Norðanfari - 18.06.1868, Blaðsíða 3

og minni, einkum fyrir Flornströndum og allt
austur undir Grímsey, og hamlub siimum há-
karlaskipum alla, sem ílest liafa komií) lieim,
tír fyrstu og annari ferb sinni. Af þeim sein
Vjer linfum frjett, er þorsteinn hreppst. á Grytu-
bakka og Steinn í Vík þeir sem hafa aílai) bezt,
eins og vant er, 7 — 8 tunnur lysis í hiut. Skip-
stjöri Fribrik Jónsson á Ilálsi, hafbi fyrir
skömmu liitt norbmann einn, sem var lijcr fyrir
noi'ban iand vií) seiaveibar, vi5 og inn í fsnum,
og þá a5 eins húin ai fá 70 seli; einnig hafbi
ltann hitt og unni5 hvftabjörn einn. Nor5ina5-
urinn hafbi geíib Fribrik nýjann riffil, 300 kúl-
ur og 2 pd. af púbri. Venju frainur var Iijer
í vor rcitíngs aíli af silungi; um niii'jaiin maf
mánub, atlai'ist lijer á poilinum dáiítið af smá-
fiski, og optar síban orðib fiskvart, líka hefir
fengist lijer nokkuð aflísum eba smaísti á hnu
ög líka í nct og mcð fyrirdi œtti. jiará múti
hefir varla orðið hjer á yztu fiskiiniðum til
muna fiskvart, cnda hcfir allt að þessu ver-
ið slangur af ntsel, og fáeinir lijer á fiitin-
um fengist á hyssu. A I.unganesi, Mclrakka-
sljettu og Tjörnesi iiefir samtais afiast töluvert
af útsel í nætur. Nokkur af hákarlaskipunum,
urðu á dögunum, aðhleypa undaii austanve'ri
vestur fyrir Ilornstrandir, og sum inná Isafjörð.
Ilákarlajaktir þar, voru búnar þá að afia frem-
ur Jítib, cn fiskafii inikill koininn. 27. f. m.
kom norðanpóstur Björn Guðmundsson og bók-
biudari Friðbjörn Steinsson að sunnan aptur,
voru þeir alls í ferðinni, áleiðis og til baka
26 daga. Með þeim komu blö'in ,þjóð-
ólfur® og „Baldur“, Eins og lijcr er áður get-
ið að framan, urðu afleiðingar skorpunnar í
vetur cnn tilfinnanlegri syðra en hjer nyrðra og
cystra; niikið fjell af hrossum, eptir ágczkun
kringum Akrafjall um 200 hross. f>á póstur
og Friðbjörn fóru ab sunnan hafði þar vcrið
komnar góðar horfur á grasvexti. Gæftirnar
að batnu, og nokkuð af fiski farið ab aflast.
5 kaupskip voru þá koinin í Iíeykjavik og 2.
frakknesk herskip. Danska herskipið BFylla“,
Scni komfvortil Rv. með póstbrjcfin, cr Arct-
urus átti að fiytja, var aptur komin frá Rv.
með póatbrjefiu hjeðan, sem hún átti að flytja
til Skotlunds, en þaðan hafði enska stjórnin
a;tlað að koma þeim til Kaupmannahafnar.
MANNALÁT.
það hefir ölluni gleymst, þótt ólíkiegt sje,
að minnast f blöðunum, þess djúpgáfaða og
merka manns sr. Arngríms lieitins Halldórs-
sonar, scm síðast var prcstur til Ytribægisár,
Bakka og Myrkársókna, og deyði 1863 Ilann
ástundaði embætti sitt ágætlega og var andheit-
ur kcnnimaður, og Iagaði söng í kirkjum sín-
um með fyrstu prestum lijer Norðanlands; ráð-
deildarmaður var hann hinnbezti; ástúðlegur í
umgengni, og mjög siðavandur; en þar fyrir hafci
bann marga óverðskuldaða bneysu; hann var
barðgcrður maður, og þótti eigi við iambið að
Jcika sjer; starfs maður var hann mikill, og
búmaður góður. Hans vcrður lengi minnst,
að góðgjörða og lijálpsemi; hann var hár mað-
ur vexti grannvaxinn, ólitlcgur á bak, með hvft-
gult liár niðurslcgið, fremur fríður maður 4 and-
lit, hvítleitur og grannleitur, með harðleg atigu,
ssipurinn alvarlegur, 1 fáum orfcum, og cigi afc
verðugti, getið af bónda manni í Bægisársókn
f apríl 1868.
Ilinn 29. marzm. þ. á. andaðist yngsta
dóttir hjónanna í Jnngmúla, sr. þorgríms Arn-
órssonar og mad. Guðríðar Pjetursdóttur, t>ór-
unn að nafni, á 17. aldursári. Ilún hafíi legið
í sumar í veiki, sem fór hjerum nokkrar sveit-
ir, og aldrci náð sjcr síðan. Kom nú fram á
endanum brjóstveiki og uppdiáttur, sem gjörðu
bráðum cnda á lífi hennar.
