& þeir þyrfti eigi a& fjatla optar um
þa& mál í 8ömu stcfnu; þeir vissu, a& frum-
varpifc um fjárskilna&inn var frumvarp ti! laga,
en samt gripu þeir vi& því öiium höndum, og
stungu fulltim feturn fyrir oss upp á svo iiti-
um styrk frá Ðanmörku handa oss, í stakri
ógætni, sem allir mega sjá, a& oss er öldttng-
is ónógttr, -- livernig sem konungsfuiltrúi
lýsti því fjórttm sinnnm yfir tii varú&ar, a&
fjármálinu væri rá&i& til lykla af vorrí hendi,
ef þingiö fjellist á þá e&a þá uppiiæfc. —
þ>a& var sorglegt mein, er Arnljótur Ó-
lafsson ljet lei&ast frá hinni fyrstu sko&un sinni
á frumvarpinu og málinu (sjá alþl. 1017. bls),
og á svo andvíga stefnu vi& Jón Sigtir&sson,
sem greinin sýnist benda til; en vjer viljum
óska og vona a& þeir nái a& vinna saman í
kærleika a& veifer&armálurn lands vors, þvf
þeir eru bá&ir atkvæ&amenn liver í sinni stö&u,
og me& þeim eina hætti, a& öfi allra lands-
manna sameini sig en sundrist eigi er a& vænta
gó'ra nrálalykta. Vjer ætlnm þa& ml rjotiast
a& skoi'a hin óvii&ulegu or& greinarinnar um
Jón Signr&sson svo sem einberan gáska, og
sömnlei7is þe>sa ályklun í henrii: „a& af því
a& máli því, er allt þjó&frelsi vort og fram-
for um aldur og æíi sje undir komin, hafi ver-
i& kastafc í dýfiissu, fái enginn ma&ur leyst
þa& úr henni ncma konungnr vilji mefri misk-
unn á gjöra“. Vjer trúuin eigi á þa&, a&
Dana konnneur — lieldur á liilt: a& Drottinn
einn stjórni afdi iftim fjárskilna&armálsins, eins og
afdriftim allra mála. — Oss rí&iir á því, a&
spilla eigi málinti fyrir oss; og, þó þa& yr&i
enn iagt fyrir alþing, ver&um vjer a& bera
þa& tiaust til þingmanna vorra, og skoruiu
sem sárast á þá um þa&, a& þeir l.íli eigi
fyrir nokkra muni, keppni nje tælni lei&ast til
a& gefa atkvæ&i — oss og nifcjum vorum til
tjóns og fellis um aldur og æfi —, fyrir siíkri
sko&nn sem minna hiutans í því rnáli á al-
þingi sí&ast.
RRIEF FRá KMII. 24 —3. 67.
Hifc helzia mál, sem lagt iiefir verifc fyrir
ríkisþing Dana, eru fjárhagslögin fyrir hi&
komandi ár; hafa þeir eigi komist á jafnvægi
niilli tekja og útgjalda, og eru því a& spara
vifc sig í ýmsum greimim, en au&-ætt er a&
þeim líkar betttr a& láta sparna&inn lenda
meir á ö&rum, og er tillagifc til Islands þess
Ijósastnr vottur. l>ingmönnum þótli þa& liafa
illa tekist til, a& stjórninni lieff i eigi tekist a&
koma þessum órnaga upp á ísland á sí&a«ta
alþingi, því þeir sjá ml sem stjórnin, a& liann
ver&tir æ þyngri, því tillagib vex ár frá ári,
þrátt fyrir allan nirfilskap stjórnar ríkisdags,
Og nú er þa& nokkrum þiísundum meir en sí&-
ast, þó þa& hafi kastafc tólfunmn á þingintt,
I hva& sví&ingsskap snertir; e&a cr þa& eklci
hörmulegt a& neita svo trúum vinnumanni f
víngar&i Ðana sem amtitranni Vestfirfcinga um
ián til húsabyggingar, og vildi hann þó bæfci
setja ve& og borga leigu af fjenu! Svo þa&
er ekki hinni mó&nrlegu stjórn .".& þakka, ef
ekki frefcnar úr tionmn holluslan, húsnæ&is-
lausum vesælingnuml I>a& er grállegt til þess
a& vita, a& þetta sktili vera launin fyrir svo
dygga þjónustul — þ>a& væri og synd a&
segja a& blessa&ur byskupinn okkar hef&i fil
þess nnni&, a& teknir væru af laumim lians
400 dalir, enda setti rá&gjafinn sig fastlega á
móti því, cn ríkisdagurinn tók engum söns-
um, þó mælt væri fram mc& bá&mn.
Vi& þessa fjárhagsumræ&u lýsti dóms-
málasljórnar-rá&gjafinn því yfir, a& hatin mundi
leggja fyrir alþing a& stimri kotnanda frum-
varp til iaga um fjárhagsafcskilna&inn; ljezt
hann þar mutidtt bjófca þa& sem framast yt&i
bofcifc, og þóttist treysta því, a& íslendingar