Norðanfari - 21.03.1868, Síða 3

— Í1 —
'eitíi
í’Gss] verzlunarbreyting varfe mönnnm nd
mun tilfinnanlegri, sem ab margir voru
miklum kaupstabarskuldum. eptir þessi
1111 gó&u verzlunar ár; en kanpmenn þótt-
neyódir til ab ganga fastara eptir skuld-
Ur" nú en ab undanförnu; lijer vib bættist
“s M.
aí) matvaran kom nú svo lítil, aí) þeir
eWú fengib af henni eptir þörfum, seiu
gátu.
þessi verzhinarbreyting ti! hins lakara
‘4 ka
■ mí
suniir ab sje, einkuin sprottin af því,
,u|)tnenn hafi borgab um of íslenzkar vör
mark
“ndanfömum árum, en megi nokkub
5t hvi
a 'niblara skýrslur þær, sem auglýstar eru
'ert, þá viröist þetta ekki geta verií) nein
^•æba, því ílest hin næst undanfðrnu ár,
111 ^lenzkar vörur hafa verib f hæstu veríii,
(ilt8
sjá, sem kaupmcnn haíi fengib (yrir þær
m|kiö erlendis, og stundum iiokkub meira,
þúr gáfu hjer, því ekki er þab teljandi þ<5
"'intia
V(?ns
eitt af úrkastsvörura hafi selzt talsvert
i eba þó einstaka kaupmabur hafi
»eit
a einhverra sjerlegra óhappa ekki getab
vRru sfna í tækan tíma, eba máske stund-
J)ln eingöngu af því, ab hann streyttist of
vib ab halda henni óseldri í
von um
ab
lv u,/ llutud iiutint itoviu t ■ » * v 11 w
' fy«-á- hana meira verb, en hanti hefbi vel
vib
una.
í,(iitum
þab er tnargra álit, og vfst á nokkrum
byggt, ab fslenzkir kaupmenn geti vel
vib verzlun sína á Islandi, þegar þeir
fjj v . --------- --
ae jafnabartali rúmlega eins mikib fyrir ís
'nzkar vörur erlendis, eins og þeir gefa fyr-
, * vi ui ci iciiuiðj cttto ujj pv'1* o •>
!t þ®r hjer, því þeir geti optast nær sjeb um,
fá tilkostnað sintt og uppeidi af framfærslu
n's útlenda vamings, sera þeir koma meb
llngab, 0g Tjer tslendingar gjöritm sjaldnast
Plurreka hverju nafni sent hann heitir.
Vjer fetlum því ab þab sje margt annab
etnur en of liátt verb i íslenzkum vörum ab
máanförnu, sem ollir því ab kaupmenn vorir
'ykja
áiíta
:iast eiga örbugt uppdráttar, svo ab þetr
sig neyddá til ab gjöra oss nokkub harb-
^ypt f vibskiptunum, og ab einstöku steypast
Smátt 0g smátt, en ab fyrir nokkrum tekur ab
•'allast
sjald
á heljarþrömina. Vjer höfum ekki all-
an heyrt ab þegar eitthvert af hinttm stærri
er*hinarliúsum erlendis, sem lítib eba máske
kkert á skylt vib íslenzka verzlun, verbur
áuldþrota, þá fellir þab opt ærib marga af
'e'm kaupmönnum, sem verib hafa í sambandi
l!) þab ab undanförnu, þá þverrar og unt
tUn(l lánstraust þab, sem verzlunin hlítur vlb-
lst hvar ab stybjast vib, og er þá eblilegt þó
likt bljóti einnig ab koma fram vib kaup-
nen» þá er reka íslenzka verzlun; vjer vit-
'm líka til ab nokkrir af kaupmönnum þeim,
Jnm verzla vib Island hafa jafnframt fyrirstafni
tlns kostnabarsöm fyrirtæki, sem ekki viðkoma
linni íslenzku verzlun. þegar fyrirtæki þessi
'"sheppnast mj.ög, svo þeir bíba mikib fjár-
i('n af, þá ræbur ab líkindum ab tjón þetta
Verbi meira eba minna ab koma nibur á verzl-
'"itini, ef hún er abal atvinnu vegur þeirra.