þórunn sáluga var afbragðs gott og yndis-
legt ungmenni, stillt og LlíMynd, hlýðin og ást-
sæl, Fjusöm og efnileg til munns og handa
Foreldrar, syskyni og ástvinir syrgja því að
maklegleikum, þetta gdða og ástúblega ung-
mcnni. t
8. marzm. þ. á. varð ekkjan Sigríður þor-
láksdóttir á Miðgrund í Skagafnði bráðkvödd
í fjárliúsgarða, er hún var að sópa, og ætlaði
að gefa þar kindum, en kallmenn eigi heima.
Iliin var komin á sextugsaklur, hafði átt mörg
börn, og verið góð búkona og síjórnsöin.
15. apríl næstl, drukknaði ungur maður
Ilallgrímur Einarsson, frá Bakka íYxnadal of-
anum ís á Ilörgá, undan svonefudu Ruuðaiækj-
arnesi; hann var með hest og kvennmaður slóst
í for með honum yfir ária; hesturinn var treg-
ur þegar á ísinn kom, svo Hallgríinur yfirgaf
hann, en fór að forvitnast um ísinn á sjáifri
ánni, samt staflaust, og sýndist, sem var, hellu-
brú, en rjett í sömu svipan datt stykki úr ísn-
um, er var 9 þurnl. þykkur undir fótuni hans,
og liann fór niður f gatiö nær því að liönd;
kvennmaðurinn, sem var á hæluin lians, náði
f vinstri hönd hans, en í sama vetfangi, missti
hún taksins af því að iiomrm sló þá jafnframt
fiötum og undir fsiun: hann náðist þar skammt
frá örendur Ilann skiidi eptir fjeiausa ekkju
og eitt barn.
fnastl. niaím andaðist hinn merki presta-
þldungur prófastur Benidikt Vigfússon á ílólum
í Hjaltadal, er kominn var á áttræðisaldur.
Ilann mun hafa veriö einn meðal hinna auð-
ugustu manna á norðurlandi, búsýslumaður
raikiíl, skyldurækinn, siðavandur, stjórnsamur
og regiufastur húshóndi og cmbættismaður.
Um sömu mundir dó óðalsbóndi þorleifur
Halldórsson á Hofstaðaseli í Viðvíkursveit, sem
kominn var ylir nýrætt; hann var vel greind-
ur og biflíufróður, siðavandur og stjórnsamur
á heimili sínu, ráðrandur og báttprúður, eljun-
ar og starfsmaður, góður búhöldur, sóml og
bjargvættur sveitar sinnar. Hann hjó mestan
eða ailan búskap sinn á eignarjörðu sinni Pálm-
hoiti í Möðruvaliaklausturs sókn. í næstl. mán-
uði er lfka dáinn þorsteinn bóndi þorsteinsson
á Yxnhóli í Hörgárdal, kominn um fertugt frá
kontt sinni; áttu þau 13 börn saman, afhverju-
um 10 iífa, sera öll cru í ómegð.
MÓÐURMÁLIÐ.
(Framhaid sjá Nf. 7. ár nr. l _ 2)
Með Eggert Ólafssyni (f 1768) hdfst stí
stefna, sera miðaði til viðreisnar og endurbótar
tungu vorrar. Eggert rann þaðtilrifja að sjá
svo göfugt og fornt feðramál troMð undir fót-
utn af lærðum ogleikum, og hrifinn af rjettlátri
reiði ylir slíku háttalagi og gagntekinn af eld-
heitum áhuga fyrir gagni og sóina þjóðarinnar,
kvab þessi hinn ágæti maður „Sótt og dauða
íslenzkunnar liinnar afgömlu móður vorrar“;
átelur hann þar þunglega samaldra sína fyrir
Bdanskiyndi“ í orði og anda, sinekkieysi og virð-
ingarskort fyrir þjóðcrni og feðratungu; og
sýnir Ijósicga, að landsmenn baki sjálfum sjer
með siíkri fordeiid einungis „“pott 0g gaman1 “
hjá menntuðum útlendingum, en íslendingar
þykktust við þessar áminnmgar og Eggert Ijezt
skönimu síðar, en það Ijós, scm liann hafði
giætl, sá andi, scm hann hafði vakið gat ekki
liorfið með honum, cins og raun guf vitni, því
að fám árum cptir dauða Eggerts árið 1779,
var í kaupmannahöfn stofnsett „hifc konunglega
íslenzka Lærdómslistafjelag“ sem margirmerkir
íslcnzkir bókiðnamenn gengn í, 0g stnddu rit
þessa (jelags endurbót móðurmáls vors eptir
tnegni, og þó orðfærið á ritum þess sje sum-
1) Sbr. kvæði Eggerts Ólafssonar Kh 1832
bls. 127—132 og víðar.