í ............................................................................ ...
og þab eitt, sem mjög hlýtur ab fþyngja
l'nnm föstu kaupmönntim, hversu marga vevzl-
'nar þjóna þeir haída hjer árlangt á verzlun-
'fstiiðum sí nutt), en sem lítib virbast hafa ab
!i!'r«, nema svo sem 2 eba 3 mánubi af ár-
ttii-
i vjer sjáum og finnum íslenzku bændurn-
ht’ernig búskapnum reibir af 'hjá oss, ef
er höldum mörg vinnuhjú, meb ærnum til-
)stuabi, sem oss eru arblítil eba arblaus J
n,i ársins eba lengur. Vjer segjum ekki
ít,n af því, ab vjer álítúm slíkt verzlunar-
funum hjer eba þjónum þeirra ab kenna,
'eldu
f kemur þetta einmitt til af því hvab
erzlanirnar eru ilia reiddar, svo fiest eba allt
arflegt er þrotib á. haustnóttum og stundum
fyrri; þessu veldur og þab livab sumum kaup-
mönnttm er gjarnt til ab setja upp vorur sm-
ar, þegar haustib eba veturinn kemur, og
ptundiim strax þegar lausakaupmennirnir eru
um garb gengnir; af þessu leibir ab allir liin-
ir hyggnari landsmenn sireytast vib meb öll-
um hætti, þá til láns, geti þeir cigi borgab, ab
ná því strax á sumrin, er þeir þykjast þurfa
bæbi ábur en þab gengur upp og Ifka fyrri en
vcrb þess vcrbi uppsett ab mun. f>ab er því
ekki óliklegt, ab þab væri hollast bæbi fyrir
kauprrienii og landsmenn, ab kaupmennirnir
harblæstu söliibúbum síuuin strax þegar haust-
vcrzlan er lokib, og lyki þeiin ekki upp aptur
fyrr en undir kauptíb næsta sumar.
En þá er ótalib eitt, »em nokkub hefir
vfst íþyngt hinni fslenzku vcrzlun ab undan-
förnu, og þab eru hinar miklu skuldir scm
kaupmenn hafa átt útistandandi hjá lands-
mönnittn ár eptir ár; þab er mjög líklegt ab
skuldir þessar hafi gjört bábum illt, bæbi kaup-
mönnum og landsmönnum. Landsmenn hafa
margir haft þá röngu ímyndun, ab þab væri
langtum betra ab vera f skuldttm í kaupstnb-
uin en annarstabar, því menn þyrftu þó aldrci
ab gjalda vexti af slíktim gkuldum, og hafa
þvf opt máske verib skeytingarminni en góbu
hófi gengt um þab ab komast úr skulduni þess-
um; þeir hafa of lítib gætt þess, ab skuldirn-
ar skuldbundu þá ýmist beinlínis eba óbcin-
línis tii ab verzla vib skuldaheimtumenn svona
eina saman, svo ab verzlun þeirra ár eptir ár, er
mcir eba minna einokub; og Þvf síbur grunabi
þá liitt, ab kaupmenn mundu hij'óta ab leggja
þá frarafærzlu á varning simi, sem svarabi
fullkomnustu vöxtum af hinum útistandandi
skuldum; en þótt kaupmönnum hafi ab nokkru
leyti verib í sjálfs valdi ab ná þannig vöxt-
um af þessum skuldum sínum, sem þó opt
hefir hlotib ab takmarkast meira eba minna af
verzlunarkeppninni, þá iiafa skuldir þessar Iika
opt hlotib ab gjöra sjáifum þeim skaba; því af
því þeir höffu ekki þetta fje sitt undir hendi
til víxlunar, hlutu þeir ab taka lán hjá öbrum,
máske stundum meb ýmsum afarkostum, ab
vjer nú ekki töltim um þegar lánstraustib hefir
þverrab, og verzltin.þeirra þvf hlotib ab meiru
eba minna leyti ab stanza, af slíkum verzlun-
ar hnekkir hljóta bæbi kaupmenn og bændur
ab bíba mikib tjón; hefbu kanpmenn haft f
fyrravetur handa á niilli mestallar útistandandi
kaupstabarskuldir sínar, til ab kaupa fyrir
naubsynjavörur til ab færa oss, svo sem mat,
timbur, peninga, þá mundu bæbi vjer og
þeir hafa stabib betur ab vígi meb verzlunina í
sumar sem leib. t>á er og enn þab, sem eykur
á þcim óbeinlínis toli, sem iiggur á verzlun vorri
hversu mikib af hinum óþarfari vörum erhjer
fyrirliggjandi ár eptir áf og ekki getur selzt,
ýmist af því ab sumt er meb öllu óþarft, eba
þá af hinu, ab sumu af því er haldib í allt
I 0f háu verbi ( samanburbi vib nytsemi þess hjer,
og niáskc Ifka stundum í samanburbi vib inn-
kaups verb þess erlendis. í því standa þó
ætfb töluvérbir peningar, og þá vexti, sem af
þeim inætti hafa, væru þeir f arbsamari veltu,
verbúr einnig ab leggja á verzlunina. Margt
smátt gjörir eitt stórt, svo þab er engin furba
þó ab verzlun vor bogni vib undir byrbinni
þegar ails er gœtt.
(Framh síbar)
MISJAFN SAUDUU f M0RGU FJE.
þennan inálsliátt sýnist mega heimfæra
til þeirra margbreyttu ritgjörba, er þu lieíir í
bögguin þfnum Norbanfari utirm I nokkrar erii
fræbandi, um ýtnsa bluti, abrarcrgjefa mönn-
iint hugvekjuí naubsynlegar um sjerstakicg mál-
efni, grieniiega Og vel samdar, og en abrar tii
gamans og skemtunar, enii á mebal þessara
1 koma fyrir nokkrar, er ekki sýnast aö hafa
nokkra þvf líka kosti verulega.
Ein af þessum þykir mönnum grein er
kemur fyrir í blabi því er útkom í september
nr. 32 —33. blabsíbn 62.-63. meb yfirskript:
„fátt er þab sem fulltreysta má“, höfundurinn
fer fyrst ab ryfja upp efni í grein nokkurri,
er út kom í fyrra, (ab mig minnir) vibvíkjandi
sveitarstjórn, og meðferb sveitarsjóba, þar næst
keinur frásaga um hreppstjóra einhvern, er
þóttist vera í fremri röb, og Iialbi undir hendi
marga sjóbi. og svo frv. lireppstjóii þessi ljet
sein liann vildi vera laus vib embætti, nema
hann fengi laun, sem svarabi vinnu sinni enn
þá segir sagan ab bændum iiufi orbib orbfátt.
Árib eptir lueifbi hreppstjóri á hinu sama, enn
á því tímabili, hofbu bændur abgáb, þab tvent,
1. ab launakrafa breppstjórans, var ný álaga,
2. ab liann var daublegur, rjebu því af, ab
lcjósa amian í þess stab ; þá kemst söguritarinn
þannig ab orbi: „kiptust þá úr höndum hon-
um þessi Iijálparmetul, sem dæmib í hinni grein-
inni tilfærir, ab hann bafi kiitjab sjer af, og
þeim eem hann vildi vera handhægt verkfæri,
nelnilega sveitarsjóburinn“.
Af þessum orbum er aubskilib, ab múbunnn
sem saga þessi er sögb af, verbur hinn sami
er fyrri greinarsmiburinn dregur dæmib af: er
ljet sveitarsjóöinn svona f Jaumi borga sjer
meb vinnukonunni rúma 15. rd. m. m.