slaðar nokkuð stirt og ekki laust við tilgerð
þá má þó sjá, að höfundarnir hafa viljað vanda
það eptir föngum. Um sömu mundir var Eorn-
fræðanefnd sett er hafa skyldi iimsjá ylir hinu
ágæta handritasafni Árna Magnússonar, og
starfa að söguútgáfum; gafst þannig íslcnzkum
vísindamönnum í kaupmannahöfn kostur á afc
kynna sjer auðæfi forntungu vorrar og sögu,
cnda bera rit sumra þeirra cr þá voru uppi
t. a. m. Dr. Hannesar Finnssonar, lofsverðan
vott um viðleitni til að hreinsa mílið; cn forn-
cslijustefiia Olafs 01afs9oiiar sem ritaði rveg-
leiðslu til Tahialistarinnar“ og barmar sjer nrjög
yfir hnignun málsins á „leirauld þcssari íslenzk-
unnai“ gat aldrci rutt sjer til rúms erida
var liún of einstrengingsleg, þó tilgangurinn
væri góður.
Hið ísienzka Landsuppfræðingarfjelag, sem
Magnús Stephensen stýrði, gafút ýmsa ritlinga
og voru þeir sumir með ailgóðu orðfæri, og ekki
er við það að dyljast, að Magnús konferensráb
hefir viljað útrýma Bdönskuslettum“ þótt stíll
sjálfs hans sje næsta flókinn og langdreginn og
orðaskipunin öliu fremur latfnsk en íslenzk.
Síðar (1816) stofnaði Rask hið íslenzka Bók-
menntafjelag, og licíir það með lieiðri og sóma
til þessa dags lialdið uppi áliti og tign móður-
máls vors, ekki sízt síðan hinn ágæti lands-
vinur Jón riddari Sigurðsson gjörðist forseti
Deildar þess ( kaupmannahöfn. Ilið hreina
hljómmikla andrika og liðuga mál sem er á öllu
því er Jón ritar sjálfur, bæði í „Nýjum Fje-
lagsrituin® og annarsstaðar, hlýtur líka að vekja
hjá sjerhverjum sönnuin íslcndingi virðingu og
ást til höfundarins, og löngun eptir að taka
sjcr stflsiag hans til fyrirmyndar:
Að sama augnamiði, viðreisn og útbreiðslu
(sienzkrar tungu, stefndi nhið norræna Forn-
fræðafjelag“ sem myndaðist 1825, sein gcfið
hefir út „Fornmannasögur í 12 bindum“ á ís=
lenzku og /aíinu og Bfsiendingasögur“ (Kh,
1829 og 1843).
Um þetta Ieyti tóku einsfakir vfsindamcnn
að leggja óþreytandi kapp á, að hreinsa íslenzk-
una af útlenduin sora, og má til þessacinkum
nefna þjóðsnillinginn Svcinbjörn rektor Egils-
son, sera ritað hefir *Skáldskapar orfcbók*
(Lexicon poeticura antiquæ lingvæ septent-
rionalis) og Dr. Hallgrím Skeving. Báðir þessir
ágætismenn liöfðu lieita ást á tungu sinni og
sýndu í verki framkvæindarsaman viljaogmegn
til afc eudurreisa fegurð bennar og 8kírleik.
(Framhaldið síðar).
UM EITURSKEYTI IIAMMERS.
I 20. ári þjóðólfs, h!s. 31. stendur aug-
lýsing frá kapt. Hammer, forstjóra liins danska
fiskiveiða fjclag3 hjer við land, uin að liann,
eður fjelagið, ætli á næsta sumri að hrúka þess-
kouar skeyti vib'hvaia veiðar, að hvalir þeir
cr skeytin hitta og drcpa, verði banvænir Iiverri
skepnu, virðist því auðsætt, að Hamtner ætli
að drepa hvalina ineð eitri. Auglýsingin ein-
kennir ckkert hvali þá seni dicpnir verða mefc
þessnm eiturskeytuin, frá/jpðrum er livalaveiða-
nienn á Seyðisfirfi munu drepa framvegis mefc
cldskeytum, en gjörir þd ráð fyrir, að eins gcti
þessir citurskotnu hvalir tapast skotmanni og
þcir cr skotnir eru ineð eldskeyíum, og boiist
svo dauðir uppá fjörur.
Auglýsing þcssi ætti því að vckja athygli
livers Islendings, þv( hvairekar hafa ætíð verib
álitnir liin dýrustu liöpp, ekki eiuungis cinstakra
manna, eða stofnana sein bafa eignast þá, lield-
ur einnig heilla sveita og hjcraða. Reynsian
liefir nú sýnt, að ef eidskeyti fcstir ogspvingur
í hval, þá drepst hann, jaínvel þó úr honura
hafi Iosnað skutull og fésti, og sýnst með fullu
lífi þegar liann tapaðist skotmanni f>ó þessa