Nú hefir mabur þessi, fyrir rúmum 2. ár-
um fengib lausnj frá hreppstjórninni, ljet liann
þá rnikib ytir sjer, og reikningsfærzlu sinni
kvabst eiga nokkub mikib, útistandandi hjá
hreppnum, en koni þá fyvir seirna ab hann
skuldabi vib hann, eitthvab undir 60. rd. auk
þess, er honum hafbi orbib á, ab skrifa ráng-
lega ttppá abra
þab geiur því vart duiist nokkrura, er veit-
ir nokkra eptirtekt, áminstri frásögu, ab hún
er ólieppilega samansettur lygaþvættingur, ein-
ungis í þeim tilgangi ab gjöra tilraun tii, ab
sverta mannorb náungans, jeg tek til dæmis;
hver muii geta fengib af sjer, ab trúa því, ab
bændurnir sem sagt er frá, hafi verib svo greind-
arlausir bjánar, ab þurfa árstíma, til ab Uoma
því l'yrir sig, ab krafa hreppstjórans, varnýtt
útgjald, og þó enn síbur því, ab maburinn væri
daublegur, og bafi þeir verib svo heimskir, þá
gætu menn ímyndab sjer, ab þeir hefbu elcki
verib áreibanlegir dómendur um, hvert mabur-
inn fór vel eba íila ab rábi sínu, einkum ef
heimskunni hefbi verib samfara illgirni.
þab lítur út fyrir, ab bændunura hafi þótt
eirna athugaverbast, um þann annmarka hrepp-
stjórans, ab hann gat dáib, höfundurinn heibi
því átt, ab fræba lésendur sína á því, hvert sá
er kosningar hlaut: var frí fyrir þeim galla,
því slíkt mundi hafa þótt íágæti
Víst mundi þab þykja slysinn bardaga-
mabur, er reiddi til höggs vib annan mann, en
yrbi þó sjálfur fyrir öllum áverkanum, og þó
liefir þessi góbi rithöfundur orbib fyrir þvílíku
áfalli. Ab síbustu fer ritsmiburinn, ab ræba um
nytseini sveitarsjóba og brúkun þeirra, og mætti
þar til heimfæra máltælcib, „þab mæli jeg sem
abrir mæla“, hann þykist kotna þar framm meí)
nýja hugvekju, er hann veit ekki til aö nokkr-
um hafi komib í bug nje hjarta fyrri, en hver
hún er, mun ab minnstakosti ekki öllum unt
ab sjá, nemaefhún væri þab, ab hann (ritsmib-
urinn), virbist mæla fram meb því, ab hrepp-
stjórar taki sölulaun af kindum, sem örmustu
bændur, í hreppunura, verba ab neybast til ab
láta upp í skuldir sínar, enn hvert nokkur
hreppstjóri er svo fjegjarn, ab hann vildi nota
þann anbvirbilega gróbaveg, má þykja fremur
ólílclegt.
Embættisbróbir Ófeigs.
til NORÐANFARA
Jafnfraint og vjer þökkum þjer Norban-
fari vor fyrir marga skemtun og vclvild er þú
helir aubsýnt oss umlibin ár, bibjum vjer þig
innilega. að þu virbistab framhalda hinu sama
cptirleibis seni hingab til, ab því undanskildu
sem dómar líkt og klausurnar eptir búandkarl
fyrir norban, og ab þú ennfremur, vildir ab
vara og uppörfa livern og einn, og ekki sízt
hinn straxnefnda lcarl, ab gæta sín framveigis
fyrir ab fella hrakdóma á verk daubra merkis-
manna, rímna skáldskap eba annab, því þab
hefir ætíð verib kallab aubvirbilegt, og ódrengi-
legt ab brúka sig þannig. þegar mabiir rennir,
huga sinuni til hinna framlibnu rímnaskálda:
svo sern sra. Hallgríms Pjeturssonar (bann orti
Krókaref8 rímur ofi.), sra. Snorra á Húsafelli,
sra. Ilannesar á Rýp, sr. þorsteins á Dvergasteini,
Ilallgrínis læknis og miklu fieiri, verbur þab